MARDOCHEUSZ

1. Jeden z repatriantów, którzy powrócili do Jerozolimy i Judy w 537 r. p.n.e. po 70-letnim wygnaniu w Babilonie (Ezd 2:1, 2). Należał do szanowanych przywódców izraelskich, którzy towarzyszyli Zerubbabelowi, i został wymieniony na wstępie wpisów rodowodowych nowo osiedlonej społeczności mieszkańców Judy (Neh 7:5-7).

2. „Syn Jaira, syna Szimeja, syna Kisza Beniaminity” (Est 2:5); kuzyn i opiekun Estery, starszy od niej wiekiem (Est 2:7). Znamy go wyłącznie z biblijnej Księgi Estery, w której opowiedziano o ważnej roli, jaką odegrał w dziejach imperium perskiego w początkach V w. p.n.e. Wiele przemawia za tym, że jest jej pisarzem.

Niektórzy powątpiewają w autentyczność tej księgi lub w istnienie Mardocheusza. Uważają, że musiałby on mieć co najmniej 120 lat, a jego piękna kuzynka byłaby o 100 lat młodsza, lecz zarzut ten opiera się na mylnym założeniu, jakoby z Estery 2:5, 6 wynikało, iż Mardocheusz udał się na wygnanie do Babilonu wraz z królem Jechoniaszem. Tymczasem we wspomnianych wersetach nie chodzi o dzieje Mardocheusza, lecz o jego rodowód. Tym, „który został uprowadzony na wygnanie”, mógł być Kisz — pradziadek lub nawet jeszcze dalszy przodek Mardocheusza. Inne wyjaśnienie jest takie: Mardocheusz urodził się na wygnaniu, ale zgodnie z biblijnym sposobem wyrażania myśli można powiedzieć, że „został uprowadzony” w 617 r. p.n.e., ‛będąc w lędźwiach swych praojców’ (por. Heb 7:9, 10).

Lojalny sługa króla. Mimo iż Mardocheusz należał do wygnańców żydowskich, był w służbie królewskiej. Usłyszał, że król perski Aswerus oddalił królową Waszti i że z całego państwa sprowadza się wszystkie piękne, młode dziewice, spomiędzy których ma zostać wyłoniona jej następczyni. Wśród kandydatek znalazła się Estera, kuzynka Mardocheusza, dziewczyna „ślicznej postaci oraz pięknego wyglądu”, która jednak nie wyjawiła swego żydowskiego pochodzenia (Est 2:7, 8). Właśnie ją wybrano na królową. Mardocheusz dalej pełnił swe obowiązki i „siadywał w bramie królewskiej”. Kiedyś się dowiedział, że dwaj dworzanie, Bigtan i Teresz, zmówili się, aby podnieść rękę na króla Aswerusa. Ostrzegł więc władcę za pośrednictwem Estery, co zostało uznane za dowód lojalności i zapisane „w księdze dziejów” (Est 2:21-23).

Nie chce się kłaniać Hamanowi. Wkrótce potem Aswerus uczynił pierwszym ministrem Agagitę Hamana i nakazał, by wszyscy w bramie królewskiej padali na twarz przed nowo mianowanym dostojnikiem. Mardocheusz stanowczo wzbraniał się przed tym, wyjaśniając, iż jest Żydem (Est 3:1-4). Powołanie się na tę okoliczność dowodzi, że jego zachowanie wynikało z więzi łączącej go z Jehową Bogiem, któremu jako Żyd był całkowicie oddany. Nie uważał padnięcia na twarz przed Hamanem za zwykły pokłon do ziemi, jaki w przeszłości niektórzy Izraelici składali ważnym osobistościom na znak uznawania ich wysokiego stanowiska i władzy (2Sm 14:4; 18:28; 1Kl 1:16). Odmowa oddania pokłonu miała w tym wypadku mocne uzasadnienie. Haman był prawdopodobnie Amalekitą, a Jehowa oznajmił, że „będzie toczył wojnę z Amalekiem z pokolenia na pokolenie” (Wj 17:16; zob. HAMAN). Mardocheusz nie kierował się zatem względami politycznymi, ale niezłomną lojalnością wobec Boga.

Haman wpadł we wściekłość, którą jeszcze spotęgowało odkrycie, iż Mardocheusz jest Żydem. Zapałał taką nienawiścią, że nie potrafił się cieszyć władzą ani zaszczytami, dopóki Mardocheusz zasiadał w bramie i odmawiał oddania mu pokłonu. Pragnął się zemścić, i to nie tylko na nim — skłonił więc króla do wydania dekretu nakazującego wytracenie w państwie perskim całego ludu Mardocheusza (Est 3:5-12).

