Z powrotem do prochu — w jaki sposób?
„PROCHEM jesteś i w proch się obrócisz”. Kiedy pierwszy człowiek, Adam, usłyszał te słowa, wiedział, czego się spodziewać. Został uczyniony z prochu ziemi i miał z powrotem stać się tylko prochem. Czekała go śmierć, ponieważ okazał nieposłuszeństwo wobec swego Stwórcy, Jehowy Boga (1 Mojżeszowa 2:7, 15-17; 3:17-19).
Z Biblii dowiadujemy się, że ludzie są utworzeni z prochu. Ponadto czytamy: „Dusza, która grzeszy, ta umrze” (Ezechiela 18:4, Biblia gdańska; Psalm 103:14). Śmierć pogrąża w smutku miliony ludzi i wciąż wywołuje dyskusje dotyczące grzebania zmarłych.
Zwyczaje dawne i dzisiejsze
Jak usuwali zwłoki słudzy Boży w czasach starożytnych? Na początkowych kartach Biblii wymieniono różne sposoby, na przykład grzebanie zmarłych w ziemi (1 Mojżeszowa 35:8). Patriarcha Abraham, jego żona Sara oraz syn Izaak i wnuk Jakub zostali pochowani w jaskini Machpela (1 Mojżeszowa 23:2, 19; 25:9; 49:30, 31; 50:13). Sędziów izraelskich Gedeona i Samsona pogrzebano w ‛grobach ich ojców’ (Sędziów 8:32; 16:31). Sugeruje to, że starożytni słudzy Boży na ogół mieli grobowce rodzinne. Kiedy w I wieku n.e. zmarł Jezus Chrystus, jego ciało złożono w nowym grobowcu wykutym w skale (Mateusza 27:57-60). Z reguły więc szczątki ludzkie składano w ziemi lub w grobowcach. Podobnie czyni się i dziś w wielu częściach świata.
Gdzieniegdzie jednak ze względu na brak ziemi lub jej wysoką cenę coraz trudniej zdobyć miejsce na cmentarzu. Dlatego niektórzy biorą pod uwagę inne metody usuwania zwłok.
Coraz częściej stosuje się kremację, czyli palenie ciała, a następnie rozsypywanie popiołów. Obecnie w Anglii w taki sposób odbywa się około 40 procent pogrzebów. W Szwecji, gdzie w miastach kremacji poddaje się ponad 80 procent zwłok, niektóre lasy specjalnie przeznaczono na prochy. A w Szanghaju oraz w paru innych chińskich portach lokalne władze kilka razy w roku organizują zbiorowe rozsypywanie popiołów na morzu.
Gdzie można zostawiać prochy? Nie wszędzie. Ktoś mógłby bowiem wysunąć zastrzeżenie, że jest to szkodliwe dla środowiska. Ale w rzeczywistości kremacja eliminuje niebezpieczeństwo wybuchu epidemii. Na niektórych cmentarzach w Anglii i USA popioły rozsypuje się na określonych trawnikach lub kwietnikach. Oczywiście chrześcijan interesuje przede wszystkim to, co na temat kremacji i rozrzucania prochów mówi Pismo Święte.
Jaki jest pogląd biblijny?
Prorok Izajasz oznajmił „królowi babilońskiemu”: „Porzucą [cię] bez własnego grobu” (Izajasza 14:4, 19, Biblia lubelska). Czy rozsypywanie prochów można uważać za podobne upokorzenie? Nie, gdyż w wersecie tym nie ma żadnej wzmianki o kremacji ani o przechowywaniu lub rozrzucaniu pozostałych po niej popiołów.
Kiedy Jezus Chrystus mówił o zmartwychwstaniu ziemskim, które nastąpi podczas jego Tysiącletniego Panowania, oświadczył: „Wszyscy w grobowcach pamięci usłyszą (...) [mój] głos i wyjdą” (Jana 5:28, 29). Niemniej z innego opisu tego wydarzenia wynika, iż wskrzeszone zostaną również te osoby, których ciała nie zostały złożone w określonych miejscach pochówku. W Księdze Objawienia 20:13 czytamy: „Wydało morze umarłych, którzy się w nim znajdowali, i śmierć, i Hades wydały umarłych, którzy się w nich znajdowali”. A zatem nie jest ważne, gdzie ani jak ktoś ‛obraca się w proch’. Liczy się raczej to, czy Bóg o nim pamięta i czy go wskrzesi (Joba 14:13-15; porównaj Łukasza 23:42, 43). Człowiek z pewnością nie musi mieć okazałego grobowca, żeby Jehowa o nim pamiętał. Kremacja nie niweczy szans na zmartwychwstanie. Również samo rozrzucanie prochów nie koliduje z Pismem Świętym, jeśli wynika z właściwych pobudek i nie wiąże się z ceremoniami religii fałszywej.
Podejmując decyzję w sprawie takiego pogrzebu, trzeba uwzględnić prawa obowiązujące w danym kraju. Należy też wziąć pod uwagę odczucia krewnych zmarłego oraz innych osób. Słudzy Jehowy dołożą starań, by korzystając w tej kwestii z wolności, jaką daje Biblia, nie zszargać dobrego imienia społeczności chrześcijańskiej. Ma to szczególne znaczenie w krajach, w których prawo dopuszcza kremację i rozsypywanie prochów, ale ogół społeczeństwa jeszcze nie zaakceptował takich pogrzebów. Rzecz jasna chrześcijanin będzie się trzymał z dala od wszelkich obrzędów i zwyczajów wynikających z wiary w nieśmiertelność duszy ludzkiej.
Kiedy już nie będzie pogrzebów
Niektórzy zwolennicy rozrzucania prochów twierdzą, że uwalnia ono od składania ciał w grobach. Jednakże największą ulgę przyniesie dopiero spełnienie biblijnej obietnicy: „Jako ostatni nieprzyjaciel ma zostać unicestwiona śmierć” (1 Koryntian 15:24-28).
Oznacza to, że chowanie zwłok w ziemi czy w grobowcach, a nawet kremacja i rozsypywanie popiołów staną się przeszłością. Naprawdę nie będzie już śmierci. Pod natchnieniem Bożym apostoł Jan napisał: „Usłyszałem donośny głos od tronu, mówiący: ‚Oto namiot Boga jest z ludźmi i On będzie przebywać z nimi, a oni będą jego ludami. I będzie z nimi sam Bóg. I otrze z ich oczu wszelką łzę, i śmierci już nie będzie ani żałości, ani krzyku, ani bólu już nie będzie. To, co poprzednie, przeminęło’” (Objawienie 21:3, 4).
Wszystko to stanie się pod rządami Królestwa Bożego, gdy potomkowie Adama raz na zawsze przestaną umierać z powodu jego grzechu. Posłuszni ludzie nie będą już wówczas mieć przed sobą perspektywy powrotu do prochu.
[Ilustracje na stronie 29]
Zwyczajowe sposoby grzebania zmarłych
[Ilustracja na stronie 31]
Rozrzucanie popiołów na zatoce Sagami w Japonii
[Prawa własności]
Dzięki uprzejmości Koueisha, Tokio