1, 2. (a) Jakich rażących niesprawiedliwości doznał Józef? (b) Jak Jehowa wynagrodził Józefowi krzywdy?

BYŁA to rażąca niesprawiedliwość. Ten przystojny młodzieniec nie popełnił żadnego przestępstwa, a znalazł się w lochu, pomówiony o próbę gwałtu. Nie po raz pierwszy jednak doznał niesprawiedliwości. Przed kilku laty 17-letni Józef — bo o nim mowa — został zdradzony przez własnych braci, którzy najpierw o mało go nie zabili, a potem sprzedali w niewolę do obcego kraju. Kiedy nie dał się tam uwieść żonie swego pana, odtrącona kobieta fałszywie go oskarżyła i w ten sposób trafił do więzienia. Niestety, wyglądało na to, że nikt się za nim nie ujmie.

² Wszystko to widział jednak Bóg, który ‛miłuje prawość i sprawiedliwość’ (Psalm 33:5). Zaczął więc działać, by naprawić te krzywdy. Tak pokierował wydarzeniami, że Józef w końcu odzyskał wolność. Co więcej, z „więziennego dołu” został wyniesiony na niezwykle odpowiedzialne i zaszczytne stanowisko (Rodzaju 40:15; 41:41-43; Psalm 105:17, 18). Oczyszczony ostatecznie z zarzutów, wykorzystał swą wysoką pozycję do spełniania zamierzenia Bożego (Rodzaju 45:5-8).

3. Dlaczego wszyscy pragną być traktowani sprawiedliwie?

³ Czyż takie relacje nie chwytają nas za serce? Któż z nas nie widział niesprawiedliwości albo sam nie padł jej ofiarą? Wszyscy pragniemy być traktowani sprawiedliwie i bezstronnie. Nic w tym dziwnego, bo Jehowa wszczepił nam cechy odzwierciedlające Jego osobowość, a jednym z najważniejszych Jego przymiotów jest właśnie sprawiedliwość (Rodzaju 1:27). Aby dobrze poznać Jehowę, musimy zrozumieć Jego poczucie sprawiedliwości. Dzięki temu będziemy jeszcze wyżej cenić Jego wspaniałe metody działania i zapragniemy bardziej się do Niego zbliżyć.

Czym jest sprawiedliwość?

4. Co ludzie często rozumieją przez sprawiedliwość?

⁴ Z ludzkiego punktu widzenia sprawiedliwość zwykle polega na rzetelnym stosowaniu przepisów prawa. W pewnej książce powiedziano, że „sprawiedliwość ma związek z prawem i obowiązkiem, z uprawnieniami i powinnościami, a zapłatę wymierza na zasadzie równości i odpowiednio do zasług” (Austin Fagothey, Right and Reason — Ethics in Theory and Practice). Ale w wypadku Jehowy sprawiedliwość to coś więcej niż mechaniczne stosowanie przepisów, wynikające z samego poczucia obowiązku.

5, 6. (a) Co oznaczają biblijne słowa odnoszące się do sprawiedliwości? (b) Co to znaczy, że Bóg jest sprawiedliwy?

⁵ Głębię sprawiedliwości Jehowy można lepiej zrozumieć dzięki rozważeniu odpowiedników tego słowa użytych w Biblii. W Pismach Hebrajskich w grę wchodzą trzy wyrazy. Słowo najczęściej tłumaczone na „sprawiedliwość” może też oznaczać „to, co słuszne” (Rodzaju 18:25). Pozostałe dwa na ogół oddaje się słowem „prawość”. Wyraz tłumaczony na „prawość” użyty w Chrześcijańskich Pismach Greckich bywa definiowany jako „zgodność z tym, co słuszne lub sprawiedliwe”. Zasadniczo więc w Biblii nie ma różnicy między prawością a sprawiedliwością (Amosa 5:24).

⁶ A zatem gdy Biblia mówi, że Bóg jest sprawiedliwy, oznacza to, iż bezstronnie i konsekwentnie czyni On to, co słuszne i uczciwe (Rzymian 2:11). Jest nie do pomyślenia, żeby zachowywał się inaczej. Wierny Elihu oświadczył: „Dalekie niech będzie od prawdziwego Boga, by miał postępować niegodziwie, a Wszechmocny — działać niesprawiedliwie!” (Hioba 34:10). Jehowa rzeczywiście nie może „działać niesprawiedliwie”. Dlaczego? Z dwóch podstawowych przyczyn.

7, 8. (a) Dlaczego Jehowa nie może się dopuszczać niesprawiedliwości? (b) Co jeszcze skłania Jehowę do sprawiedliwego postępowania?

⁷ Po pierwsze, Jehowa jest święty. Jak się dowiedzieliśmy z rozdziału 3, jest nieskończenie czysty i prostolinijny. Dlatego nie może postępować w sposób niesprawiedliwy. Zastanówmy się, co to oznacza. Świętość naszego niebiańskiego Ojca stanowi dla nas gwarancję, że On nigdy nie skrzywdzi swych dzieci. Właśnie taką ufność żywił Jezus. Ostatniej nocy swego życia na ziemi modlił się: „Ojcze Święty, czuwaj nad nimi [nad uczniami] ze względu na twoje imię” (Jana 17:11). „Ojcem Świętym” nazwano w Biblii wyłącznie Jehowę. I słusznie, bo żaden człowieczy ojciec nie dorównuje Mu świętością. Jezus bezgranicznie ufał, że w rękach takiego Ojca, w najwyższym stopniu czystego i bezgrzesznego, uczniowie będą naprawdę bezpieczni (Mateusza 23:9).

⁸ Po drugie, nieodłączną cechą Boga jest niesamolubna miłość. Również ona pobudza Go do sprawiedliwego traktowania innych. Przeciwieństwem takiej miłości jest chciwość i samolubstwo — często będące źródłem różnych form niesprawiedliwości, jak rasizm, dyskryminacja czy stronniczość. O Bogu miłości czytamy w Biblii, że „jest prawy; miłuje prawe uczynki” (Psalm 11:7). On sam powiedział o sobie: „Ja, Jehowa, miłuję sprawiedliwość” (Izajasza 61:8). Czyż nie jest to pokrzepiające, że nasz Bóg z rozkoszą czyni to, co prawe i sprawiedliwe? (Jeremiasza 9:24).

Doskonała sprawiedliwość Jehowy a miłosierdzie

9-11. (a) Jaki związek ma sprawiedliwość Jehowy z Jego miłosierdziem? (b) Jak w stosunku do grzesznych ludzi Jehowa przejawia sprawiedliwość i zarazem miłosierdzie?

⁹ Sprawiedliwość Jehowy, podobnie jak wszystkie inne cechy Jego niezrównanej osobowości, jest doskonała, wolna od jakichkolwiek braków. Mojżesz wysławiał Jehowę słowami: „Skała — doskonałe są wszystkie jego poczynania, bo wszystkie jego drogi są sprawiedliwością. Bóg wierności, u którego nie ma niesprawiedliwości; jest on prawy i prostolinijny” (Powtórzonego Prawa 32:3, 4). Jehowa zawsze przejawia sprawiedliwość w sposób nienaganny — nigdy nie jest nazbyt pobłażliwy ani nazbyt surowy.

¹⁰ Sprawiedliwość Jehowy ma ścisły związek z Jego miłosierdziem. W Psalmie 116:5 czytamy: „Jehowa jest łaskawy i prawy [„sprawiedliwy”, Biblia warszawska]; i Bóg nasz to Ten, który okazuje miłosierdzie”. A zatem jest On sprawiedliwy i zarazem miłosierny. Cechy te nie kolidują ze sobą. Bóg przejawia miłosierdzie nie po to, by łagodzić swą sprawiedliwość, jak gdyby była ona zbyt surowa. Przeciwnie, często okazuje te przymioty jednocześnie, w tym samym przedsięwzięciu. Rozważmy pewien przykład.

¹¹ Wszyscy ludzie są dziedzicznie obciążeni grzechem i dlatego zasługują na śmierć, która jest karą za grzech (Rzymian 5:12). Jednakże śmierć grzeszników nie sprawia Jehowie przyjemności. Jest On „Bogiem aktów przebaczania, łaskawym i miłosiernym” (Nehemiasza 9:17). Z drugiej strony ze względu na swą świętość nie akceptuje nieprawości. Jak wobec tego może okazywać miłosierdzie ludziom grzesznym od urodzenia? Odpowiedź na to pytanie jest zarazem jedną z najwspanialszych prawd Słowa Bożego: Jehowa postanowił wybawić ludzkość, dostarczając za nią okup. Więcej na ten temat dowiemy się z rozdziału 14. Postanowienie o okupie jest w najwyższym stopniu zarówno sprawiedliwe, jak i miłosierne. Dzięki niemu Jehowa może życzliwie okazywać miłosierdzie skruszonym grzesznikom, nie pomijając przy tym zasad swej doskonałej sprawiedliwości (Rzymian 3:21-26).

Sprawiedliwość Jehowy niesie pokrzepienie

12, 13. (a) Dlaczego sprawiedliwość Jehowy przyciąga nas do Niego? (b) Jaki wniosek dotyczący sprawiedliwości Jehowy wysnuł Dawid i dlaczego to podnosi nas na duchu?

¹² Sprawiedliwość Jehowy nie jest bezduszna ani odpychająca, lecz ujmuje i przyciąga. Z Pisma Świętego jasno wynika, że cechuje ją współczucie. Rozpatrzmy kilka przykładów ukazujących, jak sprawiedliwość czy prawość Jehowy niesie pokrzepienie.

¹³ Jehowa, pobudzany doskonałą sprawiedliwością, jest wobec swych sług wierny i lojalny. Doświadczył tego psalmista Dawid. Jaki wniosek wyciągnął z własnych przeżyć i z rozmyślania nad czynami Boga? Oznajmił: „Jehowa miłuje sprawiedliwość i nie opuści lojalnych wobec niego. Po czas niezmierzony będą strzeżeni” (Psalm 37:28). To naprawdę bardzo pokrzepiające! Nasz Bóg ani na chwilę nie zostawi swych lojalnych sług. Możemy więc ufać, że zawsze będzie blisko nas i zapewni nam czułą opiekę. Gwarancją tego jest Jego sprawiedliwość! (Przysłów 2:7, 8).

14. Jak w Prawie, które Jehowa dał Izraelitom, widać Jego troskę o pokrzywdzonych?

¹⁴ Sprawiedliwy Bóg jest wrażliwy na potrzeby cierpiących. Jego troskę o pokrzywdzonych widać wyraźnie w Prawie, które dał Izraelitom. Na przykład zawierało ono przepisy zobowiązujące ich do należytego dbania o sieroty i wdowy (Powtórzonego Prawa 24:17-21). Jehowa wiedział, jak ciężkie bywało życie takich rodzin, dlatego sam stał się ich Sędzią i Obrońcą i po ojcowsku ‛sprawował sąd na rzecz chłopca nie mającego ojca i na rzecz wdowy’ (Powtórzonego Prawa 10:18; Psalm 68:5).a Ostrzegł Izraelitów, że jeśli będą ciemiężyć bezbronne kobiety i dzieci, niezawodnie zareaguje na krzyk takich osób. Oświadczył: „Naprawdę zapłonie mój gniew” (Wyjścia 22:22-24). Gniew nie należy do głównych cech Jehowy, niemniej gdy ludzie rozmyślnie krzywdzą innych, zwłaszcza biednych i bezbronnych, wzbiera w Nim sprawiedliwe oburzenie (Psalm 103:6).

15, 16. Co dobitnie świadczy o bezstronności Jehowy?

¹⁵ Jehowa zapewnia nas też, że „nikogo nie traktuje stronniczo ani nie przyjmuje łapówki” (Powtórzonego Prawa 10:17). W odróżnieniu od wielu ludzi mających władzę lub wpływy nie daje się zaślepić czyimś bogactwem albo wyglądem. Nikogo nie dyskryminuje ani nie faworyzuje. Zwróćmy uwagę na pewien dobitny dowód Jego bezstronności: Możliwość służenia Mu i uzyskania w przyszłości życia wiecznego nie została zastrzeżona dla jakiejś elitarnej grupy. Przeciwnie, „w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dzieje 10:34, 35). Ten wspaniały przywilej Bóg udostępnił wszystkim ludziom, niezależnie od ich pozycji społecznej, koloru skóry czy miejsca zamieszkania. Czyż nie dowodzi to najlepiej pojętej sprawiedliwości?

¹⁶ Ale na rozważenie i na nasz szacunek zasługuje jeszcze inny aspekt doskonałej sprawiedliwości Jehowy: sposób, w jaki traktuje On osoby łamiące Jego słuszne zasady.

Winni nie ujdą kary

17. Wyjaśnij, dlaczego powszechne dziś zło nie oznacza, że Bóg jest niesprawiedliwy.

¹⁷ Ktoś mógłby zapytać: Skoro Jehowa nie akceptuje niesprawiedliwości, to dlaczego na świecie szerzy się niegodziwość i tyle ludzi niewinnie cierpi? Taki stan rzeczy w żadnym wypadku nie oznacza, że Jehowa jest niesprawiedliwy. Powszechne dziś zło i cierpienia są następstwem grzechu odziedziczonego przez człowieka po Adamie. W świecie, w którym niedoskonali ludzie wolą trzymać się własnych grzesznych dróg, rzeczywiście rozpanoszyła się niesprawiedliwość — ale do czasu (Powtórzonego Prawa 32:5).

18, 19. Skąd wiadomo, że Jehowa nie będzie bez końca tolerował rozmyślnego łamania Jego sprawiedliwych praw?

