Obserwujemy świat

Nowa rola nikotyny?

Firmy farmaceutyczne sprzedają gumę do żucia z dodatkiem nikotyny oraz plastry, które wprowadzają ją do organizmu przez skórę. Środki te mają ułatwić rzucenie palenia i powinny być stosowane czasowo. Chociaż nie należy z nich korzystać dłużej niż 6 do 12 tygodni, wielu palaczy czyni to przez całe lata — donosi gazeta The Wall Street Journal. Obecnie zakłady farmaceutyczne starają się o zmianę rządowych przepisów i zezwolenie na sprzedaż wyrobów zawierających nikotynę, przeznaczonych do długiego stosowania. Chociaż nie chcą, by uważano, iż tak jak przemysł tytoniowy czerpią zyski z uzależnień, niektóre firmy w ogóle nie przejmują się tym, że wielu klientów nie uwolni się od nałogu. Tak czy inaczej, według Davida Sachsa, dyrektora Centrum Zapobiegania Chorobom Płuc w Palo Alto w stanie Kalifornia, „prawie każda firma farmaceutyczna widzi w tym świetny interes”.

Zapadające się miasto

„Miasto Meksyk się zapada” — podaje dziennik The New York Times. „Aby zaspokoić potrzeby 18 milionów mieszkańców tego regionu metropolitalnego, z jego warstwy wodonośnej wypompowano tyle wody, że w zadziwiająco szybkim tempie osuwa się pod nim grunt”. Sytuację pogarsza fakt, iż „meksykańska sieć wodociągowa należy do najbardziej nieszczelnych na świecie. Średnio co trzeci litr świeżej wody, który dostaje się do sieci, wycieka”. Oznacza to, że trzeba pobierać więcej wody i że miasto będzie się osuwać coraz niżej. Brygady remontowe dokonują 40 000 reperacji rocznie, ale wielu wycieków nikt nie zgłasza. Oczywiście Meksyk nie jest jedynym miastem, które się zapada. Na przykład Wenecja we Włoszech osunęła się w XX wieku o 23 centymetry. Meksyk jednak obniżył się aż o 9 metrów!

Twarde dzieciaki

Jak donosi dziennik The New York Times, ankieta przeprowadzona wśród 16 262 amerykańskich nastolatków ujawniła, że co piąty nosi broń, a co dziesiąty usiłował popełnić samobójstwo. Respondentami byli uczniowie ze 151 szkół w całym kraju. Wykorzystano anonimowe kwestionariusze, by uzyskać informacje na temat fizycznej aktywności młodzieży, jej życia seksualnego, a także zażywania narkotyków, picia alkoholu i palenia papierosów. Laura Kann z Państwowego Ośrodka Propagowania Zdrowia i Zapobiegania Przewlekłym Chorobom mówi: „Płynie stąd wniosek, że ogromnie dużo młodych dopuszcza się czynów dla nich samych niebezpiecznych — takich, które teraz grożą im obrażeniami lub śmiercią, a w przyszłości przewlekłą chorobą”.

Zabójczy huragan Mitch

Dnia 27 października 1998 roku w Ameryce Centralnej rozszalał się huragan Mitch i zabił przeszło 11 000 osób. Za zmarłych uznano też tysiące zaginionych, a jakieś 2,3 miliona ludzi zostało bez dachu nad głową. Najbardziej ucierpiały Honduras i Nikaragua. Na pola uprawne spadło ponad 1000 milimetrów deszczu, co opisano jako największą od 200 lat klęskę żywiołową w tym rejonie. Wiele wiosek dosłownie zalały lawiny błota, a inne zmiotła wezbrana woda. Prezydent Hondurasu Carlos Flores Facusse oświadczył: „W ciągu 72 godzin straciliśmy to, co krok po kroku budowaliśmy przez 50 lat”. Do zgonów i zniszczeń doszło odcięcie od świata. Wichura pozrywała linie elektryczne i telefoniczne w większości małych miejscowości, które napotkała na swej drodze. Zdewastowała setki dróg i mostów, wskutek czego ocaleni całe dnie pozostawali bez jedzenia, czystej wody i środków medycznych. Organizacje niosące pomoc miały żywność, ale nie mogły jej dostarczyć. Ludzie stracili nie tylko majątki, ale też pracę. Zniszczeniu uległo aż 70 procent głównych zbiorów bananów, melonów, kawy i ryżu. „W porównaniu z tym huragan Fifi z 1974 roku był niczym” — powiedział William Handal, wiceprezydent Hondurasu. „Naprawienie szkód po Fifi zajęło nam 12 do 14 lat. Teraz zajmie nam 30 albo 40”.

Wypadki, a nie przeznaczenie

W Brazylii każdego roku w wypadkach traci życie co najmniej 22 000 dzieci i nastolatków — informuje brazylijskie Ministerstwo Zdrowia. Najwięcej osób ginie na drogach. Jednakże Lincoln Freire, przewodniczący Brazylijskiego Stowarzyszenia Pediatrycznego, oświadczył: „Wypadków można uniknąć i nie należy ich uważać za przeznaczenie”. Poza tym Tereza Costa, która kieruje krajową kampanią na rzecz zapobiegania wypadkom, wskazała, że skoro ‛dzięki przedsięwzięciom rządu w ciągu ostatnich 15 lat zmniejszyła się umieralność z powodu biegunki, infekcji dróg oddechowych oraz chorób zakaźnych’, można też uratować wiele istnień przez zapobieganie wypadkom.

