WEDŁUG popularnej legendy grecki filozof Diogenes, żyjący w IV wieku p.n.e., chodził w biały dzień po Atenach z zapaloną lampą i bezskutecznie wypatrywał człowieka sprawiedliwego.

Nie wiadomo, ile prawdy jest w tej legendzie. Gdyby jednak Diogenes żył w naszych czasach, zapewne jeszcze trudniej byłoby mu znaleźć takie osoby. Wielu odrzuca pogląd, iż człowiek powinien się trzymać jakichś ustalonych norm etycznych. Raz po raz środki przekazu donoszą o skandalach obyczajowych wywołanych przez osoby prywatne, urzędników państwowych, przedstawicieli różnych profesji, sportowców, biznesmenów i innych. Obecnie nie szanuje się wartości cenionych przez minione pokolenia. Ogólnie przyjęte zasady bywają kwestionowane lub wręcz odrzucane. Nawet jeśli niektórzy teoretycznie popierają jakieś wartości, to wcale nie trzymają się ich w życiu.

Socjolog Alan Wolfe nadmienił: „Czasy, gdy trzymano się jednolitych norm moralnych, dawno przeminęły”. Następnie dodał: „Nigdy wcześniej w historii nie było w ludziach tak wyraźnego przekonania, że w dziedzinie moralności nie można już polegać na tradycjach ani instytucjach”. W gazecie Los Angeles Times przytoczono wypowiedź filozofa Jonathana Glovera, który w nawiązaniu do ubiegłego stulecia dowodził, iż główną przyczyną wszechobecnej przemocy jest upadek religii i uniwersalnych praw moralnych.

Mimo tego zamieszania niejeden człowiek wciąż szuka godnych zaufania zasad. Jakiś czas temu Federico Mayor, były dyrektor generalny UNESCO, oświadczył: „Jak nigdy dotąd, normy etyczne stają się dla świata potrzebą pierwszoplanową”. Jednakże powszechne lekceważenie norm wcale nie oznacza, iż nie istnieją słuszne zasady, których można i należy się trzymać.

Ale czy wszyscy są zgodni co do tego, jakich zasad powinno się przestrzegać? Niestety, nie. A skoro nie ma jednorodnych norm dobra i zła, to czy wolno komukolwiek je oceniać? Takie podejście, zwane relatywizmem, jest dzisiaj modne. Nietrudno jednak zauważyć, że nie poprawia ono stanu moralnego ludzkości.

Zdaniem brytyjskiego historyka Paula Johnsona owa filozofia relatywizmu przyczyniła się do osłabienia „silnego poczucia osobistej odpowiedzialności oraz poczucia obowiązku względem przyjętego i obiektywnie słusznego kodeksu moralnego” — cech charakteryzujących społeczeństwa przed nastaniem XX wieku.

Czy zatem w ogóle istnieje jakiś „obiektywnie słuszny kodeks moralny”? Czy można żyć zgodnie z „uniwersalnymi prawami moralnymi”? Czy jest ktoś, kto potrafi ustalić ponadczasowe, niezmienne zasady, które by stabilizowały nasze życie i dawały nadzieję na przyszłość? Kwestie te omówiono w następnym artykule.

KAŻDE społeczeństwo uznaje jakiś system wartości. Czyż takie cechy jak uczciwość, życzliwość, współczucie i bezinteresowność nie są pożądane i cenione przez większość ludzi na świecie?

Kto ustala normy?

W I wieku n.e. gruntownie wykształcony mężczyzna imieniem Saul stykał się z trzema systemami wartości — żydowskim, greckim oraz rzymskim. Zauważył, że człowiek kieruje się nie tylko szczegółowymi przepisami i prawami obowiązującymi w danym kręgu kulturowym, ale też wrodzonym poczuciem moralności, czyli sumieniem. Gdy już został chrześcijaninem, znanym jako apostoł Paweł, napisał: „Kiedy bowiem ludzie z narodów, nie mający prawa, z natury [„idąc za naturą”, Biblia Tysiąclecia] czynią to, co jest w prawie, ludzie ci, chociaż nie mają prawa, sami dla siebie są prawem. Właśnie oni pokazują, że treść prawa jest zapisana w ich sercach, gdy ich sumienie świadczy wraz z nimi” (Rzymian 2:14, 15).

