JEŚLI szukasz rady, masz duży wybór. Poradnictwo robi dziś na świecie zawrotną karierę. W różnych krajach, na przykład w Wielkiej Brytanii, państwach Ameryki Łacińskiej, Japonii czy Stanach Zjednoczonych, tego rodzaju książki należą do bestsellerów. Rośnie zainteresowanie filmami szkoleniowymi, kursami i specjalnymi programami telewizyjnymi. Ich atrakcyjność wynika z założenia, że mają umożliwić samodzielne rozwiązanie problemów — bez zwracania się do psychologa, doradcy małżeńskiego czy duchownego. Jakich dziedzin życia dotyczą?

Najpopularniejsze tematy to osiągnięcie sukcesu, znalezienie odpowiedniego partnera oraz wychowywanie dzieci. Istnieje też duże zapotrzebowanie na publikacje poświęcone depresji, żałobie lub rozwodom. Niemałym popytem cieszą się porady, jak zerwać z nałogiem jedzenia, paleniem i nadużywaniem alkoholu. Czy udzielane rady są praktyczne? Część okazuje się przydatna, ale wiele z nich zawodzi. Warto więc wziąć pod uwagę biblijną przestrogę: „Niedoświadczony daje wiarę każdemu słowu, lecz roztropny rozważa swe kroki” (Przysłów 14:15).

Poradniki można podzielić na dwie kategorie: Pierwsza to książki pozwalające opanować konkretne umiejętności, na przykład nauczyć się fotografii, księgowości czy języka obcego. Mogą być dobrym — i niedrogim — zamiennikiem kursu. Druga kategoria to poradniki dotyczące chociażby biznesu, małżeństwa, rodzicielstwa bądź zdrowia psychicznego. Zwykle zalecają one jakiś styl życia albo jakąś filozofię. Dlatego mądrze jest się zastanowić: „Kto udziela tych rad? Z jakiego źródła czerpie informacje?”.

Autorzy takich poradników nie zawsze opierają się na starannie zebranych dowodach. Czasem wolą udzielać rad, które się najlepiej sprzedają — wiedzą, że mogą zbić fortunę, mówiąc ludziom to, co oni chcieliby usłyszeć. Tylko w jednym kraju poradnictwo przynosiło jakiś czas temu ponad osiem miliardów dolarów rocznie!

Jak praktyczne są dzisiejsze poradniki?

Gdy sięgasz po poradnik, oczekujesz praktycznych wskazówek. Niestety, bywa, że zamiast tego znajdujesz rady powierzchowne lub oderwane od rzeczywistości. Najbardziej typowe brzmią na przykład: „Aby osiągnąć sukces, wystarczy myśleć pozytywnie. Pieniądze, zdrowie czy udany związek — wszystko, czego pragniesz, jest w zasięgu ręki, tylko myśl pozytywnie”. Czy takie rady są praktyczne? Czy pomagają stawić czoła realiom życia i rozczarowaniom, jakie ono ze sobą niesie?

Weźmy chociażby pod uwagę tak popularne dziś poradniki dotyczące małżeństwa i kontaktów międzyludzkich. Czy pomagają budować szczęśliwe, stabilne rodziny? W Ameryce Łacińskiej dużym wzięciem zaczęły się cieszyć pewne poradniki miłosne. Według oceny recenzentki książki te uczą, „jak kształtować zdrowe relacje i wyrabiać w sobie poczucie własnej wartości”. Tymczasem ich autor propaguje pogląd, że pozostawanie w nieudanym związku jest formą zdrady wobec samego siebie. W gruncie rzeczy więc zachęca czytelników raczej do zadbania o własne samopoczucie niż do sprecyzowania problemów i podjęcia prób ich rozwiązania.

Poradniki mogą oczywiście zawierać dobre rady. Niestety, mogą też podpowiadać coś szkodliwego. Nieraz ekspert udziela przydatnych wskazówek w jednej dziedzinie, ale w innej jego rady tylko pogarszają sytuację. Rozeznanie się w gąszczu tak licznych i nierzadko sprzecznych ze sobą poglądów wydaje się wprost niemożliwe. Czyim radom zaufać? Warto przeanalizować pytania: „Czy dana rada opiera się na gruntownym zbadaniu tematu, czy też jest własnym wnioskiem autora? Jak dalece jego uczciwość mogła ucierpieć z powodu chęci zysku lub zdobycia prestiżu?”.

Na szczęście istnieje poradnik, który — choć dostępny od dawna — nadal jest bardzo użyteczny. Chodzi o Biblię. Zawarte w niej praktyczne rady nie ograniczają się do spraw omawianych w popularnych poradnikach. Miliony osób usłuchało biblijnej zachęty: „Macie się odnowić w sile pobudzającej wasz umysł i przyoblec się w nową osobowość” (Efezjan 4:23, 24). Księga ta mądrze wyjaśnia mechanizm powstawania problemów i uczy nas stawiać im czoła. Co więcej, mobilizuje do robienia tego, co słuszne, i podaje praktyczne wskazówki. Więcej na ten temat dowiemy się z następnego artykułu.