Przyczynia się do uratowania Izraela. Kiedy wydano rozporządzenie o unicestwieniu wszystkich Żydów w imperium, Mardocheusz wyraził przekonanie, że Estera została wyniesiona do godności królewskiej akurat w tym czasie właśnie po to, by ocalić Żydów. Uświadomił jej, jak wielka odpowiedzialność na niej spoczywa, i polecił błagać króla o łaskę i pomoc. Estera podjęła się tego zadania, choć narażała własne życie (Est 4:7 do 5:2).

W samą porę dla Żydów i samego Mardocheusza (bo chodziło o jego lojalność wobec króla) dręczony bezsennością Aswerus za sprawą Boga skierował swą uwagę na urzędową księgę z zapisem dziejów państwa. W ten sposób przypomniał sobie, że Mardocheusz nie został nagrodzony za wcześniejszą przysługę, tzn. za zdemaskowanie spisku Bigtana i Teresza. Król zapragnął więc wspaniale go uhonorować i rozkazał pognębionemu tym Hamanowi, by przygotował i poprowadził publiczną ceremonię mającą uczcić Mardocheusza (Est 6:1-12).

Estera oskarżyła Hamana o szkalowanie Żydów i knucie intrygi szkodzącej samemu królowi. Rozgniewany Aswerus skazał go na śmierć przez powieszenie na 22-metrowym palu, który Haman przedtem postawił dla Mardocheusza (Est 7:1-10).

Następnie król mianował Mardocheusza pierwszym ministrem w miejsce Hamana i wręczył mu swój sygnet do pieczętowania dokumentów państwowych. Estera zaś ustanowiła go nad domem Hamana, podarowanym jej przez Aswerusa. Za przyzwoleniem króla Mardocheusz wydał inny dekret, przyznający Żydom prawo do wystąpienia w swojej obronie. Zaświtała im radosna nadzieja na ocalenie. Wielu mieszkańców państwa perskiego stanęło po ich stronie i gdy dnia 13 Adar wspomniane dekrety nabrały mocy prawnej, Żydzi byli już przygotowani. Dzięki wysokiemu stanowisku Mardocheusza mieli też poparcie przedstawicieli władzy. W Suzie walki przedłużono o jeden dzień. W całym państwie perskim zginęło przeszło 75 000 nieprzyjaciół Żydów, w tym dziesięciu synów Hamana (Est 8:1 do 9:18). Mardocheusz wydał nakaz (potwierdzony przez Esterę), który ustanawiał 14 i 15 dzień miesiąca Adar — „dni Purim” — dorocznym świętem, mającym być okazją do weselenia się, ucztowania i składania podarunków sobie nawzajem oraz ubogim. Żydzi przyjęli na siebie obowiązek obchodzenia tego święta i nałożyli go na swe potomstwo oraz na tych, którzy się do nich przyłączali. Mardocheusz, jako drugi po królu, cieszył się ogromnym poważaniem Żydów i dalej działał na rzecz ludu oddanego Bogu (Est 9:19-22, 27-32; 10:2, 3).

Mąż wiary. Mardocheusz przejawiał silną wiarę, podobnie jak osoby wymienione przez apostoła Pawła w 11 rozdz. Hebrajczyków, choć nie został tam wspomniany imiennie. Odznaczał się odwagą, zdecydowaniem, prawością i lojalnością wobec Boga i Jego ludu, trzymał się też zasady wypowiedzianej w późniejszych czasach przez Jezusa: „Spłacajcie więc to, co Cezara, Cezarowi, a co Boże, Bogu” (Mt 22:21). Tak jak Estera pochodził z plemienia Beniamina, o którym patriarcha Jakub prorokował: „Beniamin będzie rozszarpywał jak wilk. Rano zje upolowane zwierzę, a wieczorem rozdzieli łup” (Rdz 49:27). Działalność tych dwojga Beniaminitów przypadła na „wieczór” narodu izraelskiego — gdy nie miał już własnych królów i dostał się pod panowanie pogan. Mardocheuszowi i Esterze dane było zgładzić chyba już ostatnich znienawidzonych Amalekitów. Zainteresowanie pomyślnością rodaków świadczy o tym, że Mardocheusz wierzył, iż spośród dzieci Izraela nadejdzie Potomek Abrahama, poprzez którego mają być błogosławione wszystkie rodziny ziemi (Rdz 12:2; 22:18).