Rany zadawane przez wojnę
„NA WOJNIE nie ma zwycięzców” — zauważył weteran II wojny światowej. „Są tylko przegrani”. Wielu zgodzi się z tą wypowiedzią. Koszty wojny są ogromne — zarówno zwycięzcy, jak i pokonani płacą straszliwą cenę. Nawet gdy konflikt ustaje, miliony ludzi dalej dręczą cierpienia spowodowane wojną.
Jakie to cierpienia? Wojna dziesiątkuje ludność, pozostawiając rzesze sierot i wdów. U ocalałych często widać nie tylko ślady ciężkich ran fizycznych, ale też piętno na psychice. Miliony ludzi wojna pozbawia środków do życia lub zmusza do ucieczki z kraju. Czy można sobie wyobrazić nienawiść i gniew, wzbierające w sercach osób, które przeżyły takie konflikty?
Jątrzące się rany
Dotkliwe cierpienia spowodowane wojną dają o sobie znać jeszcze długo po zaprzestaniu ognia, umilknięciu karabinów i rozpuszczeniu żołnierzy do domów. Nierzadko kolejne pokolenia żywią do siebie głęboko zakorzenioną niechęć. Tak oto cierpienia spowodowane przez jedną wojnę mogą się stać zarzewiem następnej.
Na przykład traktat wersalski, podpisany w 1919 roku i formalnie kończący I wojnę światową, narzucał Niemcom warunki, które według nich były zbyt surowe i świadczyły o chęci zemsty. Jak czytamy w dziele The Encyclopædia Britannica, „wywołały [one] wśród Niemców oburzenie i przyczyniły się do rozbudzenia żądzy odwetu”. Z czasem to „oburzenie na warunki traktatu pokojowego stało się punktem wyjścia dla Hitlera” i było jedną z przyczyn wybuchu II wojny światowej.
Konflikt ten, wzniecony w Europie Środkowej, objął swym zasięgiem również Bałkany. Cierpienia, jakie w latach czterdziestych zadawały sobie różne grupy etniczne zamieszkujące ów region, przyczyniły się do wybuchu wojny w latach dziewięćdziesiątych. „Błędne koło nienawiści i zemsty przeobraziło się w spiralę, sięgającą naszych czasów” — podsumowała niemiecka gazeta Die Zeit.
Nie ulega wątpliwości, że jeśli ludzie mają żyć w pokoju, konieczne jest uleczenie ran zadanych przez wojny. Jak to osiągnąć? Co można zrobić, by wyeliminować nienawiść i smutek? Kto może położyć kres cierpieniom powodowanym przez wojny?
[Prawa własności do ilustracji, strona 2]
STRONA TYTUŁOWA: Fatmir Boshnjaku
[Prawa własności do ilustracji, strona 3]
U.S. Coast Guard; UN PHOTO 158297/J. Isaac