‛Komu winniście podatek — oddawajcie podatek’

„NA TYM świecie nie ma nic pewnego, oprócz śmierci i podatków” — powiedział w XVIII wieku Beniamin Franklin, amerykański wynalazca i mąż stanu. Te często cytowane słowa ilustrują nie tylko nieuchronność płacenia podatków, ale i lęk, jaki to wywołuje. Dla wielu osób regulowanie tych należności jest równie przykre jak umieranie.

Chociaż płacenie podatków rzeczywiście może być nieprzyjemne, prawdziwi chrześcijanie traktują ten obowiązek bardzo poważnie. Apostoł Paweł napisał do zboru chrześcijańskiego w Rzymie: „Oddawajcie każdemu to, co się komu należy: komu winniście podatek — podatek; komu cło — cło; komu uległość — uległość; komu szacunek — szacunek” (Rzymian 13:7, Romaniuk). Również wypowiedź Jezusa: „Spłacajcie to, co Cezara, Cezarowi, a co Boże, Bogu”, dotyczyła przede wszystkim podatków (Marka 12:14, 17).

Jehowa pozwala istnieć „władzom zwierzchnim”, a od swych sług wymaga, by okazywali im względne podporządkowanie. Ale dlaczego Bóg polecił swym czcicielom płacić podatki? Paweł wymienił trzy zasadnicze powody: 1) osoby łamiące prawo mogą się spotkać ze „srogim gniewem” „władz zwierzchnich” i zostać ukarane; 2) chrześcijanin dopuszczający się oszustw podatkowych nie będzie mieć czystego sumienia; 3) ci „publiczni słudzy” świadczą różne usługi oraz utrzymują mniejszy lub większy porządek, za co należy im płacić (Rzymian 13:1-7). Niejednemu może się to nie podobać. Ale niewątpliwie jeszcze mniej by mu się podobało, gdyby w jego kraju nie było policji, straży pożarnej, służb drogowych, szkół publicznych ani poczty. Amerykański prawnik Oliver Wendell Holmes ujął to kiedyś tak: „Podatki są ceną, jaką płacimy za cywilizację”.

Dla sług Bożych podatki nie są niczym nowym. Pewien ich rodzaj istniał w starożytnym Izraelu — pobierali je królowie, przy czym niektórzy wręcz ciemiężyli swych poddanych nierozsądnymi podatkami. Żydzi płacili też daniny i podatki obcym mocarstwom, którym podlegali, między innymi Egiptowi, Persji i Rzymowi. Kiedy więc Paweł wspomniał o płaceniu podatków, ówcześni chrześcijanie dobrze wiedzieli, o czym mówi. Zdawali sobie sprawę, że mają obowiązek uiścić wymaganą kwotę bez względu na to, czy jej wysokość jest rozsądna, oraz na to, w jaki sposób władze wykorzystają te pieniądze. To samo dotyczy chrześcijan w dobie obecnej. Ale jakimi zasadami warto się kierować, gdy płacimy podatki w tych skomplikowanych czasach?

Pięć zasad przewodnich

Działaj w sposób uporządkowany. Służymy Jehowie i na Nim się wzorujemy, a On „nie jest Bogiem nieporządku, lecz pokoju” (1 Koryntian 14:33; Efezjan 5:1). Przy płaceniu podatków niezbędne jest uporządkowane działanie. Czy masz wszystkie dokumenty? Czy są one prawidłowo sporządzone i usystematyzowane? Zazwyczaj nie wymaga to żadnych kosztownych urządzeń. Możesz założyć po jednej teczce na każdy rodzaj dokumentów (na przykład na rachunki wykazujące różne wydatki). Potem wystarczy wpiąć wszystkie teczki z danego roku do jednego segregatora. W wielu krajach takie akta należy przechowywać przez kilka lat na wypadek, gdyby władze chciały je kiedyś skontrolować. Nie wyrzucaj więc niczego, zanim się nie upewnisz, że nie będzie to już potrzebne.