Skutki niskiego wskaźnika urodzeń

Jak donosi paryskie wydanie gazety International Herald Tribune, ‛niski wskaźnik urodzeń w krajach uprzemysłowionych skłania do wszczęcia alarmu’. Dlaczego? Ponieważ oznacza to, że z czasem zabraknie młodych ludzi, którzy mogliby wspierać starszych. Na przykład w wielu państwach europejskich zbliża się chwila, kiedy ludzi po sześćdziesiątce będzie więcej niż osób, które nie ukończyły 20 lat. Wśród przyczyn starzenia się społeczeństwa wymieniono panującą wśród małżeństw tendencję, by wydawanie na świat dzieci odkładać na później, a tymczasem zajmować się podróżowaniem, robieniem kariery lub uzupełnianiem wykształcenia. Podano też inne powody: trudności gospodarcze, przez które posiadanie dzieci jest „niewygodne” i staje się „ciężarem”, oraz fakt, że obecnie ludzie żyją dłużej.

Spóźniony słownik

Holenderscy i flamandzcy leksykografowie ukończyli niedawno prace nad słownikiem uważanym za najobszerniejszy na świecie. Jak informuje Agencja Reutera, ów słownik języka holenderskiego składa się z 40 tomów i w sumie liczy 45 000 stron, a opracowywano go przez 147 lat. Miał „stanowić wzór dla wszystkich współczesnych słowników holenderskich”. Dlatego zawiera słowa używane od roku 1500. Jedyny kłopot polega na tym, podaje wspomniany raport, że słownik zatrzymał się na roku 1976 i jest „już przestarzały”. „Nawet gdyby uaktualnić to dzieło”, donosi Reuter, „tempo dotychczasowych prac wskazuje, że dzisiejsi czytelnicy nie doczekają drugiego wydania”.

Tłusta dieta

Gdy w marcu 1978 roku tankowiec Amoco Cadiz rozbił się u wybrzeży Bretanii we Francji, wyciekło 230 000 ton ropy i zanieczyściło około 350 kilometrów linii brzegowej. Jakie ślady szkód pozostały? Jak twierdzi profesor Gilbert Mille, naukowiec z Marsylii, już w 1992 roku skutki tego wycieku zupełnie zniknęły — nie wykryto ich nawet głęboko w piasku na plażach. To zdumiewające oczyszczenie jest zasługą występujących tam bakterii, żywiących się węglowodorami. Z tymi drobnoustrojami ściśle współpracują mięczaki i robaki, które nieustannie przekopują piasek i wynoszą ropę na powierzchnię, gdzie rozprawiają się z nią wygłodniałe bakterie.

Wzrasta deficyt snu

Obecnie Amerykanie „co noc śpią średnio aż o półtorej godziny krócej niż na początku wieku”, informuje czasopismo Newsweek, „i problem ten prawdopodobnie będzie narastać”. Dlaczego? „Ludzie uważają sen za coś, czego można sobie odmawiać” — twierdzi Terry Young, profesor medycyny zapobiegawczej na Uniwersytecie Stanu Wisconsin. „Krótki sen uznaje się za dowód pracowitości i dużej aktywności”. Ale deficyt snu może pociągnąć za sobą wiele przykrych następstw, między innymi choroby — od depresji do kłopotów z sercem. Szczury pozbawione snu umierały po dwóch i pół tygodnia. „Nie padniesz martwy w ten sam sposób”, czytamy w Newsweeku, „ale niedosypianie może cię pośrednio kosztować życie, jeśli wyczerpany lekarz przepisze ci złą dawkę jakiegoś środka albo śpiący kierowca wjedzie na twój pas ruchu”. Specjalista w dziedzinie snu James Walsh mówi: „Ludziom należy uświadomić, że odpowiednia ilość snu i stosowne drzemki to najpewniejsze sposoby zachowania przytomności za kierownicą i na stanowisku pracy”.

Przezwyciężanie nieśmiałości

„Około 13 procent dorosłych cierpi z powodu bardzo silnej nieśmiałości” — informuje kanadyjski dziennik The Toronto Star i podkreśla, że to „nie pozwala im żyć pełnią życia”. Specjaliści podali kilka wskazówek dotyczących przezwyciężania nieśmiałości: „Obmyślaj sposoby rozpoczynania rozmów przez nawiązywanie do ostatnich wydarzeń, artykułów z czasopism, książek, filmów czy jakiegoś hobby”. „Ćwicz werbalne i niewerbalne środki porozumiewania się, między innymi utrzymywanie kontaktu wzrokowego (...) [i] aktywne słuchanie”. „Zmuszaj się do robienia rzeczy, których się boisz”. „Jeżeli masz nieśmiałe dziecko, koniecznie zapewniaj mu jak najwięcej możliwości przebywania w towarzystwie drugich”. Zachęcano, by się nie poddawać, bo życie pokazuje, że im bardziej ktoś się stara pokonać nieśmiałość, tym łatwiej mu to przychodzi.