Wszyscy pochodzą od jednego człowieka

16. Co oświadczył Paweł w sprawie pochodzenia człowieka?

¹⁶ Następnie, jak wynika z Dziejów Apostolskich 17:26, Paweł przedstawił prawdę, nad którą wiele ludzi powinno się zastanowić, zwłaszcza obecnie, gdy rzuca się w oczy tyle niesprawiedliwości na tle rasowym. Powiedział, że Stwórca „z jednego człowieka uczynił wszystkie narody ludzkie, aby zamieszkiwały całą powierzchnię ziemi”. Pogląd, iż rodzaj ludzki stanowił kiedyś jedną braterską wspólnotę (z wynikającymi stąd konsekwencjami co do sprawiedliwości), mógł dać słuchaczom dużo do myślenia, ponieważ Ateńczycy twierdzili, jakoby się pojawili w szczególny sposób, wyróżniający ich spośród reszty ludzi. Paweł natomiast uznawał podaną w Księdze Rodzaju relację o Adamie, od którego pochodzimy wszyscy (Rzymian 5:12; 1 Koryntian 15:45-49). Może jednak zapytasz: Czy przy współczesnym stanie nauki pogląd taki da się obronić?

17. (a) Jak współczesne dowody potwierdzają wypowiedź Pawła? (b) Jaki to ma związek ze sprawiedliwością?

¹⁷ Teoria ewolucji sugeruje, że ludzie rozwijali się w różnych miejscach świata, dając początek przedstawicielom odmiennych ras. Tymczasem na początku roku 1988 czasopismo Newsweek poświęciło swój dział naukowy „Poszukiwaniu Adama i Ewy”. Omówiono w nim wyniki najnowszych badań w dziedzinie genetyki. Wprawdzie nie wszyscy naukowcy — co było do przewidzenia — doszli do zgodnego zdania, niemniej kształtuje się już obraz nasuwający wniosek, że cała ludzkość ma wspólne dziedzictwo genetyczne. Skoro wszyscy jesteśmy braćmi i siostrami, jak tego od dawna uczy Biblia, to czy nie powinno być sprawiedliwości dla wszystkich? Czy każdy z nas nie powinien mieć prawa do bezstronnego traktowania, niezależnie od koloru skóry, rodzaju uwłosienia lub innych cech zewnętrznych? (Rodzaju 11:1; Dzieje Apostolskie 10:34, 35). Wciąż jednak pozostaje bez odpowiedzi pytanie, jak i kiedy nastanie taka powszechna sprawiedliwość.

18. Na czym Paweł oparł swoją wypowiedź na temat postępowania Boga z ludźmi?

¹⁸ Zgodnie z tym, na co Paweł wskazał w wersecie 26, należy się spodziewać, że Stwórca ma wobec ludzkości jakiś plan, jakieś sprawiedliwe zamierzenie. Apostoł wiedział, że kiedy jeszcze Bóg zajmował się narodem izraelskim, zarządził, gdzie Izraelici mieli zamieszkać i jak inne narody miały ich traktować (Wyjścia 23:31, 32; Liczb 34:1-12; Powtórzonego Prawa 32:49-52). Słuchacze Pawła mogli oczywiście odnieść jego wywody przede wszystkim do siebie. W rzeczy samej — bez względu na to, czy o tym wiedzieli — Jehowa Bóg wyraził w pewnym proroctwie swoją wolę co do tego, w jakim okresie dziejów Grecja miała być piątym z wielkich mocarstw światowych (Daniela 7:6; 8:5-8, 21; 11:2, 3). Skoro potrafi On nawet kierować losami narodów, to czyż sam rozsądek nie nakazuje, żebyśmy dowiadywali się o Nim jak najwięcej?

19. Dlaczego rozsądna jest myśl Pawła, zanotowana w Dziejach Apostolskich 17:27?

¹⁹ Bóg nie pozostawił nas w niewiedzy co do Niego, nie musimy więc szukać Go po omacku. Zarówno Ateńczykom, jak i nam umożliwił nabywanie wiedzy o Nim. W Liście do Rzymian 1:20 Paweł napisał później: „Jego niewidzialne przymioty są przecież wyraźnie widoczne od stworzenia świata, gdyż pojmuje się je przez to, co zostało uczynione — nawet Jego wieczystą moc i Boskość”. A zatem Bóg naprawdę nie jest od nas daleko, jeśli tylko chcemy Go znaleźć i poznać (Dzieje Apostolskie 17:27).

