Ugoda „świątyni Bożej” z bożkami greckimi?

JEST upalny letni dzień; słońce praży połyskujące kamienie. Wydaje się jednak, że ten bezlitosny skwar nie osłabia zapału ani zdecydowania rzeszy gorliwych wyznawców prawosławia pielgrzymujących do kaplicy na szczycie wzgórza.

Wyczerpana staruszka, która przybyła z drugiego końca kraju, zmusza swe zmęczone nogi do dalszego marszu. Nieco wyżej podekscytowany mężczyzna, mokry od potu, niecierpliwie próbuje utorować sobie drogę wśród tłumu. Młoda dziewczyna z widocznym grymasem bólu i rozpaczy na twarzy czołga się na mocno krwawiących kolanach. Dlaczego ci ludzie zdobywają się na taki wysiłek? Pragną zdążyć na czas, by pomodlić się przed ikoną słynnego „świętego”, a jeśli się uda, to nawet jej dotknąć lub ją pocałować.

Podobne sceny powtarzają się na całym świecie w ośrodkach kultu „świętych”. Wszyscy pielgrzymi najwyraźniej są przekonani, iż w ten sposób przystępują do Boga zgodnie z Jego wolą oraz dają dowód swego oddania i wiary. W książce Our Orthodox Christian Faith (Nasza prawosławna wiara chrześcijańska) czytamy: „Zachowujemy pamięć [o „świętych”] i przypisujemy chwałę i cześć ich świętym osobom (...), modlimy się do Boga ich modlitwami i w naszym imieniu zanosimy ich błagania o pomoc w wielu naszych potrzebach. (...) Zwracamy się do świętych czyniących cuda (...) o zaspokojenie naszych duchowych i cielesnych pragnień”. Również w Kościele katolickim zgodnie z postanowieniami synodów trzeba zanosić błagania do świętych jako orędowników u Boga oraz otaczać czcią ich relikwie i wizerunki.

Prawdziwym chrześcijanom powinno zależeć przede wszystkim na tym, by oddawać Bogu cześć „duchem i prawdą” (Jana 4:24). Przeanalizujmy więc, jak doszło do tego, że w chrześcijaństwie zaczęto praktykować kult „świętych”. Te rozważania powinny dać dużo do myślenia każdemu, kto pragnie przystępować do Boga w sposób cieszący się Jego uznaniem.

Skąd się wzięli „święci”

W Chrześcijańskich Pismach Greckich mianem „świętych” określano wszystkich pierwszych chrześcijan, którzy zostali oczyszczeni krwią Chrystusa i oddzieleni do służby Bożej w charakterze jego przyszłych współdziedziców (Dzieje 9:32; 2 Koryntian 1:1; 13:13).a Nazywano tak zarówno mężczyzn, jak i kobiety, bardziej i mniej wybitnych członków zboru żyjących tutaj na ziemi. W sensie biblijnym uznawano ich za świętych oczywiście jeszcze przed śmiercią.

Jednakże od II wieku n.e., gdy zaczęło się formować odstępcze chrześcijaństwo, dążono do zjednania mu popularności, tak by przyciągało pogan i było przez nich chętnie przyjmowane. Czcili oni całe mnóstwo bóstw, natomiast nowa religia miała charakter ściśle monoteistyczny. Znaleziono więc rozwiązanie kompromisowe — miejsce starożytnych bogów, półbogów i bohaterów mitycznych zajęli „święci”. W książce Ekklisiastiki Istoria (Historia Kościoła) powiedziano na ten temat: „Poganom nawróconym na chrześcijaństwo nie było trudno rozpoznać swych opuszczonych bohaterów w osobach męczenników i zacząć oddawać im cześć, którą wcześniej darzyli tych pierwszych. (...) Bardzo często jednak oddawanie czci świętym okazywało się jawnym bałwochwalstwem”.

Również w innym dziele wyjaśniono, jak doszło do tego, że w chrześcijaństwie zaczęto uznawać „świętych”: „Otaczanie czcią świętych w greckim Kościele prawosławnym, jest podyktowane silnym wpływem religii pogańskiej. Cechy przypisywane bogom olimpijskim przed nawróceniem [ludu] na chrześcijaństwo zostały przeniesione na świętych. (...) Od początku istnienia nowej religii jej wyznawcy zastępowali boga słońca (Apollona-Febusa) prorokiem Eliaszem, budowali kościoły na ruinach dawnych świątyń poświęconych temu bogu lub obok nich, zazwyczaj na szczytach gór i wzniesień, wszędzie tam, gdzie starożytni Grecy czcili życiodawcę Apollona-Febusa. (...) Boginię Atenę Dziewicę [wyznawcy chrześcijaństwa] utożsamili z samą Marią Panną. Dlatego po zburzeniu posągu Ateny nawrócony bałwochwalca nie odczuwał w duszy żadnej pustki” (Neoteron Enkyklopaidikon Lexikon, tom 1, strony 270-271).

