Chociaż słowo jalléfet bywa oddawane określeniami różnych chorób, tradycja żydowska łączy je z „egipską opryszczką” lub liszajem. Tłumacze greckiej Septuaginty użyli słowa leichén (dosł. „liszaj; wysypka”), które może się odnosić także do grzybicy. Hebraiści L. Koehler i W. Baumgartner proponują tłumaczenie: „grzybica, opryszczka” (Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Lejda 1958, s. 383).

Mężczyzna z rodu kapłańskiego „mający liszaje” nie mógł składać ofiar Jehowie (Kpł 21:20, 21). A zwierzę dotknięte takim schorzeniem nie nadawało się na ofiarę dla Boga (Kpł 22:22).

Uczucie żalu nad kimś, współczucie dla kogoś cierpiącego, będącego w potrzebie bądź surowo traktowanego. Hebrajski rzeczownik rachamím (lm.) jest tłumaczony na „najgłębsze uczucia”, „litość” oraz „zmiłowania” (Rdz 43:14, 30; 1Kn 21:13; Ps 40:11; zob. MIŁOSIERDZIE). Grecki czasownik splagchnízomai oznacza „czuć litość; litować się; współczuć”. Pochodzi od rzeczownika splágchna, który dosłownie znaczy „jelita” (Dz 1:18). Ale ponieważ silne emocje mogą wywoływać ucisk w jamie brzusznej, rzeczownik ten często odnosi się do „tkliwych uczuć” lub „tkliwego współczucia”.

Jehowa Bóg jest wzorem okazywania litości cierpiącym i potrafi pobudzić ludzi do jej przejawiania. Właśnie dlatego król Salomon mógł się modlić, żeby Jehowa uczynił Izraelitów „przedmiotem litości wobec ich zdobywców”, gdyby za niewierność dostali się do niewoli (1Kl 8:50). Natchniony psalmista opisuje, jak została wysłuchana ta prośba: „Sprawiał, że wzbudzali litość u wszystkich trzymających ich w niewoli” (Ps 106:46). Z czasem Jehowa pozwolił skruszonemu ostatkowi powrócić do ojczyzny (Ezd 1:1-4; Jer 33:26). Zgodnie z Jego wolą król Artakserkses przystał na to, by Nehemiasz odbudował Jerozolimę (Neh 1:11 do 2:6).

Jezus Chrystus doskonale odzwierciedlał osobowość swego litościwego Ojca. Nawet gdy przerwano mu odpoczynek, „litował się” nad tłumami, „były bowiem złupione i porzucone niczym owce bez pasterza” (Mt 9:36; Mk 6:34). Widok osób pogrążonych w żałobie, dotkniętych trądem lub ślepotą przejmował go litością i pobudzał do dokonywania cudów przynoszących im ukojenie (Mt 14:14; 20:30-34; Mk 1:40, 41; Łk 7:12, 13). Właśnie pod wpływem litości dla ludzi, którzy przez trzy dni przebywali z nim bez jedzenia, Syn Boży w cudowny sposób zapewnił im pożywienie (Mt 15:32-38; Mk 8:2-9).

Uczniowie Jezusa Chrystusa mogą naśladować zarówno swego Mistrza, jak i jego Ojca, chętnie i gorliwie pomagając cierpiącym oraz serdecznie przyjmując każdego, kto żałuje swych grzechów i szczerze chce wrócić do Jehowy (Mt 18:21-35; Łk 10:30-37; 15:11-32). Dzięki temu mogą mieć pewność, że Wszechmocny będzie im dalej okazywał miłosierdzie (Mt 5:7).

(imię złożone z rdzeni oznaczających: „rozwiązać; uwolnić” oraz „smutek; udręka”).

Władca okręgu (tetrarcha) Abileny, gdy w 15 roku rządów Tyberiusza Cezara (29 n.e.) Jan Chrzciciel rozpoczął swą służbę (Łk 3:1). Stolicą Abileny, rzymskiej tetrarchii, była Abila, leżąca w pobliżu Damaszku w Syrii. Odnaleziono tam inskrypcję z czasów Tyberiusza, upamiętniającą poświęcenie świątyni przez wyzwoleńca „tetrarchy Lizaniasza” (Corpus Inscriptionum Graecarum, t. 3, nr 4521). Ponieważ Flawiusz donosi o Lizaniaszu straconym ok. 34 r. p.n.e. przez Marka Antoniusza na żądanie Kleopatry, niektórzy zarzucają Łukaszowi nieścisłość (Dawne dzieje Izraela, XV, IV, 1). Jednakże Łukasz się nie pomylił; po prostu mówił o kimś innym, gdyż ów żyjący wcześniej Lizaniasz (syn Ptolemeusza) nie był przed egzekucją władcą Abileny, lecz pobliskiego Chalkis (Chalcis), i nie nazywano go tetrarchą.

Zobacz KLAUDIUSZ LIZJASZ.

(„nie mój lud”).

Imię drugiego syna Gomer, żony Ozeasza. Jehowa polecił nadać mu to wymowne imię dla unaocznienia, iż wyrzekł się niewiernego Izraela (Oz 1:8, 9). Chłopiec przypuszczalnie nie był dzieckiem Ozeasza, lecz pochodził z nieprawego łoża (Oz 1:2). Wcześniej o Jizreelu powiedziano, że Gomer „urodziła mu [Ozeaszowi] syna”, natomiast w wypadku Lo-Ammiego napisano jedynie, iż „stała się brzemienna i urodziła syna” (Oz 1:3, 8).

Ciemne, małe pomieszczenie, znajdujące się zazwyczaj pod ziemią, wykorzystywane jako więzienie. Hebrajski odpowiednik słowa „loch” (masgér) pochodzi od rdzenia oznaczającego „zamykać” (Rdz 19:6; Sdz 3:23). Kiedy Dawid ukrywał się w jaskini przed królem Saulem jako wyjęty spod prawa banita, czuł się, jakby przebywał w lochu. Jego sytuacja wydawała się beznadziejna, życie było ciągle zagrożone, na jego ścieżce czyhały pułapki i nie miał gdzie uciekać. Modlił się więc do Jehowy o wyzwolenie (Ps 142:7). Słowa „loch” dwukrotnie użył