¹⁸ Chociaż Jehowa bardzo miłosiernie postępuje ze szczerymi osobami, które się do Niego zbliżają, nie będzie bez końca tolerował sytuacji uwłaczającej Jego świętemu imieniu (Psalm 74:10, 22, 23). Sprawiedliwy Bóg nie pozwoli z siebie drwić — na rozmyślnych grzesznikach wykona zasłużony wyrok. Jehowa to „Bóg miłosierny i łaskawy, nieskory do gniewu oraz obfitujący w lojalną życzliwość i prawdę (...), lecz bynajmniej nie pozwoli ujść bezkarnie” (Wyjścia 34:6, 7). Zgodnie z tymi słowami czuł się czasem zmuszony wymierzyć karę tym, którzy świadomie przekraczali Jego słuszne prawa.

¹⁹ Zobaczmy na przykład, jak Bóg traktował starożytnych Izraelitów. Nawet gdy już posiedli Ziemię Obiecaną, wielokrotnie stawali się niewierni. Ale chociaż swymi nikczemnymi uczynkami zasmucali Jehowę, nie odrzucił ich od razu (Psalm 78:38-41). Miłosiernie umożliwiał im zmianę postępowania. Nawoływał ich: „Nie mam upodobania w śmierci niegodziwego, lecz w tym, by niegodziwy zawrócił ze swej drogi i pozostał przy życiu. Zawróćcie, zawróćcie ze swych złych dróg, bo po cóż mielibyście umrzeć, domu Izraela?” (Ezechiela 33:11). Jehowa ceni życie ludzkie, dlatego za pośrednictwem proroków nieustannie wzywał Izraelitów, by ‛zawrócili ze złych dróg’. Na ogół jednak byli oni krnąbrni i nie chcieli słuchać ani też okazać skruchy. W końcu Jehowa — ze względu na swe święte imię i wszystko, co ono sobą przedstawia — wydał ich w ręce wrogów (Nehemiasza 9:26-30).

20. (a) Czego uczy nas o Jehowie Jego postępowanie z Izraelem? (b) Dlaczego trafnym symbolem sprawiedliwości Jehowy jest lew?

²⁰ Analizując postępowanie Jehowy z Izraelitami, wiele się o Nim uczymy. Uświadamiamy sobie, że Jego wszechwidzące oczy dostrzegają niegodziwość i że jest nią głęboko poruszony (Przysłów 15:3). Czujemy się pokrzepieni, wiedząc, iż Bóg chętnie okazuje miłosierdzie, gdy tylko ma ku temu podstawy. Nigdy też nie wymierza sprawiedliwości pochopnie. Ponieważ jest wielkoduszny i cierpliwy, ludzie często mylnie sądzą, że w ogóle nie ukarze niegodziwych. Prawda jest jednak zupełnie inna. Dzieje Izraela dowodzą, iż Boża cierpliwość ma swoje granice. Jehowa stanowczo obstaje przy tym, co prawe. Nie przypomina ludzi, którzy cofają się przed egzekwowaniem sprawiedliwości, lecz zawsze ma odwagę stanąć w jej obronie. Słusznie zatem w wizjach obecności i tronu Boga występuje lew, symbol Jego sprawiedliwości połączonej z odwagą (Ezechiela 1:10; Objawienie 4:7).b Możemy więc być pewni, że zgodnie ze swą obietnicą usunie On z ziemi wszelką niesprawiedliwość. Boży sposób sądzenia można streścić następująco: gdzie potrzeba — stanowczość, gdzie to możliwe — miłosierdzie (2 Piotra 3:9).

Jak zbliżyć się do sprawiedliwego Boga

21. Jak powinniśmy się zapatrywać na Jehowę, gdy rozmyślamy nad Jego sprawiedliwością?

²¹ Kiedy rozmyślamy nad przejawami sprawiedliwości Jehowy, nie powinniśmy sądzić, iż jest On bezdusznym, surowym sędzią, zainteresowanym tylko skazywaniem winowajców. Powinniśmy widzieć w Nim kochającego, choć stanowczego Ojca, który zawsze traktuje swe dzieci w najwłaściwszy sposób. Będąc prawym i sprawiedliwym Ojcem, Jehowa zdecydowanie trzyma się tego, co słuszne, ale tę stanowczość równoważy tkliwym współczuciem dla swych ziemskich dzieci, które potrzebują Jego pomocy i przebaczenia (Psalm 103:10, 13).

22. Jakie widoki otworzył przed nami Jehowa, pobudzany sprawiedliwością, i dlaczego tak nas traktuje?

²² Możemy być naprawdę wdzięczni, że sprawiedliwość Boża nie polega jedynie na karaniu złoczyńców! Pobudzony nią, Jehowa otworzył przed nami zachwycające widoki — widoki na doskonałe, bezkresne życie w świecie, w którym „ma mieszkać prawość” (2 Piotra 3:13). Bóg postępuje tak z nami dlatego, że w swej sprawiedliwości chce nas wybawić, a nie potępić. Gdy lepiej rozumiemy głębię sprawiedliwości Jehowy, rzeczywiście pragniemy się do Niego zbliżyć! W następnych rozdziałach dokładniej się przyjrzymy, jak Jehowa uzewnętrznia ten niezrównany przymiot.

1. Jak wpływa na nas niesprawiedliwość?

OSZUST wyłudza od sędziwej wdowy wszystkie oszczędności. Nieczuła matka porzuca bezbronne niemowlę. Do więzienia trafia niewinny człowiek. Jak reagujesz na takie zdarzenia? Z pewnością jesteś oburzony. To zupełnie zrozumiałe. Człowiek ma przecież silne poczucie dobra i zła. Gdy komuś dzieje się krzywda, wzbiera w nas gniew. Oczekujemy wynagrodzenia szkód i ukarania winnych. Jeśli to nie następuje, zastanawiamy się: Czy Bóg tego nie widzi? Dlaczego nic nie robi?

2. Jak Habakuk zareagował na niesprawiedliwość i dlaczego Jehowa go za to nie potępił?

² Podobne pytania od wieków zadawali wierni słudzy Jehowy. Na przykład prorok Habakuk mówił do Boga w modlitwie: „Czemu każesz mi patrzeć na tak straszną niesprawiedliwość? Czemu pozwalasz szerzyć się wszędzie przemocy, bezprawiu, zbrodni i okrucieństwu?” (Habakuka 1:3, Contemporary English Version). Jehowa nie potępił Habakuka za te bezpośrednie pytania, sam bowiem wszczepił ludziom maleńką cząstkę własnego głębokiego poczucia sprawiedliwości.

Jehowa nienawidzi niesprawiedliwości

3. Dlaczego można powiedzieć, że Jehowa wie o niesprawiedliwości znacznie więcej niż my?

³ Jehowa dostrzega niesprawiedliwość. Dobrze wie, co się dzieje. O dniach Noego Biblia mówi: „Jehowa widział, że ogromna jest niegodziwość człowieka na ziemi i że każda skłonność myśli jego serca przez cały czas jest wyłącznie zła” (Rodzaju 6:5). Pomyślmy, co oznacza ta wypowiedź. Wyobrażenie o niesprawiedliwości ludzie często wyrabiają sobie na podstawie nielicznych zdarzeń, o których słyszeli albo które sami przeżyli. Tymczasem Jehowa dostrzega wszelką niesprawiedliwość. Widzi każdy jej przejaw! Co więcej, zna niecne ‛skłonności serca’ człowieka — myśli pobudzające go do nikczemnych postępków (Jeremiasza 17:10).

4, 5. (a) Jak Biblia wskazuje, że Jehowa interesuje się tymi, którzy niesłusznie cierpią? (b) Jak Jehowa osobiście doświadczył i nadal doświadcza niesprawiedliwości?

⁴ Ale Jehowa zauważa nie tylko niesprawiedliwość. Interesuje się także jej ofiarami. Kiedy patrzył na cierpienia swych sług, okrutnie traktowanych przez wrogie narody, bolał „nad ich jękiem z powodu ich ciemięzców i tych, którzy nimi poniewierali” (Sędziów 2:18). Może zwróciłeś uwagę, że im częściej ludzie widzą niesprawiedliwość, tym bardziej na nią obojętnieją. Zupełnie inaczej jest z Jehową! Choć z jej ogromem ma do czynienia już od jakichś sześciu tysięcy lat, nie przestał jej nienawidzić. Przeciwnie, jak zapewnia nas Biblia, czuje On odrazę na przykład do ‛fałszywego języka, do rąk, które przelewają krew niewinną, czy do fałszywego świadka, który szerzy kłamstwa’ (Przysłów 6:16-19).

⁵ Zobaczmy też, jak Jehowa surowo zganił niesprawiedliwych przywódców Izraela. Natchnął proroka, by ich zapytał: „Czy to nie waszą rzeczą jest znać sprawiedliwość?” Następnie sugestywnie opisał ich nikczemność i nadużycia, po czym zapowiedział: „Będą wołać o pomoc do Jehowy, lecz on im nie odpowie. I w owym czasie zakryje przed nimi swe oblicze stosownie do tego, jak dopuszczali się zła w swoich poczynaniach” (Micheasza 3:1-4). Jehowa zatem czuje do niesprawiedliwości prawdziwy wstręt! Sam przecież jej doświadcza. Od tysięcy lat znosi bezpodstawne urągania Szatana (Przysłów 27:11). Poza tym doznał najskrajniejszej niesprawiedliwości, gdy Jego Syn, który „grzechu nie popełnił”, został stracony jak zbrodniarz (1 Piotra 2:22; Izajasza 53:9). Bez wątpienia więc los niesłusznie cierpiących nie jest Mu nieznany ani obojętny.

6. Jaką reakcję budzi w nas niesprawiedliwość i dlaczego?

⁶ Trzeba jednak powiedzieć, że gdy patrzymy na niesprawiedliwość — albo padamy jej ofiarą — budzi się w nas gwałtowny sprzeciw. Zostaliśmy stworzeni na obraz Boga, a niesprawiedliwość jest całkowitym przeciwieństwem tego, co On sobą przedstawia (Rodzaju 1:27). Czemu więc Jehowa ją toleruje?

Kwestia sporna dotycząca władzy Boga

7. Wyjaśnij, jak zakwestionowano prawo Jehowy do sprawowania władzy.

⁷ Odpowiedź na to pytanie ma związek z kwestią sporną dotyczącą władzy Boga. Jak zdążyliśmy się dowiedzieć, Stwórca ma prawo panować nad ziemią i wszystkimi jej mieszkańcami (Psalm 24:1; Objawienie 4:11). Jednak już u zarania dziejów ludzkich prawo to zostało zakwestionowane. Jak do tego doszło? Gdy Jehowa umieścił pierwszego człowieka, Adama, w rajskim ogrodzie, zabronił mu jeść z owocu jednego drzewa. Co zapowiedział w razie nieposłuszeństwa? Oświadczył: „Z całą pewnością umrzesz” (Rodzaju 2:17). Zakaz ten nie był dla Adama i jego żony, Ewy, brzemieniem. Tymczasem Szatan przekonał ją, że Bóg niesłusznie ogranicza ich wolność. A co wtedy, gdyby sięgnęła po owoc z tego drzewa? Szatan powiedział jej wprost: „Z całą pewnością nie umrzecie. Gdyż Bóg wie, że w tym samym dniu, w którym z niego zjecie, wasze oczy na pewno się otworzą i na pewno staniecie się podobni do Boga, będziecie znali dobro i zło” (Rodzaju 3:1-5).

8. (a) Co Szatan zasugerował Ewie? (b) Jakie zastrzeżenia co do władzy Boga wysunął Szatan?

⁸ W ten sposób Szatan nie tylko dał do zrozumienia, że Jehowa zataił przed Ewą coś istotnego, ale też że ją okłamał. Szatan przemyślnie nie zakwestionował tego, iż Bóg posiada najwyższą władzę. Podważył natomiast jej prawowitość i prawość. Innymi słowy twierdził, że Jehowa nie pełni jej sprawiedliwie i dla najlepiej pojętego dobra swych poddanych.

9. (a) Jakie skutki nieposłuszeństwa ponieśli Adam i Ewa i jakie powstały wtedy pytania? (b) Dlaczego Jehowa po prostu nie zgładził buntowników?

⁹ Jak się okazało, Adam i Ewa zbuntowali się przeciw Jehowie, jedząc z owocu zakazanego drzewa. Zgodnie z zapowiedzią Boga za to nieposłuszeństwo czekała ich śmierć. Ale z powodu kłamstw Szatana wyłoniło się parę ważnych pytań. Czy Jehowa rzeczywiście ma prawo panować nad ludzkością, czy też człowiek powinien rządzić się samodzielnie? Czy Jehowa korzysta z władzy w najlepszy sposób? Bóg z pewnością mógł użyć swej wszechmocy i od razu zgładzić buntowników. Podniesione kwestie miały jednak związek z Jego panowaniem, a nie z mocą. Dlatego unicestwienie Adama, Ewy i Szatana nie dowiodłoby sprawiedliwości rządów Bożych. Wręcz przeciwnie, wznieciłoby tylko dodatkowe wątpliwości. Jedynie czas mógł pokazać, czy odrzucenie zwierzchnictwa Bożego będzie dla człowieka dobre.

10. Jakie wnioski nasuwają dzieje rządów ludzkich?

¹⁰ Co zatem pokazał czas? Przez minione tysiąclecia ludzie wypróbowali wiele form rządów, między innymi autokrację, demokrację, socjalizm i komunizm. Skutki tego można streścić dobitną wypowiedzią biblijną: „Człowiek panuje nad człowiekiem ku jego szkodzie” (Kaznodziei 8:9). Bardzo trafnie ujął to prorok Jeremiasz: „Dobrze wiem, Jehowo, że do ziemskiego człowieka jego droga nie należy. Do męża, który idzie, nie należy nawet kierowanie swym krokiem” (Jeremiasza 10:23).