Bądź uczciwy. Paweł napisał: „Módlcie się za nas, gdyż ufamy, że mamy uczciwe sumienie, bo we wszystkim pragniemy postępować uczciwie” (Hebrajczyków 13:18). Płynące z serca pragnienie rzetelnego postępowania powinno kierować każdą decyzją związaną z płaceniem podatków. Zajmijmy się najpierw podatkiem od dochodów podlegających zgłoszeniu. W wielu krajach dodatkowe dochody — uzyskane z napiwków, prac dorywczych czy też sprzedaży — są opodatkowane, jeśli przekraczają pewną ustaloną kwotę. Chrześcijanin mający „uczciwe sumienie” ustali, jakie dochody obłożone są podatkiem w jego miejscu zamieszkania, i będzie uiszczał należne sumy.

Druga kwestia dotyczy tak zwanych kosztów uzyskania przychodów oraz wydatków, które dane państwo pozwala odliczyć od dochodów podlegających opodatkowaniu. W tym nieuczciwym świecie wielu sądzi, że to nic złego, jeśli w tej dziedzinie jest się „twórczym” czy też „pomysłowym”. Podobno w USA pewien mężczyzna kupił żonie drogie futro, a następnie na jeden dzień powiesił je w swoim miejscu pracy jako dekorację, żeby móc wliczyć jego cenę w koszty firmy. Inny człowiek odjął od swego dochodu wydatki związane z weselem córki. Jeszcze inny próbował zrobić to samo z wydatkami, które poniósł, zabierając swą żonę w kilkumiesięczną podróż po Dalekim Wschodzie, chociaż przebywała tam głównie w celach towarzyskich i wypoczynkowych. Takie przykłady można by chyba mnożyć bez końca. Nazwijmy rzecz po imieniu: wliczanie w koszty prowadzenia przedsiębiorstwa wydatków, które nie mają z tym nic wspólnego, jest rodzajem kłamstwa — czymś, do czego nasz Bóg, Jehowa, czuje ogromny wstręt (Przypowieści 6:16-19).

Bądź ostrożny. Jezus nawoływał swych naśladowców, by byli „ostrożni jak węże, a niewinni jak gołębie” (Mateusza 10:16). Radę tę z pewnością można odnieść do płacenia podatków. Szczególnie w krajach rozwiniętych ludzie coraz częściej zlecają przygotowanie zeznań podatkowych biurom rachunkowym lub różnym specjalistom. Następnie po prostu podpisują formularze i wysyłają czek. W takiej sytuacji warto zwrócić uwagę na przestrogę zawartą w Księdze Przypowieści 14:15: „Prostak wierzy każdemu słowu, lecz roztropny zważa na swoje kroki”.

Już niejeden podatnik miał nieprzyjemności ze strony władz, gdyż ‛wierzył każdemu słowu’ jakiegoś pozbawionego skrupułów księgowego lub niedoświadczonego konsultanta podatkowego. O ileż lepiej jest okazać roztropność! ‛Zważaj na swe kroki’, dokładnie czytając każdy dokument, zanim go podpiszesz. Jeżeli któraś pozycja, pominięcie czegoś lub odliczenie jakiegoś wydatku wyda ci się dziwne, poproś o wytłumaczenie — w razie potrzeby nawet kilkakrotnie — by się upewnić, że wszystko jest uczciwe i zgodne z prawem. To prawda, że w niektórych krajach przepisy podatkowe stają się coraz bardziej skomplikowane, ale jak dalece to możliwe, mądrze jest rozumieć wszystko, co się podpisuje. Niekiedy bliższych wyjaśnień może udzielić współwyznawca biegły w tej dziedzinie. Pewien chrześcijański starszy, który jako prawnik zajmuje się sprawami podatkowymi, powiedział krótko: „Jeśli księgowy proponuje ci coś, co brzmi zbyt pięknie, żeby mogło być prawdziwe, to prawdopodobnie tak właśnie jest!”

Działaj z poczuciem odpowiedzialności. „Każdy (...) poniesie swój własny ciężar” — napisał apostoł Paweł (Galatów 6:5). Na każdym chrześcijaninie ciąży osobista odpowiedzialność za to, by przy płaceniu podatków być uczciwym i przestrzegać prawa. W tych sprawach starsi zboru nie nadzorują trzody powierzonej ich pieczy (porównaj 2 Koryntian 1:24). Interweniują jedynie wtedy, gdy zauważą jakieś rażąco złe postępowanie, być może wywołujące zgorszenie w okolicy. Ogólnie rzecz biorąc, jest to dziedzina, w której każdy chrześcijanin ma obowiązek stosować zasady biblijne, kierując się swym właściwie wyszkolonym sumieniem (Hebrajczyków 5:14). Musisz przy tym być świadom, iż podpisanie zeznania podatkowego — bez względu na to, kto je przygotowywał — jest w gruncie rzeczy równoznaczne z formalnym oświadczeniem, że je przeczytałeś i potwierdzasz prawdziwość zamieszczonych w nim informacji.a

