„STRZEŻCIE SIĘ” — napisał apostoł Paweł do chrześcijan żyjących w drugiej połowie I wieku n.e. Z jakiego powodu skierował do nich takie wezwanie? Wyjaśnił: „Może się znaleźć ktoś, kto was uprowadzi jako swój łup przez filozofię i puste zwodzenie według tradycji ludzkiej” (Kolosan 2:8).

Mimo tych przestróg od połowy II wieku niektórzy chrześcijanie, uzasadniając własne wierzenia, zaczęli podpierać się koncepcjami dawnych filozofów. Dlaczego? Chcieli zdobyć akceptację rzymskiej inteligencji i w ten sposób pozyskać więcej nowych współwyznawców.

W gronie takich chrześcijan wyróżnił się Justyn Męczennik. Twierdził on, że Syn Boży objawił prawdę greckim filozofom na długo przed tym, zanim przyszedł na ziemię jako Jezus. Zdaniem Justyna i innych podobnie myślących nauczycieli dopiero wpływ filozofii i mitologii uczynił z chrystianizmu religię prawdziwie uniwersalną.

Chrystianizm w formie, jaką proponował Justyn Męczennik, rzeczywiście skutecznie przyciągał nowych wyznawców. Ale zapożyczenie jednego mitu prowadziło do przyjęcia następnych i właśnie tak powstał zbiór nauk uchodzących obecnie za doktrynę chrześcijańską. Jeżeli chciałbyś się dowiedzieć, co jest faktem, a co mitem, przeanalizuj przytoczone dalej cytaty z różnych dzieł i porównaj je z tym, czego naprawdę uczy Biblia.

Pochodzenie:

„Filozofowie wczesnego chrześcijaństwa przyswoili sobie greckie pojęcie nieśmiertelności d[uszy] i przypisywali jej właściwość stworzenia przez Boga, który wlewa ją w ciało w momencie poczęcia” (Britannica — edycja polska, tom 10, strona 68).

Co mówi Biblia?

„Dusza, która grzeszy, ta umrze” (Ezechiela 18:4, Biblia gdańska).

O stworzeniu pierwszej duszy ludzkiej czytamy w Biblii: „Jehowa Bóg przystąpił do kształtowania człowieka z prochu ziemi i tchnął w jego nozdrza dech życia, i człowiek stał się duszą żyjącą” (Rodzaju 2:7).

Hebrajskie słowo néfesz, tłumaczone na „dusza”, dosłownie znaczy „oddychający”. Kiedy Bóg stworzył pierwszego człowieka, Adama, nie dał mu nieśmiertelnej duszy, lecz siłę życiową, podtrzymywaną przez oddech. A zatem „dusza” w sensie biblijnym to cała żywa istota. Gdy dusza traci siłę życiową pochodzącą od Boga, wówczas umiera (Rodzaju 3:19; Ezechiela 18:20).

Nauka o nieśmiertelności duszy rodziła pytania: Dokąd idą dusze zmarłych? Jaki jest los dusz ludzi, którzy wyrządzali zło? Zaakceptowanie przez chrześcijaństwo mitu o duszy nieśmiertelnej utorowało drogę kolejnemu mitowi — o ogniu piekielnym.

Porównaj następujące wersety biblijne: Kaznodziei 3:19; Mateusza 10:28; Dzieje 3:23

Pochodzenie:

„Ze wszystkich greckich filozofów okresu klasycznego Platon był tym, który najsilniej wpłynął na kształt tradycyjnej wizji piekła” (Georges Minois, Historia piekła, strona 47, tłum. A. Dębska).

„Od poł. II w. n.e. chrześcijanie znający filozofię grecką odczuli potrzebę wyrażenia wiary w kategoriach właściwych dla filozofii (...). Prądem filozoficznym, który najbardziej im odpowiadał, był p[latonizm]” (Britannica — edycja polska, tom 32, strona 256).

„Nauczanie Kościoła stwierdza istnienie piekła i jego wieczność. Dusze tych, którzy umierają w stanie grzechu śmiertelnego, bezpośrednio po śmierci idą do piekła, gdzie cierpią męki, ‚ogień wieczny’. Zasadnicza kara piekła polega na wiecznym oddzieleniu od Boga” (Katechizm Kościoła Katolickiego, Pallottinum 1994, strona 253).

Co mówi Biblia?

„Żyjący wiedzą, że umrą, a zmarli niczego zgoła nie wiedzą (...). Bo nie ma żadnej czynności ni rozumienia, ani poznania, ani mądrości w Szeolu, do którego ty zdążasz” (Koheleta [Kaznodziei] 9:5, 10, Biblia Tysiąclecia).

