Imię Boże kamieniem obrazy dla teologów

JAKŻE duchowni i autorytety w sprawach teologicznych mieliby się potknąć na imieniu Bożym?

Po pierwsze wiele przemawia za tym, że usunięcie imienia Bożego z Biblii przyczyniło się do ugruntowania poważnego błędu doktrynalnego. Jak już wskazano poprzednio, „mniej więcej z początkiem drugiego stulecia” zaczęto w „Nowym Testamencie” zastępować imię Boże słowami „Pan” albo „Bóg”. Wynikła stąd trudność z identyfikacją: o którego Pana chodzi w tym wypadku?

Istnieją w Pismach Hebrajskich wersety dotyczące Jehowy, które w „Nowym Testamencie” przytoczono w kontekście odnoszącym się do Syna (Izaj. 40:3 — Mat. 3:3 — Jana 1:23; Joela 3:5 [2:32, Gd] — Rzym. 10:13; Ps. 45:7, 8 — Hebr. 1:8, 9). Jest to zrozumiałe — gdy się weźmie pod uwagę, że Jezus był najwybitniejszym przedstawicielem Ojca. W gruncie rzeczy analogicznie nawet o aniele powiedziano nieraz tak, jak gdyby była mowa o Jehowie, ponieważ występował w roli bezpośredniego Jego przedstawiciela (Rodz. 18:1-33). Jakie jednak mogły być skutki usunięcia imienia Bożego?

Przytaczany już Journal of Biblical Literature podaje:

„W wielu miejscach, gdzie można było bez trudu rozróżnić osoby Boga i Chrystusa, usunięcie tetragramu musiało spowodować pewną dwuznaczność. (...) Kiedy już powstało takie zamieszanie wskutek wprowadzenia zmian przy imieniu Bożym w cytatach, to samo zamieszanie rozprzestrzeniło się na resztę NT, gdzie nawet cytaty w ogóle nie wchodziły w grę”.

Najwidoczniej zdając sobie sprawę z faktu, że mogło to się przyczynić do rozwoju doktryny o trójcy, autor artykułu stawia następujące pytania:

„Czy owa przeróbka tekstu pociągnęła za sobą późniejsze kontrowersje chrystologiczne [na temat natury Chrystusa] w obrębie Kościoła i czy fragmenty NT objęte tymi kontrowersjami były identyczne z fragmentami, które w dobie powstawania NT chyba nie narzucały żadnych problemów? (...) Czy obecne studia [chrystologiczne] sięgają do takiego tekstu NT, jakim on był w pierwszym wieku, czy nadal opierają się na przekształconym tekście, który reprezentuje okres historii Kościoła, kiedy różnica pomiędzy Bogiem a Chrystusem została zagubiona w tekście i zatarta w umysłach duchownych?”

Tak więc usunięcie imienia Bożego z „Nowego Testamentu” mogło przeważyć szalę na rzecz późniejszego przyjęcia doktryny o trójcy, która w oryginalnym tekście Biblii w ogóle nie znajduje oparcia.

Ponadto dla teologów kamieniem obrazy okazuje się wymowa Imienia. Po hebrajsku zapisywano je czterema literami przedstawiającymi spółgłoski, transliterowanymi zwykle jako JHWH (ewentualnie YHVH lub podobnie). W starożytnym Izraelu uczono się wymowy przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Niemniej chyba w jakiś czas po roku 70 n.e. dokładne jej brzmienie zostało zagubione. Kiedy później pisarze żydowscy dla ułatwienia czytania umieścili przy spółgłoskach oznaczenia samogłosek, posłużyli się znakami dotyczącymi słów Adonaj (Pan) oraz Elohim (Bóg), co miało doprowadzić do powstania formy „Jehowa”.

Wielu znawców języka Hebrajskiego daje obecnie pierwszeństwo wymowie „Jahwe”, ale w rzeczywistości nikt nie może dziś powiedzieć z całą pewnością, jak na przykład Mojżesz wymawiał imię Boże.

W periodyku Vetus Testamentum (z października 1962 r.) doktor E.C.B. Maclaurin oświadczył: „Trzeba tu powtórzyć z naciskiem, że nie ma przekonujących dowodów starożytnych na to, by owo imię kiedykolwiek wymawiano Jahweh. Istnieją natomiast liczne dawne świadectwa przemawiające za Hū, Jah, Jo-, Jau-, -jah, a być może również -jo”. Dr M. Reisel stwierdził w dziele The Mysterious Name of Y.H.W.H., że „wokalizacja tetragramu musiała pierwotnie brzmieć JeHūaH lub JaHūaH”. Ze swej strony Canon D. D. Williams z Cambridge ogłosił, iż „świadectwa wskazują, a właściwie potwierdzają, że Jahweh nie jest właściwą formą wymawiania tetragramu (...). Samo imię brzmiało prawdopodobnie JĀHÔH”. — Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft, rok 54.

W większości języków utrwaliła się zwyczajowa wymowa i pisownia imienia Bożego, różna jednak w każdym języku. Po włosku będzie to Geova, po fidżijsku Jiova, a po angielsku Jehovah. Dlaczego ktoś miałby się domagać, żeby wszyscy ludzie usiłowali dziś naśladować jakąś starożytną wymowę hebrajską, co do której nawet autorytety naukowe nie mogą się pogodzić? Profesor Gustav Oehler z Tybingi, po omówieniu różnych sposobów wymowy, oświadczył w pewnej książce:

„Odtąd posługuję się słowem Jehowa, ponieważ imię to po prostu przyjęło się już w naszym słownictwie i nie można go stamtąd wyrugować. Równie daremna byłaby walka o to, by zakorzenioną u nas nazwę Jordan zastąpić przez bardziej prawidłową postać Jarden”.

Pogląd ten jest rozsądny, gdyż pozwala każdemu posługiwać się powszechnie znanym sposobem wymowy, utożsamiającym przy tym wyraźnie Stwórcę i Boga, który nalega, abyśmy używali Jego imienia (Izaj. 42:8; Rzym. 10:13). Natomiast wielu teologów wolało zapędzić się w szczegóły techniczne, co stało się dla nich pułapką skłaniającą w ogóle do unikania imienia Bożego.