Odoy aʼmchityaʼamɨ iga piʼchiñ «jeʼm Jah ijuktɨ»

1. ¿Juutypɨk in̈matpa jeʼm Biblia juʼuts jeʼm nuntapɨk toyoʼoyi?

JEʼM Biblia in̈matpa juʼuts jeʼm nuntapɨk toyoʼoyi kun yɨʼpyaj an̈matyiyaj: «Jeʼm ijuktɨ pɨɨmi yoʼtpa, jeʼm Jah ijuktɨ. Jeʼm nɨʼkoomaʼ dyaʼ wɨap ikpiʼch jeʼm toyoʼoyi, dyatyim wɨap ininɨk jeʼm nɨʼ corriente» (Cant. 8:6, 7).b ¡Tuum wɨbɨk akwiñkejoʼoyi! Yɨʼpyaj an̈matyiyaj in̈kejpa iga jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj wɨap iniityyaj nuntapɨk toyoʼoyi.

2. ¿Tyi wɨap iwatyaj jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj iga jeʼm ityoyoʼoyiyaj odoy piʼchiñ?

² Jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj wɨɨ iga ityeguedayajiñ iga jeʼm ityoyoʼoyiyaj odoy togoʼyiñ. Tan̈kujɨɨstaʼmiñ jeʼm juktɨ. Iga jeʼm juktɨ odoy piʼchiñ wɨɨ iga tanakkaʼmaʼyiñ kɨɨpiʼ. Siiga dyaʼ tan̈watpa jeempɨk, jeʼm juktɨ piʼchpa. Jeempɨktyim naspa kun jeʼm toyoʼoyi iniityyajwɨʼɨp jempɨk an̈koʼmɨyñeyajum: wɨɨ iga ikuixyajiñ iga odoy piʼchiñ. Pero wɨapsɨ iga jesɨk tumiñ kuyajyajpa, jesɨk mɨmneaktɨn̈yajpa y juutypɨk ikmɨjayajpa jeʼm imanɨktam iwatpa iga jeʼm ityoyoʼoyiyaj ustam ustam piʼchiñ iñɨk. Siiga mich min̈koʼmɨyñeʼ, ¿tyi wɨap in̈wat iga odoy piʼchiñ «jeʼm Jah ijuktɨ»? Yɨʼp kuyujijom tan̈kɨʼpin̈taʼmpa tukuteen jɨɨxiyaj iga miyooxpaʼttaʼmpa iga iniitytyaʼmiñ tuum an̈komɨʼɨyi pɨɨmipɨk y maymaypɨk.c

SEGUIDO PƗƗMCHITYAʼAMƗ JEʼM IN̈WƗNANƗGOʼOYITYAM KUN JEHOVÁ

3. ¿Tyiʼiga jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj iamigojayajiñ Jehová iga odoy piʼchiñ jeʼm ityoyoʼoyiyaj? (Eclesiastés 4:12; aʼmɨtyim jeʼm imagen).

³ Iga odoy piʼchiñ «jeʼm Jah ijuktɨ», jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj ikwɨstɨkyaj wɨɨ iga ityeguedayajiñ iga iamigojayajiñ Jehová. ¿Tyiʼiga tanɨmtaʼmpa jeempɨk? Siiga ikwɨstɨkyaj ichoowaixyajpa jeʼm iwɨnanɨgoʼoyiyaj kun Jehová, jesɨk ikupɨkyajpa jeʼm an̈kiʼmayoʼoyiyaj. Jeempɨgam wɨap in̈an̈kamokyaj juʼptyin̈kej kobakpiijiyaj iga wɨap ikpiʼchayyaj jeʼm ityoyoʼoyi (maayɨʼ Eclesiastés 4:12).d Y jempɨk iamigojyaj Jehová ityeguedayajpa iga iwatkiʼpsayyajpa jeʼm ijɨɨxiyaj y jeʼm ijaamoʼoyiyaj. Jeʼyukmɨ, nakwiñkejayyajtaap toyoʼoyi, nayaʼachɨyyajtaap, y nawadayyajtaap perdón (Efes. 4:32-5:1). Jesɨk tuum an̈komɨʼɨyi nakwiñkejayyajtaap yɨkxpɨk jɨɨxiyaj y jaamoʼoyiyaj, jesɨk majtyim natoyyajtaap. Tuum yoomtɨwɨ iñɨɨyipɨk Lena, iga ininɨkiam maaj de 25 amtyɨyam iga an̈koʼmɨyñeʼ, nɨmpa: «¡Maaj dyaʼ tan̈kaʼ tantoy y tanaidyay respeto algun i iga iwatkiʼpspa Jehová!».

