Nowsze teorie

17. Co na temat nowszych teorii czytamy w Science Digest?

¹⁷ Wszystko to skłoniło wielu uczonych do opowiedzenia się za nowszymi teoriami ewolucyjnymi. W czasopiśmie Science Digest czytamy: „Niektórzy uczeni sugerują nawet, że zmiany ewolucyjne następowały w szybszym tempie, i całkiem poważnie zajmują się teoriami, które kiedyś popularyzowano wyłącznie w powieściach fantastycznych”.¹⁵

18. Jaką trudność nastręcza pewna nowsza teoria, że życie powstało w przestrzeni kosmicznej?

¹⁸ Inni uczeni doszli na przykład do wniosku, że życie nie mogło powstać samorzutnie na Ziemi. Według ich przypuszczeń musiało dotrzeć na naszą planetę z przestrzeni kosmicznej. W ten sposób jednak problem powstania życia zostaje tylko przesunięty gdzieś dalej i do tego w bardziej niesprzyjające otoczenie. Niebezpieczeństwa zagrażające życiu we wrogim środowisku przestrzeni kosmicznej są dobrze znane. Czy wobec tego można przyjąć, że życie powstało samorzutnie gdzieś we wszechświecie, a potem — po przetrwaniu w tak trudnych warunkach — dotarło na Ziemię, gdzie się rozwinęło w znane nam dzisiaj formy?

19, 20. Jaką nową teorię lansują niektórzy ewolucjoniści?

¹⁹ Ponieważ zapis kopalny nie potwierdza stopniowego rozwoju z jednej formy życia w drugą, niektórzy ewolucjoniści lansują tezę, że proces ten musiał przebiegać skokowo, a nie w sposób ciągły. W związku z tym w The World Book Encyclopedia czytamy: „Wielu biologów jest zdania, że powstawanie nowych gatunków może być następstwem gwałtownych i drastycznych zmian w genach”.¹⁶

²⁰ Niektórzy zwolennicy tej teorii nazwali taki proces „nieciągłymi stanami równowagi”, to znaczy, że gatunki utrzymują „równowagę” (pozostają takie same), ale co jakiś czas jej ciągłość zostaje przerwana (następuje wielki skok rozwojowy). Jest to zupełne przeciwieństwo teorii uznawanej od dziesięcioleci przez prawie wszystkich ewolucjonistów. Otchłań dzielącą te dwie teorie dobrze ilustruje tytuł pewnego artykułu zamieszczonego w dzienniku The New York Times: „Zaatakowanie teorii gwałtownych zmian ewolucyjnych”. W artykule tym powiedziano, że nowsza idea „punktualizmu, czyli nieciągłych stanów równowagi”, „doprowadziła do pojawienia się nowej opozycji” wśród zwolenników poglądów tradycyjnych.¹⁷

21. (a) Jakie dowody powinny istnieć bez względu na to, którą teorię ewolucji ktoś uznaje? (b) Co jednak mówią fakty?

²¹ Sam rozsądek podpowiada, iż bez względu na to, którą teorię się popiera, przynajmniej kilka dowodów powinno potwierdzać, że jeden rodzaj życia przekształca się w drugi. Tymczasem przepaść pomiędzy zróżnicowanymi formami życia, o których mówi zapis kopalny, podobnie jak przepaść pomiędzy różnymi formami spotykanymi na Ziemi obecnie jak istniała, tak istnieje.

22, 23. Jak ostatnio zakwestionowano słuszność teorii Darwina o „przeżywaniu osobników najlepiej przystosowanych”?

²² Bardzo pouczające są też koleje losu uznawanej przez długi czas darwinowskiej teorii „przeżywania osobników najlepiej przystosowanych”. Darwin nazwał to „doborem naturalnym”, był bowiem przekonany, iż natura „wybiera” do przeżycia osobniki najodpowiedniejsze. W miarę nabywania nowych, korzystnych cech te formy najlepiej przystosowane miały rzekomo ulegać powolnej ewolucji. Tymczasem dowody zebrane w ciągu minionych 125 lat świadczą o tym, że choć formy najlepiej przystosowane istotnie mogą przeżyć, wcale to jednak nie wyjaśnia, jak one powstały. Jeden lew może być sprawniejszy niż drugi, ale to jeszcze nie tłumaczy, jak stał się lwem. Wszystkie zaś jego młode ciągle będą lwami, a nie czymś innym.

²³ W związku z tym pisarz Tom Bethell tak się wypowiedział w czasopiśmie Harper’s: „Błąd popełniony przez Darwina był wystarczająco poważny, żeby można było podważyć jego teorię. Dostrzeżono go dopiero niedawno. (...) Oczywiście jeden osobnik może być lepiej ‛przystosowany’ niż drugi (...) nie prowadzi to jednak do stworzenia organizmu (...) Moim zdaniem ta teoria najwyraźniej ma ogromne braki”. Bethell dodał jeszcze: „Wydaje mi się, że wypływa stąd dość szokujący wniosek: Teoria Darwina jest chyba bliska upadku”.¹⁸

Fakt czy teoria?

24, 25. (a) Przykładowo w jakich dziedzinach teoria ewolucji nie może uchodzić za niepodważalny fakt? (b) Jak zdaniem pewnego ewolucjonisty można by się zapatrywać na tę teorię?

²⁴ Francis Hitching tak podsumował nie rozwiązane problemy, wobec których stoi teoria ewolucji: „W trzech kluczowych dziedzinach, w których można by ją [współczesną teorię ewolucji] zweryfikować, zawiodła: Zapis kopalny wskazuje nie tyle na stopniowe zmiany, ile na powtarzające się skoki ewolucyjne. Geny są skutecznym mechanizmem stabilizującym, którego główną funkcją jest zapobieganie powstawaniu nowych form. Przypadkowe, stopniowe mutacje na płaszczyźnie molekularnej nie mogą wyjaśnić zorganizowania i wzrastającej złożoności życia” (kursywa nasza).

²⁵ Hitching tak kończy swoje rozważania: „Teorię ewolucji, w której słuszność pod wieloma względami wątpią nawet jej popularyzatorzy, można — oględnie mówiąc — kwestionować. Jeżeli darwinizm rzeczywiście jest wielką, powszechną zasadą biologii, to są w nim niezwykle rozległe obszary niewiedzy. Nie może wyjaśnić spraw najelementarniejszych: Jak ożyły nieożywione związki chemiczne, jakie reguły gramatyczne leżą u podstaw kodu genetycznego i w jaki sposób geny nakreślają plan kształtowania się istot żywych”. Zdaniem Hitchinga współczesna teoria ewolucji jest „tak niezadowalająca, iż zasługuje na to, by ją traktować jako kwestię wiary”.¹⁹

26. Dlaczego upieranie się przy tym, że ewolucja jest faktem, byłoby nierozsądne?

²⁶ Mimo to wielu zwolenników ewolucji widzi wystarczająco dużo powodów do obstawania przy tym, że jest ona faktem. Według ich zapewnień spory toczą się już tylko o detale. Czy jednak głoszono by z takim zapałem prawdziwość innej teorii, gdyby jej zwolennicy dostrzegali w niej tyle istotnych, nie rozwikłanych problemów i gdyby utrzymywały się między nimi tak rażące różnice zdań? Ciągłe powtarzanie, że coś jest faktem, wcale jeszcze nie znaczy, że to prawda. Biolog John R. Durant napisał w londyńskim czasopiśmie The Guardian: „Wielu uczonych ulega pokusie dogmatyzmu (...) kwestię powstawania gatunków przedstawia się ciągle jako ostatecznie rozwiązaną. Nic błędniejszego. (...) Niemniej tendencje dogmatyczne się utrzymują, co nie wyświadcza przysługi nauce”.²⁰

27. Jaka inna argumentacja mogłaby posłużyć za podstawę do wyjaśnienia, skąd się wzięło życie?

²⁷ A co powiedzieć o akcie stwarzania jako wyjaśnieniu pojawienia się życia? Czy to wyjaśnienie nie stanowi solidniejszego podłoża dla argumentacji niż zapewnienia, którymi często podbudowuje się teorię ewolucji? Czy Księga Rodzaju, najlepiej znana relacja o akcie stwarzania, daje wiarogodną odpowiedź na pytanie, jak powstała Ziemia i życie na niej?

Rozdział 3

Co mówi Księga Rodzaju?

1. (a) W jakim celu chcemy tu omówić Księgę Rodzaju i o czym trzeba przy tym pamiętać? (b) Jak w pierwszym rozdziale Księgi Rodzaju są przedstawione poszczególne wydarzenia?

PIERWSZY rozdział Biblii zasługuje co najmniej na rzetelne zapoznanie się z jego treścią, jak zawsze, gdy coś jest błędnie przedstawiane lub źle rozumiane. Nie chodzi o dopasowanie go do jakiejś teorii, tylko o zbadanie i stwierdzenie, czy jest zgodny ze znanymi faktami. Warto też pamiętać, że Księgi Rodzaju nie napisano w celu wyjaśnienia, jak wszystko zostało stworzone. Zawiera ona raczej opis ważniejszych wydarzeń, w którym progresywnie przedstawiono, co zostało stworzone, w jakiej kolejności to powstało i w jakim odcinku czasu, czyli „dniu” pojawiło się po raz pierwszy.

2. (a) Z czyjego punktu widzenia przedstawiono wydarzenia opisane w Księdze Rodzaju? (b) Jak to się potwierdza w opisie ciał niebieskich?

