Co jest celem twego życia?

„Serce swe prowadziłem mądrością, (...) aż ujrzałbym, co dobrego mają synowie ludzcy (...) przez liczbę dni swego życia” (KAZNODZIEI 2:3, NW).

1, 2. Dlaczego nie ma nic złego w rozsądnym dbaniu o siebie?

ZAPEWNE leży ci na sercu własne dobro, nieprawdaż? To całkiem normalne. Z tego przecież względu codziennie jemy posiłki, śpimy, gdy jesteśmy zmęczeni, oraz lubimy przebywać w gronie przyjaciół i bliskich. Czasami w coś gramy, pływamy lub robimy inne rzeczy sprawiające nam radość, przejawiając w zrównoważony sposób dbałość o siebie.

² Takie zainteresowanie własną pomyślnością uwidacznia się też w słowach, do których spisania Bóg pobudził Salomona: „Dla człowieka nie ma nic lepszego niż jeść i pić, i dać swojej duszy ujrzeć dobro za swój trud”. Na podstawie własnych przeżyć Salomon dodał: „Również to widziałem, ja sam, że pochodzi to z ręki prawdziwego Boga. Bo któż je i któż pije lepiej niż ja?” (Kaznodziei 2:24, 25, NW).

3. Na jakie intrygujące pytania większość ludzi nie potrafi znaleźć odpowiedzi?

³ Zdajesz sobie jednak sprawę, że życie to nie tylko jedzenie, picie, spanie i robienie czegoś przyjemnego. Przeżywamy także ból, rozczarowania i zmartwienia. I możemy sądzić, że jesteśmy zbyt zajęci, by się zastanawiać nad sensem życia. Czy tak jest również w twoim wypadku? Zwróciwszy uwagę na rozwój ludzkich umiejętności i wiedzy, Vermont Royster, były redaktor gazety The Wall Street Journal, napisał: „Dziwna rzecz. Od zarania dziejów zastanawiamy się nad sobą, nad swymi dylematami, nad swym miejscem we wszechświecie, lecz nie posunęliśmy się zbytnio do przodu. Wciąż nie znamy odpowiedzi na pytania, kim jesteśmy, po co żyjemy i dokąd zmierzamy”.

4. Dlaczego każdy powinien pragnąć znać odpowiedzi na istotne dla nas pytania?

⁴ Jak byś odpowiedział na te pytania: Kim jesteśmy? Po co żyjemy? Dokąd zmierzamy? W lipcu ubiegłego roku pan Royster umarł. Czy twoim zdaniem znalazł przed śmiercią zadowalające odpowiedzi? A co ważniejsze, czy ty mógłbyś w jakiś sposób je znaleźć? I jak te odpowiedzi mogłyby ci pomóc prowadzić szczęśliwsze, bardziej sensowne życie? Zastanówmy się nad tym.

Podstawowe źródło mądrości

5. Dlaczego powinniśmy zwrócić się do Boga, gdy chcemy zgłębić sens życia?

⁵ Gdybyśmy sami mieli znaleźć sens życia, nasze wysiłki chyba niewiele by dały, o czym zdążyła się przekonać większość mężczyzn i kobiet, nawet tych o rozległej wiedzy i dużym doświadczeniu. Ale nie jesteśmy w tej sprawie zdani wyłącznie na siebie. Nasz Stwórca udostępnia nam pomoc. Pomyślmy: Czyż Ten, który istnieje „od czasu niezmierzonego aż po czas niezmierzony” i posiada pełną wiedzę o wszechświecie i historii, nie jest najwspanialszym Źródłem mądrości i zrozumienia? (Psalm 90:1, 2, NW). On stworzył ludzi i obserwował wszystkie ich przeżycia, toteż wyjaśnienia trudnych kwestii powinniśmy szukać właśnie u Niego, a nie u niedoskonałych stworzeń, których wiedza i zdolność pojmowania są ograniczone (Psalm 14:1-3; Rzymian 3:10-12).

6. (a) W jaki sposób Stwórca udostępnia nam mądrość? (b) Jaką rolę odegrał w tym Salomon?

⁶ Oczywiście nie należy oczekiwać, iż Stwórca udzieli nam na ucho odpowiedzi na pytanie o sens życia, niemniej udostępnił źródło mądrości — swe natchnione Słowo (Psalm 32:8; 111:10). Szczególnie cenna jest pod tym względem Księga Kaznodziei. Bóg natchnął jej pisarza, dzięki czemu „mądrość Salomona przewyższała mądrość wszystkich ludzi Wschodu” (1 Królewska 3:6-12; 4:30-34). Wywarła ogromne wrażenie na pewnej królowej goszczącej u Salomona, która oświadczyła, że nawet połowy jej nie powiedziano i że osoby mogące słuchać jego mądrości są naprawdę szczęśliwe (1 Królewska 10:4-8).a My także możemy osiągnąć zrozumienie oraz szczęście dzięki poznawaniu mądrości Bożej, którą nasz Stwórca udostępnił za pośrednictwem Salomona.