11. Dlaczego Jehowa pozwolił ludziom doświadczać cierpień?

¹¹ Jehowa od początku wiedział, że niezależne rządy ludzi przysporzą człowiekowi licznych udręk. Czy wobec tego postąpił niesprawiedliwie, zezwalając na dalszy rozwój wypadków? W żadnym razie! Rozważmy to na przykładzie: Przypuśćmy, że masz ciężko chore dziecko, które musi być operowane. Na pewno wiele wycierpi, więc bardzo ci go żal. Ale rozumiesz, że dzięki temu zabiegowi będzie później zdrowsze. Podobnie Bóg zdawał sobie sprawę — i nawet to przepowiedział — że niezależność przyczyni ludziom mnóstwa trosk i cierpień (Rodzaju 3:16-19). Pozwolił na to jednak, wiedząc, iż jeśli ludzkość ma doznać trwałej i wyraźnej ulgi, musi ujrzeć złe owoce buntu. W ten sposób kwestia sporna zostanie rozstrzygnięta na zawsze.

Kwestia sporna dotycząca lojalności człowieka

12. O co Szatan oskarżył ludzi i jak to potwierdzają przeżycia Hioba?

¹² Sprawa ta ma jeszcze jeden aspekt. Kwestionując prawowitość i prawość panowania Bożego, Szatan wytoczył oszczercze zarzuty nie tylko wobec władzy Jehowy, ale także wobec lojalności Jego sług. Zwróćmy na przykład uwagę, co powiedział Jehowie o prawym Hiobie: „Czy ty sam nie posadziłeś żywopłotu wokół niego i wokół jego domu, i wokół wszystkiego, co ma dookoła? Pracy jego rąk pobłogosławiłeś, a jego dobytek mnoży się na ziemi. Ale dla odmiany wyciągnij, proszę, swą rękę i dotknij wszystkiego, co ma, i zobacz, czy nie będzie cię przeklinał prosto w twarz” (Hioba 1:10, 11).

13. Jaki podtekst krył się w oskarżeniach Szatana przeciw Hiobowi i dlaczego ta sprawa dotyczy wszystkich ludzi?

¹³ Szatan utrzymywał, iż Jehowa przekupuje Hioba, zapewniając mu ochronę i opiekę. W ten sposób dawał do zrozumienia, że Hiob jedynie z pozoru jest lojalny, że służy Bogu dla korzyści. Zapewniał, iż nawet taki człowiek pozbawiony błogosławieństwa Bożego przeklinałby Stwórcę. Dobrze widział wyjątkową postawę Hioba — że jest „nienaganny i prostolinijny, bojący się Boga i stroniący od zła”.a Gdyby zdołał złamać jego prawość, to cóż powiedzieć o innych ludziach? W rzeczywistości więc zakwestionował lojalność każdej osoby pragnącej służyć Bogu. Sam przecież uogólnił sprawę, oznajmiając Jehowie: „Wszystko, co człowiek [nie tylko Hiob] ma, da za swą duszę” (Hioba 1:8; 2:4).

14. Jak zarzuty Szatana wobec ludzi wyglądają w świetle historii?

¹⁴ Historia dowodzi, że wbrew twierdzeniu Szatana znalazło się wielu ludzi, którzy mimo przeciwności tak jak Hiob pozostali lojalni wobec Jehowy. Swą wiernością radowali Jego serce i dostarczali Mu odpowiedzi na chełpliwe urągania Szatana, utrzymującego, że człowiek w trudnych okolicznościach przestanie służyć Bogu (Hebrajczyków 11:4-38). Szczere osoby nie odwróciły się od Jehowy. W rozpaczliwych sytuacjach jeszcze bardziej polegały na Nim i ufały, że doda im sił potrzebnych do przetrwania (2 Koryntian 4:7-10).

15. Jakie nasuwa się pytanie co do dawnych i przyszłych wyroków Bożych?

¹⁵ Jednakże sprawiedliwość Jehowy przejawia się nie tylko w rozstrzyganiu kwestii spornych dotyczących Jego władzy oraz lojalności człowieka. W Biblii opisano, jak osądzał On poszczególne jednostki, a nawet całe narody. Zapowiedziano w niej także wyroki, które wykona w przyszłości. Dlaczego możemy mieć pewność, że w swych sądach Jehowa był i będzie sprawiedliwy?

Dlaczego sprawiedliwość Boża jest tak niezwykła

16, 17. Jakie przykłady pokazują, że ludzie nie potrafią należycie ocenić, co jest sprawiedliwe?

¹⁶ O Jehowie słusznie nadmieniono: „Wszystkie jego drogi są sprawiedliwością” (Powtórzonego Prawa 32:4). Nikt z nas nie może czegoś takiego powiedzieć o sobie, bo wskutek różnych ograniczeń często nie potrafimy należycie ocenić, co jest właściwe. Pomyślmy na przykład o Abrahamie. Prosił Jehowę o oszczędzenie Sodomy — mimo szerzącego się tam zepsucia. Zapytał: „Czy istotnie zmieciesz prawego razem z niegodziwym?” (Rodzaju 18:23-33). Oczywiście usłyszał odpowiedź przeczącą. „Jehowa spuścił na Sodomę (...) deszcz siarki i ognia” dopiero wtedy, gdy prawy Lot z córkami bezpiecznie dotarli do miasta Coar (Rodzaju 19:22-24). Odmiennym przykładem jest Jonasz, który „zapałał gniewem”, kiedy Bóg zmiłował się nad mieszkańcami Niniwy. Ponieważ prorok ten zapowiedział im zagładę, chciał, żeby ich spotkała — chociaż okazali szczerą skruchę (Jonasza 3:10 do 4:1).

¹⁷ Jehowa upewnił Abrahama, że w swej sprawiedliwości nie tylko wytraca niegodziwców, lecz także ratuje prawych. Jonaszowi zaś wykazał, że jest Bogiem miłosiernym. Gdy źli zmieniają postępowanie, jest „gotów przebaczać” (Psalm 86:5). W przeciwieństwie do ludzi, którzy nieraz czują się zagrożeni, Jehowa nie wykonuje wyroków jedynie po to, by zademonstrować swą siłę, a od wyrażenia współczucia nie powstrzymuje Go obawa przed posądzeniem o słabość. Jeśli są ku temu podstawy, zawsze okazuje miłosierdzie (Izajasza 55:7; Ezechiela 18:23).

18. Wykaż na podstawie Biblii, że Jehowa nie kieruje się wyłącznie uczuciami.

¹⁸ Jehowa nie daje się jednak zaślepić uczuciom. Swemu ludowi pogrążonemu w bałwochwalstwie dobitnie oświadczył: „Będę cię sądził według twoich dróg i przywiodę na ciebie wszystkie twoje obrzydliwości. A moje oko nie użali się nad tobą ani nie będę współczuł, sprowadzę bowiem na ciebie twoje drogi” (Ezechiela 7:3, 4). Kiedy więc ludzie zatwardziale grzeszą, osądza ich odpowiednio do ich postępowania. Ale nie czyni tego bez niezbitych dowodów. Dlatego gdy usłyszał głośny „krzyk skargi” na Sodomę i Gomorę, oznajmił: „Jestem całkowicie zdecydowany zstąpić, żeby zobaczyć, czy we wszystkim postępują tak, jak głosi dobiegający do mnie krzyk z tego powodu” (Rodzaju 18:20, 21). Możemy być ogromnie wdzięczni Jehowie, że w odróżnieniu od wielu ludzi nie wyciąga wniosków pochopnie, nie poznawszy wszystkich faktów! Rzeczywiście, jak czytamy w Biblii, jest On „Bogiem wierności, u którego nie ma niesprawiedliwości” (Powtórzonego Prawa 32:4).

Ufaj w sprawiedliwość Jehowy

19. Jak możemy postąpić, gdy nurtują nas pytania dotyczące sądów Jehowy?

¹⁹ Biblia nie zawiera odpowiedzi na każde pytanie związane z dawnymi czynami Jehowy ani też nie wyjaśnia w najdrobniejszych szczegółach, jak osądzi On różne osoby i grupy w przyszłości. Kiedy nie rozumiemy pewnych biblijnych relacji lub przepowiedni, w których brakuje takich szczegółów, możemy naśladować lojalność proroka Micheasza wyrażoną w słowach: „Będę wyczekiwał Boga mego wybawienia” (Micheasza 7:7).

20, 21. Dlaczego możemy być pewni, że Jehowa zawsze będzie czynił to, co słuszne?

²⁰ Bądźmy pewni, że Jehowa w każdej sytuacji postąpi słusznie. Nawet gdy ludzie zdają się nie widzieć jakichś krzywd, pamiętajmy o Jego obietnicy: „Pomsta jest moja; ja odpłacę” (Rzymian 12:19). Jeżeli jesteśmy gotowi czekać na Jehowę, będziemy żywić równie niezachwiane przekonanie jak apostoł Paweł, który napisał: „Czy u Boga jest niesprawiedliwość? Przenigdy!” (Rzymian 9:14).

²¹ Żyjemy w „krytycznych czasach trudnych do zniesienia” (2 Tymoteusza 3:1). Panoszy się niesprawiedliwość, wielu ludzi doświadcza ucisku i okrucieństw (Kaznodziei 4:1). Ale Jehowa się nie zmienił. W dalszym ciągu nienawidzi niesprawiedliwości i żywo interesuje się jej ofiarami. Pozostańmy lojalni wobec Niego i wobec Jego władzy, a doda nam sił i pomoże wytrwać do wyznaczonego czasu, gdy za pośrednictwem swego Królestwa naprawi wszelkie krzywdy (1 Piotra 5:6, 7).

1, 2. Dlaczego wielu ludzi lekceważy prawo i jak mimo to możemy się zapatrywać na prawa Boże?

„PRAWO to bezdenna czeluść, która (...) pochłania wszystko”. Tak wypowiedział się autor pewnej publikacji z roku 1712. Potępił system prawny, w którym procesy ciągnęły się latami i rujnowały osoby szukające sprawiedliwości. Rzeczywiście, w wielu krajach sądownictwo i przepisy prawne to istny gąszcz, pełen niesprawiedliwości, uprzedzeń i niekonsekwencji. Skutkiem tego jest powszechne lekceważenie prawa.

² Dla kontrastu zwróćmy uwagę na wypowiedź zanotowaną mniej więcej 2700 lat temu: „Jakże miłuję twoje prawo!” (Psalm 119:97). Dlaczego psalmista tak miłował i wysławiał to prawo? Ponieważ pochodziło od Jehowy Boga, a nie od jakiegoś człowieczego władcy. Ty również możesz żywić podobne uczucia — i to coraz głębsze, jeśli będziesz dokładniej poznawać prawa Jehowy. Wnikniesz przy tym w sposób myślenia największego Sędziego i Prawodawcy we wszechświecie.

Najwyższy Prawodawca

3, 4. Co dowodzi, że Jehowa jest Prawodawcą?

³ „Jeden jest prawodawca i sędzia” (Jakuba 4:12). Jehowa rzeczywiście jest jedynym prawdziwym Prawodawcą. Nawet ruchem ciał niebieskich rządzą ustanowione przezeń „prawa niebios” (Hioba 38:33, Biblia Tysiąclecia). Prawu Jehowy podlegają także miriady Jego świętych aniołów, którzy jako słudzy zorganizowani w grupy różnej rangi wykonują Jego rozkazy (Psalm 104:4; Hebrajczyków 1:7, 14).

⁴ Jehowa ustanowił prawa również dla ludzi. Każdego z nas wyposażył w sumienie, będące pewnym odzwierciedleniem Jego poczucia sprawiedliwości. Mamy więc w swym wnętrzu swoiste prawo, które pomaga nam odróżniać dobro od zła (Rzymian 2:14). Nasi prarodzice zostali obdarzeni doskonałym sumieniem, toteż nie potrzebowali wielu praw (Rodzaju 2:15-17). Natomiast niedoskonały człowiek, chcąc spełniać wolę Bożą, musi mieć więcej wytycznych. Jehowa Bóg przekazywał je patriarchom, takim jak Noe, Abraham i Jakub, oni zaś — swym rodzinom (Rodzaju 6:22; 9:3-6; 18:19; 26:4, 5). Ale w szczególny sposób stał się Prawodawcą wtedy, gdy za pośrednictwem Mojżesza dał narodowi izraelskiemu cały zbiór przepisów. Pozwalają nam one wyrobić sobie pełniejsze wyobrażenie o Bożym poczuciu sprawiedliwości.

Ogólny zarys Prawa Mojżeszowego

5. Dlaczego można powiedzieć, że Prawo Mojżeszowe nie było olbrzymim zbiorem zawiłych reguł?

⁵ Zdaniem wielu ludzi Prawo Mojżeszowe było olbrzymim zbiorem zawiłych reguł. Czy rzeczywiście? Zawierało ono przeszło 600 praw. Ktoś powie, że to dużo, ale pomyślmy: Pod koniec XX wieku prawa federalne USA zajmowały w fachowych książkach 150 tysięcy stron. A co dwa lata przybywa dalszych 600 praw! Tak więc w porównaniu z bezlikiem przepisów ludzkich Prawo Mojżeszowe było objętościowo skromne. Regulowało przy tym dziedziny życia, o których nowożytne kodeksy nawet nie wspominają. Zapoznajmy się z nim pokrótce.

6, 7. (a) Czym Prawo Mojżeszowe różni się od innych zbiorów przepisów i które jego przykazanie jest największe? (b) Jak Izraelici mogli dowieść, że uznają władzę Jehowy?

⁶ Prawo podkreślało najwyższą władzę Jehowy. Dlatego nieporównanie góruje nad każdym innym zbiorem przepisów. Najważniejszy nakaz brzmiał: „Słuchaj, Izraelu: Jehowa, nasz Bóg, to jeden Jehowa. A ty masz miłować Jehowę, twojego Boga, całym swym sercem i całą swą duszą, i całą swą siłą życiową”. Jak członkowie ludu Jehowy mieli uzewnętrzniać miłość do Niego? Służąc Mu i podporządkowując się Jego władzy (Powtórzonego Prawa 6:4, 5; 11:13).

