Biblijny punkt widzenia
Czy Biblia jest zgodna z nauką?
W XX WIEKU niepodzielnie króluje nauka — począwszy od samolotu i bomby atomowej po inżynierię genetyczną i klonowanie owiec. Naukowcy wysłali człowieka na Księżyc, zwalczyli ospę, zrewolucjonizowali rolnictwo i miliardom ludzi na całej ziemi umożliwili natychmiastową łączność. Nie dziwi więc, że cieszą się takim autorytetem. Ale co mają do powiedzenia o Biblii? Co z kolei Biblia mówi nam o nauce?
Czy cuda są sprzeczne z nauką?
„Ludzie myślący kategoriami naukowymi uznają związki przyczynowo-skutkowe. Uważają, że wszystko da się wyjaśnić wyłącznie na podstawie praw natury” — czytamy w pewnej współczesnej encyklopedii. Również osoby studiujące Biblię akceptują niepodważalne zasady naukowe. Uznają zarazem, że Księga ta często opisuje cuda, których przy obecnym stanie wiedzy nie można wytłumaczyć. Przykładem takiego zjawiska jest chociażby zatrzymanie się słońca w czasach Jozuego czy okoliczność, iż Jezus chodził po wodzie (Jozuego 10:12, 13; Mateusza 14:23-34). Niemniej cuda te przedstawiono jako rezultat nadprzyrodzonego działania mocy Bożej.
Kwestia ta ma kluczowe znaczenie. Gdyby Biblia twierdziła, że ludzie mogą chodzić po wodzie bez Bożej pomocy albo że bez żadnego powodu można powstrzymać pozorny ruch słońca po niebie, kłóciłoby się to z faktami naukowymi. Skoro jednak takie wydarzenia przypisano w niej mocy Boga, nie tyle koliduje to z nauką, ile wchodzi w sferę jeszcze jej nie znaną.
Czy Biblia zaprzecza nauce?
A jak zapatrywać się na fragmenty, w których Biblia informuje o codziennym życiu ludzi lub mimochodem wspomina o roślinach, zwierzętach i zjawiskach przyrodniczych? Co ciekawe, gdy weźmie się pod uwagę kontekst takich wzmianek, nie da się wykazać ich sprzeczności z faktami naukowymi.
Na przykład w Biblii często wyrażano myśli językiem poetyckim, który odzwierciedla sposób pojmowania rzeczywistości przez ludzi żyjących tysiące lat temu. Kiedy w Księdze Joba (Hioba) czytamy, że Jehowa wykuwa niebiosa „twarde niczym lane zwierciadło”, napotykamy stosowny opis nieboskłonu przedstawionego jako metalowe zwierciadło o jasnym odblasku (Hioba 37:18, NW). Przenośni tej nie należy rozumieć dosłownie, tak jak nie można literalnie traktować porównania mówiącego, iż ziemia opiera się na „filarach” albo na „kamieniu węgielnym” (Joba 38:4-7).
Warto o tym pamiętać, ponieważ wielu komentatorów bierze takie przykłady dosłownie (zobacz 2 Samuela 22:8; Psalm 78:23, 24). Doszli oni do wniosku, że Biblia głosi poglądy przypominające następujący opis z pewnego słownika biblijnego:
„Ziemia, na której mieszkają ludzie, jest postrzegana jako okrągły, masywny obiekt, być może dysk, pływający po bezmiarze wód. Wyżej, równolegle do tego niższego akwenu, znajduje się drugi, tak samo bezkresny, niebiański rezerwuar, z którego woda spada w postaci deszczu przez różne otwory i kanały. Księżyc, Słońce i inne ciała niebieskie są przytwierdzone na stałe do czaszy rozpościerającej się ponad Ziemią. Ta kopuła to znane nam z tradycji kapłańskiej ‚sklepienie’ (rāqîa‛)” (The Anchor Bible Dictionary).
Oczywiście powyższy opis nie zgadza się z dzisiejszą nauką. Ale czy uczciwie przedstawia on to, czego o niebiosach uczy Biblia? Nic podobnego. Według dzieła The International Standard Bible Encyclopaedia takie ukazanie biblijnego Wszechświata jest „w gruncie rzeczy oparte bardziej na poglądach rozpowszechnionych w Europie w okresie mroków średniowiecza niż na jakichkolwiek faktycznych wypowiedziach S[tarego] T[estamentu]”. Skąd się wzięły te średniowieczne poglądy? W książce The Beginnings of Western Science (Narodziny nauki Zachodu) David C. Lindberg wyjaśnia, że w większości opierają się na kosmologii Arystotelesa, starożytnego filozofa greckiego, którego dzieła w dużej części stanowiły podstawę wiedzy średniowiecznej.
Gdyby Bóg polecił zredagować Biblię w języku przemawiającym do XX-wiecznego naukowca, byłoby to bezcelowe i mylące. Nie zawiera ona wzorów naukowych, ale staje się żywa dzięki barwnym porównaniom wziętym z życia codziennego ludzi, którzy je spisali, i oddziałującym z niezmienną siłą również na współczesnych (Joba 38:8-38; Izajasza 40:12-23).
Wiedza z wyższego źródła
Interesujące jest jednak to, iż niektóre fragmenty Pisma Świętego zdają się odzwierciedlać wiedzę naukową niedostępną dla ludzi, którzy żyli w czasach ich spisywania. W myśl słów Joba Bóg „rozpościera północ nad pustką, a ziemię zawiesza nad nicością” (Joba 26:7). Pogląd, że ziemia jest zawieszona „nad nicością”, zdecydowanie różnił się od mitów większości starożytnych ludów, według których wspierała się ona na słoniach lub żółwiach morskich. Prawo Mojżeszowe zawiera wymagania co do higieny, które znacznie wyprzedzały wiedzę medyczną tamtych czasów. Przepisy dotyczące kwarantanny ludzi podejrzanych o zarażenie trądem oraz zakaz dotykania zmarłych niewątpliwie uratowały życie wielu Izraelitom (3 Mojżeszowa, rozdział 13; 4 Mojżeszowa 19:11-16). Zupełnie inaczej wyglądały metody leczenia praktykowane przez Asyryjczyków, obejmujące używanie psich odchodów i ludzkiego moczu. Nazwano je „mieszaniną religii, wróżbiarstwa i demonologii”.
Jak należałoby się spodziewać po Księdze natchnionej przez Stwórcę, Biblia zawiera informacje dokładne pod względem naukowym, a podane z dużym wyprzedzeniem. Nigdy jednak nie wdaje się w wyjaśnianie naukowych zagadnień, które dla starożytnych nie miałyby większego znaczenia lub byłyby wręcz mylące. W Biblii nie ma niczego, co kłóciłoby się ze znanymi faktami naukowymi. Z drugiej strony jest w niej dużo informacji sprzecznych z nie udowodnionymi teoriami, takimi jak ewolucjonizm.
[Napis na stronie 27]
Wypowiedź Joba, że ziemia jest ‛zawieszona nad nicością’, dowodzi, iż posiadał on wiedzę niedostępną dla współczesnych mu ludzi
[Prawa własności do ilustracji, strona 26]
NASA