„Włożyłem swe słowa w twoje usta”

1, 2. Dlaczego masz zaufanie do tego, co czytasz w Biblii?

„ISTNIEJE przyjaciel bardziej przywiązany niż brat” (Prz. 18:24). Czy doświadczyłeś na sobie prawdziwości tej natchnionej wypowiedzi? Jeżeli masz zaufanego przyjaciela, to możesz polegać na jego słowach. Wierzysz mu, gdy mówi ci coś miłego lub składa jakąś obietnicę. Jeśli zwraca ci uwagę, zapewne starasz się uwzględnić jego sugestie. Przecież wielokrotnie już dowiódł, że nawet gdy udziela ci jakiejś rady, robi to dla twojego dobra. Pragnie dla ciebie tego, co najlepsze. A ponieważ ty traktujesz go tak samo, wasza przyjaźń może być trwała.

² Takimi przyjaciółmi pod wieloma względami są dla ciebie ludzie, którymi Bóg posłużył się do spisania Biblii. Możesz polegać na tym, co nam przekazali — mając pewność, że służy to twemu dobru. Ludzie ci przecież „mówili od Boga, uniesieni duchem świętym”, o czym powinni byli pamiętać również starożytni Izraelici (2 Piotra 1:20, 21). Człowiekiem, który pod natchnieniem Bożym spisał najobszerniejszą księgę proroczą, był Jeremiasz. Poza tym spod jego pióra wyszły Lamentacje i dwie inne księgi biblijne.

3, 4. Co niektórzy sądzą o Księdze Jeremiasza i Lamentacjach, ale dlaczego taki pogląd jest błędny? Podaj jakiś przykład.

³ Może jednak zauważyłeś, że niektórzy czytelnicy Biblii z pewnym dystansem podchodzą do Księgi Jeremiasza i Lamentacji, mówiąc: „To nie dla mnie”. Niekiedy wynika to z przeświadczenia, że księgi te zawierają jedynie złowieszcze przestrogi i ponure zapowiedzia. Ale czy rzeczywiście tak jest?

⁴ To prawda, że w księgach spisanych przez Jeremiasza znajdujemy bezpośrednie ostrzeżenia i rady, ale czyż nie takiej właśnie szczerości należałoby się spodziewać po przyjacielu? Również Jezus nie milczał, gdy u swych przyjaciół, apostołów, dostrzegał błędny sposób myślenia; wręcz przeciwnie, otwarcie ich korygował (Marka 9:33-37). Nie zmienia to jednak faktu, że koncentrował się na sprawach pozytywnych, ukazując ludziom, jak mogą zabiegać o uznanie w oczach Boga i szczęśliwą przyszłość (Mat. 5:3-10, 43-45). Podobnie ma się rzecz z księgami spisanymi przez Jeremiasza, które wchodzą w skład ‛całego Pisma pożytecznego do prostowania’ (2 Tym. 3:16). Jeremiasz faktycznie bez ogródek mówił, co Jehowa sądzi o tych, którzy są Jego sługami tylko z nazwy — zapowiadał, że będą musieli ponieść konsekwencje swych niegodziwych czynów. Z drugiej strony zarówno w Księdze Jeremiasza, jak i w Lamentacjach zawarł orędzie nadziei i wskazał na przyszłe błogosławieństwa ludu Bożego. Wyjawił, jak Bóg będzie realizował swoje zamierzenie, a dzisiejsze spełnianie się tych proroctw ma bezpośredni związek z nami. We wspomnianych dwóch księgach naprawdę nie brakuje pozytywnych i zachęcających wypowiedzi (odczytaj Jeremiasza 31:13, 33; 33:10, 11; Lamentacje 3:22, 23).

5. Jakie korzyści możemy odnieść z analizy ksiąg spisanych przez Jeremiasza?

⁵ To, o czym pisał Jeremiasz, ściśle się wiąże z naszą obecną pomyślnością jako sług Bożych, a także z naszymi widokami na przyszłość. Weźmy na przykład pod uwagę naszą społeczność braterską. Pisma Jeremiasza mogą nam pomóc pielęgnować jedność i wprowadzać w czyn zachętę apostoła Pawła: „Bracia, wciąż się radujcie, poddawajcie się skorygowaniu, doznawajcie pociechy, myślcie zgodnie, żyjcie w pokoju, a będzie z wami Bóg miłości i pokoju” (2 Kor. 13:11). Pisma te mają również bezpośredni związek z orędziem, które głosimy. Chociaż mówimy ludziom o dniach ostatnich i ostrzegamy ich przed nadchodzącym końcem tego systemu, to przede wszystkim zanosimy im dobrą nowinę, stanowiącą podstawę do nadziei. Poza tym księgi spisane przez Jeremiasza zawierają praktyczne informacje, przydatne na co dzień. W jego życiu i służbie możemy znaleźć wiele podobieństw do naszej sytuacji. Poznajmy więc bliżej tego godnego naśladowania proroka, któremu Bóg powiedział: „Włożyłem swe słowa w twoje usta” (Jer. 1:9).