⁷ Każdy Izraelita dawał dowody takiego podporządkowania, gdy okazywał posłuszeństwo swym zwierzchnikom. Rodzice, naczelnicy, sędziowie, kapłani i w końcu król — wszyscy reprezentowali panowanie Boga. W Jego oczach bunt przeciwko takim ludziom był buntem przeciwko Niemu samemu. Z drugiej strony jeśli osoby sprawujące władzę traktowały innych niesprawiedliwie lub lekceważąco, też narażały się na gniew Jehowy (Wyjścia 20:12; 22:28; Powtórzonego Prawa 1:16, 17; 17:8-20; 19:16, 17). A zatem obowiązek popierania panowania Bożego spoczywał i na poddanych, i na zwierzchnikach.

8. Jak Prawo strzegło Bożego wzorca świętości?

⁸ Prawo stało na straży Bożego wzorca świętości. Słowa „święty” i „świętość” występują w Prawie Mojżeszowym setki razy. Pomagało ono ludowi Bożemu odróżniać czyste od nieczystego, wymieniało bowiem około 70 rzeczy, które mogły skalać Izraelitę pod względem ceremonialnym. Omawiało kwestie higieny, pożywienia, a nawet usuwania odchodów. Takie przepisy znakomicie chroniły zdrowie.a Ale służyły też wznioślejszemu celowi — pozwalały ludowi Jehowy wystrzegać się grzesznych praktyk typowych dla okolicznych zdeprawowanych narodów i dzięki temu cieszyć się Jego uznaniem. Rozważmy pewien przykład.

9, 10. Jakie przepisy co do życia płciowego i porodu zawierało Prawo i jakich przysparzały one korzyści?

⁹ Według ustaw Prawa stosunki płciowe i poród — nawet w obrębie małżeństwa — powodowały okresową nieczystość (Kapłańska 12:2-4; 15:16-18). Ustawy takie nie rzucały cienia na owe czyste dary Boże (Rodzaju 1:28; 2:18-25). Stawały natomiast w obronie świętości Jehowy, chroniąc Jego czcicieli przed skalaniem. Trzeba pamiętać, że sąsiednie narody często łączyły kult religijny z seksem i obrzędami płodności. Elementem religii kananejskiej była prostytucja uprawiana przez mężczyzn i kobiety. Niosło to ze sobą powszechną demoralizację i skrajne upodlenie. Tymczasem Prawo całkowicie oddzielało wielbienie Jehowy od spraw seksualnych.b Ale przysparzało też innych korzyści.

¹⁰ Omawiane przepisy uczyły czegoś niezwykle ważnego.c Pomyślmy: Jak grzech Adamowy przechodzi z pokolenia na pokolenie? Czy nie przez współżycie płciowe i rodzenie dzieci? (Rzymian 5:12). A zatem Prawo nadane przez Boga przypominało Jego ludowi o wszechobecności grzechu. Wszyscy przecież rodzimy się grzeszni (Psalm 51:5). Aby się zbliżyć do naszego świętego Boga, potrzebujemy przebaczenia i odkupienia.

11, 12. (a) Jaką doniosłą zasadę sprawiedliwości uwypuklało Prawo? (b) Jak Prawo chroniło przed wypaczaniem sprawiedliwości?

¹¹ Prawo wpajało poszanowanie dla doskonałej sprawiedliwości Jehowy. W sądownictwie nakazywało stosować zasadę ekwiwalentu. Zapowiadało: „Dusza będzie za duszę, oko za oko, ząb za ząb, ręka za rękę, noga za nogę” (Powtórzonego Prawa 19:21). W wypadku przestępstwa należało więc wymierzyć karę odpowiednią do czynu. Ten aspekt sprawiedliwości Bożej przewija się przez całe Prawo, a dziś pozwala właściwie zrozumieć kwestię ofiary okupu złożonej przez Chrystusa Jezusa, co omówimy w rozdziale 14 tej książki (1 Tymoteusza 2:5, 6).

¹² Poza tym Prawo zawierało przepisy chroniące przed wypaczaniem sprawiedliwości. Żeby na przykład uwiarygodnić oskarżenie, należało powołać się co najmniej na dwóch świadków. Za krzywoprzysięstwo groziła surowa kara (Powtórzonego Prawa 19:15, 18, 19). Bezwarunkowo zabronione było też przekupstwo i łapówkarstwo (Wyjścia 23:8; Powtórzonego Prawa 27:25). Również w sprawach finansowych słudzy Jehowy musieli ściśle przestrzegać Jego wzniosłych zasad sprawiedliwości (Kapłańska 19:35, 36; Powtórzonego Prawa 23:19, 20). Taki zbiór szlachetnych i sprawiedliwych praw był dla Izraela naprawdę wielkim dobrodziejstwem!

Przepisy kładące nacisk na miłosierdzie i bezstronność

13, 14. Jak Prawo dbało o sprawiedliwe potraktowanie złodzieja i poszkodowanego?

¹³ Prawo Mojżeszowe w żadnym wypadku nie było zbiorem surowych, bezdusznych przepisów. Król Dawid w natchnieniu od Boga napisał: „Prawo Jehowy jest doskonałe” (Psalm 19:7). Dobrze wiedział, że Prawo zachęcało do miłosierdzia i bezstronności. W jaki sposób?

¹⁴ Obecnie w niektórych krajach prawo okazuje chyba więcej względów przestępcom niż ich ofiarom. Na przykład złodziej może na jakiś czas trafić do więzienia. A poszkodowany, który nieraz nie odzyskuje straty, musi jeszcze płacić podatki zapewniające skazanemu utrzymanie i lokum. W starożytnym Izraelu nie istniały takie więzienia jak dzisiaj. Wymierzanie kary było ściśle regulowane przepisami (Powtórzonego Prawa 25:1-3). Złodziej musiał dać pokrzywdzonemu odszkodowanie za ukradzione mienie. Ale ponosił jeszcze dodatkowe koszty. Jakie? Nie zawsze takie same. Sędziowie najwyraźniej brali pod uwagę szereg czynników, chociażby skruchę grzesznika. To wyjaśnia, dlaczego według Księgi Kapłańskiej 6:1-7 złodziej miał dać znacznie mniejsze odszkodowanie niż według Księgi Wyjścia 22:7.

15. Jak Prawo gwarantowało miłosierny i sprawiedliwy osąd nieumyślnemu zabójcy?

¹⁵ W Prawie miłosiernie uwzględniono także przestępstwa nieumyślne. Gdy Izraelita zabił kogoś przypadkowo, nie musiał oddać duszy za duszę, jeśli tylko posłusznie uciekł do jednego z miast schronienia, znajdujących się w różnych częściach kraju. Po rozpatrzeniu sprawy przez odpowiednich sędziów był zobowiązany pozostać w mieście schronienia do śmierci arcykapłana. Potem mógł zamieszkać, gdzie chciał. W ten sposób odnosił pożytek z miłosierdzia Bożego. Ów przepis jednocześnie podkreślał wielką wartość życia ludzkiego (Liczb 15:30, 31; 35:12-25).

16. Jak Prawo strzegło pewnych dóbr osobistych?

¹⁶ Prawo stało też na straży dóbr osobistych. Zastanówmy się, jak chroniło dłużnika. Wierzyciel nie mógł wejść do jego domu, by wziąć coś stamtąd w zastaw. Miał czekać na zewnątrz, aż dłużnik sam mu to przyniesie. Nie wolno więc było naruszyć cudzej prywatności. A jeśli wierzyciel zabrał w zastaw wierzchnią szatę, musiał ją zwrócić przed nocą, gdyż dłużnik zwykle potrzebował jej jako przykrycia (Powtórzonego Prawa 24:10-14).

17, 18. Czym i dlaczego Izraelici różnili się od innych narodów w kwestii prowadzenia wojen?

¹⁷ Przepisy Prawa regulowały nawet sposób prowadzenia wojen. Izraelici nie walczyli dla zaspokojenia żądzy władzy i podbojów, lecz byli narzędziem Bożym w ‛wojnach Jehowy’ (Liczb 21:14). Często musieli najpierw ogłosić miastu warunki kapitulacji. Jeśli nie chciało się poddać, mogli je oblegać — ale zgodnie z wytycznymi Boga. Wojownikom izraelskim nie wolno było gwałcić kobiet ani dokonywać okrutnych, bezsensownych rzezi, jak to w ciągu dziejów robiło wielu żołnierzy. Mieli nawet szanować przyrodę i nie wycinać drzew owocowych wroga.d Inne armie nie znały takich ograniczeń (Powtórzonego Prawa 20:10-15, 19, 20; 21:10-13).

¹⁸ Czy nie wzdrygasz się na myśl, że w pewnych krajach rekrutuje się żołnierzy spośród dzieci? W starożytnym Izraelu nie wcielano do wojska mężczyzn poniżej 20 roku życia (Liczb 1:2, 3). A nawet dorosłych zwalniano z tego obowiązku, jeśli byli zbyt lękliwi. Poza tym przez cały rok nie powoływano młodego małżonka, żeby przed podjęciem tak niebezpiecznej służby mógł się doczekać narodzin dziedzica. Jak wyjaśniono w Prawie, dzięki temu „sprawiał radość” świeżo poślubionej żonie (Powtórzonego Prawa 20:5, 6, 8; 24:5).

19. Jak Prawo chroniło kobiety, dzieci i całe rodziny, a także wdowy i sieroty?

¹⁹ W Prawie widoczna była również troska o kobiety, dzieci i całe rodziny. Nakazywało ono rodzicom poświęcać potomstwu nieustanną uwagę oraz szkolić je pod względem duchowym (Powtórzonego Prawa 6:6, 7). Pod karą śmierci zabraniało wszelkich form kazirodztwa (Kapłańska, rozdział 18). Podobnie traktowało cudzołóstwo, które tak często rozbija rodziny, ograbia je z godności i poczucia bezpieczeństwa. Ponadto w szczególny sposób ujmowało się za wdowami i sierotami i surowo zakazywało je krzywdzić (Wyjścia 20:14; 22:22-24).

20, 21. (a) Dlaczego Prawo Mojżeszowe dopuszczało wśród Izraelitów poligamię? (b) Dlaczego przepisy Prawa dotyczące rozwodu różniły się od wzorca, który później przywrócił Jezus?

²⁰ Ktoś mógłby tu jednak zapytać: Dlaczego Prawo dopuszczało poligamię? (Powtórzonego Prawa 21:15-17). Przepisów takich nie możemy rozpatrywać w oderwaniu od epoki. Kto ocenia Prawo Mojżeszowe na podstawie dzisiejszych obyczajów, ten na pewno go nie zrozumie (Przysłów 18:13). Według wzorca ustanowionego przez Jehowę w Edenie małżeństwo miało być trwałym związkiem jednego mężczyzny i jednej kobiety (Rodzaju 2:18, 20-24). Ale gdy Bóg nadawał Prawo Izraelowi, poligamia była już od stuleci mocno zakorzenioną praktyką. Jehowa wiedział, że ten „lud o sztywnym karku” często będzie łamał nawet najbardziej podstawowe przykazania, takie jak zakaz bałwochwalstwa (Wyjścia 32:9). Mądrze więc zdecydował nie ingerować wtedy w każdy aspekt życia małżeńskiego Izraelitów. Pamiętajmy jednak, że to nie On wprowadził poligamię. Posłużył się Prawem Mojżeszowym, by w tym narodzie ją uregulować i zapobiec jej nadużywaniu.

²¹ Prawo Mojżeszowe pozwalało też mężczyźnie rozwieść się z żoną ze stosunkowo licznych ważnych przyczyn (Powtórzonego Prawa 24:1-4). Jezus nazwał to ustępstwem, które Bóg zrobił dla Żydów ‛z powodu zatwardziałości ich serca’. Ale takie ustępstwa były tymczasowe. Wśród swoich naśladowców Jezus przywrócił pierwotny Boży wzorzec małżeństwa (Mateusza 19:8).

Prawo zachęcało do miłości

22. Jak Prawo Mojżeszowe zachęcało do okazywania miłości i kogo należało nią objąć?

²² Czy znasz jakiś nowożytny system prawny, który by zachęcał do okazywania miłości? W Prawie Mojżeszowym było to najważniejsze. W samej Księdze Powtórzonego Prawa słowo tłumaczone na „miłość” pojawia się w różnej postaci ponad 20 razy. Drugie z największych przykazań Prawa brzmiało: „Masz miłować swego bliźniego jak samego siebie” (Kapłańska 19:18; Mateusza 22:37-40). Taką miłością Izraelici mieli darzyć nie tylko siebie nawzajem, ale także osiadłych przybyszów, pamiętając, że sami niegdyś też mieszkali w obcym kraju. Podobnie winni byli odnosić się do ubogich i pokrzywdzonych — mieli pomagać im materialnie i nie wykorzystywać ich trudnej sytuacji. Nawet zwierzęta juczne należało traktować z życzliwością i rozwagą (Wyjścia 23:6; Kapłańska 19:14, 33, 34; Powtórzonego Prawa 22:4, 10; 24:17, 18).

23. Do czego miłość skłaniała pisarza Psalmu 119 i co my powinniśmy czynić?

²³ Czy którykolwiek inny naród otrzymał tak wspaniałe prawa? Nic dziwnego, że psalmista napisał: „Jakże miłuję twoje prawo!” Ale miłość ta nie ograniczała się jedynie do sfery uczuć. Skłaniała go do działania, do usilnych starań, by żyć zgodnie z prawem Bożym. Dalej psalmista wyznał: „Przez cały dzień się nim zajmuję” (Psalm 119:11, 97). Regularnie poświęcał więc czas na analizowanie praw Jehowy. Dzięki temu na pewno miłował je coraz bardziej. Jednocześnie umacniał swą miłość do samego Prawodawcy — Jehowy Boga. Jeśli nadal będziesz studiować prawo Boże, ty także jeszcze bardziej się zbliżysz do tego Wielkiego Prawodawcy i Boga sprawiedliwości.

1, 2. Jak Biblia opisuje stan ludzkości i jakie jest jedyne wyjście z tej sytuacji?