Czy jednak wystarczy ‛iść za naturą’, by umieć odróżnić dobro od zła? Jak zapewne wiesz, w długich dziejach świata nie udawało się to wielu pojedynczym osobom, a nawet grupom. Dlatego sporo ludzi dochodzi do wniosku, że potrzebujemy wskazówek od kogoś górującego nad nami — kogoś, kto nakreśliłby nam najlepsze normy postępowania. Niejeden przyzna, iż takie niezmienne wartości potrafi ustalić tylko nasz Stwórca. Doktor Carl Jung w swej książce zatytułowanej Gegenwart und Zukunft (Teraźniejszość i przyszłość) napisał: „Człowiek nieugruntowany w Bogu nie jest w stanie sam z siebie oprzeć się cielesnym i moralnym powabom świata”.

Wniosek ten jest zgodny ze słowami pewnego starożytnego proroka: „Do ziemskiego człowieka jego droga nie należy. Do męża, który idzie, nie należy nawet kierowanie swym krokiem” (Jeremiasza 10:23). Na szczęście Stwórca oznajmił: „Uczę cię, byś odniósł pożytek, sprawiam, że idziesz drogą, którą powinieneś kroczyć” (Izajasza 48:17).

Niezawodne źródło trwałych wartości

Wyżej przytoczone słowa pochodzą z najbardziej rozpowszechnionego zbioru zasad moralnych — z Pisma Świętego. Miliony ludzi na ziemi, nawet niechrześcijanie i ateiści, szukają w nim mądrych i użytecznych rad. Niemiecki poeta Johann Wolfgang Goethe napisał na temat Biblii: „Co do mnie, miłowałem ją zawsze i ceniłem, bo jej prawie samej zawdzięczałem całe swoje wyrobienie etyczne” (Z mojego życia. Prawda i fantazya, tłum. L. Jenike). Hinduski przywódca Mohandas Gandhi powiedział: „Pijcie do dna ze zdrojów, które wam ofiarowano w Kazaniu na Górze” — czyli w jednej z mów Jezusa Chrystusa. „Nauka zawarta w Kazaniu była przeznaczona dla każdego z nas”.

Rolę Pisma Świętego jako fundamentu trwałych wartości pokreślił również cytowany wcześniej apostoł Paweł. Oświadczył: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania” (2 Tymoteusza 3:16). Czy naprawdę tak jest?

Zachęcamy cię, byś sam się o tym przekonał. Przeanalizuj zasady podane na następnej stronie. Zwróć uwagę na uwypuklone tam cenne wartości. Zastanów się, jak te wskazówki mogą ci pomóc ulepszyć własne życie i poprawić stosunki z innymi.

Czy odniesiesz pożytek?

W niniejszym artykule przytoczyliśmy dla przykładu tylko kilka praktycznych rad zawartych w Biblii. Jest w niej także mnóstwo ostrzeżeń — chociażby przed niestosownymi myślami, szkodliwą mową oraz uczynkami, które mogą prowadzić do zguby (Przysłów 6:16-19).

Pismo Święte rzeczywiście daje nam coś, co niezwykle trudno jest dziś znaleźć — wskazówki pozwalające trzymać się najlepszych norm moralnych. Kto przyjmuje te pouczenia i wprowadza je w czyn, staje się zupełnie innym człowiekiem. Przeobraża swój umysł (Efezjan 4:23, 24). I uszlachetnia swe pobudki. Poznawszy zasady Boże, utrwalone w Biblii, niejeden wyrugował z serca rasizm, uprzedzenia i nienawiść (Hebrajczyków 4:12). Dzięki tym zasadom już wiele osób wyzbyło się wszelkich form przemocy i niegodziwości oraz stało się lepszymi ludźmi.

Istotnie, wartości biblijne pomogły milionom osób zerwać z silnie zakorzenionymi zwyczajami i praktykami, które często rujnują życie (1 Koryntian 6:9-11). Szczerzy ludzie pod wpływem nauk Pisma Świętego zmieniają nie tylko swoje zwyczaje, ale też serca. Inaczej patrzą w przyszłość i zaznają więcej szczęścia w rodzinie. Chociaż stan moralny dzisiejszego świata stale się pogarsza, to mnóstwo osób na całej ziemi stara się prowadzić coraz wartościowsze życie. I mają przed sobą całą wieczność. W Biblii czytamy bowiem: „Zielona trawa uschła, kwiecie zwiędło, lecz słowo naszego Boga będzie trwało po czas niezmierzony” (Izajasza 40:8).