4. ¿Tyiʼiga Jehová ikupin̈ José y María iga jeʼam ikmɨjayajiñ jeʼm Mesías?

⁴ Tanaʼmtaʼmiñ tuum akwiñkejoʼoyi itywɨʼɨp Bibliajom. De ityumpɨy jeʼm David iokmanɨktam, Jehová ikupin̈ José y María iga jeʼam ikmɨjayajiñ jeʼm Mesías. ¿Tyiʼiga kupin̈yajta? Iga ikwɨstɨkyaj iniityyaj idyɨk tuum wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová, y jeʼm in̈koʼmɨyoʼoyijom juchixkej ityeguedayaj iga ikuyoxayajpa. ¿Tyi wɨap ikuyujkayaj jempɨk an̈koʼmɨyñeyajum kun jeʼm José y María iakwiñkejoʼoyiyaj?

5. ¿Juutypɨk wɨap ityun̈ɨyyaj jeʼm José iakwiñkejoʼoyi jempɨk yoʼomɨyyaj?

⁵ José juchixkej idyɨk ikupɨkpa jempɨk Jehová iñɨʼmaʼyba, jeʼyukmɨ iwɨakkupak jeʼm iyooxakuy juʼuts kobakpɨk de familia. Jesɨgam Dios iñɨʼmay tyi idyɨk iwadyiñ kun ifamilia, jeʼ jobity ikupɨk mex iga tan̈kaʼ idyɨk (Mat. 1:20, 24; 2:13-15, 19-21). Iga ikupɨk Jehová, José wɨa mu ikuix María. Wɨap tan̈kujɨɨs iga yɨʼbam iwat iga María ityoʼyiñ y majnam ikwiñkejaʼyiñ respeto. Mimichtyam jempɨk miyoʼomɨytyaʼm, wɨap in̈watkiʼpstaʼm José y wɨap in̈kuaʼmtaʼm jeʼm an̈kiʼmayoʼoyiyaj itywɨʼɨp jeʼm Bibliajom iga miyooxpaʼttaʼmpa in̈kuixtyaʼm iñfamilia.e Jesɨk in̈kupɨktaʼmpa yɨʼpyaj an̈kiʼmayoʼoyiyaj iñityijom mex iga nasuntaap iga in̈wattaʼmiñ kukakiyaj, yɨʼɨmpɨgam inikwiñkejtaʼmpa iga iñtyoytyaʼmpa iñyoomoʼ. Jesɨk, jeʼm inin̈komɨʼɨyityam majtyim pɨɨmiaap. Tuum yoomtɨwɨ itywɨʼɨp Vanuatu iga maaj de 20 amtyɨyam an̈koʼmɨyñeʼ nɨmpa: «Jesɨk anaʼmpa iga an̈wɨdyaaya ikupɨkpa Jehová y ityun̈ɨyaʼyba jeʼm ijɨɨxian̈chioyiyaj, majnam anaidyaʼyba respeto. Anjoodon̈ iga ipɨkpa wɨtampɨk jɨɨxiyaj iga awɨwadaʼybatyim».

6. ¿Tyi wɨap ikuyujkayaj jempɨk jaʼayɨyyaj kun jeʼm María iakwiñkejoʼoyi?