20. Dlaczego można twierdzić, że dzięki Jehowie „mamy życie i poruszamy się, i istniejemy”?

²⁰ Zgodnie z wyjaśnieniem podanym w Dziejach Apostolskich 17:28 do takiego postępowania powinna nas pobudzać wdzięczność. Bóg obdarzył nas życiem. A jest ono czymś więcej niż zwykłą wegetacją, jak w wypadku drzewa. Ludzie i większość zwierząt dysponują życiem na wyższym poziomie, mając dodatkowo zdolność swobodnego poruszania się. Czyż nie czujemy się z tego powodu szczęśliwi? Ale Paweł rozwija ten temat jeszcze dalej. Istniejemy jako stworzenia rozumne i mamy określoną osobowość. Mózg, w który nas wyposażył Bóg, pozwala nam myśleć, pojmować abstrakcyjne zasady (takie jak prawdziwa sprawiedliwość) oraz żywić nadzieję — wyczekiwać spełnienia się woli Bożej. Jak się łatwo domyślić, Paweł musiał przewidywać, że filozofom stoickim i epikurejskim trudno będzie to wszystko sobie przyswoić. Chcąc im jakoś pomóc, zacytował greckich poetów, których oni znali i szanowali, a którzy podobnie oświadczyli: „Bo i my jesteśmy jego potomstwem”.

21. Jak powinna na nas podziałać okoliczność, że jesteśmy potomstwem Bożym?

²¹ Jeżeli ktoś rozumie, iż ludzie są potomstwem, inaczej mówiąc tworem Boga Najwyższego, to zupełnie słusznie będzie oczekiwał, że pokieruje On jego życiem. Trzeba podziwiać śmiałość Pawła, przemawiającego niemalże w cieniu Akropolu. Odważnie przekonywał słuchaczy, że nasz Stwórca na pewno jest wspanialszy niż jakikolwiek posąg sporządzony przez człowieka, nawet ten ze złota i kości słoniowej, stojący w Partenonie. A każdy, kto się zgodzi z wypowiedzią Pawła, musi też przyznać, że Bóg nie jest podobny do żadnego z wizerunków, którym ludzie obecnie oddają cześć (Izajasza 40:18-26).

22. Jaki związek zachodzi między dostąpieniem sprawiedliwości a okazaniem skruchy?

²² Nie jest to jedynie suchy fakt, który można uznać rozumowo, a potem żyć jak dawniej. Paweł wyjaśnił tę kwestię w wersecie 30: „Bóg wprawdzie nie zwracał uwagi na czasy takiej niewiedzy [gdy sobie wyobrażano, że jest podobny do marnych bożków albo że przyjmie cześć oddawaną za ich pośrednictwem], lecz teraz powiadamia ludzi, żeby wszyscy i wszędzie okazali skruchę”. Zatem przygotowując grunt pod dobitne zakończenie, Paweł nawiązał do czegoś zaskakującego — do skruchy! Jeżeli spodziewamy się od Boga prawdziwie sprawiedliwego potraktowania, będziemy musieli się zdobyć na skruchę. Czego to od nas wymaga? I jak Bóg zaprowadzi powszechną sprawiedliwość?

Sprawiedliwość dla wszystkich zaprowadzona przez Sędziego, którego ustanowił Bóg

„Ojciec (...) kocha Syna i (...) wszelkie sądzenie powierzył Synowi” (JANA 5:20, 22).

1. Jak ustosunkowujesz się do pytań przypominających te, które mogli sobie stawiać niektórzy ludzie w I wieku?

JAKIE znaczenie ma dla ciebie sprawiedliwość? Ile wysiłku jesteś gotów włożyć, Czytelniku, dla zapewnienia sobie prawdziwej sprawiedliwości, a także życia w okresie, gdy zapanuje ona na całej ziemi? Powinieneś przemyśleć sobie te pytania, jak to uczynili niektórzy wybitni mężczyźni i niewiasty w greckim mieście Ateny.

2, 3. (a) Jak Paweł przygotował grunt pod wezwanie do skruchy, skierowane do słuchaczy w Atenach? (b) Dlaczego pojęcie prawdziwej skruchy było im raczej obce?

² Ludzie ci wysłuchali pamiętnego przemówienia, które chrześcijański apostoł Paweł wygłosił przed słynnym trybunałem na Areopagu. Przekonywał on najpierw o istnieniu jedynego Boga, Stwórcy, któremu każdy z nas zawdzięcza życie. Z faktu tego wypływa logiczny wniosek, że wszyscy jesteśmy przed tym Bogiem odpowiedzialni. I w tym momencie Paweł oświadczył: „Bóg wprawdzie nie zwracał uwagi na czasy takiej niewiedzy [gdy czczono bożki], lecz teraz powiadamia ludzi, żeby wszyscy i wszędzie okazali skruchę” (Dzieje Apostolskie 17:30).

³ Zgromadzonym słuchaczom, prawdę mówiąc, myśl o skrusze mogła się wydać zaskakująca. Dlaczego? Starożytni Grecy znali skruchę rozumianą jako wyrzuty sumienia z powodu jakichś czynów lub wypowiedzi. Jak jednak podaje pewien słownik, dany wyraz „nigdy się nie kojarzy[ł] z gruntownym przeobrażeniem postawy moralnej, zupełną zmianą trybu życia, a więc nawróceniem, które by wywarło wpływ na całe postępowanie”.

4. Na jakim rozumowaniu Paweł oparł swoją wzmiankę o skrusze?

⁴ Natomiast my bez wątpienia potrafimy zrozumieć, dlaczego taka głęboka skrucha jest stosowna. Prześledźmy tok rozumowania Pawła: Wszyscy ludzie zawdzięczają życie Bogu, wszyscy więc są przed Nim odpowiedzialni. Ma On wobec tego pełne prawo oczekiwać, że będą Go szukać, nabywać wiedzy o Nim. Skoro ci Ateńczycy nie znali woli Bożej ani Jego zasad, powinni je poznać, a następnie odczuć skruchę, aby dostosować do nich swoje życie. Nie miała tu znaczenia okoliczność, jak dalece to komuś odpowiadało. Dlaczego tak jest, Paweł wyjaśnił w szczytowym punkcie swego przemówienia: „Ustalił bowiem dzień, kiedy zamierza sprawiedliwie sądzić zamieszkaną ziemię przez męża, którego na to wyznaczył, a rękojmię tego dał wszystkim, wskrzeszając go z umarłych” (Dzieje Apostolskie 17:31).

5. Jak słuchacze zareagowali na przemówienie Pawła i dlaczego?

⁵ Ten niezwykle wymowny i bogaty w treść werset warto starannie przeanalizować, ponieważ budzi nadzieję na doskonałą sprawiedliwość w naszych czasach. Zwróćmy uwagę na wyrażenia: „ustalić dzień”, „sądzić zamieszkaną ziemię”, „sprawiedliwie”, „mąż, którego wyznaczył”, „dał rękojmię”, „wskrzeszając go”. Słowa: „wskrzeszając go” wywołały żywą reakcję u słuchaczy Pawła. Jak wynika z wersetów od 32 do 34, niektórzy zaczęli drwić. Inni po prostu odeszli. Mimo to kilka osób zdobyło się na skruchę i stało się ludźmi wierzącymi. Bądźmy jednak mądrzejsi niż większość ówczesnych Ateńczyków. Jest to sprawa najwyższej wagi, jeśli tęsknimy za prawdziwą sprawiedliwością. Aby w pełni pojąć sens wersetu 31, przyjrzyjmy się najpierw wyrażeniu: „Zamierza (...) sądzić zamieszkaną ziemię”. O kim tu mowa i jakie są jego mierniki, zwłaszcza w zakresie sprawiedliwości?