7. (a) Jak Salomon ocenił większość poczynań pod niebem? (b) Jaki przykład ukazuje realistyczne spojrzenie Salomona na rzeczywistość?

⁷ Boża mądrość, która oddziaływała na serce i umysł Salomona, znajduje odbicie w Księdze Kaznodziei. Mając potrzebne do tego środki, czas oraz wnikliwość, Salomon zbadał „wszystko, co się działo [„co się czyni”, NW] pod niebem”. Zauważył, że większość tych poczynań jest „marnością i gonitwą za wiatrem”, i o takiej ich ocenie, dokonanej pod wpływem natchnienia, powinniśmy pamiętać, gdy się zastanawiamy nad celem swego życia (Kaznodziei 1:13, 14, 16). Salomon był realistą i nazywał rzeczy po imieniu. Zastanówmy się na przykład nad jego słowami zapisanymi w Księdze Kaznodziei 1:15, 18. Jak wiesz, w ciągu stuleci ludzie wypróbowali najróżniejsze formy sprawowania władzy i nieraz szczerze pragnęli rozwiązać problemy i poprawić dolę człowieka. Czy jednak którykolwiek rząd naprawdę ‛wyprostował’ wszystko, co „krzywe” w tym niedoskonałym systemie? Zapewne też zauważyłeś, że im większą ktoś ma wiedzę, tym lepiej sobie uświadamia, iż w czasie krótkiego ludzkiego życia nikt nie zdoła w pełni naprawić obecnego stanu rzeczy. U wielu taka świadomość wywołuje rozgoryczenie, ale z nami nie musi tak być.

8. Jakie cykliczne procesy zachodzą od prawieków?

⁸ Warto też zwrócić uwagę na powtarzające się cyklicznie procesy, które mają wpływ na nasze życie, takie jak wschody i zachody słońca albo ruch wiatru i wody. Istniały one za czasów Mojżesza, Salomona, Napoleona i naszych pradziadków i istnieją po dziś dzień. Tak samo „pokolenie odchodzi i pokolenie przychodzi” (Kaznodziei 1:4-7). Patrząc z ludzkiego punktu widzenia, niewiele się zmieniło. Ludzie żyjący kiedyś i obecnie zajmują się podobnymi rzeczami, mają podobne nadzieje, ambicje i osiągnięcia. Nawet jeśli ktoś zdobył sławę lub wyróżniał się urodą bądź zdolnościami, to gdzie jest teraz? Odszedł i prawdopodobnie został zapomniany. Nie jest to bynajmniej czarnowidztwo. Większość ludzi nie potrafi nawet wymienić imion swych pradziadków ani podać miejsca ich narodzin czy pochówku. Zrozumiałe jest zatem realistyczne spojrzenie Salomona na daremność ludzkich poczynań i wysiłków (Kaznodziei 1:9-11).

9. Jaką korzyść możemy odnieść z przyswojenia sobie realistycznego poglądu na sytuację ludzkości?

⁹ Poznanie Bożego poglądu na ogólną sytuację rodu ludzkiego nie powinno nas zniechęcać, przeciwnie, może wyjść nam na dobre, chroniąc przed bezpodstawnym przypisywaniem wielkiego znaczenia celom i zajęciom, które wkrótce przeminą i pójdą w zapomnienie. Powinno nam też pomóc w ocenie tego, jak korzystamy z życia i co staramy się osiągnąć. Nie musimy na przykład być ascetami: jedzenie i picie, utrzymane w rozsądnych granicach, może nam sprawiać radość (Kaznodziei 2:24). Jak się przekonamy, Salomon doszedł do bardzo pozytywnego i optymistycznego wniosku. Ujmując rzecz krótko, powinniśmy głęboko cenić swą więź ze Stwórcą, który może nam pomóc w osiągnięciu wiecznego, szczęśliwego i sensownego życia. Salomon podkreślił to tak: „Konkluzja sprawy, po wysłuchaniu wszystkiego, jest następująca: Bój się prawdziwego Boga i przestrzegaj jego przykazań. Na tym bowiem polega cała powinność człowieka” (Kaznodziei 12:13, NW).