Czy i ty odniesiesz pożytek ze „słowa naszego Boga”? Chętnie pomogą ci w tym Świadkowie Jehowy. Przyjęcie i trzymanie się biblijnych wartości pozwoli ci już dziś zyskać uznanie Stwórcy, a w przyszłości cieszyć się życiem wiecznym w świecie opartym na niezmiennych zasadach Bożych.

[Ramka i ilustracje na stronach 6, 7]

PONADCZASOWE ZASADY

Złota Reguła. „Wszystko, co chcecie, żeby ludzie wam czynili, wy też im podobnie czyńcie; takie w istocie jest znaczenie Prawa i Proroków” (Mateusza 7:12).

Miłuj bliźniego. „Masz miłować swego bliźniego jak samego siebie” (Mateusza 22:39). „Miłość nie wyrządza bliźniemu zła; dlatego wypełnieniem prawa jest miłość” (Rzymian 13:10).

Okazuj innym szacunek. „W miłości braterskiej żywcie jedni do drugich tkliwe uczucie. Przodujcie w okazywaniu sobie nawzajem szacunku” (Rzymian 12:10).

Zabiegaj o pokój. „Zachowujcie pokój między sobą” (Marka 9:50). „Jeśli możliwe, o ile to od was zależy, zachowujcie pokój ze wszystkimi ludźmi” (Rzymian 12:18). „Dążmy więc do tego, co służy pokojowi” (Rzymian 14:19).

Przebaczaj. „Przebacz nam nasze winy, jak i my przebaczyliśmy winnym wobec nas” (Mateusza 6:12). „Stańcie się jedni dla drugich życzliwi, tkliwie współczujący, wspaniałomyślnie przebaczając sobie nawzajem” (Efezjan 4:32).

Bądź wierny i lojalny. „Pij wodę z własnej cysterny oraz wody płynące z twej własnej studni. (...) Niech twe źródło wody będzie błogosławione i raduj się żoną twej młodości (...). Obyś stale się rozkoszował jej miłością. Czemuż to, mój synu, miałbyś się rozkoszować obcą kobietą?” (Przysłów 5:15-20). „Kto jest wierny w najmniejszym, jest też wierny w wielkim, a kto jest nieprawy w najmniejszym, jest też nieprawy w wielkim” (Łukasza 16:10). „Od szafarzy oczekuje się, żeby taki okazał się wierny” (1 Koryntian 4:2).

Bądź uczciwy. „Czy mogę być moralnie czysty, mając niegodziwą wagę i mieszek z oszukańczymi kamiennymi odważnikami?” (Micheasza 6:11). „Ufamy, że mamy uczciwe sumienie, bo we wszystkim pragniemy postępować uczciwie” (Hebrajczyków 13:18).

Bądź prawdomówny i sprawiedliwy. „Miejcie w nienawiści zło, a miłujcie dobro i zapewnijcie sprawiedliwości miejsce w bramie” (Amosa 5:15). „Mówcie prawdę jeden do drugiego. Sądźcie w swych bramach zgodnie z prawdą i sądem pokoju” (Zachariasza 8:16). „Odrzuciwszy fałsz, mówcie prawdę każdy ze swym bliźnim” (Efezjan 4:25).

Bądź pilny, pracowity. „Widzisz męża biegłego w swej pracy? Stanie on przed królami; nie stanie przed zwykłymi ludźmi” (Przysłów 22:29). „Nie bądźcie opieszali w tym, czym się zajmujecie” (Rzymian 12:11). „Cokolwiek czynicie, pracujcie nad tym z całej duszy jak dla Jehowy, a nie dla ludzi” (Kolosan 3:23).

Przejawiaj łagodność, życzliwość i współczucie. „Przyodziejcie się w tkliwe uczucia: współczucie, życzliwość, uniżenie umysłu, łagodność i wielkoduszną cierpliwość” (Kolosan 3:12).

Zło zwyciężaj dobrem. „Miłujcie swych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują” (Mateusza 5:44). „Nie dawaj się zwyciężyć złu, lecz zło dobrem zwyciężaj” (Rzymian 12:21).

Dawaj Bogu to, co najlepsze. „‚Masz miłować Jehowę, twojego Boga, całym swym sercem i całą swą duszą, i całym swym umysłem’. To jest największe i pierwsze przykazanie” (Mateusza 22:37, 38).

[Ilustracje]

Trzymanie się biblijnych wartości uszczęśliwia i pomaga zacieśniać więzy w małżeństwie, w rodzinie i wśród przyjaciół