„CAŁE stworzenie aż dotąd wespół wzdycha i wespół doznaje boleści” (Rzymian 8:22). Tymi słowami apostoł Paweł opisał opłakany stan, w jakim się znajdujemy. Z ludzkiego punktu widzenia nie da się uciec od cierpień, grzechu i śmierci. Ale Jehowa w odróżnieniu od człowieka ma nieograniczone możliwości (Liczb 23:19). Jako sprawiedliwy Bóg, zadbał o to, by nas wybawić z tej rozpaczliwej sytuacji. Postanowił dać okup.

² Okup to najwspanialszy dar Jehowy dla ludzkości. Umożliwia nam uwolnienie od grzechu i śmierci (Efezjan 1:7). Stanowi podstawę nadziei na życie wieczne — czy to w niebie, czy na rajskiej ziemi (Łukasza 23:43; Jana 3:16; 1 Piotra 1:4). Ale czym właściwie jest? I czego nas uczy o niezrównanej sprawiedliwości Jehowy?

Dlaczego okup stał się potrzebny

3. (a) Dlaczego zaszła potrzeba dostarczenia okupu? (b) Dlaczego Bóg nie mógł po prostu uchylić wyroku śmierci ciążącego na potomstwie Adama?

³ Okup stał się potrzebny z powodu grzechu Adama, który zbuntował się przeciw Bogu i w rezultacie zostawił swemu potomstwu spuściznę w postaci chorób, bólu, smutku i śmierci (Rodzaju 2:17; Rzymian 8:20). Bóg nie mógł w przypływie uczuć po prostu uchylić wyroku śmierci. W ten sposób zlekceważyłby ustanowione przez siebie prawo: „Zapłatą, którą płaci grzech, jest śmierć” (Rzymian 6:23). A gdyby zignorował własne zasady sprawiedliwości, w całym wszechświecie zapanowałoby zamieszanie i bezprawie!

4, 5. (a) Jak Szatan oczernił Boga i dlaczego Jehowa był zobowiązany odpowiedzieć na te zarzuty? (b) O co Szatan oskarżył lojalnych sług Jehowy?

⁴ W rozdziale 12 tej książki wyjaśniono, że wskutek buntu w Edenie wyłoniły się też znacznie donioślejsze kwestie. Szatan rzucił cień na dobre imię Boga. W gruncie rzeczy oskarżył Jehowę o to, że jest kłamcą i bezwzględnym tyranem, który pozbawia swe stworzenia wolności (Rodzaju 3:1-5). Ponadto zarzucił Mu nieudolność — bo pozornie pokrzyżował Jego zamiar co do napełnienia ziemi prawymi ludźmi (Rodzaju 1:28; Izajasza 55:10, 11). Gdyby Jehowa nie zareagował na te zarzuty, wiele Jego rozumnych stworzeń mogłoby w znacznym stopniu stracić zaufanie do Jego władzy.

⁵ Szatan oczernił także lojalnych sług Jehowy, twierdząc, iż służą Bogu z samolubnych pobudek i w razie trudności żaden z nich nie pozostanie wierny (Hioba 1:9-11). Wyłonienie się tych kwestii spornych było dużo poważniejszym problemem niż to, że rodzaj ludzki znalazł się w ciężkim położeniu. Jehowa słusznie czuł się zobowiązany odpowiedzieć na oszczercze zarzuty Szatana. Ale jak mógł rozstrzygnąć te kwestie, a zarazem wybawić ludzkość?

Okup — równowartość

6. Jak między innymi nazwano w Biblii Boży sposób wybawienia ludzkości?

⁶ Rozwiązanie przyjęte przez Jehowę — niemożliwe do znalezienia przez człowieka — było ze wszech miar miłosierne i sprawiedliwe, a jednocześnie niezwykle proste. Określa się je takimi słowami, jak pojednanie, przebłaganie, nabycie czy też wykup (Psalm 49:8; Daniela 9:24; Galatów 3:13; Kolosan 1:20; Hebrajczyków 2:17). Ale chyba najtrafniejszego wyrażenia użył Jezus, który oświadczył: „Syn Człowieczy nie przyszedł po to, by mu usługiwano, lecz by usługiwać i dać swoją duszę jako okup [po grecku lýtron] w zamian za wielu” (Mateusza 20:28).

7, 8. (a) Co w Biblii oznacza słowo „okup”? (b) W jakim sensie okup stanowi równowartość?

⁷ Czym jest okup? Użyte tu greckie słowo pochodzi od czasownika oznaczającego „zwolnić, uwolnić”. Terminem tym określano cenę płaconą za uwolnienie jeńców wojennych. Zasadniczo więc okup to opłata za odzyskanie czegoś utraconego. W Pismach Hebrajskich jego odpowiednikiem jest wyraz kòfer, pochodzący od czasownika, który znaczy „pokryć”. Na przykład Bóg polecił Noemu „powlec” (forma tego samego słowa) arkę smołą (Rodzaju 6:14). Pomaga nam to zrozumieć, że okup wiąże się z zakryciem grzechów (Psalm 65:3).

⁸ Co godne uwagi, w pewnym dziele wyjaśniono, że słowo kòfer „zawsze oznacza jakiś ekwiwalent”, czyli równowartość lub odpowiednik (Theological Dictionary of the New Testament). Przykładem jest pokrywa Arki Przymierza, odpowiadająca kształtem reszcie skrzyni.a Podobnie danie okupu za grzech (zakrycie go) wymagało zapłacenia ceny, która byłaby równowartością (całkowitym pokryciem) spowodowanych nim szkód. Dlatego Prawo Boże nadane Izraelowi nakazywało: „Dusza będzie za duszę, oko za oko, ząb za ząb, ręka za rękę, noga za nogę” (Powtórzonego Prawa 19:21).

9. Dlaczego ludzie wierni Jehowie składali ofiary zwierzęce i jak On się na nie zapatrywał?

⁹ Począwszy od Abla, wierni ludzie składali Bogu ofiary ze zwierząt. Dowodzili tym, że są świadomi istnienia grzechu i potrzeby odkupienia oraz że wierzą w obiecane przez Boga wyzwolenie za pośrednictwem „potomstwa” (Rodzaju 3:15; 4:1-4; Kapłańska 17:11; Hebrajczyków 11:4). Jehowa cenił te ofiary i darzył swych czcicieli uznaniem. Niemniej miały one wyłącznie wartość symboliczną. Zwierzęta w żadnym razie nie mogły zakryć grzechów człowieka, gdyż mu nie dorównują (Psalm 8:4-8). Dlatego w Biblii powiedziano: „Nie jest możliwe, żeby krew byków i kozłów usuwała grzechy” (Hebrajczyków 10:1-4). Takie ofiary jedynie wyobrażały prawdziwą ofiarę okupu, która miała być złożona w przyszłości.

„Odpowiedni okup”

10. (a) Czyim odpowiednikiem musiał być odkupiciel i dlaczego? (b) Dlaczego życie w ofierze miał złożyć tylko jeden człowiek?

¹⁰ Apostoł Paweł oświadczył: „W Adamie wszyscy umierają” (1 Koryntian 15:22). Zapłacenie okupu wymagało więc śmierci kogoś będącego dokładnym odpowiednikiem Adama — śmierci doskonałego człowieka (Rzymian 5:14). Żadne inne stworzenie nie zrównoważyłoby szal sprawiedliwości. Tylko doskonały człowiek, całkowicie równy Adamowi i niepodlegający wydanemu nań wyrokowi śmierci, mógł złożyć „odpowiedni okup” (1 Tymoteusza 2:6). Niepotrzebna była śmierć wielu milionów ludzi, którzy oddaliby swe życie w ofierze za każdego potomka Adama z osobna. Apostoł Paweł wyjaśnił: „Przez jednego człowieka [Adama] grzech wszedł na świat, a przez grzech — śmierć” (Rzymian 5:12). A skoro „śmierć jest przez [jednego] człowieka”, Bóg „przez [jednego] człowieka” zapewnił ludzkości odkupienie (1 Koryntian 15:21). W jaki sposób?

11. (a) Jak odkupiciel miał ‛zakosztować śmierci za każdego człowieka’? (b) Dlaczego okup nie może objąć Adama i Ewy? (Patrz przypis).

¹¹ Jehowa zadbał o to, by znalazł się doskonały człowiek, który dobrowolnie oddał swe życie w ofierze. Według Listu do Rzymian 6:23 „zapłatą, którą płaci grzech, jest śmierć”. Ofiarując swe życie, odkupiciel miał ‛zakosztować śmierci za każdego człowieka’. Innymi słowy, miał zapłacić za grzech Adama (Hebrajczyków 2:9; 2 Koryntian 5:21; 1 Piotra 2:24). Przyniosłoby to daleko idące skutki prawne. Okup anulowałby wyrok śmierci ciążący na posłusznych potomkach Adama, a więc usunąłby samo źródło niszczycielskiej mocy grzechu (Rzymian 5:16).b

12. Objaśnij na przykładzie, jak z pokrycia jednego długu może skorzystać wiele ludzi.

¹² Rozważmy pewien przykład: Wyobraź sobie, że w twojej miejscowości jest ogromne przedsiębiorstwo, w którym pracuje większość mieszkańców. Ty i twoi sąsiedzi dobrze zarabiacie i nie musicie się martwić o byt. Ale któregoś dnia zakład staje. Co się wydarzyło? Dyrektor dopuścił się defraudacji i doprowadził firmę do bankructwa. Wszyscy nagle tracą pracę i pozostają bez środków do życia, nie mogą też spłacać zaciągniętych kredytów. Z powodu nieuczciwości jednego człowieka cierpią żony, mężowie, dzieci, a także kredytodawcy. Czy jest jakieś wyjście z tej sytuacji? Owszem! Pojawia się bogaty dobroczyńca. Wie, że firma ta ma dużą wartość. Poza tym współczuje sporej grupie zatrudnionych oraz ich rodzinom. Postanawia pokryć dług przedsiębiorstwa, by znów mogło funkcjonować. Wyrównanie tego jednego długu wybawia z opresji pracowników, ich rodziny i wierzycieli. Podobnie wyrównanie „długu” Adama przynosi korzyść niezliczonym milionom ludzi.

Kto dostarcza okup?

13, 14. (a) Jak Jehowa zadbał o dostarczenie okupu za ludzkość? (b) Komu należało zapłacić okup i dlaczego było to konieczne?

¹³ Tylko Jehowa był w stanie ofiarować „Baranka (...), który usuwa grzech świata” (Jana 1:29). Ale ocalenia ludzkości nie zlecił któremukolwiek aniołowi. Powierzył to komuś, kto mógł dostarczyć ostatecznego, rozstrzygającego argumentu przeciw zarzutom Szatana wobec sług Bożych. Zdobył się na najwyższe poświęcenie — posłał swego jednorodzonego, pierworodnego Syna, którego „szczególnie miłował” (Przysłów 8:30). Ten Syn Boży chętnie „ogołocił samego siebie”, wyzbywając się swej niebiańskiej natury (Filipian 2:7). Jehowa w cudowny sposób przeniósł jego życie oraz wzorzec osobowości do łona żydowskiej dziewicy Marii (Łukasza 1:27, 35). Jako człowiek miał on nosić imię Jezus. Ale w sensie prawnym można go było nazwać drugim Adamem, był bowiem jego doskonałym odpowiednikiem (1 Koryntian 15:45, 47). Mógł więc ofiarować swe życie na okup za grzeszną ludzkość.

¹⁴ A komu należało zapłacić okup? W Psalmie 49:7 wyraźnie powiedziano, że Bogu. Ale czy to nie Jehowa zadbał o dostarczenie okupu? Istotnie. Mimo to zapłacenie go nie było nic nieznaczącym gestem, przypominającym machinalne przełożenie pieniędzy z jednej kieszeni do drugiej. Trzeba sobie uświadomić, że nie chodziło o wymianę czegoś materialnego, lecz o rozliczenie spełniające wymogi prawa. Choć wiele Go to kosztowało, Jehowa zadbał o uiszczenie okupu, czym dowiódł, że niezachwianie przestrzega zasad swej doskonałej sprawiedliwości (Rodzaju 22:7, 8, 11-13; Hebrajczyków 11:17; Jakuba 1:17).

15. Dlaczego Jezus musiał cierpieć i umrzeć?

¹⁵ Wiosną 33 roku n.e. Jezus Chrystus zgodził się zaznać strasznych udręk, które poprzedziły zapłacenie okupu. Przystał na to, by go pojmano pod fałszywymi zarzutami, uznano za winnego i stracono na palu. Czy naprawdę musiał aż tyle wycierpieć? Tak, ponieważ należało rozstrzygnąć kwestię sporną dotyczącą lojalności sług Bożych. Rzecz znamienna, że Jehowa nie pozwolił Herodowi zamordować Jezusa w niemowlęctwie (Mateusza 2:13-18). Kiedy Jezus dorósł, skutecznie odparł zmasowane ataki Szatana, dokładnie rozumiejąc wynikłe kwestie.c Mimo okrutnego traktowania pozostał „lojalny, niewinny, nieskalany, oddzielony od grzeszników”, czym dobitnie i ostatecznie dowiódł, że Jehowa ma sług, którzy w obliczu przeciwności są Mu wierni (Hebrajczyków 7:26). Nic zatem dziwnego, że tuż przed śmiercią tryumfalnie zawołał: „Dokonało się!” (Jana 19:30).

Dokończenie dzieła odkupienia

16, 17. (a) Jak Jezus kontynuował dzieło odkupienia ludzkości? (b) Dlaczego Jezus musiał się ukazać „przed osobą Boga”?

¹⁶ Jezus musiał jeszcze dokończyć dzieło odkupienia ludzkości. Trzeciego dnia po jego śmierci Jehowa wskrzesił go z martwych (Dzieje 3:15; 10:40). Tym doniosłym czynem nie tylko nagrodził swego Syna za wierną służbę, ale też umożliwił mu pełnienie funkcji Arcykapłana Bożego i dokończenie dzieła odkupienia (Rzymian 1:4; 1 Koryntian 15:3-8). Apostoł Paweł wyjaśnia: „Kiedy jednak przyszedł Chrystus jako arcykapłan (...), wszedł on raz na zawsze — ale nie z krwią kozłów i byczków, lecz z własną krwią — do miejsca świętego i uzyskał dla nas wiecznotrwałe wyzwolenie. Bo Chrystus wszedł nie do miejsca świętego uczynionego rękami, będącego odbiciem rzeczywistości, ale do samego nieba, żeby się teraz na naszą rzecz ukazywać przed osobą Boga” (Hebrajczyków 9:11, 12, 24).