Użyte tu hebrajskie słowo sze’òl — określające miejsce, gdzie trafiają zmarli — jest w niektórych przekładach Biblii tłumaczone na „piekło”. Co powyższe wersety biblijne mówią o stanie umarłych? Czy cierpią oni w Szeolu męki, pokutując za swoje grzechy? Nie, bo czytamy, że ‛niczego nie wiedzą’. Właśnie dlatego ciężko chory patriarcha Hiob w udręce błagał Boga, aby go „zakrył w piekle [po hebrajsku sze’òl]” (Joba [Hioba] 14:13, Wujek 1599). Jaki sens miałaby jego prośba, gdyby w Szeolu miał zaznawać wiecznych męczarni? W ujęciu biblijnym piekło to po prostu wspólny grób wszystkich ludzi, gdzie nie ma żadnej aktywności.

Czy ta definicja piekła nie wydaje się bardziej logiczna i zgodna z całym z Pismem Świętym? Czy jakiś grzech człowieka — choćby najgorszy — mógłby skłonić Boga miłości, żeby torturował winowajcę w nieskończoność? (1 Jana 4:8). Ale jeśli ogień piekielny jest mitem, to co sądzić o życiu w niebie?

Porównaj następujące wersety biblijne: Psalm 146:3, 4; Dzieje 2:25-27; Rzymian 6:7, 23

Pochodzenie:

Na początku II wieku, gdy nie żył już żaden z apostołów, na znaczeniu zaczęli zyskiwać tak zwani Ojcowie Kościoła. Co głosili? W pewnej katolickiej encyklopedii powiedziano: „Powszechnie nauczali, że po śmierci człowieka dusza oddzielona od ciała bezzwłocznie dostępuje niebiańskiej szczęśliwości, gdy tylko odbędzie niezbędne oczyszczenie” (New Catholic Encyclopedia, 2003, tom 6, strona 687).

Co mówi Biblia?

„Szczęśliwi łagodnie usposobieni, gdyż oni odziedziczą ziemię” (Mateusza 5:5).

Chociaż Jezus obiecał uczniom, że ‛przygotuje im miejsce’ w niebie, to bynajmniej nie sugerował, że idą tam wszyscy dobrzy ludzie (Jana 3:13; 14:2, 3). Na przykład polecił się modlić, by wola Boża działa się „jak w niebie, tak i na ziemi” (Mateusza 6:9, 10). W gruncie rzeczy dla ludzi cieszących się uznaniem Boga przewidziano dwie drogi zbawienia: Stosunkowo niewielkie grono ma w niebie sprawować rządy razem z Chrystusem, natomiast większość będzie żyć wiecznie na ziemi (Objawienie 5:10).

Wyobrażenie o roli zboru chrześcijańskiego na ziemi wcześnie zaczęło ewoluować. Co z tego wynikło? „Oczekiwane Królestwo Boże w coraz większej mierze zastępował zinstytucjonalizowany Kościół” — podaje dzieło The New Encyclopædia Britannica. Chociaż Jezus wyraźnie podkreślał, że jego naśladowcy nie mają być „częścią świata”, Kościół w celu umocnienia swej władzy zaczął angażować się w politykę (Jana 15:19; 17:14-16; 18:36). Pod wpływem rzymskiego cesarza Konstantyna dostojnicy kościelni poszli na kompromis również w innych sprawach. Jedna z wypaczonych nauk, którą przyjęli, dotyczyła natury Boga.

Porównaj następujące wersety biblijne: Psalm 37:10, 11, 29; Jana 17:3; 2 Tymoteusza 2:11, 12

Pochodzenie:

„Można odnieść wrażenie, że dogmat o Trójcy sformułowano pod koniec IV wieku. W pewnym sensie jest to prawda (...) Wyrażenie ‚jeden Bóg w trzech Osobach’ przyjęło się na stałe i zostało na dobre wcielone do chrześcijańskiego życia i wyznania wiary pod koniec IV stulecia” (New Catholic Encyclopedia, 1967, tom 14, strona 299).

„Na soborze nicejskim zwołanym 20 maja 325 roku w obradach przewodniczył sam Konstantyn. Nadawał ton dyskusjom i osobiście zaproponował (...) kluczową formułę wyrażającą relację między Chrystusem a Bogiem w ogłoszonym przez sobór wyznaniu wiary w ‛jedność substancji z Ojcem’. (...) Z obawy przed cesarzem biskupi, z wyjątkiem zaledwie dwóch, podpisali się pod tym wyznaniem wiary, przy czym wielu uczyniło to wbrew własnemu przekonaniu” (Encyclopædia Britannica, 1970, tom 6, strona 386).

Co mówi Biblia?

„[Szczepan] pełen Ducha Świętego patrzył w niebo i ujrzał chwałę Bożą i Jezusa, stojącego po prawicy Boga. I rzekł: ‚Widzę niebo otwarte i Syna Człowieczego, stojącego po prawicy Boga’” (Dzieje 7:55, 56, Biblia Tysiąclecia).