Co o celu życia mówią cykle życiowe

10. Pod jakim względem według wypowiedzi Salomona ludzie przypominają zwierzęta?

¹⁰ Mądrość Boża wyrażona w Księdze Kaznodziei pomoże nam także zastanowić się nad celem naszego życia. Dlaczego? Otóż Salomon realistycznie zwrócił uwagę na jeszcze inne prawdy, o których rzadko kiedy myślimy. Jedna z nich dotyczy podobieństw między człowiekiem i zwierzętami. Jezus przyrównał swych naśladowców do owiec, ale na ogół ludzie nie lubią być porównywani do zwierząt (Jana 10:11-16). Niemniej Salomon podaje pewien niezaprzeczalny fakt: „Ze względu na synów ludzkich Bóg tak to urządził, aby ich doświadczyć i aby im pokazać, że nie są czymś innym niż zwierzęta. Bo los synów ludzkich jest taki, jak los zwierząt, jednaki jest los obojga. Jak one umierają, tak umierają tamci; (...) Człowiek nie ma żadnej przewagi nad zwierzęciem. Bo wszystko jest marnością. (...) Wszystko powstało z prochu i wszystko znowu w proch się obraca” (Kaznodziei 3:18-20).

11. (a) Jak można opisać cykl życiowy typowego zwierzęcia? (b) Co sądzisz o takiej analizie?

¹¹ Pomyśl o jakimś zwierzęciu, które lubisz obserwować, na przykład o świstaku, góralku lub króliku (5 Mojżeszowa 14:7; Psalm 104:18; Przysłów [Przypowieści] 30:26, BT). Albo przyjrzyj się bliżej wiewiórce, która należy do rodziny skupiającej na całym świecie około 300 różnych gatunków. Jak wygląda jej cykl życiowy? Po urodzeniu przez kilka tygodni znajduje się pod opieką matki. Wkrótce ma już futerko i opuszcza gniazdo. Można zobaczyć, jak biega, ucząc się zdobywać pożywienie. Ale często zdaje się po prostu bawić i cieszyć młodością. Dorasta około roku i znajduje sobie partnera. Wówczas musi zbudować gniazdo lub przygotować dziuplę oraz zatroszczyć się o potomstwo. Jeżeli znajdzie dostatecznie dużo jagód, orzechów i nasion, jej rodzina żyje dostatnio i ma czas powiększyć swój dom. Ale już po kilku latach wiewiórka się starzeje, wskutek czego łatwiej ulega wypadkom i zapada na choroby. W wieku około dziesięciu lat umiera. Pomijając drobne różnice pomiędzy poszczególnymi gatunkami wiewiórek, można powiedzieć, że właśnie tak wygląda ich cykl życiowy.

12. (a) Dlaczego można powiedzieć, że życie wielu ludzi przypomina egzystencję przeciętnych zwierząt? (b) O czym mógłbyś pomyśleć, gdy następnym razem zobaczysz jakieś ulubione zwierzę?

¹² Większość zgodzi się, że życie zwierząt przebiega w taki sposób, i chyba nikt nie uważa, iż wiewiórka świadomie zmierza w nim do jakiegoś celu. Czyż jednak życie wielu ludzi nie wygląda bardzo podobnie? Rodzą się jako niemowlęta wymagające opieki. Potem w dzieciństwie jedzą, rosną i się bawią. Wkrótce są już dorośli, znajdują sobie partnerów i muszą zatroszczyć się o mieszkanie i pożywienie. Jeżeli wszystko dobrze się układa, żyją dostatnio i powiększają swój dom (gniazdo rodzinne), w którym wychowują potomstwo. Ale kilkadziesiąt lat szybko mija i przychodzi starość. Po 70 — 80 latach wypełnionych „trudem i znojem”, a niekiedy jeszcze wcześniej, ludzie umierają (Psalm 90:9, 10, 12). Zastanów się nad tym, gdy następnym razem zobaczysz wiewiórkę (bądź inne zwierzę, o którym wcześniej sobie pomyślałeś).

13. Co w końcu spotyka zarówno zwierzęta, jak i ludzi?

¹³ Zrozumiałe jest zatem, dlaczego Salomon przyrównał życie ludzi do życia zwierząt. Napisał: „Wszystko ma swój czas (...) Jest czas rodzenia i czas umierania”. A przy tym ta druga ewentualność, śmierć, u ludzi i zwierząt wygląda podobnie, gdyż „jak one umierają, tak umierają tamci”. Salomon dodał jeszcze: „Wszystko powstało z prochu i wszystko znowu w proch się obraca” (Kaznodziei 3:1, 2, 19, 20).

