Czy rzeczywiście wszystko idzie ku lepszemu?
„W miarę mnożenia się powiązań między Wschodem a Zachodem mur [berliński] może się stawać coraz bardziej porowaty. Ale zanim runie, miną całe lata, jeśli nie pokolenia. Dwa państwa niemieckie nigdy się nie zjednoczą”. Taką opinię wyrażono na łamach poważnego czasopisma amerykańskiego w marcu 1989 roku.
Po upływie niespełna 250 dni — a nie lat, nie mówiąc już o pokoleniach — mur zaczął się rozpadać. W ciągu niewielu tygodni tysiące kawałków, będących teraz już tylko pamiątkami, udekorowały biurka na całym świecie.
MOCNO przerdzewiała żelazna kurtyna w końcu ustąpiła, co wzbudziło nadzieje na rychłe ustanowienie powszechnego pokoju i bezpieczeństwa. Nawet wojna nad Zatoką Perską nie podkopała wiary w ostateczne zakończenie długotrwałej rywalizacji między Wschodem i Zachodem oraz w bliskość nowego ładu światowego.
Nowy aspekt
Po drugiej wojnie światowej podejmowano starania o zjednoczenie Europy. W roku 1951 na zachodzie tego kontynentu utworzono Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, a w roku 1957 — Europejską Wspólnotę Gospodarczą. W roku 1987 dwanaście krajów członkowskich tej międzynarodowej społeczności (liczącej obecnie 342 miliony ludzi) postawiło sobie za cel osiągnięcie do roku 1992 całkowitej unii gospodarczej. Możliwa wydaje się teraz nawet pełna jedność polityczna. Jakże pozytywna zmiana zachodzi w pisanych krwią dziejach Europy!
Niedawne wstrząsy polityczne jeszcze zwiększyły nadzieje związane z rokiem 1992. Mnożą się domysły, że również byłe kraje komunistyczne mogą w końcu wejść w skład zjednoczonej Europy.
Boskie poparcie?
Niektóre ugrupowania religijne w Europie Wschodniej, sprowokowane represjami stosowanymi od dziesięcioleci, zlekceważyły zasady chrześcijańskiej neutralności i aktywnie włączyły się do polityki. Komentując ten fakt, niemiecka gazeta Frankfurter Allgemeine Zeitung podkreśliła, że „wkład chrześcijan w zainicjowanie zmian na Wschodzie jest niezaprzeczalny” i że „ich zasług nie wolno oceniać zbyt nisko”. Dalej można było w niej przeczytać: „Na przykład w Polsce Kościół stanął po stronie narodu jako zawzięty przeciwnik rządzącej partii; w NRD stworzył dysydentom płaszczyznę działania i udostępniał obiekty sakralne na potrzeby organizacyjne; w Czechosłowacji chrześcijanie i demokraci spotkali się w więzieniu, docenili się nawzajem i w końcu połączyli swe siły”. Nawet w Rumunii, gdzie „kościoły okazały się wiernymi wasalami reżimu Ceauşescu”, rewolucję rozpętała dopiero zapowiedź aresztowania duchownego Laszlo Tökesa.
W tym wszystkim nie pozostawał na uboczu również Watykan. W grudniu 1989 roku na łamach czasopisma Time wyrażono następujący pogląd: „Wprawdzie bezpośrednią przyczyną przebiegającej w ostatnich miesiącach reakcji łańcuchowej wyzwalania się krajów Europy Wschodniej była prowadzona przez Gorbaczowa polityka nieingerencji, ale bardziej długofalowe działania są zasługą Jana Pawła. (...) W swoich przemówieniach wygłaszanych w latach osiemdziesiątych papież wytrwale propagował ideę Europy zjednoczonej od Atlantyku po Ural i czerpiącej natchnienie z wiary chrześcijańskiej”. Na przykład podczas pobytu w Czechosłowacji w kwietniu 1990 roku wyraził nadzieję, że ta wizyta otworzy nowe drzwi między Wschodem a Zachodem. Zapowiedział synod biskupów europejskich, mający opracować strategię urzeczywistnienia jego wizji „Europy scalonej wspólnymi chrześcijańskimi korzeniami”.
Czy zjednoczone Niemcy, współtworzące zręby zespolonej Europy, okażą się zwiastunem całkowitego zjednoczenia tego kontynentu, a potem nawet świata? Czy poparcie ze strony religii dowodzi, że właśnie to obiecuje Biblia? I czy wysiłki duchownych na Wschodzie i na Zachodzie, którzy w ramach struktur politycznych działają na rzecz pokoju i bezpieczeństwa, pozwalają żywić nadzieję na rychłe spełnienie tych obietnic? Zbadajmy bliżej to zagadnienie.
[Mapa i ilustracja na stronie 4]
Kościół św. Mikołaja w Lipsku — symbol przewrotu politycznego w Niemczech
Kraje członkowskie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej