„Pomocnik”

JEZUS mówił o duchu świętym jako o „pomocniku”; nadmienił, że będzie on uczyć, prowadzić i mówić (Jana 14:16, 26; 16:13). W języku greckim słowo, którym się posłużył jako odpowiednikiem „pomocnika” (pa·raʹkle·tos), jest rodzaju męskiego. Kiedy więc Jezus mówił, co ten pomocnik uczyni, używał zaimków osobowych rodzaju męskiego (Jana 16:7, 8). Natomiast użycie greckiego słowa rodzaju nijakiego oznaczającego ducha (pneuʹma), słusznie pociąga za sobą zastosowanie zaimka rodzaju nijakiego — „ono”.

Większość tłumaczy wierzących w Trójcę przemilcza ten fakt, jak to przyznano w katolickiej New American Bible w odniesieniu do Jana 14:17: „Greckie słowo oznaczające ‛ducha’ jest rodzaju nijakiego i chociaż w języku angielskim używamy zaimków osobowych (‛he’, ‛his’, ‛him’ [on, jego, jemu]), to jednak większość MSS [manuskryptów] greckich stosuje rzeczowe ‛it’ [ono, coś]”.

Kiedy więc w związku ze słowem pa·raʹkle·tos znajdujemy w Biblii, na przykład w Jana 16:7, 8, zaimek osobowy rodzaju męskiego, jest to rezultat dostosowania się do reguł gramatycznych, a nie uwydatnianie jakiejś doktryny.

Nie jest częścią Trójcy

W RÓŻNYCH publikacjach przyznaje się, że Biblia nie popiera poglądu, jakoby duch święty był trzecią osobą Trójcy. Na przykład:

The Catholic Encyclopedia: „W Starym Testamencie nigdzie nie ma wyraźnej wskazówki o Trzeciej Osobie”.

Teolog katolicki Fortman: „Żydzi nigdy nie uważali ducha za osobę; nie ma też żadnego przekonującego dowodu, żeby któryś z pisarzy Starego Testamentu podzielał taki pogląd. (...) W ewangeliach synoptycznych oraz w Dziejach Apostolskich zazwyczaj przedstawia się Ducha Świętego jako moc lub siłę Bożą”.

New Catholic Encyclopedia: „S[tary] T[estament] najwyraźniej nie przedstawia ducha Bożego jako osobę (...). Duch Boży to po prostu moc Boża. Jeżeli niekiedy wspomina o nim jako o czymś odrębnym od Boga, to dlatego, że tchnienie Jahwe działa poza Nim samym”. Czytamy tam również: „Większość tekstów N[owego] T[estamentu] ukazuje ducha Bożego jako coś, a nie kogoś; widać to zwłaszcza w paralelnym zestawieniu ducha z mocą Bożą”. (Kursywa nasza).

A Catholic Dictionary (Słownik katolicki): „Na ogół Nowy Testament, podobnie jak Stary, mówi o duchu jako energii albo mocy Bożej”.

A zatem ani Żydzi, ani pierwsi chrześcijanie nie uważali ducha świętego za część składową Trójcy. Nauka ta powstała setki lat później. Jak powiedziano w A Catholic Dictionary: „Nauka o trzeciej Osobie, została zatwierdzona na soborze w Aleksandrii w roku 362 (...), i ostatecznie na soborze w Konstantynopolu w roku 381” — jakieś trzy i pół wieku po napełnieniu uczniów duchem świętym w dniu Pięćdziesiątnicy!

A zatem duch święty nie jest osobą ani składnikiem Trójcy. Duch święty jest czynną mocą Bożą, którą Bóg posługuje się do spełniania swej woli. Nie jest równy Bogu, tylko zawsze jest do Jego dyspozycji i jest Mu podporządkowany.

A co z wersetami „popierającymi” Trójcę?