„Całe pismo jest natchnione przez Boga i może być z pożytkiem zastosowane (...) do kierowania życiem ludzi” (2 TYMOTEUSZA 3:16, The Jerusalem Bible).

NA PRZESTRZENI wieków Biblia pomogła wielu ludziom z różnych kręgów kulturowych zmienić życie na lepsze. Przytoczony powyżej werset wyjaśnia, skąd się bierze jej skuteczność: otóż mądrość zawarta w tej Księdze pochodzi od Boga. Biblię spisywali ludzie, ale przekazywali myśli Boże. Jak czytamy, „mówili od Boga, uniesieni duchem świętym” (2 Piotra 1:21).

Biblia jest praktycznym przewodnikiem co najmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, przedstawia realistyczny pogląd na to, jak najlepiej pokierować swoim życiem. Po drugie, potrafi pobudzać ludzi do dokonywania potrzebnych zmian. Rozważmy teraz te dwie kwestie.

Ważna rola wnikliwości

W Biblii znajdujemy Bożą obietnicę: „Obdarzę cię wnikliwością i pouczę cię o drodze, którą masz iść. Udzielę ci rad, mając oko zwrócone na ciebie” (Psalm 32:8). Zauważmy, że Bóg nie tylko podaje rady, ale też obdarza wnikliwością — zdolnością dogłębnego analizowania sytuacji. A gdy umiemy wnikliwie ocenić, jakie cele są naprawdę pożyteczne, nie zmarnujemy życia na rzeczy bezwartościowe.

Na przykład dla wielu ludzi priorytetem jest zdobycie pozycji lub majątku. W poradnikach aż roi się od wskazówek, jak prześcignąć innych na drodze do sławy czy bogactwa. Tymczasem Biblia mówi: ‛Rywalizowanie jednego z drugim to marność i pogoń za wiatrem’; „kto miłuje srebro, nie nasyci się srebrem” (Kaznodziei 4:4; 5:10). Czy rady te mają dziś praktyczną wartość?

Dobrą ilustracją praktycznej wartości rad biblijnych są przeżycia Japończyka imieniem Akinori. W atmosferze zawziętej rywalizacji zdołał on osiągnąć zamierzone cele — ukończył studia na prestiżowym uniwersytecie i podjął pracę w renomowanej firmie. Wydawało się, że wszystko świetnie się układa. Ale sukces nie przyniósł mu spodziewanego szczęścia. Wręcz przeciwnie, wskutek stresu i przemęczenia Akinori zrujnował sobie zdrowie. Od kolegów z pracy nie doznał wtedy pociechy. Przygnębiony, popadł w alkoholizm, a nawet myślał o samobójstwie. Zaczął jednak studiować Biblię z pomocą Świadków Jehowy. Poznane prawdy zmieniły jego pogląd na to, co jest w życiu rzeczywiście ważne. Z czasem ustąpiły też dolegliwości spowodowane stresem. Gdy przestał się kierować pychą i ambicją, osobiście przekonał się o słuszności biblijnego przysłowia: „Serce spokojne jest życiem dla ciała” (Przysłów 14:30).

Co byś uznał za najlepszy cel życiowy? Co by cię naprawdę uszczęśliwiło? Udane małżeństwo? Zapewnienie dzieciom dobrego startu? Posiadanie wielu przyjaciół? Umiejętność cieszenia się życiem? Wszystko to są wartościowe cele. Biblia zachęca, by je osiągać, ale zarazem uczy, że nie powinny być dla nas najważniejsze. Wskazuje podstawowe wymaganie, które trzeba spełnić, by prowadzić satysfakcjonujące życie: „Bój się prawdziwego Boga i przestrzegaj jego przykazań. Na tym bowiem polega cała powinność człowieka” (Kaznodziei 12:13). To bardzo praktyczna i wnikliwa rada. Gdybyśmy ją zbagatelizowali, nasze życie stałoby się jałowe, frustrujące i ostatecznie by nas rozczarowało. Pismo Święte jednak zapewnia: „Kto ufa Jehowie, jest szczęśliwy” (Przysłów 16:20).

Jak Biblia pobudza do wprowadzania zmian

Apostoł Paweł napisał: „Słowo Boże jest żywe i oddziałuje z mocą”. Na podobieństwo ostrego, obosiecznego miecza może wniknąć w najgłębsze myśli i zamiary człowieka (Hebrajczyków 4:12). Ma moc przeobrażania ludzi, bo pomaga im spojrzeć na siebie realistycznie i zrozumieć, jacy są naprawdę. Kto odznacza się właściwym stanem serca, ten dostrzega konieczność dokonania zmian. Na przykład członkowie zboru chrześcijańskiego w starożytnym Koryncie w przeszłości kradli, upijali się, cudzołożyli i popełniali inne grzechy. Apostoł Paweł napisał: „Takimi byli niektórzy z was. Ale zostaliście umyci (...) duchem naszego Boga” (1 Koryntian 6:9-11). Święty duch Jehowy oddziałuje dzisiaj równie silnie jak wówczas i tak samo może pobudzić ludzi do poczynienia niezbędnych zmian.