¹⁷ Chrystus nie mógł zabrać do nieba swej krwi w sensie dosłownym (1 Koryntian 15:50). Dysponował natomiast tym, co ta krew symbolizowała: wartością prawną swego doskonałego życia ludzkiego, złożonego w ofierze. „Przed osobą Boga” formalnie przedstawił tę wartość jako okup za grzeszną ludzkość. Czy Jehowa przyjął jego ofiarę? Tak, a stało się to widoczne w dniu Pięćdziesiątnicy 33 roku, gdy na grupę około 120 uczniów w Jerozolimie został wylany duch święty (Dzieje 2:1-4). Choć było to zachwycające wydarzenie, stanowiło dopiero początek niezwykłych dobrodziejstw wynikających z okupu.

Dobrodziejstwa okupu

18, 19. (a) Jakim dwom grupom przynosi pożytek pojednanie możliwe dzięki przelanej krwi Chrystusa? (b) Jakie korzyści z okupu odnoszą i będą odnosić członkowie „wielkiej rzeszy”?

¹⁸ W swym liście do Kolosan Paweł wyjaśnia, że ‛Bóg uznał za dobre pojednać ze sobą przez Chrystusa wszystko inne, wprowadzając pokój przez krew, którą Jezus przelał na palu męki’. Paweł tłumaczy też, że owo pojednanie obejmuje dwie odrębne grupy ludzi: „to, co w niebiosach” i „to, co na ziemi” (Kolosan 1:19, 20; Efezjan 1:10). Pierwsza grupa składa się ze 144 tysięcy chrześcijan, którzy mają nadzieję usługiwać w charakterze niebiańskich kapłanów i królować nad ziemią z Chrystusem Jezusem (Objawienie 5:9, 10; 7:4; 14:1-3). Przez tysiąc lat będą oni pośredniczyć w stopniowym udostępnianiu posłusznej ludzkości dobrodziejstw okupu (1 Koryntian 15:24-26; Objawienie 20:6; 21:3, 4).

¹⁹ Wyrażenie „to, co na ziemi” dotyczy ludzi oczekujących doskonałego życia w ziemskim raju. W Księdze Objawienia 7:9-17 nazwano ich „wielką rzeszą”, która przetrwa nadciągający „wielki ucisk”. Nie muszą jednak czekać do tego momentu, by korzystać z dobrodziejstw okupu. Przecież „wyprali swoje długie szaty i wybielili je we krwi Baranka”. Skoro wierzą w okup, już teraz odnoszą z niego korzyści duchowe. Zostali uznani za prawych jako przyjaciele Boga! (Jakuba 2:23). Dzięki ofierze Jezusa mogą ‛przystępować ze swobodą mowy do tronu życzliwości niezasłużonej’ (Hebrajczyków 4:14-16). Jeśli zgrzeszą, uzyskują rzeczywiste przebaczenie win (Efezjan 1:7). Mimo swej niedoskonałości mają czyste sumienie (Hebrajczyków 9:9; 10:22; 1 Piotra 3:21). Nie muszą więc wyczekiwać pojednania z Bogiem, ale cieszą się nim już dziś! (2 Koryntian 5:19, 20). A podczas Millennium będą stopniowo ‛uwalniani z niewoli skażenia’ i w końcu ‛dostąpią chwalebnej wolności dzieci Bożych’ (Rzymian 8:21).

20. Jakie uczucia budzi w tobie rozmyślanie o okupie?

²⁰ „Dzięki niech będą Bogu przez Jezusa Chrystusa” za okup! (Rzymian 7:25). Zasada okupu jest prosta, ale naprawdę zdumiewa swą głębią (Rzymian 11:33). Rozmyślajmy o nim z wdzięcznością, a poruszy to nasze serca i jeszcze bardziej zbliży nas do sprawiedliwego Boga. Mamy niezliczone powody, by wzorem psalmisty wysławiać Jehowę, który ‛miłuje prawość i sprawiedliwość’ (Psalm 33:5).

1, 2. Kiedy i z jakiego powodu Jezus zapłonął gniewem?

JEZUS wyraźnie się rozzłościł — i miał ku temu powody. Może trudno ci to sobie wyobrazić, był przecież człowiekiem niezwykle łagodnym (Mateusza 21:5). Pałał jednak sprawiedliwym gniewem i w pełni nad sobą panował.a Ale co mogło sprowokować kogoś tak pokojowo usposobionego? Przejaw rażącej niesprawiedliwości.

² Szczególnie bliska sercu Jezusa była świątynia jerozolimska. Stanowiła jedyne na ziemi święte miejsce przeznaczone do wielbienia jego niebiańskiego Ojca. Dlatego ściągali tu Żydzi z wielu odległych krain. Przybywali nawet bogobojni poganie i oddawali cześć Jehowie na wydzielonym dla nich dziedzińcu. Ale gdy na początku swej służby Jezus wszedł na teren świątyni, zobaczył coś zgoła przerażającego. Miejsce to przypominało raczej targowisko niż dom modlitwy! Roiło się tam od przekupniów i wekslarzy. Jaki to jednak ma związek z niesprawiedliwością? Okazuje się, że ludzie ci wykorzystywali świątynię do wyzyskiwania czy wręcz ograbiania innych. Jak to możliwe? (Jana 2:14).

3, 4. Jak wyzyskiwano ludzi w domu Jehowy i jak Jezus postanowił to uporządkować?

³ Przywódcy religijni wprowadzili przepis, według którego podatek świątynny można było uiszczać tylko jednym rodzajem monet. Aby je zdobyć, przybysze musieli wymieniać pieniądze. Wekslarze ustawiali więc stoły w samej świątyni i za każdą wymianę pobierali opłatę. Zyskownym interesem była także sprzedaż zwierząt. Kto chciał złożyć ofiarę, mógł nabyć zwierzę od któregokolwiek kupca w mieście, ale urzędnicy świątynni najwidoczniej uznawali takie ofiary za nieodpowiednie i nie przyjmowali ich. Nigdy jednak nie odrzucali zwierząt kupionych na terenie świątyni. Sprzedawcy, mając do czynienia z ludźmi zdanymi na ich łaskę, nieraz żądali zawrotnych sum.b Nie był to tylko zachłanny handel, lecz istna grabież!

⁴ Jezus nie mógł tolerować takiej niesprawiedliwości. Chodziło przecież o dom jego Ojca! Dlatego skręcił bicz z powrozów i powypędzał ze świątyni stada bydła i owiec. Podszedł też do wekslarzy i powywracał im stoły z pieniędzmi. Wyobraźmy sobie wszystkie te monety toczące się po marmurowej posadzce! Sprzedawcom gołębi surowo nakazał: „Zabierzcie to stąd!” (Jana 2:15, 16). Najwyraźniej nikt nie ośmielił się sprzeciwić tak odważnemu człowiekowi.

„Jaki ojciec, taki syn”

5-7. (a) Co w przedludzkim bycie Jezusa miało wpływ na jego poczucie sprawiedliwości i jaki pożytek odniesiemy z przeanalizowania jego przykładu? (b) Jaką rolę odegrał Chrystus w odparciu krzywdzących zarzutów wobec władzy oraz imienia Jehowy?

⁵ Kupcy oczywiście powrócili. Jakieś trzy lata później Jezus znów wystąpił przeciw ich niecnym praktykom. Tym razem przytoczył słowa samego Jehowy, który potępił ludzi zamieniających Jego dom w „jaskinię zbójców” (Mateusza 21:13; Jeremiasza 7:11). Kiedy Jezus patrzył na takie bezwzględne wyzyskiwanie innych i bezczeszczenie świątyni Bożej, czuł to samo, co jego Ojciec. I nic dziwnego! Uczył się od Niego w niebie przez niezliczone miliony lat. Dlatego przyswoił sobie Boże poczucie sprawiedliwości. Stał się ucieleśnieniem przysłowia: „Jaki ojciec, taki syn”. Jeśli więc chcemy dobrze poznać sprawiedliwość Jehowy, powinniśmy przede wszystkim zastanowić się nad przykładem Jezusa Chrystusa (Jana 14:9, 10).

⁶ Jednorodzony Syn Boży był świadkiem tego, jak Szatan bezpodstawnie oskarżył Jehowę Boga o kłamstwo i jak zarzucił Mu niesprawiedliwość w sprawowaniu władzy. Co za okropna potwarz! Później Syn Boży słyszał też twierdzenie Szatana, że nikt nie będzie służyć Jehowie bezinteresownie, z miłości. Niewątpliwie bolał w swym prawym sercu z powodu tych oszczerstw. Kiedy się więc dowiedział, że ma odegrać główną rolę w ich odparciu, musiał być niezmiernie szczęśliwy! (2 Koryntian 1:20). Ale jak miał tego dokonać?

⁷ W rozdziale 14 tej książki wspomniano, że Jezus Chrystus dostarczył rozstrzygającego argumentu przeciw oskarżeniom Szatana, kwestionującego lojalność stworzeń Jehowy. W ten sposób położył podwaliny pod ostateczne wykazanie słuszności panowania Jehowy oraz uświęcenie Jego imienia. A jako Naczelny Pełnomocnik Jehowy, zaprowadzi Jego sprawiedliwość w całym wszechświecie (Dzieje 5:31). Już na ziemi pokazał swym życiem, na czym ona polega. Jehowa tak o nim powiedział: „Włożę na niego mego ducha, a on wyjaśni narodom, czym jest sprawiedliwość” (Mateusza 12:18). Jak Jezus wypełnił te słowa?

Jezus ‛wyjaśnia, czym jest sprawiedliwość’

8-10. (a) Jak poprzez prawo ustne żydowscy przywódcy religijni rozbudzali pogardę dla nie-Żydów i kobiet? (b) Jak pod wpływem tradycji ustnej Boże prawo o sabacie stało się ciężarem?

⁸ Jezus miłował Prawo Jehowy i zgodnie z nim żył. Natomiast ówcześni przywódcy religijni wypaczali je i błędnie stosowali. Jezus rzekł do nich: „Biada wam, uczeni w piśmie i faryzeusze, obłudnicy! (...) Zlekceważyliście to, co ważniejsze w Prawie, mianowicie sprawiedliwość i miłosierdzie, i wierność” (Mateusza 23:23). Ci nauczyciele Prawa Bożego z pewnością nie ‛wyjaśniali, czym jest sprawiedliwość’. Co gorsza, jeszcze zaciemniali jej sens. W jaki sposób? Rozważmy kilka przykładów.

⁹ Jehowa polecił swemu ludowi nie bratać się z okolicznymi pogańskimi narodami (1 Królów 11:1, 2). Tymczasem niektórzy fanatyczni przywódcy religijni zachęcali do okazywania każdemu nie-Żydowi pogardy. Miszna zawierała chociażby taki przepis: „Bydła nie wolno zostawiać w gospodach pogan, są bowiem podejrzani o współżycie ze zwierzętami”. Rozniecanie ślepych uprzedzeń do wszystkich nie-Żydów było niesprawiedliwe i niezgodne z duchem Prawa Mojżeszowego (Kapłańska 19:34). Inne przepisy wprowadzone przez ludzi poniżały kobiety. Według prawa ustnego żona nie mogła iść obok męża, lecz za nim. Mężczyzna nie powinien był w miejscu publicznym rozmawiać z niewiastą, nawet z własną żoną. Kobiety, podobnie jak niewolnicy, nie mogły składać świadectwa w sądzie. Co więcej, istniała specjalna modlitwa, w której mężczyźni dziękowali Bogu, że nie są kobietami.

¹⁰ Przywódcy religijni dorobili do Prawa Bożego mnóstwo ludzkich reguł i przepisów. Na przykład prawo o sabacie po prostu zabraniało w ten dzień pracować, gdyż był on przeznaczony na oddawanie czci Bogu, pokrzepienie duchowe i odpoczynek. Faryzeusze jednak uczynili z tego prawa ciężkie brzemię. Postanowili drobiazgowo ustalić, co to znaczy „pracować”. Wyszczególnili 39 różnych zajęć, które można było uznać za pracę, między innymi polowanie i żęcie. Ale taki podział nasuwał wciąż nowe pytania. Jeśli ktoś zabił pchłę w dzień sabatu, to czy polował? Jeśli zerwał garść zboża i jadł je po drodze, to czy żął? A jeśli wyleczył chorego, to czy pracował? Tego rodzaju kwestie były regulowane sztywnymi, szczegółowymi przepisami.

11, 12. Jak Jezus przeciwstawił się niebiblijnym tradycjom faryzeuszy?

¹¹ Jak w takiej atmosferze Jezus miał pomóc ludziom pojąć, czym jest sprawiedliwość? Swymi naukami i sposobem postępowania odważnie przeciwstawiał się ówczesnym przywódcom religijnym. Przyjrzyjmy się najpierw niektórym jego naukom. Jezus otwarcie potępił nieskończone mnożenie przepisów, mówiąc: „Unieważniacie słowo Boże swoją tradycją, którą przekazaliście” (Marka 7:13).

¹² W swych naukach Jezus dobitnie wykazał, że faryzeusze nie rozumieli prawa o sabacie — że w rzeczywistości całkowicie rozmijali się z jego celem. Jak powiedział, Mesjasz jest „Panem sabatu”, dlatego ma pełne prawo w ten dzień przywracać innym zdrowie (Mateusza 12:8). Aby to uwypuklić, jawnie dokonywał w sabat cudownych uzdrowień (Łukasza 6:7-10). Pokazał w ten sposób, jak w okresie Tysiącletniego Panowania uleczy chorych na całej ziemi. Millennium okaże się najwspanialszym sabatem, podczas którego wszyscy wierni ludzie nareszcie odetchną po stuleciach ciężkich zmagań z grzechem i śmiercią.