⁶ María iniity idyɨk tuum wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová, iamigo idyɨk. Jeʼm ife iyaʼak idyɨk ikuixpa. Iwɨixpɨkpa idyɨk jeʼm Dios In̈maatyi (aʼmɨ jeʼm nota de estudio de Lucas 1:46, TNM). Ityoppatyim idyɨk tiempo iga ikujɨɨspa jempɨk ijoodon̈ (Luc. 2:19, 51). Iga María ikupɨkpa idyɨk Jehová wɨa mu ikkupak jeʼm iyooxakuy juʼuts tuum yoomoʼ jaʼayɨyñewɨʼɨp. Jaʼyan̈ yoomtɨwɨtam iwatkiʼpsyajpatyim María. Tanaʼmtaʼmiñ jeʼm Émiko iakwiñkejoʼoyi. Jeʼ nɨmpa: «Jesɨk dyanam idyɨk ajaʼayɨy, anyaʼak idyɨk an̈kuixpa jeʼm anespiritualidad. Pero jesɨgam ajaʼayɨy, an̈wɨdyaaya jempɨk iwatpa idyɨk jeʼm an̈wejpadoʼoyiyaj y jeʼam ityeguedaap idyɨk iga awagakuyujtaʼmpa. An̈kutɨʼɨyɨy iga jeʼm anfe dyaʼ numaaj mɨjaap kun jempɨk iwatpa an̈wɨdyaaya. Nasuntaap idyɨk iga an̈kuixiñ y ampɨɨmchiʼiñ jeʼm an̈wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová. Jeʼyukmɨ antoppa tiempo iga aitypa an̈kutyum y anan̈wejpaʼtpa Jehová, ammayba jeʼm In̈maatyi y an̈kujɨɨspa jempɨk an̈kuyujkaʼaba» (Gál. 6:5). Jempɨk mijaʼayɨytyaʼm, siiga iñtyeguedataʼmpa iga impɨɨmchityaʼmpa jeʼm in̈wɨnanɨgoʼoyityam kun Jehová, jeʼm in̈wɨdyaaya majtyim mityoytyaʼmpa y mianmajan̈chiʼityaʼmpa iga sɨʼ in̈wɨwattaʼm (Prov. 31:30).

7. ¿Tyi wɨap ikuyujkayaj jeʼm an̈komɨʼɨyiyaj kun jeʼm José y María iakwiñkejoʼoyiyaj?

⁷ José y María ipɨkyaj tumtyi jɨɨxi iga ipɨɨmchiyaj jeʼm iwɨnanɨgoʼoyiyaj kun Jehová. Ijoodon̈yaj idyɨk iga tsaam importante iga an̈tuumjom ikoosteñayyajiñ Jehová (Luc. 2:22-24, 41; 4:16). Wɨapsɨ iga a veces tan̈kaʼ idyɨk y maaj jesɨk waatyiam idyɨk jeʼm imanɨktam. Pero iwɨwatyaj iyooxakuy. ¡Tuum wɨbɨk akwiñkejoʼoyi para jempɨk an̈koʼmɨyyajum! Siiga mimichtyam iniitytyaʼm immanɨktam, wɨapsɨ iga tan̈kaʼ ininɨkyaj jeʼm an̈tuumaajiyaj y iñtyoptaʼm tiempo iga iniitytyaʼmpa jeʼm kuyuuji en familia. Pero wɨapsɨ iga maaj tan̈kaʼ iga iñtyoptaʼmpa tiempo iga mikuyujtaʼmpa in̈kwɨstɨktam. Pero kujɨɨstaʼamɨ, siiga in̈wagakoosteñaytyaʼmpa Jehová impɨɨmchityaʼmpa jeʼm in̈wɨnanɨgoʼoyityam kun jeʼ y majtyim minitoytyamtaap. Jeʼyukmɨ jeʼm iñityijom juchixkej koosteñaytyaʼamɨ Jehová.