MÓWI się, że niektóre wersety biblijne popierają naukę o Trójcy. Jednakże przy czytaniu takich wersetów powinno się pamiętać, że ani dowody biblijne, ani historyczne nie popierają tej doktryny.

Każdy cytat biblijny podawany na jej korzyść należy rozpatrywać w kontekście konsekwentnej nauki całej Biblii. Bardzo często prawdziwe znaczenie takiego wersetu wychodzi na jaw po zbadaniu treści wersetów sąsiednich.

Trzy w jednej

W New Catholic Encyclopedia przedstawiono trzy takie wersety „popierające”, ale zarazem przyznano: „W S[tarym] T[estamencie] nie naucza się doktryny o Trójcy Świętej. W N[owym] T[estamencie] najstarszy dowód znajduje się w listach Pawła, zwłaszcza w 2 Kor. 13.13 [w niektórych Bibliach werset 14] oraz w 1 Kor. 12.4-6. W Ewangeliach dowód istnienia Trójcy występuje wyraźnie tylko w formule chrztu z Mt. 28.19”.

We wspomnianych wersetach te trzy „osoby” zostały (według Biblii Tysiąclecia) wyliczone w następującej kolejności: Drugi do Koryntian 13:13 (14) tak łączy je ze sobą: „Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jedności w Duchu Świętym niech będą z wami wszystkimi”. Pierwszy do Koryntian 12:4-6 mówi: „Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich”. Natomiast w Mateusza 28:19 czytamy: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.

Czy z tych wersetów wynika, że Bóg, Chrystus i duch święty stanowią trynitarnego Pana Boga, że ci trzej są równi co do substancji, mocy i wieczności? Nie, niczego takiego nie sugeruje, tak jak słuchanie trzech ludzi, na przykład Tomasza, Ryszarda i Henryka, nie oznacza, że są to trzy osoby w jednej osobie.

Taka wzmianka, jak przyznano w wydanej przez McClintocka i Stronga Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature (Encyklopedii literatury biblijnej, teologicznej i kościelnej), „dowodzi jedynie, że wymienione trzy podmioty istnieją, (...) ale to jeszcze nie dowód, że wszystkie trzy mają Boską naturę i w równej mierze zasługują na cześć Boską”.

Chociaż autorzy tej encyklopedii opowiadają się za Trójcą, to jednak o 2 do Koryntian 13:13 (14) mówią: „Nie można zwyczajnie zakładać, że mają równą władzę albo tę samą naturę”. Natomiast o Mateusza 28:18-20 wypowiadają się następująco: „Jednakże ten tekst sam przez się nie może stanowić bezspornego dowodu, że trzy wymienione podmioty są osobami albo że są równe czy boskie”.

Bóg, Jezus i duch święty zostali też wymienieni w tym samym kontekście w związku z chrztem Jezusa. Jezus wtedy „ujrzał przychodzącego na niego ducha Bożego, zstępującego niby gołąb” (Mateusza 3:16). Nie jest jednak powiedziane, że chodzi tu o trzy składniki tworzące jedność. Szereg razy wymienia się razem Abrahama, Izaaka i Jakuba, a przecież nie łączy ich to w jedną osobę. Również wymienienie zarazem Piotra, Jakuba i Jana nie czyni ich jedną osobą. Ponadto duch Boży zstąpił na Jezusa dopiero podczas chrztu, co wskazuje, że do tego czasu nie był namaszczony duchem. Jakże wobec tego mógł być częścią Trójcy, w której zawsze powinien stanowić jedno z duchem świętym?

Inna wzmianka o tych trzech razem występuje w niektórych starszych przekładach biblijnych w Liście 1 Jana 5:7. Uczeni przyznają jednak, że słów tych pierwotnie nie było w Biblii, tylko zostały dodane znacznie później. Toteż większość współczesnych przekładów słusznie pomija ten nieautentyczny werset.

Inne wersety „popierające” traktują jedynie o stosunku między dwoma — Ojcem i Jezusem. Przyjrzyjmy się niektórym z nich.