Nieuchwytność szczęścia

GNIEW, lęk i depresja są od dawna przedmiotem dociekań naukowców. Jednakże w ostatnich latach wybitni uczeni zajęli się badaniem pozytywnego i pożądanego ludzkiego doznania — szczęścia.

Co może bardziej uszczęśliwić? Młodość, bogactwo, zdrowie, wysoki wzrost czy smukła sylwetka? Co stanowi klucz do prawdziwego szczęścia? Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wydaje się niejednemu trudne lub wręcz niemożliwe. Skoro tylu ludziom nie udaje się znaleźć szczęścia, chyba łatwiej byłoby wyjaśnić, co nie jest kluczem do niego.

Przez długi czas znani psycholodzy jako klucz do szczęścia propagowali filozofię koncentrowania się na sobie. Zachęcali nieszczęśliwych do zaspokajania wyłącznie własnych potrzeb. W psychoterapii używano takich chwytliwych sloganów, jak „bądź sobą”, „bądź świadom własnego ja”, „odkryj samego siebie”. Niemniej część specjalistów zalecających taki sposób myślenia przyznaje teraz, że tego rodzaju postawa nie zapewnia trwałego zadowolenia. Egoizm nieuchronnie prowadzi do bólu i niedoli. Samolubstwo nie jest bynajmniej kluczem do szczęścia.

Klucz do niedoli

Kto chce znaleźć szczęście w uganianiu się za przyjemnościami, ten jest na złej drodze. Rozważmy przykład Salomona, mądrego króla starożytnego Izraela. W Księdze Kaznodziei wyjaśnił on: „Niczego też, czego pragnęły moje oczy, nie wzbraniałem im. Nie odmawiałem swemu sercu żadnej radości, gdyż moje serce weseliło się wszelkim moim trudem i to przypadło mi w udziale z wszelkiego mego trudu” (Kaznodziei 2:10). Salomon pobudował sobie domy, nasadził winnic, założył ogrody i parki oraz sadzawki (Kaznodziei 2:4-6). Pewnego razu zapytał: „Któż je i któż pije lepiej niż ja?” (Kaznodziei 2:25). Zabawiali go najlepsi śpiewacy i muzycy, rozkoszował się też towarzystwem najpiękniejszych kobiet w kraju (Kaznodziei 2:8).

Salomon nie odmawiał sobie w życiu naprawdę niczego. Do jakiego wniosku doszedł, zaznawszy już mnóstwa przyjemności? Oznajmił: „Zwróciłem się ku wszelkim moim dziełom, których dokonały moje ręce, i ku trudowi, którym się trudziłem, by to wykonać, a oto wszystko było marnością i pogonią za wiatrem i nie było nic pożytecznego pod słońcem” (Kaznodziei 2:11).

To, o czym się przekonał ten mądry król, sprawdza się również dzisiaj. Weźmy pod uwagę zamożny kraj, jakim są Stany Zjednoczone. W ciągu ostatnich 30 lat Amerykanie prawie podwoili ilość posiadanych dóbr materialnych, takich jak samochody i telewizory. Niemniej według specjalistów w zakresie zdrowia psychicznego nie są ani trochę szczęśliwsi. W pewnym źródle podano, że „w tym samym okresie znacznie wzrósł wskaźnik depresji. Trzykrotnie zwiększyła się liczba samobójstw wśród nastolatków, a liczba rozwodów się podwoiła”. Podobne wnioski wyciągnięto, gdy niedawno mniej więcej w 50 różnych krajach przeprowadzono badania nad zależnością między pieniędzmi a szczęściem. Najprościej mówiąc, szczęścia nie da się kupić.

Zabieganie o bogactwo słusznie można raczej nazwać kluczem do niedoli. Apostoł Paweł ostrzegł: „Ci, którzy są zdecydowani być bogaci, wpadają w pokusę i sidło oraz wiele nierozumnych i szkodliwych pragnień, pogrążających ludzi w zagładę i ruinę. Albowiem korzeniem wszelkich szkodliwych rzeczy jest umiłowanie pieniędzy, a zabiegając o to umiłowanie, niektórzy dali się odwieść od wiary na manowce i sami się poprzebijali wieloma boleściami” (1 Tymoteusza 6:9, 10).

Ani bogactwo, ani zdrowie, ani młodość, ani uroda, ani władza, ani nawet wszystko to razem wzięte nie gwarantuje trwałego szczęścia. Dlaczego? Ponieważ nie jesteśmy w stanie zapobiec niepomyślnym wydarzeniom. Król Salomon trafnie zauważył: „Człowiek nie zna swego czasu. Jak ryby chwytane w zgubną sieć i jak ptaki chwytane w pułapkę, tak są chwytani w sidło synowie ludzcy w czasie nieszczęsnym, gdy nagle ich zaskakuje” (Kaznodziei 9:12).

Nieuchwytny cel

Żadne badania naukowe nie umożliwią człowiekowi znalezienia środka ani recepty na szczęście. Salomon oświadczył również: „Jeszcze raz zobaczyłem pod słońcem, że nie szybkim przypada zwycięstwo w wyścigu ani mocarzom — zwycięstwo w bitwie, ani mądrym — pokarm, ani tym, którzy się odznaczają zrozumieniem — bogactwo, ani nawet odznaczającym się wiedzą — łaska; gdyż wszystkich ich dosięga czas i nieprzewidziane zdarzenie” (Kaznodziei 9:11).

Wiele osób zgadzających się z powyższymi słowami doszło do wniosku, iż oczekiwanie prawdziwie szczęśliwego życia jest nierealistyczne. Pewien znany pedagog powiedział, że „szczęście istnieje jedynie w wyobraźni”. Zdaniem innych otacza je głęboka tajemnica, którą potrafią poznać tylko nieliczni mistycy obdarzeni szczególnym intelektem.

Niemniej człowiek nie zaprzestaje poszukiwań i ciągle wypróbowuje różne style życia. Wielu nie zraża się niepowodzeniami poprzedników i dalej usiłuje znaleźć szczęście w gromadzeniu bogactw, dążeniu do władzy, zabieganiu o zdrowie lub uganianiu się za przyjemnościami. Po prostu w głębi serca większość ludzi wciąż nie wierzy, iż trwałe szczęście istnieje tylko w wyobraźni. Mają nadzieję, że jest ono czymś więcej niż płonnym marzeniem. Może więc zapytasz: „Jak je znaleźć?”