Weźmy na przykład pod uwagę sytuację w Atenach pod koniec IV wieku n.e. Większość mieszkańców tego miasta wciąż tkwiła w pogaństwie. Do najświętszych obrzędów należały misteria eleuzyńskie, dwustopniowe uroczystości obchodzone każdego roku w lutym w mieście Eleusis, leżącym 23 kilometry na północny zachód od Aten.b Chcąc uczestniczyć w tych misteriach, pogańscy Ateńczycy musieli iść Świętą Drogą (Hierá Hodós). Ojcowie miasta wykazali niemałą pomysłowość, by znaleźć alternatywne miejsce wielbienia. Przy tej samej drodze, jakieś 10 kilometrów od Aten, zbudowano klasztor Dafni mający przyciągać pogan i powstrzymać ich od brania udziału w misteriach. Kościół należący do tego klasztoru zbudowano na fundamencie starożytnej świątyni poświęconej greckiemu bogu Apollonowi Pytyjskiemu.

Dowody na to, że kult „świętych” ma związek z pogańskimi bóstwami, można znaleźć również na greckiej wyspie Kithira. Na jednym ze szczytów stoją dwie małe kaplice bizantyjskie — jedna poświęcona „świętemu” Jerzemu, a druga Marii Pannie. Podczas prac wykopaliskowych okazało się, iż prawie 3500 lat temu stała tam świątynia minojska będąca ośrodkiem kultu religijnego. Dokładnie w tym miejscu w VI lub VII wieku n.e. „chrześcijanie” wybudowali swoją kaplicę poświęconą „świętemu” Jerzemu. To posunięcie miało szczególne znaczenie symboliczne, gdyż zbiegały się tam szlaki morskie na Morzu Egejskim. Wspomniane dwa kościoły zbudowano po to, by zapewnić sobie łaskę Najświętszej Panny i „świętego” Jerzego, którego później czczono w tym samym dniu, co „opiekuna żeglarzy”, „świętego” Mikołaja. W gazecie opisującej to odkrycie powiedziano, że w celu wykonywania posług religijnych „duchowni [prawosławni] wchodzą obecnie na górę tak samo, jak w starożytności kapłani minojscy”!

Oceniając wpływ pogańskiej religii Grecji na odstępcze chrześcijaństwo, pewien historyk zauważył: „U podłoża wielu popularnych nauk w religii chrześcijańskiej leżą te same wierzenia pogańskie, co pokazuje, jak trwałą naturę ma tradycja”.

„Czcimy to, co znamy”

Jezus powiedział do Samarytanki: „My czcimy to, co znamy (...) prawdziwi czciciele będą czcić Ojca duchem i prawdą, bo właśnie takich szuka Ojciec, aby go czcili” (Jana 4:22, 23). Warto zauważyć, że koniecznie trzeba czcić Boga prawdą! Nie można więc cieszyć się Jego uznaniem bez dokładnego poznania i umiłowania prawdy. Prawdziwa religia chrześcijańska musi być oparta na prawdzie, a nie na tradycjach i obrzędach zapożyczonych z pogaństwa. Dobrze wiemy, co Jehowa czuje, gdy ludzie próbują oddawać Mu cześć w niewłaściwy sposób. Apostoł Paweł napisał do chrześcijan pochodzenia greckiego w starożytnym Koryncie: „Jakaż jest zgoda między Chrystusem a Belialem? (...) Jakąż ugodę ma świątynia Boża z bożkami?” (2 Koryntian 6:15, 16). Każda próba pogodzenia świątyni Boga z bożkami wzbudza w Nim odrazę.

Ponadto Pismo Święte zdecydowanie wyklucza modlenie się do „świętych” o wstawiennictwo u Boga. W modlitwie wzorcowej Jezus uczył, by prośby kierować tylko do Ojca; wynika to z polecenia danego uczniom: „Macie więc modlić się w ten sposób: ‚Nasz Ojcze w niebiosach, niech będzie uświęcone twoje imię’” (Mateusza 6:9). Jezus oznajmił też: „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem. Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze mnie. Jeżeli poprosicie o coś w imię moje, ja to uczynię”. Z kolei apostoł Paweł napisał: „Jeden jest Bóg, jeden też pośrednik między Bogiem a ludźmi, człowiek, Chrystus Jezus” (Jana 14:6, 14; 1 Tymoteusza 2:5).