8. ¿Juutypɨk wɨap iwɨpɨkyaj jeʼm kuyuuji en familia tuum an̈komɨʼɨyi iga sɨʼ iñaskayaj kobakpiijiyaj?

⁸ ¿Tyi wɨap in̈wattaʼm siiga iniitytyaʼm kobakpiijiyaj jeʼm inin̈koʼmɨyoʼoyijom? Wɨapsɨ iga dyam iniitytyamtoʼoba jeʼm kuyuuji en familia. Siiga jeempɨgam sɨʼ iññaskataʼm, ¿tyiʼiga dyaʼ mojpa in̈kuyujkataʼm algun tyi iga dyaʼ jaʼyba y in̈kwɨstɨktam in̈kusuʼnɨytyaʼmpa? Yɨʼp wɨap miyooxpaʼttaʼm iga impɨɨmchityaʼmiñ jeʼm inin̈komɨʼɨyityam y wɨap mianmajan̈chiʼityaʼm iga an̈tuumjom in̈wattaʼmiñ tyityam miyooxpaʼttaʼmpa iga in̈kunuʼktaʼmiñ Dios.

TOPTAʼAMƗ TIEMPO IGA MIWAGAITYTYAʼMPA

9. ¿Tyiʼiga nasyajiñ tiempo an̈tuumjom jeʼm pɨɨxiñ kun iyoomoʼ?

⁹ Jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj wɨap ipɨɨmchiyaj jeʼm ityoyoʼoyi siiga nasyajpa tiempo an̈tuumjom. Yɨʼp iyooxpaʼtyajpa iga ityeguedayajiñ tyi ijɨɨsyajpa y ijaamyajpa (Gén. 2:24). Tanaʼmtaʼmiñ jempɨk Lilia y Ruslán iñaskayaj okmɨ iga an̈koʼmɨyyaj, iga nɨkiam maaj de 15 amtyɨy. Lilia nɨmpa: «An̈kutɨʼɨyɨytyaʼm iga dyaʼ idyɨk juchixkej wɨap añitytyaʼm an̈tuumjom juʼuts anjɨɨsnetaʼm idyɨk. Dyaʼ idyɨk anjaya naitytyaʼmpa tiempo iga itypa idyɨk tyidyin̈kej iga an̈wattaʼmpa jeʼm tɨkkɨʼɨm, jeʼm yooxakuyjom..., y maaj okmɨ jesɨk moj anaitytyaʼm ammanɨktam. Anaʼmtaʼm iga siiga dyaʼ antoptaʼmpa tiempo iga aitytyaʼmpa an̈tuumjom, wɨap idyɨk imalwaday jeʼm anan̈komɨʼɨyityam».

10. ¿Juutypɨk wɨap ikkupakyaj jempɨk nɨmpa Efesios 5:15, 16 jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj?

¹⁰ Iga wɨaiñ iñasyaj tiempo an̈tuumjom, nasuntaap iga jeʼm pɨɨxiñ kun jeʼm iyoomoʼ iwɨjɨɨsyajiñ juchix wɨap iityyaj an̈tuumjom (maayɨʼ Efesios 5:15, 16). Tuum tɨɨwɨ itywɨʼɨp Nigeria iñɨɨyipɨk Uzondu nɨmpa: «Jesɨk an̈wɨtsakpa jeʼm anhorario, ammaykuʼmpatyim jeʼm tiempo iga an̈waganaitypa anyoomoʼ. Tsaam antsoowaixpa yɨʼp tiempo» (Filip. 1:10). Tanaʼmtaʼmiñ jeʼm Anastasia iakwiñkejoʼoyi, tuum superintendente de circuito iyoomoʼ de Moldavia. Jeʼ in̈matpa juutypɨk iwɨpɨkpa jeʼm tiempo: «Jesɨk an̈wɨdyaaya iwatpa jeʼm iyooxakuy jeʼm kumunjom, ɨch an̈watpa tyityam atogoyay an̈wat iga okmɨ wɨaiñ an̈wagaitytyaʼm an̈tuumjom». ¿Y siiga pɨɨmi dyaʼ in̈kupaʼttaʼmpa iga miñastaʼmpa tiempo an̈tuumjom?