² Badając sprawozdanie podane w Księdze Rodzaju należy pamiętać, że ujmuje ona rzecz z punktu widzenia człowieka na Ziemi. Opisuje więc wydarzenia tak, jak by je widzieli ludzie, gdyby byli przy tym obecni. Do takiego wniosku prowadzi sposób relacjonowania zdarzeń, które miały miejsce w czwartym „dniu” stwarzania. Słońce i Księżyc opisano jako dwa światła, które są wielkie w porównaniu z gwiazdami, chociaż wiele gwiazd jest znacznie większych niż nasze Słońce, nie mówiąc już o stosunkowo małym Księżycu. Nie jest on jednak mały dla ziemskiego obserwatora. Słońce widziane z Ziemi jest ‛światłem większym do władania dniem’, a Księżyc — ‛światłem mniejszym, do władania nocą’ (Rodzaju 1:14-18).

3. Jak opisano Ziemię przed pierwszym „dniem”?

³ Z pierwszego fragmentu Księgi Rodzaju wynika, że Ziemia mogła istnieć miliardy lat przed pierwszym „dniem” stwarzania, chociaż nie jest powiedziane, jak długo to trwało. Niemniej Księga ta zawiera opis warunków na Ziemi tuż przed rozpoczęciem się pierwszego „dnia”: „A ziemia okazała się bezkształtna i pusta, i ciemność była na powierzchni toni wodnej; a nad powierzchnią wód to tu, to tam przemieszczała się czynna moc Boża” (Rodzaju 1:2).

Jak długo trwał jeden „dzień” stwarzania?

4. Jaka wskazówka zawarta w samej relacji o stwarzaniu dowodzi, że słowo „dzień” nie oznacza tylko okresu 24-godzinnego?

⁴ Wielu rozumie przez słowo „dzień” użyte w 1 rozdziale Księgi Rodzaju okres 24 godzin. W Rodzaju 1:5 powiedziano jednak o samym Bogu, że podzielił dzień na krótsze okresy, nazywając czas trwania światła dziennego „dniem”. W Rodzaju 2:4 wszystkie okresy stwarzania są nazwane jednym „dniem”: „Takie są dzieje niebios i ziemi w czasie ich stwarzania, w dniu [wszystkie sześć okresów stwarzania], w którym Jehowa Bóg uczynił ziemię i niebo”.

5. Jak jedno ze znaczeń hebrajskiego odpowiednika słowa „dzień” wskazuje, że można przez nie rozumieć dłuższe okresy?

⁵ Hebrajskie słowo jom, tłumaczone na „dzień”, może oznaczać odcinki czasu różnej długości. W Old Testament Word Studies Williama Wilsona wymieniono następujące z różnych możliwych znaczeń tego słowa: „Dzień; często ma on znaczenie czasu w sensie ogólnym albo jakiegoś długiego okresu; cały rozważany okres (...) Słowem dzień oznacza się także określoną porę roku albo czas, w którym dzieje się coś nadzwyczajnego”.¹ To ostatnie zdanie zdaje się pasować do „dni” stwarzania, jako że na pewno były one okresami, w których miały miejsce nadzwyczajne wydarzenia. Poza tym pozwala odnieść to słowo do okresów znacznie dłuższych niż 24 godziny.

6. Dlaczego użycie wyrazów „wieczór”, „ranek” i „dzień” nie musi się ograniczać do dnia 24-godzinnego?

⁶ W 1 rozdziale Księgi Rodzaju użyto w odniesieniu do okresów stwarzania wyrażeń „wieczór” i „ranek”. Czy to nie znaczy, że trwały po 24 godziny? Niekoniecznie. Nieraz mówi się o „dniu dzisiejszym” albo o „dobie dzisiejszej” czy też o „dniu wczorajszym” jako o dłuższym okresie. Również „poranek życia” lub „wieczór życia” nie dotyczy jednego dnia. Tak więc użycie wyrazów „wieczór i ranek” oraz „dzień” w 1 rozdziale Księgi Rodzaju nie ogranicza go do literalnych 24 godzin.

7. Jakie inne zastosowania tego słowa dowodzą, że „dzień” mógł liczyć więcej niż 24 godziny?

⁷ Występujące w Biblii słowo „dzień” może dotyczyć przemijania pór roku, na przykład lata i zimy (Zachariasza 14:8). „Dzień żniwa” składa się z wielu dni (por. Przysłów 25:13, Biblia Tysiąclecia, oraz Rodzaju 30:14). Tysiąc lat przyrównuje się do jednego dnia (Psalm 90:4; 2 Piotra 3:8, 10). „Dzień Sądu” rozciąga się na wiele lat (Mateusza 10:15; 11:22-24). Wypływa stąd chyba rozsądny wniosek, że „dni” stwarzania również mogły obejmować długie okresy, trwające całe tysiąclecia. Co się wydarzyło w tych okresach? Czy ich opis zawarty w Biblii da się uzasadnić naukowo? Poniżej podano krótki zarys „dni”, o których mówi Księga Rodzaju.