13. Jakie prawo zaczęło obowiązywać, gdy Chrystus zakończył swą ziemską służbę, i czym się różniło od Prawa Mojżeszowego?

¹³ Istotę sprawiedliwości Jezus wyjaśnił też za pomocą nowego prawa — „prawa Chrystusowego” — które zaczęło obowiązywać, gdy zakończył swą ziemską służbę (Galatów 6:2). To nowe prawo, w przeciwieństwie do Prawa Mojżeszowego, w ogromnej mierze opierało się na zasadach, a nie na spisanych nakazach, choć i takie zawierało. Jeden z tych nakazów Jezus nazwał „nowym przykazaniem”. Polecił swym naśladowcom miłować się nawzajem, tak jak on ich umiłował (Jana 13:34, 35). Wszystkich przestrzegających „prawa Chrystusowego” miała więc wyróżniać ofiarna miłość.

Życie według zasad sprawiedliwości

14, 15. Jak Jezus dowiódł, że nie nadużywa przyznanej mu władzy, i dlaczego nas to pokrzepia?

¹⁴ Jezus nie tylko uczył o miłości. On żył według „prawa Chrystusowego”, odzwierciedlał je w każdym swym czynie. Zwróćmy uwagę, w jakich trzech dziedzinach własnym przykładem ‛wyjaśnił, czym jest sprawiedliwość’.

¹⁵ Po pierwsze, Jezus starannie wystrzegał się popełnienia jakiejkolwiek niesprawiedliwości. Zapewne wiesz, jak często dopuszczają się jej niedoskonali ludzie, gdy pod wpływem pychy wykraczają poza przyznane im uprawnienia i nadużywają władzy. Jezus nigdy tego nie robił. Pewnego razu podszedł do niego jakiś mężczyzna i poprosił: „Nauczycielu, powiedz memu bratu, żeby się ze mną podzielił dziedzictwem”. Co usłyszał? „Człowieku, któż mnie ustanowił nad wami sędzią albo dokonującym podziału?” (Łukasza 12:13, 14). Czyż nie jest to niezwykłe? Swą inteligencją, rozsądkiem, a także miarą władzy otrzymanej od Boga Jezus przewyższał wszystkich ludzi na ziemi. Nie chciał jednak zająć się wspomnianą sprawą, bo nie został do tego wyraźnie upoważniony. Zawsze odznaczał się taką skromnością — również w ciągu całych tysiącleci swego przedludzkiego bytu (Judy 9). Okoliczność, że pokornie pozostawia Jehowie ocenę tego, co sprawiedliwe, dużo nam o nim mówi.

16, 17. (a) Jak Jezus przejawiał sprawiedliwość, głosząc dobrą nowinę o Królestwie Bożym? (b) Jak Jezus pokazał, że jego poczucie sprawiedliwości jest nacechowane miłosierdziem?

¹⁶ Po drugie, Jezus przejawiał sprawiedliwość podczas głoszenia dobrej nowiny o Królestwie Bożym. Nie kierował się uprzedzeniami, lecz pilnie starał się dotrzeć do wszystkich — biednych i bogatych. Natomiast faryzeusze lekceważyli ubogich, prostych ludzi, pogardliwie nazywając ich ʽam-haʼárec, co znaczy „lud ziemi”. Jezus odważnie przeciwstawił się tej niesprawiedliwości. Kiedy opowiadał drugim dobrą nowinę — albo z myślą o tym jadł z nimi, karmił ich, uzdrawiał czy nawet wskrzeszał z martwych — kierował się sprawiedliwością Boga, który pragnie przekazać swe orędzie „ludziom wszelkiego pokroju” (1 Tymoteusza 2:4).c

¹⁷ Po trzecie, Jezus w swej sprawiedliwości był nad wyraz miłosierny. Usilnie starał się pomagać grzesznikom (Mateusza 9:11-13). Chętnie ujmował się za tymi, którzy nie mogli sami stanąć w swej obronie. Na przykład nie przyłączył się do przywódców religijnych rozbudzających nieufność wobec wszystkich pogan. Nieraz miłosiernie wspierał i nauczał ludzi z narodów, choć był wysłany głównie do Żydów. Przystał na prośbę setnika rzymskiego i w cudowny sposób uleczył jego służącego. Powiedział wtedy: „U nikogo w Izraelu nie znalazłem tak wielkiej wiary” (Mateusza 8:5-13).

18, 19. (a) W jaki sposób Jezus zachęcał do okazywania szacunku kobietom? (b) Jak przykład Jezusa pomaga nam dostrzec związek sprawiedliwości z odwagą?

¹⁸ Ponadto Jezus nie popierał rozpowszechnionego wówczas poglądu na kobiety. Odważnie czynił to, co sprawiedliwe. Chociaż Samarytanki uchodziły za równie nieczyste jak poganie, nie zawahał się dać jednej z nich świadectwa przy studni w pobliżu Sychar. Co więcej, to właśnie tej kobiecie po raz pierwszy otwarcie wyznał, że jest obiecanym Mesjaszem (Jana 4:6, 25, 26). Według faryzeuszy kobiet nie należało uczyć Prawa Bożego, natomiast Jezus poświęcił na to wiele czasu i sił (Łukasza 10:38-42). Wbrew tradycji głoszącej, że nie można wierzyć zeznaniom kobiet, Jezus wyróżnił kilka z nich w sposób szczególny — gdy zmartwychwstał, ukazał się im w pierwszej kolejności i na dodatek polecił powiadomić o tym doniosłym wydarzeniu mężczyzn z grona jego uczniów (Mateusza 28:1-10).

¹⁹ Bez wątpienia więc Jezus ‛wyjaśnił narodom, czym jest sprawiedliwość’. Często narażał się z tego powodu na wielkie niebezpieczeństwo. Swoim przykładem pomógł nam zrozumieć, że stawanie w obronie prawdziwej sprawiedliwości wymaga odwagi. Słusznie zatem nazwano go „Lwem, który jest z plemienia Judy” (Objawienie 5:5). A jak pamiętamy, lew symbolizuje sprawiedliwość połączoną z odwagą. W niedalekiej przyszłości Jezus zaprowadzi sprawiedliwość na znacznie większą skalę. Ostatecznie ustanowi ją na całej ziemi (Izajasza 42:4).

Mesjański Król ‛ustanawia sprawiedliwość na ziemi’

20, 21. Jak w naszych czasach mesjański Król krzewi sprawiedliwość na ziemi i w zborze chrześcijańskim?

²⁰ Jezus krzewi sprawiedliwość na ziemi już od roku 1914, odkąd został mesjańskim Królem. W jaki sposób to czyni? Otóż czuwa nad spełnianiem swego proroctwa z Ewangelii według Mateusza 24:14. Jego naśladowcy wszędzie na świecie uczą ludzi prawdy o Królestwie Jehowy. Wzorem Jezusa są w tym dziele bezstronni i sprawiedliwi, dokładają bowiem starań, by wszyscy — młodzi i starzy, bogaci i biedni, mężczyźni i kobiety — mogli poznać Jehowę, Boga sprawiedliwości.

²¹ Jezus krzewi sprawiedliwość także w zborze chrześcijańskim, którego jest Głową. Zgodnie z proroctwem daje „dary w ludziach”, wiernych starszych sprawujących w nim przewodnictwo (Efezjan 4:8-12). Tak jak Jezus Chrystus, ci pasterze trzody Bożej również strzegą sprawiedliwości. Zawsze pamiętają, że oczekuje on od nich sprawiedliwego traktowania drogocennych owiec — bez względu na ich pozycję społeczną, prestiż czy sytuację materialną.

22. Jak Jehowa zapatruje się na powszechną dziś niesprawiedliwość i co w związku z tym zlecił swemu Synowi?

²² Już wkrótce jednak Jezus zaprowadzi na ziemi sprawiedliwość na niespotykaną skalę. W tym zepsutym świecie panoszy się niesprawiedliwość. Jej przykładem jest każde dziecko, które umiera z głodu. To niewybaczalne, zwłaszcza gdy się weźmie pod uwagę, ile czasu i pieniędzy przeznaczają ludzie na produkcję broni oraz na zaspokajanie swych samolubnych zachcianek. Takie skazywanie milionów niewinnych osób na śmierć to tylko jeden z licznych przejawów niesprawiedliwości, budzącej słuszny gniew Jehowy. Aby na zawsze położyć jej kres, powierzył On już swemu Synowi stoczenie sprawiedliwej wojny z całym tym niegodziwym systemem rzeczy (Objawienie 16:14, 16; 19:11-15).

23. Jak po Armagedonie Chrystus na zawsze będzie strzegł sprawiedliwości?

²³ Jednakże Jehowa w swej sprawiedliwości nie ograniczy się do zgładzenia złych ludzi. Swemu Synowi powierzył także sprawowanie władzy w roli „Księcia Pokoju”. Dlatego po wojnie Armagedonu Jezus zaprowadzi na całej ziemi pokój i będzie rządził „sprawiedliwością i prawością” (Izajasza 9:6, 7). Z wielką radością naprawi wtedy wszelkie krzywdy, które przyczyniły ludziom tylu zgryzot i cierpień. Przez całą wieczność będzie wiernie stał na straży doskonałej sprawiedliwości Jehowy. Powinniśmy więc już dziś usilnie starać się naśladować ten przymiot Boży. Zastanówmy się teraz, jak to robić.

1-3. (a) Dlaczego mamy wobec Jehowy dług wdzięczności? (b) Czego nasz kochający Wybawca od nas wymaga?

WYOBRAŹ sobie, że znajdujesz się na tonącym statku. Tracisz resztki nadziei, gdy nagle zjawia się ratownik. Zabiera cię w bezpieczne miejsce, po czym mówi: „Już dobrze, już po wszystkim”. Co za ulga! Czy nie czujesz się wobec niego bardzo zobowiązany? Przecież zawdzięczasz mu życie.

² Przykład ten w pewnym stopniu pokazuje, co uczynił dla nas Jehowa. Bez wątpienia mamy wobec Niego dług wdzięczności. Dał bowiem okup, aby nas wyratować z sideł grzechu i śmierci. Czujemy się bezpieczni, wiedząc, że dopóki wierzymy w tę drogocenną ofiarę, dostępujemy przebaczenia grzechów i możemy ufnie wyczekiwać bezkresnej przyszłości (1 Jana 1:7; 4:9). Z rozdziału 14 tej książki dowiedzieliśmy się, iż okup jest najwspanialszym dowodem miłości i sprawiedliwości Boga. Jak powinniśmy Mu się odwzajemnić?

³ Musimy rozważyć, czego nasz kochający Wybawca sobie życzy. Poinformował nas o tym za pośrednictwem proroka Micheasza: „On ci powiedział, ziemski człowieku, co jest dobre. I czego Jehowa wymaga od ciebie prócz tego, żebyś czynił zadość sprawiedliwości i miłował życzliwość oraz był skromny, chodząc ze swoim Bogiem?” (Micheasza 6:8). Zwróćmy uwagę, że Jehowa oczekuje od nas między innymi tego, byśmy ‛czynili zadość sprawiedliwości’. Jak możemy to robić?

Dążmy do „rzeczywistej prawości” i sprawiedliwości

4. Skąd wiemy, że Jehowa oczekuje, byśmy żyli zgodnie z Jego sprawiedliwymi zasadami?

⁴ Jehowa pragnie, byśmy w życiu przestrzegali Jego norm dobra i zła. A ponieważ są one sprawiedliwe i prawe, trzymanie się ich oznacza dążenie do sprawiedliwości i prawości. „Uczcie się czynić dobro; szukajcie sprawiedliwości” — czytamy w Księdze Izajasza 1:17. Słowo Boże zachęca nas także do ‛szukania prawości’ (Sofoniasza 2:3). Ponadto nawołuje, byśmy ‛przyoblekli się w nową osobowość, stworzoną według woli Bożej w rzeczywistej prawości’ (Efezjan 4:24). Taka rzeczywista prawość czy też rzeczywista sprawiedliwość każe stronić od przemocy, nieczystości i niemoralności, które godzą w to, co święte (Psalm 11:5; Efezjan 5:3-5).

5, 6. (a) Dlaczego trzymanie się zasad Jehowy nie jest dla nas ciężarem? (b) Jak Biblia wskazuje, że dążenie do prawości i sprawiedliwości wymaga nieustannych wysiłków?

⁵ Czy przestrzeganie sprawiedliwych zasad Jehowy jest uciążliwe? Skądże. Jeśli w sercu czujemy się blisko związani z Jehową, nie uważamy Jego wymagań za brzemię. Ponieważ kochamy naszego Boga oraz wszystko, co On sobą reprezentuje, pragniemy żyć tak, by Mu się podobać (1 Jana 5:3). Jak pamiętamy, Jehowa „miłuje prawe uczynki” (Psalm 11:7). Jeżeli naprawdę mamy wzorować się na Jego sprawiedliwości i prawości, musimy umiłować to, co On miłuje, i znienawidzić to, czego On nienawidzi (Psalm 97:10).

⁶ Jako niedoskonałym ludziom, niełatwo nam dążyć do prawości i sprawiedliwości. Musimy zrzucić starą osobowość z jej grzesznymi praktykami i przyodziać się w nową. Według Biblii jest ona „odnawiana dzięki dokładnemu poznaniu” (Kolosan 3:9, 10). Słowo „odnawiana” wskazuje, że przyodziewanie się w nową osobowość to czynność ciągła, wymagająca nieustannego wysiłku. Bez względu na to, jak pilnie staramy się czynić to, co słuszne, z powodu swej grzesznej natury nieraz potykamy się w myśli, słowie lub czynie (Rzymian 7:14-20; Jakuba 3:2).