14. Jak niektórzy próbują odmienić typowy cykl życia i z jakim skutkiem?

¹⁴ To realistyczne spojrzenie na rzeczywistość nie powinno działać na nas zniechęcająco. Co prawda niektórzy starają się zmienić swą sytuację, na przykład podejmują dodatkową pracę, chcąc żyć dostatniej niż ich rodzice. Mogą poświęcić długie lata na zdobywanie wykształcenia, by zapewnić sobie wysoką stopę życiową, usiłując jednocześnie lepiej zrozumieć świat. Mogą także przykładać wielką wagę do uprawiania gimnastyki lub przestrzegania diety, by poprawić swe zdrowie i nieco przedłużyć życie. Wysiłki takie niekiedy przynoszą jakieś korzyści. Ale któż może mieć pewność, że w jego wypadku też tak będzie? A jeśli nawet, to jak trwałe okażą się te korzyści?

15. Jaka otwarta wypowiedź znajduje potwierdzenie w życiu większości ludzi?

¹⁵ Salomon pyta: „Skoro jest mnóstwo rzeczy powodujących wielką marność, jaką korzyść ma człowiek? Bo któż wie, co dobrego ma człowiek w życiu przez liczbę dni swego marnego życia, które mu przemijają jak cień? Któż może powiedzieć człowiekowi, co się po nim zdarzy?” (Kaznodziei 6:11, 12, NW). Czy naprawdę człowiek dużo zyskuje, gdy stara się zdobyć więcej dóbr materialnych albo poświęca wiele lat na naukę przede wszystkim w celu zapewnienia sobie dobrobytu, skoro i tak śmierć dość szybko przekreśli jego wysiłki? Ponieważ życie jest tak krótkie i przemija niczym cień, więc gdy ludzie uświadamiają sobie, iż nie zdołają osiągnąć obranych celów, często nie mają już czasu, by zmierzać do innych; człowiek nie może też mieć pewności, co się będzie dziać z jego dziećmi „po nim”.

Czas, by dbać o dobre imię

16. (a) Co powinniśmy czynić, choć nie są do tego zdolne zwierzęta? (b) Jaka jeszcze prawda winna wpływać na nasz sposób myślenia?

¹⁶ W przeciwieństwie do zwierząt my, ludzie, mamy możliwość zastanawiania się nad pytaniami: Jaki sens ma moje życie? Czy odzwierciedla jedynie niezmienny cykl, w którym jest czas narodzin i czas śmierci? Przypomnijmy sobie w związku z tym prawdę zawartą w wypowiedzi Salomona o ludziach i zwierzętach: „Wszystko znowu w proch się obraca”. Czy to znaczy, że w chwili śmierci całkowicie przestajemy istnieć? Biblia wskazuje, że człowiek nie posiada nieśmiertelnej duszy, rzekomo mającej żyć dalej po śmierci ciała. Ludzie są duszami, a dusza, która grzeszy, umiera (Ezechiela 18:4, 20, Biblia gdańska). Salomon wyjaśnił: „Wiedzą bowiem żywi, że muszą umrzeć, lecz umarli nic nie wiedzą i już nie ma dla nich żadnej zapłaty, gdyż ich imię idzie w zapomnienie. Na co natknie się twoja ręka, abyś to zrobił, to zrób według swojej możności, bo w krainie umarłych, do której idziesz, nie ma ani działania, ani zamysłów, ani poznania, ani mądrości” (Kaznodziei 9:5, 10).

17. Nad czym powinniśmy się zastanowić, czytając słowa z Księgi Kaznodziei 7:1, 2?

¹⁷ Biorąc pod uwagę ten niezaprzeczalny fakt, rozważmy słowa: „Lepsze jest dobre imię niż wyborny olejek i lepszy dzień zgonu niż dzień narodzenia. Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiady; bo tam widzi się kres wszystkich ludzi, a żyjący powinien brać to sobie do serca” (Kaznodziei 7:1, 2). Musimy przyznać, że śmierć stanowi „kres wszystkich ludzi”. Żadne eliksiry, preparaty witaminowe, diety ani ćwiczenia gimnastyczne nikomu z ludzi nie zapewniły życia wiecznego. I zazwyczaj „ich imię idzie w zapomnienie” niezbyt długo po śmierci. Dlaczego zatem „lepsze jest dobre imię niż wyborny olejek i lepszy dzień zgonu niż dzień narodzenia”?