Jeżeli naprawdę chcemy, by Bóg wysłuchiwał naszych modlitw, koniecznie musimy przystępować do Niego zgodnie ze wskazówkami z Jego Słowa. Chcąc uwypuklić ten jedyny ważny sposób zwracania się do Jehowy, Paweł napisał też: „Chrystus Jezus jest tym, który umarł, a raczej tym, który został wskrzeszony z martwych, który jest po prawicy Bożej, który też ujmuje się za nami”. „Może całkowicie wybawić tych, którzy przez niego przystępują do Boga, ponieważ zawsze żyje, aby się za nimi ujmować” (Rzymian 8:34; Hebrajczyków 7:25).

‛Oddawanie czci duchem i prawdą’

Odstępcze chrześcijaństwo nie miało ani sił duchowych, ani wsparcia świętego ducha Bożego, toteż nie mogło pobudzać pogan do porzucenia fałszywego wielbienia i trzymania się prawdziwych nauk Jezusa Chrystusa. W pogoni za nowymi wiernymi, władzą i popularnością samo przyswoiło sobie pogańskie wierzenia i praktyki. Właśnie dlatego zamiast niezłomnych chrześcijan cieszących się uznaniem Boga i Chrystusa ma w swych szeregach pozornych czcicieli, „chwasty” nie nadające się do Królestwa (Mateusza 13:24-30).

Jednakże w obecnym czasie końca Jehowa kieruje doniosłym dziełem mającym na celu przywrócenie prawdziwego wielbienia. Na całym świecie słudzy Jehowy pochodzący z różnych kręgów kulturowych czy warstw społecznych, niezależnie od wyznawanej wcześniej religii, starają się dostosować swe życie i wierzenia do mierników biblijnych. Jeżeli chciałbyś się dowiedzieć czegoś więcej o tym, jak oddawać Bogu cześć „duchem i prawdą”, zechciej skontaktować się z miejscowymi Świadkami Jehowy. Z prawdziwą radością pomogą ci pełnić świętą służbę dla Boga twą zdolnością rozumowania, w sposób cieszący się Jego uznaniem i zgodnie z dokładną wiedzą z Jego Słowa. Paweł napisał: „Upraszam was, bracia, przez wzgląd na przejawy współczucia Bożego, abyście przedłożyli swoje ciała jako ofiarę żywą, świętą, miłą Bogu, na świętą służbę pełnioną waszą zdolnością rozumowania. I już nie dajcie się kształtować na wzór tego systemu rzeczy, ale się przemieniajcie przez przeobrażanie swego umysłu, abyście sami doświadczyli, co jest dobrą i miłą, i doskonałą wolą Bożą”. A Kolosanom oznajmił: „Od dnia, gdyśmy o tym usłyszeli, nie przestajemy modlić się za was i prosić, żebyście zostali napełnieni dokładnym poznaniem jego woli we wszelkiej mądrości i w duchowym pojmowaniu, tak byście chodzili w sposób godny Jehowy, aby mu się w pełni podobać, dalej przynosząc owoc we wszelkim dobrym dziele oraz wzrastając w dokładnym poznaniu Boga” (Rzymian 12:1, 2; Kolosan 1:9, 10).

[Przypisy]

[Ramka i ilustracja na stronie 28]

Zadziwiające losy Partenonu

„Chrześcijański” cesarz Teodozjusz II wydał dekrety (438 rok n.e.) znoszące w Atenach misteria i obrzędy pogan, wskutek czego zamknięto ich świątynie. Potem pozwolono przekształcić je w kościoły chrześcijańskie. W tym celu wystarczyło oczyścić świątynię, umieszczając w niej krzyż!

Jednym z pierwszych miejsc kultu poddanych temu zabiegowi był Partenon. Dokonano główniejszych przeróbek, by mógł pełnić funkcję świątyni „chrześcijańskiej”. Od roku 869 n.e. służył jako katedra ateńska. Początkowo nazywano ją kościołem „Świętej Mądrości”. Miało to zapewne przypominać, iż pierwotnie świątynia „należała” do Ateny, bogini mądrości. Później poświęcono ją „Matce Boskiej Ateńskiej”. Po ośmiu stuleciach użytkowania przez Kościół prawosławny, zamieniono ją na katolicki Kościół Świętej Marii z Aten. Takie religijne „adaptowanie” Partenonu trwało aż do XV wieku, gdy Turcy otomańscy przekształcili go w meczet.

Obecnie dla tysięcy turystów zwiedzających Partenon, starożytną dorycką świątynię Ateny Partenos („Dziewicy”), greckiej bogini mądrości, jest on po prostu arcydziełem greckiej architektury.

[Ilustracja na stronie 26]

Klasztor Dafni: Alternatywne miejsce wielbienia dla pogan ze starożytnych Aten