7. Jak powinniśmy się zapatrywać na swe niepowodzenia w dążeniu do prawości i sprawiedliwości?

⁷ Jak powinniśmy się zapatrywać na swe niepowodzenia w dążeniu do prawości i sprawiedliwości? Nie chcemy oczywiście pomniejszać znaczenia grzechu. Ale też nigdy nie możemy się poddawać i sądzić, że z powodu swych niedociągnięć nie nadajemy się na sług Jehowy. Ludziom okazującym szczerą skruchę łaskawy Bóg umożliwia odzyskanie Jego uznania. Zwróćmy uwagę na pokrzepiające słowa apostoła Jana: ‛Piszę to do was, żebyście nie popełnili grzechu’. Niemniej zaraz realistycznie dodaje: „Gdyby jednak ktoś popełnił grzech [z powodu odziedziczonej niedoskonałości], to mamy wspomożyciela u Ojca: Jezusa Chrystusa” (1 Jana 2:1). Jehowa zadbał więc, byśmy dzięki Jezusowej ofierze okupu mogli — mimo grzesznej natury — pełnić dla Niego służbę godną przyjęcia. Czy ze względu na to nie pragniemy ze wszystkich sił zabiegać o Jego uznanie?

Sprawiedliwość Boża a dobra nowina

8, 9. Jak rozgłaszanie dobrej nowiny świadczy o sprawiedliwości Jehowy?

⁸ Możemy ‛czynić zadość sprawiedliwości’, czyli wzorować się na sprawiedliwości Boga, gorliwie uczestnicząc w rozgłaszaniu dobrej nowiny o Jego Królestwie. Ale jaki związek ma sprawiedliwość Jehowy z dobrą nowiną?

⁹ Jehowa nie usunie obecnego niegodziwego systemu rzeczy bez wcześniejszego ostrzeżenia. Kiedy Jezus zapowiadał, co nastąpi w czasie końca, oświadczył: „Wszystkim narodom musi być najpierw głoszona dobra nowina” (Marka 13:10; Mateusza 24:3). Słowo „najpierw” wskazuje, że po ogólnoświatowej kampanii kaznodziejskiej rozegrają się jeszcze inne wydarzenia. Należy do nich zapowiedziany „wielki ucisk”, który przyniesie zagładę bezbożnym i utoruje drogę sprawiedliwemu nowemu światu (Mateusza 24:14, 21, 22). Nikt więc nie zarzuci Jehowie niesprawiedliwego potraktowania niegodziwców. Ponieważ wciąż ich ostrzega, cały czas mają okazję się zmienić i uniknąć unicestwienia (Jonasza 3:1-10).

10, 11. Jak odzwierciedlamy sprawiedliwość Bożą w dziele głoszenia dobrej nowiny?

¹⁰ Jak w dziele głoszenia dobrej nowiny odzwierciedlamy sprawiedliwość Bożą? Przede wszystkim robimy, co w naszej mocy, by również inni dostąpili wybawienia. Powróćmy do przykładu z tonącym statkiem. Gdybyś już był bezpieczny w szalupie ratunkowej, na pewno chciałbyś pomóc pozostałym rozbitkom, którzy są jeszcze w wodzie. Tak samo musimy podać rękę osobom pogrążonym w odmętach tego złego świata. To prawda, że wielu odrzuca nasze orędzie. Ale dopóki Jehowa okazuje cierpliwość, mamy obowiązek im pomagać, by mogli ‛dojść do skruchy’ i oczekiwać wybawienia (2 Piotra 3:9).

¹¹ Głosząc wszystkim dobrą nowinę, odzwierciedlamy sprawiedliwość Bożą w jeszcze inny ważny sposób: przejawiamy bezstronność. Jak wiemy, „Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dzieje 10:34, 35). Jeżeli chcemy naśladować tę sprawiedliwość, to nie możemy kierować się uprzedzeniami. Powinniśmy dzielić się dobrą nowiną z drugimi bez względu na ich narodowość, pochodzenie społeczne czy stan majątkowy. Postępując tak, wszystkim dajemy sposobność poznania i przyjęcia dobrej nowiny (Rzymian 10:11-13).

Nasz stosunek do innych

12, 13. (a) Dlaczego nie powinniśmy pochopnie osądzać drugich? (b) Co oznacza zachęta Jezusa, by ‛przestać osądzać’ i ‛przestać potępiać’? (Patrz też przypis).

¹² ‛Czynimy zadość sprawiedliwości’ również wtedy, gdy traktujemy drugich tak, jak Jehowa nas traktuje. Bardzo łatwo jest mieć krytyczne nastawienie — wytykać innym błędy i podawać w wątpliwość ich pobudki. Ale czy ktoś z nas chciałby, żeby w taki bezduszny sposób Jehowa oceniał nasze pobudki i niedociągnięcia? On jednak tak nie postępuje. Psalmista wspomniał: „Gdybyś na przewinienia zważał, Jah, Jehowo, któż by się ostał?” (Psalm 130:3). Czyż nie jesteśmy wdzięczni sprawiedliwemu i miłosiernemu Bogu, że nie skupia się na naszych wadach? (Psalm 103:8-10). Jak wobec tego sami powinniśmy się odnosić do drugich?

¹³ Jeżeli rozumiemy, że sprawiedliwość Boga jest przepojona miłosierdziem, nie będziemy pochopnie osądzać bliźnich w sprawach, które w gruncie rzeczy nas nie dotyczą albo nie mają większego znaczenia. W Kazaniu na Górze Jezus ostrzegł: „Przestańcie osądzać, żebyście nie byli osądzeni” (Mateusza 7:1). Według Łukasza dodał jeszcze: „Przestańcie potępiać, a na pewno nie będziecie potępieni” (Łukasza 6:37).a Jak widać, zdawał sobie sprawę, że niedoskonali ludzie są skłonni do krytycyzmu. Toteż wezwał wszystkich słuchaczy, którzy mieli zwyczaj surowo osądzać drugich, by tego zaprzestali.

14. Z jakich powodów musimy ‛przestać osądzać’ innych?

¹⁴ Dlaczego musimy ‛przestać osądzać’ innych? Przede wszystkim dlatego, że nie zostaliśmy do tego upoważnieni. Uczeń Jakub przypomina: „Jeden jest prawodawca i sędzia” — Jehowa. Pyta zatem bez ogródek: „Kim jesteś, żebyś osądzał swego bliźniego?” (Jakuba 4:12; Rzymian 14:1-4). Poza tym z powodu grzesznej natury łatwo możemy dokonać złej oceny. Nieraz wpływają na to nasze uczucia i nastawienie, na przykład uprzedzenia, urażona duma, zazdrość czy zbytnia pewność siebie. Mamy też inne braki. Pamiętając o tym, nie będziemy doszukiwać się błędów u drugich. Nie potrafimy czytać w sercach naszych braci ani nie znamy dokładnie ich sytuacji. Kimże więc jesteśmy, by przypisywać im złe pobudki lub krytykować ich udział w służbie dla Boga? O ileż lepiej jest naśladować Jehowę i dopatrywać się w nich zalet, a nie wad!

15. Jakie słowa i zachowanie są niedopuszczalne wśród czcicieli Boga i dlaczego?

¹⁵ A jak to ma wyglądać w rodzinie? Z przykrością trzeba powiedzieć, że w dzisiejszym świecie ludzie bywają najsurowiej oceniani tam, gdzie powinni zaznawać spokoju — we własnym domu. Często słyszy się o agresywnych mężach, żonach lub rodzicach, którzy słowem albo czynem nieustannie pastwią się nad najbliższymi. Ale wśród czcicieli Boga nie ma miejsca na złośliwe uwagi, zjadliwą ironię ani przemoc (Efezjan 4:29, 31; 5:33; 6:4). Wezwanie Jezusa, by ‛przestać osądzać’ i ‛przestać potępiać’, obowiązuje także wtedy, gdy jesteśmy w domu. Pamiętajmy, że ‛czynienie zadość sprawiedliwości’ to również traktowanie bliźnich tak, jak Jehowa nas traktuje. A On nigdy nie obchodzi się z nami szorstko ani okrutnie. Przeciwnie, dla tych, którzy Go kochają, „jest bardzo tkliwy w uczuciach” (Jakuba 5:11). To naprawdę wspaniały wzór do naśladowania!

Starsi usługujący „dla sprawiedliwości”

16, 17. (a) Czego Jehowa oczekuje od starszych? (b) Jak należy postąpić z grzesznikiem, który nie okazuje szczerej skruchy, i dlaczego?

¹⁶ Wszyscy musimy ‛czynić zadość sprawiedliwości’, ale szczególnie są do tego zobowiązani chrześcijańscy starsi. Zwróćmy uwagę na proroczy opis „książąt”, czyli starszych, zawarty w Księdze Izajasza: „Oto król będzie panował dla prawości, a książęta będą sprawować władzę książęcą dla sprawiedliwości” (Izajasza 32:1). Jehowa oczekuje więc od nich, że będą działać w interesie sprawiedliwości. Jak mogą to robić?

¹⁷ Ci duchowo usposobieni mężczyźni wiedzą, że sprawiedliwość nakazuje dbać o czystość zboru. Dlatego czasem muszą rozpatrywać poważne wykroczenia. Pamiętają wtedy, iż sprawiedliwość Boża wymaga okazania miłosierdzia, gdy to tylko możliwe. Starają się więc przywieść grzesznika do szczerej skruchy. A jeśli ten mimo ich starań nie chce się na nią zdobyć? W takim wypadku Słowo Jehowy zobowiązuje ich do podjęcia zdecydowanego i całkowicie sprawiedliwego działania: „Usuńcie niegodziwego spośród siebie”. Muszą zatem wykluczyć go ze zboru (1 Koryntian 5:11-13; 2 Jana 9-11). Czynią to ze smutkiem, ale rozumieją, że krok taki jest konieczny, by chronić zbór pod względem moralnym i duchowym. Nie tracą jednak nadziei, iż grzesznik kiedyś się opamięta i powróci (Łukasza 15:17, 18).

18. O czym pamiętają starsi, udzielając innym biblijnych rad?

¹⁸ Działanie w interesie sprawiedliwości polega także na udzielaniu w razie potrzeby rad biblijnych. Starsi rzecz jasna nie doszukują się u innych wad. Nie uważają też, że na każdym kroku powinni ich pouczać. Niekiedy jednak ktoś ze współwyznawców czyni „fałszywy krok, zanim to sobie uświadomi”. Starsi pamiętają, że sprawiedliwość Boża nie jest bezduszna ani okrutna, dlatego próbują „skorygować takiego w duchu łagodności” (Galatów 6:1). Nie strofują go gniewnie ani szorstko. Przeciwnie, służą mu życzliwymi radami, które dodają mu otuchy. Nawet gdy muszą błądzącego stanowczo upomnieć — jednoznacznie pokazać mu skutki niemądrego postępowania — nie zapominają, że jest owcą Jehowy (Łukasza 15:7).b Jeśli takie rady czy napomnienia wypływają z miłości i w tym duchu są udzielane, to zapewne prędzej spełnią swój cel.

19. Jakie decyzje muszą podejmować starsi i na czym je opierają?

¹⁹ Starsi często podejmują decyzje mające wpływ na współwyznawców. Na przykład co jakiś czas spotykają się, by rozważyć kwalifikacje braci, których można by zalecić do usługiwania w zborze w roli starszych lub sług pomocniczych. Wiedzą, jak ważna jest przy tym bezstronność. Kierują się więc wymaganiami Bożymi, a nie własnymi odczuciami. W ten sposób dowodzą, że wystrzegają się uprzedzeń i ‛nie czynią nic z nieprzychylnym nastawieniem’ (1 Tymoteusza 5:21).

20, 21. (a) Jakie wysiłki podejmują starsi i dlaczego? (b) Jak starsi mogą pomagać „duszom przygnębionym”?

²⁰ Starsi krzewią sprawiedliwość Bożą w jeszcze inny sposób. Gdy Izajasz zapowiedział ich usługiwanie „dla sprawiedliwości”, dodał: „Każdy będzie jak schronienie przed wiatrem i kryjówka przed deszczową nawałnicą, jak strumienie wody w bezwodnej krainie, jak cień wielkiej skały w wyczerpanej ziemi” (Izajasza 32:2). Starsi nie szczędzą więc wysiłku, by pocieszać i wzmacniać współwyznawców.

²¹ Z powodu mnóstwa przytłaczających problemów obecnie wielu potrzebuje zachęt. Starsi, jak możecie pomagać „duszom przygnębionym”? (1 Tesaloniczan 5:14). Wysłuchujcie je, okazując im empatię (Jakuba 1:19). Niewykluczone, że tacy członkowie zboru chcieliby zwierzyć się zaufanej osobie z ‛zatroskania w swym sercu’ (Przysłów 12:25). Upewniajcie ich, że są mile widziani, cenieni i kochani — przez Jehowę oraz przez braci i siostry (1 Piotra 1:22; 5:6, 7). Poza tym módlcie się z nimi i za nich. Słuchanie żarliwej modlitwy starszego może kogoś takiego ogromnie pokrzepić (Jakuba 5:14, 15). Wasze życzliwe wsparcie udzielane przygnębionym niewątpliwie nie ujdzie uwagi Boga sprawiedliwości.

22. Jak możemy wzorować się na sprawiedliwości Jehowy i z jakim rezultatem?

²² Wzorując się na sprawiedliwości Jehowy, coraz bardziej się do Niego zbliżamy. Przymiot ten naśladujemy, jeśli trzymamy się prawych zasad Bożych, dzielimy się z bliźnimi zbawczą dobrą nowiną i chętnie dopatrujemy się w innych dobra, a nie zła. Wy, starsi, odzwierciedlacie sprawiedliwość Bożą, gdy strzeżecie czystości zboru, udzielacie budujących rad z Biblii, podejmujecie bezstronne decyzje i podnosicie na duchu przygnębionych. Jakże musi się radować Jehowa, kiedy patrzy z niebios na swych sług, którzy ze wszystkich sił starają się ‛czynić zadość sprawiedliwości, chodząc z Bogiem’!