Mario, mieszkaniec jednego z krajów Europy, był człowiekiem agresywnym, a na dodatek palił i sprzedawał marihuanę. Gdy pewnego razu policja skonfiskowała mu narkotyki, wpadł w taką wściekłość, że rzucił się na funkcjonariusza i zniszczył mu samochód. Poza tym nie pracował i tonął w długach. Uświadomiwszy sobie, że sam nie rozwiąże swych problemów, zgodził się studiować Biblię. Z czasem zadbał o swój wygląd, przestał stosować przemoc, zażywać narkotyki i nimi handlować. Wielu ludzi, którzy wcześniej go znali, nie kryło zdziwienia. Zatrzymywali go i pytali: „Mario, to naprawdę ty?”.

Co sprawia, że takie osoby jak Akinori czy Mario decydują się całkowicie zmienić swe życie i w rezultacie odnajdują prawdziwą satysfakcję i radość? Poznanie Boga dzięki studiowaniu Biblii. Tylko Bóg potrafi udzielić skutecznych rad, które pomagają wieść szczęśliwe życie już dzisiaj i zarazem zaskarbić sobie widoki na bezkresną przyszłość. Po ojcowsku zwraca się do każdego z nas za pośrednictwem swojego Słowa: „Słuchaj, mój synu, i przyjmij me wypowiedzi. Wtedy pomnożą ci się lata życia (...). Gdy będziesz szedł, twój krok nie będzie skrępowany; a gdy będziesz biegł, nie potkniesz się. Uchwyć się karności; nie puszczaj. Strzeż jej, bo ona jest twym życiem” (Przysłów 4:10-13). Czyż może być praktyczniejsza rada od tej, by poddać się kierownictwu Stwórcy?

[Ramka i ilustracja na stronie 7]

Praktyczne rady na dzisiejsze czasy

Biblia zawiera proste, lecz praktyczne zasady, przydatne w każdej dziedzinie życia we współczesnym świecie. Oto kilka przykładów:

• Dobre stosunki z innymi

„Wszystko, co chcecie, żeby ludzie wam czynili, wy też im podobnie czyńcie” (Mateusza 7:12).

„Kto zachowuje się jak pomniejszy wśród was wszystkich, ten jest wielki” (Łukasza 9:48).

„Podążajcie drogą gościnności” (Rzymian 12:13).

• Walka ze złymi nawykami

„Kto chodzi z mądrymi, stanie się mądry, lecz kto się zadaje z głupcami, temu źle się powiedzie” (Przysłów 13:20).

„Nie bywaj wśród upijających się winem” (Przysłów 23:20).

„Nie przestawaj z nikim, kto jest skory do gniewu” (Przysłów 22:24).

• Dbanie o trwałość małżeństwa

„Niech też każdy z was z osobna tak miłuje swoją żonę, jak samego siebie, żona zaś winna mieć głęboki respekt dla swego męża” (Efezjan 5:33).

„Przyodziejcie się w tkliwe uczucia: współczucie, życzliwość, uniżenie umysłu, łagodność i wielkoduszną cierpliwość. Dalej znoście jedni drugich i wspaniałomyślnie przebaczajcie sobie nawzajem” (Kolosan 3:12, 13).

• Wychowywanie dzieci

„Ćwicz chłopca stosownie do drogi, która jest dla niego; nie zboczy z niej nawet wtedy, gdy się zestarzeje” (Przysłów 22:6).

„Wy, ojcowie, nie drażnijcie swych dzieci, ale je wychowujcie, karcąc je i ukierunkowując ich umysły zgodnie z myślami Jehowy” (Efezjan 6:4).

• Unikanie kłótni

„Odpowiedź łagodna odwraca złość, lecz słowo bolesne wywołuje gniew” (Przysłów 15:1).

„Przodujcie w okazywaniu sobie nawzajem szacunku” (Rzymian 12:10).

Sporom w interesach — nawet między przyjaciółmi — często można zapobiec przez sporządzenie pisemnej umowy. Sługa Boży Jeremiasz nadmienił: „Spisałem akt i opatrzyłem pieczęcią, i wziąłem świadków, gdy odważałem pieniądze na wadze” (Jeremiasza 32:10).

• Pozytywne podejście do życia

„Cokolwiek jest prawdziwe, (...) miłe, o czym tylko mówi się dobrze, jakakolwiek jest cnota i (...) rzecz chwalebna — to stale rozważajcie” (Filipian 4:8).

Biblia radzi nie koncentrować się na tym, co negatywne, i gani tych, „którzy się skarżą na swój los”. Zachęca: „Radujcie się w nadziei” (Judy 4, 16; Rzymian 12:12).

Trzymajmy się tych wspaniałych zasad, a zaznamy spokoju i zadowolenia. Co więcej — łatwiej nam będzie sprostać wymaganiom Boga i zaskarbić sobie Jego błogosławieństwo. W Biblii czytamy: „Prawi posiądą ziemię i będą na niej przebywać na zawsze” (Psalm 37:29).

[Ilustracje na stronie 5]

Akinori jako biznesmen (po lewej) i dziś: razem z żoną chętnie głosi prawdę biblijną