Bądź nieposzlakowany. Aby nadawać się na swój urząd, chrześcijańscy nadzorcy muszą być nieposzlakowani. Podobnie cały zbór powinien być nienaganny w oczach Boga (1 Tymoteusza 3:2; porównaj Efezjan 5:27). Dlatego dbamy o to, by osoby postronne miały o nas dobre zdanie, między innymi w kwestii płacenia podatków. Piękny przykład pod tym względem dał sam Jezus Chrystus. Jego ucznia Piotra spytano kiedyś, czy Jezus płaci podatek świątynny — niewielką kwotę wynoszącą dwie drachmy. W gruncie rzeczy Jezus nie musiał tego czynić, gdyż świątynia była domem jego Ojca, a przecież żaden król nie ściąga podatków od własnych synów. Jezus wspomniał o tym, ale mimo to zapłacił. Dokonał nawet cudu, żeby zdobyć potrzebne pieniądze! Dlaczego zapłacił podatek, od którego słusznie był zwolniony? Jak sam wyjaśnił, chodziło o to, ‛żeby im nie dać powodu do zgorszenia’ (Mateusza 17:24-27).b

Przynoś chwałę Bogu, dbając o swe dobre imię

W dobie obecnej Świadkowie Jehowy podobnie starają się nie gorszyć drugich. Nic więc dziwnego, że jako społeczność cieszą się na świecie opinią uczciwych obywateli, którzy płacą podatki. Na przykład w hiszpańskiej gazecie El Diario Vasco doniesiono o powszechnych w tym kraju oszustwach podatkowych, niemniej zauważono, że dopuszczają się ich „wszyscy z wyjątkiem Świadków Jehowy. Gdy oni coś sprzedają lub kupują, deklarowana wartość [nieruchomości] jest bezwzględnie prawdziwa”. Podobne spostrzeżenie zamieściło kilka lat temu amerykańskie pismo San Francisco Examiner: „[Świadków Jehowy] można by (...) uznać za wzorowych obywateli. Rzetelnie płacą podatki, pielęgnują chorych, zwalczają analfabetyzm”.

Niełatwo było zdobyć taką opinię, toteż żaden prawdziwy chrześcijanin nie chciałby jej zepsuć. Czy pragnąc zaoszczędzić nieco pieniędzy, byłbyś gotów narazić się na to, że staniesz się znany jako oszust podatkowy? Na pewno nie. Bez wątpienia wolałbyś je stracić aniżeli zszargać swe dobre imię i przedstawić w złym świetle swoje zasady oraz swą służbę dla Jehowy.

To prawda, że starając się zachować opinię osoby sumiennej i uczciwej, możesz niekiedy być stratny pod względem materialnym. Dwadzieścia cztery stulecia temu grecki filozof Platon ujął to następująco: „Kiedy chodzi o podatki, to z jednakowych dochodów sprawiedliwy wpłaca więcej, a niesprawiedliwy mniej”. Mógłby jeszcze dodać, iż ten sprawiedliwy nigdy nie będzie żałował ofiar, które ponosi, by postępować uczciwie. Już samo dobre imię jest warte takiej ceny. Niewątpliwie potwierdza się to na chrześcijanach. Zależy im na dobrej reputacji, ponieważ przynosi ona chwałę ich niebiańskiemu Ojcu oraz może zachęcić innych do obrania takiej samej drogi życiowej i pociągnąć ich ku Bogu Jehowie (Przysłów [Przypowieści] 11:30, BT; 1 Piotra 3:1).

Przede wszystkim jednak prawdziwi chrześcijanie cenią swą więź z Jehową. Bóg widzi wszystko, co czynią, a oni pragną Mu się podobać (Hebrajczyków 4:13). Dlatego opierają się pokusie, by oszukiwać władze państwowe. Wiedzą, iż Bóg znajduje upodobanie w uczciwym, prawym postępowaniu (Psalm 15:1-3). A ponieważ chcą rozweselać serce Jehowy, płacą wszystkie należne podatki (Przypowieści 27:11; Rzymian 13:7).

[Przypisy]