6. Jak można poznać Tego, który ustalił dzień na sądzenie ziemi?

⁶ Dzieje Apostolskie 17:30 jasno wskazują, kogo Paweł miał na myśli: samego Boga, który wzywa wszystkich do okazania skruchy — naszego Stwórcę i Życiodawcę. Z pewnością można się o Nim dużo dowiedzieć z obserwacji tego, co stworzył. Ale Boskie mierniki sprawiedliwości poznajemy przede wszystkim z innego źródła — z Biblii, która zawiera doniesienia o Jego postępowaniu z różnymi ludźmi, na przykład z Mojżeszem, a także zbiór praw Bożych nadanych Izraelowi.

Jaki sąd i jaka sprawiedliwość

7. Jakie świadectwo o Jehowie i Jego sprawiedliwości złożył Mojżesz?

⁷ Zapewne wiesz o tym, że Mojżesz przez dziesiątki lat pozostawał w bliskich stosunkach z Jehową Bogiem; były one tak bliskie, że Bóg nawet powiedział, iż rozmawiał z nim „usta w usta” (Liczb 12:8). Mojżesz widział, jak Jehowa odnosił się do niego, a także jak postępował z innymi ludźmi oraz całymi narodami. Dlatego pod koniec życia złożył taką oto pokrzepiającą deklarację: „Skała to, doskonały jest w swych poczynaniach, bo wszystkie Jego drogi są sprawiedliwością. Bóg wierny, u którego nie ma niesprawiedliwości; jest rzetelny i prostolinijny” (Powtórzonego Prawa 32:4).

8. Dlaczego warto wziąć pod uwagę to, co na temat sprawiedliwości powiedział Elihu?

⁸ Zastanów się również nad świadectwem Elihu, mężczyzny znanego z mądrości i spostrzegawczości. Z całą pewnością nie był to człowiek wyciągający pochopne wnioski. Wręcz przeciwnie, pewnego razu przesiedział ponad tydzień, słuchając długich wywodów dwóch dyskutujących ze sobą stron. Do jakiej konkluzji, jeśli chodzi o Boga, doszedł Elihu na podstawie własnego doświadczenia oraz rozważań nad Bożymi metodami postępowania? Oświadczył: „Posłuchajcie, rozumni mężowie: Bóg jest daleki od grzechu, Wszechmocny — od nieprawości. Według czynów każdemu zapłaci, odda, kto na co zasłużył. Nie, Bóg nie działa zdradliwie ni Wszechmocny praw niczyich nie łamie” (Hioba 34:10-12, BT, wyd. III).

9, 10. Dlaczego powinny dodać nam otuchy mierniki Boże, ustalone dla ziemskich sędziów? (Kapłańska 19:15).

⁹ Zechciej postawić sobie pytanie: Czyż nie jest to doskonały opis tego, co chętnie bym widział u każdego sędziego — że traktuje wszystkich według ich poczynań, bez stronniczości bądź wypaczania sprawiedliwości? A jeślibyś musiał stanąć przed człowieczym sędzią, czy nie byłoby ci lżej na sercu, gdyby powyższy opis do niego pasował?

¹⁰ Biblia informuje, że Jehowa jest „Sędzią całej ziemi” (Rodzaju 18:25). Ale czasem funkcje sędziowskie powierzał On ludziom. Czego oczekiwał od sędziów izraelskich, którzy występowali w Jego imieniu? W Księdze Powtórzonego Prawa 16:19, 20 możemy się zapoznać ze wskazówkami, które stanowią jakby regulamin ich pracy: „Nie będziesz wypaczać sądu. Nie będziesz stronniczy ani nie będziesz przyjmować łapówki, gdyż łapówka zaślepia oczy mędrców i wywraca słowa sprawiedliwych. Sprawiedliwość — o sprawiedliwość powinieneś zabiegać, abyś pozostał przy życiu”. Twórcy współczesnych posągów bogini sprawiedliwości nieraz celowo ją przedstawiają z oczyma zawiązanymi na znak bezstronności, ale jak widać Bóg posunął się o wiele dalej. Faktycznie wymagał takiej bezstronności od człowieczych sędziów, którzy mieli Go reprezentować i dbać o przestrzeganie Jego prawa.