Czego dowiadujemy się z tej wizji? Szczepan, napełniony duchem świętym, to znaczy czynną siłą Bożą, zobaczył Jezusa „stojącego po prawicy Boga”. Nie ulega więc wątpliwości, że Jezus po zmartwychwstaniu do życia niebiańskiego nie stał się Bogiem, lecz był odrębnym bytem duchowym. I nie ma żadnej wzmianki o jakiejś trzeciej osobie obok Boga. Dominikanin Marie-Émile Boismard mimo prób wyszukania wersetów biblijnych potwierdzających istnienie Trójcy był zmuszony przyznać: „W Nowym Testamencie nie da się znaleźć wypowiedzi, że są trzy osoby w jednym Bogu” (À l’aube du christianisme—La naissance des dogmes, strona 123).

Dogmat narzucony przez Konstantyna w IV wieku miał położyć kres tarciom w łonie ówczesnego Kościoła. W rzeczywistości jednak wywołał spory co do kolejnej kwestii: Czy Maria — kobieta, która urodziła Jezusa — była „Matką Bożą”?

Porównaj następujące wersety biblijne: Mateusza 26:39; Jana 14:28; 1 Koryntian 15:27, 28; Kolosan 1:15, 16

Pochodzenie:

„Kult matki Bożej rozkrzewił się gwałtownie, gdy (...) do Kościoła masowo zaczęli napływać poganie. (...) Ich pobożność i świadomość religijną kształtował przez tysiące lat kult boskiej ‚wielkiej matki’ i ‚boskiej dziewicy’” (The New Encyclopædia Britannica, 1988, tom 16, strony 326 i 327).

Co mówi Biblia?

„Poczniesz i urodzisz syna, i nadasz Mu imię Jezus. On będzie wielki i Synem Najwyższego będzie nazwany (...). Dlatego też święte [dziecko], które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łukasza 1:31-35, Biblia poznańska, kursywa nasza).

Powyższy tekst biblijny nie pozostawia wątpliwości, że Maria była matką Syna Bożego, a nie samego Boga. Czyż mogłaby w swoim łonie nosić Tego, którego nawet ‛niebiosa nie mogą pomieścić’? (1 Królów 8:27). Nigdy zresztą nie przypisywała sobie takiej roli. To dogmat o Trójcy wprowadził zamieszanie w poglądach na tożsamość Marii. Sobór w Efezie w 431 roku nadał jej tytuł Theotokos (z greckiego „Boża Rodzicielka”, czyli „Matka Boża”), co utorowało drogę do jej kultu. Miasto Efez, w którym zwołano ten sobór, przez stulecia było ośrodkiem wielbienia bogini płodności — Artemidy.

Z tamtejszym wizerunkiem Artemidy, który rzekomo „spadł z nieba”, związane były procesje i inne obrzędy religijne; z czasem stały się one elementem kultu maryjnego (Dzieje 19:35). Kolejną praktyką, która stopniowo przyjęła się w chrześcijaństwie, było oddawanie czci wizerunkom — przedstawiającym zarówno Marię, jak i inne osoby.

Porównaj następujące wersety biblijne: Mateusza 13:53-56; Marka 3:31-35; Łukasza 11:27, 28

Pochodzenie:

„Pierwsi chrześcijanie nie czcili Boga za pomocą wizerunków (...) Gdy w IV i V wieku w Kościele zaczęły się pojawiać wizerunki, argumentowano, że prostym ludziom łatwiej na ich podstawie poznawać prawdy wiary niż z kazań czy ksiąg” (Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, tom 4, strony 503 i 504).

Co mówi Biblia?

„Nie będziesz czynił żadnej rzeźby ani żadnego obrazu tego, co jest na niebie wysoko, ani tego, co jest na ziemi nisko, ani tego, co jest w wodach pod ziemią! Nie będziesz oddawał im pokłonu i nie będziesz im służył” (Wyjścia 20:4, 5, Biblia Tysiąclecia). W I wieku apostoł Jan napisał do chrześcijan: „Dziateczki, strzeżcie się bożków” (1 Jana 5:21).

Członkowie różnych kościołów twierdzą, że obrazy i inne wizerunki są tylko pomocą w przybliżaniu się do przedstawionej osoby i w oddawaniu jej hołdu. Czy rzeczywiście tak jest? W dziele The Encyclopedia of Religion nadmieniono: „Początkowo wizerunki służyły przede wszystkim do celów dydaktycznych i dekoracyjnych, a przynajmniej takie racje przytaczano w ich obronie. Trzeba jednak przyznać, że szybko stały się przedmiotami kultu — szczególnie ikony, charakterystyczne dla kościołów wschodnich”. Tymczasem prorok Izajasz słusznie zapytał: „Do kogóż to przyrównacie Boga i jaki obraz zastosujecie do Niego?” (Izajasza 40:18, BT).

Porównaj następujące wersety biblijne: Izajasza 44:13-19; Dzieje 10:25, 26; 17:29; 2 Koryntian 5:7