18. Dlaczego możemy być pewni, że Salomon wierzył w zmartwychwstanie?

¹⁸ Jak już zauważyliśmy, Salomon był realistą. Wiedział, iż jego przodkowie: Abraham, Izaak i Jakub z pewnością wyrobili sobie dobre imię u naszego Stwórcy. Znając dobrze Abrahama, Jehowa Bóg obiecał błogosławić jemu oraz jego potomstwu (1 Mojżeszowa 18:18, 19; 22:17). Abraham stał się przyjacielem Boga, rzeczywiście więc zapewnił sobie u Niego dobre imię (2 Kronik 20:7; Izajasza 41:8; Jakuba 2:23). Miał świadomość, że życie jego samego oraz jego syna nie jest tylko fragmentem nie kończącego się cyklu narodzin i śmierci. Ich rola bynajmniej się do tego nie ograniczała. Mieli zagwarantowane widoki na ponowne życie, ale nie dzięki posiadaniu nieśmiertelnej duszy, lecz dzięki zmartwychwstaniu. Abraham był pewien, iż „Bóg potrafi (...) [Izaaka] nawet wskrzesić z martwych” (Hebrajczyków 11:17-19).

19. Jak słowa Joba pomagają nam zrozumieć wypowiedź z Księgi Kaznodziei 7:1?

¹⁹ Pozwala nam to zrozumieć, dlaczego „lepsze jest dobre imię niż wyborny olejek i lepszy dzień zgonu niż dzień narodzenia”. Salomon, podobnie jak wcześniej Job, był przekonany, że Ten, który stworzył ludzi, może ich także odtworzyć. Zmarłym potrafi przywrócić życie (Joba 14:7-14). Wierny Job oświadczył: „Wtedy będziesz wołał, a ja ci odpowiem, będziesz tęsknił za tworem swoich rąk” (Joba 14:15). Pomyśl tylko! Nasz Stwórca ‛tęskni’ za swymi lojalnymi sługami, którzy pomarli. („Zapragniesz ponownie zobaczyć dzieło swoich rąk”, The Jerusalem Bible). Dzięki ofierze okupu złożonej przez Jezusa Chrystusa Stwórca naprawdę może wskrzesić zmarłych (Jana 3:16; Dzieje 24:15). Nie ulega więc wątpliwości, że ludzie bynajmniej nie muszą przypominać zwierząt, które podlegają śmierci.

20. (a) W jakim wypadku dzień śmierci jest lepszy niż dzień narodzin? (b) Jak zmartwychwstanie Łazarza wpłynęło na wiele osób?

²⁰ Wszystko to oznacza, że dzień śmierci może być lepszy niż dzień narodzin, jeśli dany człowiek wyrobił sobie wcześniej dobre imię u Jehowy, który wierne osoby może wskrzesić z martwych. Dowiódł tego Większy Salomon, Jezus Chrystus. Na przykład przywrócił życie wiernemu Łazarzowi (Łukasza 11:31; Jana 11:1-44). Łatwo sobie wyobrazić, jak ogromne wrażenie wywarło zmartwychwstanie Łazarza na wielu naocznych świadkach, którzy dzięki temu uwierzyli w Syna Bożego (Jana 11:45). Czy twoim zdaniem prowadzili potem bezcelowe życie, nie mając żadnego pojęcia, kim są i dokąd zmierzają? Przeciwnie, dostrzegli, że wcale nie muszą przypominać zwierząt, które się rodzą, żyją przez pewien czas i przestają istnieć. Cel ich życia był bezpośrednio i bardzo ściśle związany z poznaniem Ojca Jezusa i wykonywaniem Jego woli. A co z tobą? Czy te rozważania pomogły ci lepiej zrozumieć, co mógłbyś i powinieneś zrobić, by twoje życie miało rzeczywisty cel?

21. Nad jaką kwestią związaną ze znalezieniem sensu życia będziemy chcieli się jeszcze zastanowić?

²¹ Jednakże chcąc prowadzić naprawdę celowe i sensowne życie, nie wystarczy pamiętać o śmierci i ponownym życiu. Dużo zależy też od tego, co czynimy każdego dnia. Również tę sprawę wyjaśnił Salomon w Księdze Kaznodziei, o czym przekona następny artykuł.

[Przypis]

Czy sobie przypominasz?

◻ Pod jakim względem sytuacja ludzi przypomina sytuację zwierząt?

◻ Jak śmierć podkreśla daremność większości ludzkich działań i wysiłków?

◻ Dlaczego dzień śmierci może być lepszy od dnia narodzin?

◻ Z kim trzeba utrzymywać więź, by prowadzić celowe i sensowne życie?

[Ilustracje na stronie 10]

Czy twoje życie w istotny sposób różni się od życia zwierząt?