6, 7. Skąd wiemy, że Bóg interesował się Jeremiaszem, i w jakich czasach się on urodził?

⁶ Rodzice spodziewający się narodzin dziecka często o nim myślą. Jakim będzie człowiekiem i jak pokieruje swoim życiem — czym się będzie interesować, jaki zawód wybierze, co osiągnie? Zapewne twoi rodzice zastanawiali się nad takimi sprawami i podobnie musiało być z rodzicami Jeremiasza. Jednak ten przypadek był wyjątkowy. Dlaczego? Ponieważ Jeremiaszem w szczególny sposób zainteresował się Stwórca Wszechświata (odczytaj Jeremiasza 1:5).

⁷ Bóg skorzystał ze swojej zdolności przewidywania i uznał, że chłopiec, który przyjdzie na świat w kapłańskiej rodzinie mieszkającej na północ od Jerozolimy, będzie się nadawał do pełnienia specjalnej służby. Była pierwsza połowa VII wieku p.n.e. W Judzie nie działo się dobrze, gdyż władzę sprawował zły król Manasses (zobacz diagram na stronie 19). Przez większą część swych 55-letnich rządów czynił on to, co niegodziwe w oczach Jehowy. Syn Manassesa Amon poszedł w jego ślady (2 Król. 21:1-9, 19-26). Sytuacja radykalnie się zmieniła, gdy na tron wstąpił Jozjasz. On szukał Jehowy. Zanim rozpoczął osiemnasty rok panowania, zdążył oczyścić kraj z bałwochwalstwa. Rodzice Jeremiasza zapewne bardzo się z tego cieszyli. To właśnie za rządów Jozjasza Bóg zlecił ich synowi szczególne zadanie (2 Kron. 34:3-8).

BÓG WYBIERA SWEGO RZECZNIKA

8. Jakie zadanie Jehowa powierzył Jeremiaszowi i jak on na to zareagował?

⁸ Nie wiemy dokładnie, w jakim wieku był Jeremiasz, gdy Jehowa mu powiedział: „Uczyniłem cię prorokiem dla narodów”. Być może miał około 25 lat — właśnie w tym wieku zaczynano wdrażać do służby kapłanów (Liczb 8:24). Tak czy inaczej, dał wyraz swym obawom: „Ach, Wszechwładny Panie, Jehowo! Oto właściwie nie umiem mówić, bo jestem tylko chłopcem” (Jer. 1:6). Przypuszczalnie uważał, że jest zbyt młody lub że nie ma kwalifikacji, by sprostać poważnym obowiązkom spoczywającym na proroku, takim jak publiczne przemawianie.

9, 10. W jakich warunkach Jeremiasz zaczynał służbę i dlaczego z czasem pełnienie jej stało się bardzo trudne?

⁹ Jehowa powołał Jeremiasza na proroka w czasie, gdy król Jozjasz rugował z kraju ohydną religię fałszywą i przywracał czyste wielbienie. Nie wiemy, czy Jeremiasz miał z królem bliskie kontakty; w każdym razie sytuacja sprzyjała działalności prawdziwych proroków. Za panowania Jozjasza służbę pełnili Sofoniasz i Nahumb. W okresie tym żyła też prorokini Chulda, która zapowiedziała, że nadejdą złe czasy (2 Król. 22:14). Jeremiasz faktycznie ich doczekał. Jego przyjaciele, tacy jak Ebed-Melech i Baruch, niekiedy musieli go ratować od niechybnej śmierci lub chronić przed mściwymi wrogami.

¹⁰ Jak byś się czuł, gdyby Bóg ci oznajmił, że wybrał cię do ogłaszania dosadnych orędzi? (Odczytaj Jeremiasza 1:10). Zwróćmy uwagę na jedną z zapowiedzi, które miał przekazać Jeremiasz. W roku 609 p.n.e. armia babilońska zmierzała w kierunku Jerozolimy. Król Sedekiasz oczekiwał, że Jeremiasz przyniesie mu od Boga pomyślną wiadomość. Ale Jehowa miał dla króla złe wieści (odczytaj Jeremiasza 21:4-7, 10).

CZŁOWIEK TAKI JAK MY

11. Dlaczego Jeremiasz mógł mieć obawy i jaką obietnicę otrzymał?

¹¹ Wyobraźmy sobie, że jesteśmy na miejscu Jeremiasza. Musimy ogłaszać ostre słowa potępienia i wyroki przeciwko niegodziwym królom, zepsutym kapłanom i fałszywym prorokom. Na szczęście możemy liczyć na wsparcie od Boga (Jer. 1:7-9). Jehowa obdarzył młodego Jeremiasza zaufaniem i dodał mu odwagi zapewnieniem: „Uczyniłem cię dzisiaj warownym miastem i żelazną kolumną, i miedzianymi murami przeciw całej tej ziemi, przeciw królom Judy, przeciw jej książętom, przeciw jej kapłanom i przeciw ludowi tej ziemi. I będą z tobą walczyć, ale cię nie przemogą, bo ‚ja jestem z tobą — brzmi wypowiedź Jehowy — by cię wyzwolić’” (Jer. 1:18, 19).

12. Z jakich powodów możemy się identyfikować z Jeremiaszem?

¹² Nie sądźmy, że Jeremiasz był nadczłowiekiem. Tak samo jak Eliasz był „człowiekiem żywiącym uczucia podobne do naszych” (Jak. 5:17). I choć żył w innych czasach, stawał w obliczu podobnych wyzwań jak my. Miał kontakt z ludźmi wszelkiego pokroju i my także stykamy się z najróżniejszymi osobami w życiu codziennym i podczas działalności zborowej. Niewątpliwie więc możemy się od niego wiele nauczyć. Rozważmy kilka przykładów.

13, 14. Dlaczego dla niektórych chrześcijan szczególną wymowę może mieć przeżycie Jeremiasza związane z Paszchurem? (Zobacz ilustrację na stronie 10).

¹³ Przypuszczalnie miałeś już w życiu lepsze i gorsze chwile. I tak też było z Jeremiaszem. Któregoś razu Paszchur, jeden z czołowych kapłanów, ‛uderzył go i wsadził w dyby’. Przez szereg godzin Jeremiasz pozostawał w nienaturalnej pozycji, prawdopodobnie z unieruchomionymi nogami, rękami i szyją. Oprócz bólu musiał znosić szyderstwa, którymi obrzucali go wrogowie. Jak ty radziłbyś sobie ze złośliwymi drwinami i cierpieniem fizycznym? (Jer. 20:1-4).

¹⁴ Biorąc pod uwagę sytuację Jeremiasza, nie dziwimy się, że powiedział: „Przeklęty niech będzie dzień, w którym się urodziłem! (...) Dlaczego wyszedłem z łona, by widzieć trud i smutek i żeby moje dni dobiegły kresu w hańbie?” (Jer. 20:14-18). Jeremiasz wiedział więc, co to rozpacz. Czy byłeś kiedyś tak przybity, że czułeś się nic niewart, uważałeś, że nic ci się nie udaje, a nawet przestałeś dostrzegać sens dalszego wysilania się w służbie dla Jehowy? Każdy, kto przez coś takiego przeszedł, może odnieść korzyść z przeanalizowania przeżyć Jeremiasza i tego, jak ułożyły się jego sprawy.

15. Dlaczego warto zwrócić uwagę na różne stany emocjonalne Jeremiasza?

¹⁵ Rozpaczliwe słowa zapisane w Księdze Jeremiasza 20:14-18 pojawiają się zaraz po tym, jak prorok wspomniał o śpiewaniu Jehowie i o wysławianiu Go (odczytaj Jeremiasza 20:12, 13). Czy i tobie przytrafiła się kiedyś taka nagła zmiana nastroju? Może w jednej chwili byłeś bardzo szczęśliwy, a w następnej popadłeś w przygnębienie. Jeremiasz doświadczał takich samych uczuć jak my, więc jego przeżycia niewątpliwie mogą być dla nas cenną lekcją. Warto zatem rozważyć doznania i reakcje tego człowieka, którym Stwórca w tak wyjątkowy sposób posłużył się jako swym rzecznikiem (2 Kron. 36:12, 21, 22; Ezd. 1:1).

16. Dla kogo może być pouczająca wzmianka o stanie cywilnym Jeremiasza?

¹⁶ Inni mogą się utożsamiać z Jeremiaszem ze względu na jego stan cywilny. Bóg dał temu prorokowi niecodzienne i być może niełatwe polecenie — nie pozwolił mu się ożenić (odczytaj Jeremiasza 16:2). Dlaczego? I jak to wpłynęło na proroka? Jakie szczegóły z tej relacji mogą trafić do serca siostrom i braciom, którzy pozostają w stanie wolnym — z wyboru bądź też z przyczyn od nich niezależnych? I czy Boża wypowiedź do Jeremiasza ma jakieś znaczenie dla chrześcijańskich małżeństw — zarówno bezdzietnych, jak i tych, które mają ‛synów i córki’? I wreszcie jak historia Jeremiasza może pomóc tobie?

17. Do czego mogą nas zachęcać słowa z Jeremiasza 38:20?

¹⁷ Warto również zwrócić uwagę, jak pewnego razu Jeremiasz zachęcał króla judzkiego: „Usłuchaj, proszę, głosu Jehowy w tym, co ci mówię, a dobrze ci się powiedzie i twoja dusza będzie żyć” (Jer. 38:20). Sprawozdanie to stanowi wspaniałą wskazówkę co do traktowania innych — czy chodzi o ludzi, którzy nie wielbią Jehowy, ale którym moglibyśmy udzielić pomocy, czy też o osoby posłuszne Bogu. Jak więc widać, postawa tego proroka dostarcza nam wielu cennych lekcji.

CEL TEJ KSIĄŻKI

18, 19. Z jakich punktów widzenia można analizować Księgę Jeremiasza i Lamentacje?

¹⁸ Niniejszy podręcznik ma pomóc ci przeanalizować Księgę Jeremiasza i Lamentacje oraz wyciągnąć z nich praktyczne wnioski dla siebie. Apostoł Paweł oświadczył: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania, do upominania, do prostowania, do karcenia w prawości” (2 Tym. 3:16). Słowa te odnoszą się również do dwóch wspomnianych ksiąg.

¹⁹ Oczywiście Księgę Jeremiasza i Lamentacje można z pożytkiem analizować pod różnym kątem. Na przykład można by studiować te księgi werset po wersecie, wnikając w kontekst i znaczenie każdego z nich. Albo skupić się na trafnych analogiach i zapoznać ze współczesnymi odpowiednikami opisanych osób i wydarzeń (por. Jer. 24:6, 7; 1 Kor. 3:6). Można by też skoncentrować się na tle historycznym oraz rozwoju wypadków (Jer. 39:1-9). W gruncie rzeczy pewna znajomość tych faktów jest wręcz niezbędna, gdy chce się odnieść korzyści z analizy Księgi Jeremiasza i Lamentacji. Dlatego w drugim rozdziale tej książki, zatytułowanym „Pełnienie służby ‚pod koniec dni’”, omówimy w ogólnym zarysie, w jakich czasach żył Jeremiasz oraz w jaki sposób Jehowa kierował wydarzeniami.

20. Pod jakim kątem będziemy analizować Księgę Jeremiasza i Lamentacje z pomocą tego podręcznika?

²⁰ Jednakże główna koncepcja tego podręcznika jest inna. Potraktujemy Księgę Jeremiasza i Lamentacje jako dary od Boga, które w dzisiejszym świecie pomagają nam prowadzić chrześcijańskie życie (Tyt. 2:12). Jeszcze bardziej sobie uzmysłowimy, że obfitują one w informacje „pożyteczne do nauczania”. Zawierają praktyczne wskazówki oraz przykłady, które mogą nas przygotować do umiejętnego radzenia sobie z wyzwaniami dnia codziennego. Okazują się pomocne dla chrześcijan w stanie wolnym, małżeństw, starszych zboru, pionierów, osób pracujących na utrzymanie swych rodzin lub prowadzących dom, a także dla uczniów. Wszyscy się przekonamy, że za pośrednictwem tych dwóch natchnionych ksiąg Bóg ‛wyposaża nas do wszelkiego dobrego dzieła’ (2 Tym. 3:17).

21. Czego się spodziewasz po studium tej książki?

²¹ Rozważając każdy z rozdziałów tego podręcznika, staraj się wyszukiwać informacje przydatne dla ciebie osobiście. Nie ulega wątpliwości, że również Księga Jeremiasza i Lamentacje potwierdzają słuszność słów Pawła: „Wszystko, co niegdyś napisano, napisano dla naszego pouczenia, abyśmy przez naszą wytrwałość i przez pociechę z Pism mieli nadzieję” (Rzym. 15:4).