do Antiochii Pizydyjskiej (Dz 13:13, 14). Przechodził przez tę krainę również w drodze powrotnej (Dz 14:21, 24). Być może gdy mówił o tym, że był w „niebezpieczeństwach na rzekach, w niebezpieczeństwach ze strony rozbójników”, miał na myśli rabusiów i rwące górskie rzeki właśnie w tej okolicy (2Ko 11:26).

W starożytności Hebrajczycy i inni mieszkańcy Wschodu na ogół wypiekali chleb w postaci płaskich plackowatych krążków. Placki takie miały jednak różne kształty. Na przykład podczas wprowadzania na urząd kapłanów izraelskich użyto „okrągłych placków” (hebr. challòt; Wj 29:2, 23), a Tamar przygotowała „placki w kształcie serca” (lewiwòt; 2Sm 13:8, przyp. w NW; zob. BOCHENEK). Abraham kazał Sarze zrobić „okrągłe placki” (ʽugòt) dla zmaterializowanych aniołów, których przyjął w gościnę (Rdz 18:6; zob. też Lb 11:8; 1Kl 19:6; Eze 4:12).

Za pośrednictwem proroka Ozeasza Jehowa oznajmił: „Efraim stał się jak okrągły placek nie przewrócony na drugą stronę” (Oz 7:8). Porównanie to nawiązywało do tego, że Efraim (Izrael) utrzymywał kontakty z pogańskimi narodami, zawierał z nimi przymierza i przejmował ich zwyczaje. W tamtych czasach placki często pieczono na gorącym popiele lub rozgrzanych kamieniach. Jeśli takiego placka nie przewrócono, mógł się z jednej strony dobrze upiec, a nawet przypalić, ale z drugiej był zupełnie surowy.

Podczas Paschy i związanego z nią Święta Przaśników Izraelici mieli jeść „przaśniki” (hebr. maccòt), czyli placki chleba pieczonego bez drożdży i zakwasu (Wj 12:8, 15, 17-20; 13:3-7; 23:15; 34:18; Pwt 16:3, 8, 16). Dary ofiarne składane Jehowie Bogu przez Izraelitów obejmowały m.in. przaśne okrągłe placki z mąki nasączonej oliwą i przaśne opłatki posmarowane oliwą (Kpł 2:4-7, 11, 12). Przepisy dotyczące ofiar współuczestnictwa przewidywały też dawanie Jehowie okrągłych placków chleba na zakwasie (Kpł 7:13).

Po sprowadzeniu Arki Przymierza do Jerozolimy król Dawid „rozdał całemu ludowi, całej rzeszy Izraela — zarówno mężczyźnie, jak i kobiecie — każdemu po okrągłym placku [challát] chleba i po placku daktylowym [ʼeszpár], i po placku rodzynkowym [ʼasziszáh], po czym cały lud poszedł, każdy do swego domu” (2Sm 6:19). Placek rodzynkowy robiono ze sprasowanych suszonych winogron, czyli rodzynek. Być może niektóre z tych placków wyrabiano także z dodatkiem mąki.

Za dni Jeremiasza mieszkańcy Judy i Jerozolimy praktykowali religię fałszywą — np. kobiety ‛zagniatały ciasto, by robić placki ofiarne dla królowej niebios’ (Jer 7:18). O „plackach ofiarnych” (kawwaním) dla tej bogini wspomniano również w Jeremiasza 44:19. Nie wiadomo, jakie to były placki, ale najwyraźniej składano je na ołtarzu w ofierze (zob. KRÓLOWA NIEBIOS).

Inne rodzaje placków opisane są w Biblii następującymi słowami hebrajskimi: dewelím (‛placki z prasowanych [suszonych] fig’; 1Sm 30:12; Iz 38:21), laszád (‛słodki placek’; Lb 11:8), cappichít (‛placek z miodem’; Wj 16:31), celúl („okrągły placek”; Sdz 7:13), cimmukím („placki rodzynkowe”; 1Sm 25:18) i nikkudím (‛posypane placki’; 1Kl 14:3). Greckie słowo ázymos znaczy „przaśny; niekwaszony”, a w liczbie mnogiej i w rodzaju nijakim odnosi się do „przaśników” lub „Święta Przaśników” (1Ko 5:8; Mk 14:1).

Zobacz ZAŁOGA.

Hebrajskie słowa tłumaczone na „plaga” dosłownie znaczą „dotknięcie”, „uderzenie”, „cios”, „porażka” i „śmierć”. Jehowa Bóg zadawał ludziom takie ciosy, by ukarać ich za buntownicze szemranie (Lb 16:41-50), odmowę podporządkowania się Jego woli (Za 14:12, 15, 18), zbezczeszczenie czegoś świętego (1Sm 5:1 do 6:4), krzywdzenie Jego pomazańców (Rdz 12:17; Ps 105:15), a także za niewierność i łamanie Jego prawa (Kpł 26:21; Lb 14:36, 37; 31:16; Pwt 28:59-61; 1Kn 21:17, 22; 2Kn 21:12-15). Posługiwał się w tym celu aniołami albo ludźmi (2Sm 24:17; Jer 19:1-8; 25:8, 9; 49:17; 50:13, 14). Aby ustała plaga zesłana przez Jehowę, potrzebne było wstawiennictwo Jego sługi lub szczera modlitwa skruszonego grzesznika (Rdz 20:17, 18; 1Kl 8:37, 38; 2Kn 6:28, 29).

Plaga mogła też być naturalnym skutkiem czyjegoś grzechu (Prz 6:32, 33). Czasami stanowiła ją choroba, np. „plaga trądu” (Kpł 13:2), lub jakieś nieszczęście będące wynikiem splotu okoliczności (Ps 38:11; 73:5, 14).

Plagi, które Jehowa zesłał na Egipt za czasów Mojżesza, ujawniły Jego wielką moc i rozsławiły wśród narodów Jego imię (Wj 9:14, 16). O wydarzeniach tych wspominali po latach przedstawiciele okolicznych ludów (Joz 2:9-11; 9:9; 1Sm 4:8; 6:6). Poza tym plagi te obnażyły bezsilność bogów Egiptu (Wj 12:12; Lb 33:4; zob. BOGOWIE I BOGINIE [Dziesięć plag]; MOJŻESZ [Przed faraonem]).

Plagi (gr. plegaí, dosł. „uderzenia; ciosy”) wspomniane w Księdze Objawienia najwyraźniej stanowią wyraz gniewu Bożego i symbolizują skutki Jego sądowniczych rozstrzygnięć (Obj 9:18, 20; 11:6; 15:1, 6, 8; 16:9, 21; 18:4, 8; 21:9; 22:18).