ODSETKI

Określona opłata wnoszona przez dłużnika za możliwość korzystania z tego, co mu pożyczono.

Już w II tysiącleciu p.n.e. w Babilonie istniał rozwinięty system pożyczek. Jak wynika z Kodeksu Hammurabiego, od pieniędzy i zboża pobierano odsetki w wysokości 20 procent, a kupiec żądający wyższej opłaty miał stracić pożyczone środki. Natomiast prawo Boże dane Izraelitom zakazywało pożyczania na procent potrzebującym rodakom. Nikomu nie wolno było czerpać zysków z cudzego nieszczęścia (Wj 22:25; Kpł 25:36, 37; Pwt 23:19). A Przysłów 28:8 wskazuje, że bogactwo zdobyte wskutek bezprawnego pobierania odsetek przypadnie w końcu komuś, „kto okazuje łaskę maluczkim”.

Izraelici mogli jednak żądać odsetek od cudzoziemców (Pwt 23:20). Zdaniem żydowskich komentatorów nie odnosi się to do pożyczek udzielanych komuś, kto znajduje się w potrzebie, ale do pożyczek wykorzystywanych w interesach (The Pentateuch and Haftorahs, red. J. H. Hertz, Londyn 1972, s. 849). Cudzoziemcy na ogół przebywali w Izraelu tylko tymczasowo, często byli to kupcy, i można było żądać od nich odsetek, zwłaszcza że oni sami też pożyczali innym na procent.

Chociaż prostolinijni Izraelici przestrzegali prawa Bożego co do pożyczania bez odsetek (Ps 15:5; Eze 18:5, 8, 17), ich pobieranie najwyraźniej stało się powszechne i przysparzało wielu kłopotów zubożałym dłużnikom (Neh 5:1-11; Iz 24:2; Eze 18:13; 22:12). Jezus Chrystus szanował prawo Boże regulujące te sprawy, a nawet rozszerzył jego zastosowanie, mówiąc: „Pożyczajcie bez odsetek, niczego się w zamian nie spodziewając” (Łk 6:34, 35). A zatem niestosowne byłoby odmówienie pomocy komuś, kto z przyczyn od niego niezależnych mógłby mieć trudności z oddaniem długu. Jeśli jednak ktoś zaciąga pożyczkę nie ze względu na trudną sytuację materialną, nie ma nic złego w żądaniu odsetek. Sam Jezus wskazał, że pobieranie odsetek od zainwestowanego kapitału jest czymś stosownym. W jednej ze swych przypowieści potępił niegodziwego niewolnika za to, że pieniędzy swego pana nie powierzył bankierom, aby je potem odebrać z odsetkami (Mt 25:26, 27; Łk 19:22, 23).