11. ¿Tyityam iwagawatyajpa idyɨk Áquila y Priscila?

¹¹ Jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj wɨap ikuyujkaayyaj jeʼm Áquila y Priscila iakwiñkejoʼoyi, tuum an̈komɨʼɨyi itywɨʼɨp idyɨk en jeʼm wiñtyipɨk siglo (Rom. 16:3, 4). Mex iga jeʼm Biblia dyaʼ tan̈madaʼyba ityumpɨy jempɨk iwatyaj jeʼm iityijom, tan̈madaʼyba iga wagayooxayajpa idyɨk, wagaputyajpa jeʼm an̈matkuy y iwagayooxpaʼtyajpa tun̈gakyaj (Hech. 18:2, 3, 24-26). Y jesɨk jeʼm Biblia ijɨykiʼmpa a Áquila y Priscila juchixkej ijɨykiʼmpa iga ityyaj an̈tuumjom.

12. ¿Tyi wɨap iwatyaj jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj iga nasyajiñ tiempo an̈tuumjom? (Aʼmɨtyim jeʼm imagen).

¹² ¿Juutypɨk wɨap iwatkiʼpsayyaj jeʼm Áquila y Priscila iakwiñkejoʼoyi jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj? Kujɨɨstaʼamɨ jeʼm yooxakuy iga in̈wattaʼmpa tumtum de mimichtyam. ¿Wɨapsɨ in̈wattaʼm weeñi yooxakuyyaj an̈tuumjom? Juʼuts akwiñkejoʼoyi, Áquila y Priscila wagaputyajpa idyɨk jeʼm an̈matkuyjom. ¿Jeempɨktyim in̈wattaʼmpa mimichtyam? Áquila y Priscila wagayooxayajpatyim idyɨk. Wɨapsɨ iga mimich, jeʼm in̈wɨdyaaya o iñyoomoʼ dyaʼ tumtyi yooxakuy iniitytyaʼm. Pero ¿y siiga in̈wagawattaʼmpa jeʼm yooxakuyyaj tɨkkɨʼɨmpɨk? (Ecl. 4:9). Siiga miwagayooxataʼmpa jesɨk maaj wɨap in̈wɨmurutaʼm. Robert y Linda maaj de 50 amtyɨyam an̈koʼmɨyñeyaj. Jeʼ nɨmpa: «Dyaʼ ajaya kutsɨʼyaytyaʼmpa tiempo. Pero jesɨk antseʼeba jeʼm chiimaʼ y anyoomoʼ iktɨtspa, o jesɨk sɨʼ an̈wɨtsak jeʼm jardín y jeʼ miñba ayooxpaʼt tsaam amaymaywatpa. Iga an̈wagawattaʼmpa yɨʼpyaj yooxakuyyaj tsaam ayooxpaʼttaʼmpa y majtyim anatoytyamtaap».

13. ¿Tyi iwatyajiñ jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj siiga nunta iniityyajtoʼoba tumtyi jɨɨxi?

¹³ Odoy kujaʼamaytyaʼamɨ iga jesɨk miitytyaʼmpa an̈tuumjom dyaʼ nɨmtoʼoba iga iniitytyaʼm tumtyi jɨɨxi. Tuum yoomtɨwɨ itywɨʼɨp Brasil nɨmpa: «Kun jaʼyan̈ tyidyin̈kejyaj, wɨapsɨ tanjɨɨs iga siiga taity tumtyi tɨkjom tanaspam tansɨʼ tiempo an̈tuumjom. Pero anaʼmneʼ iga dyaʼ numaaj nasuntaap iga aitytyaʼmiñ an̈tuumjom, nasuntaptyim iga anteguedaiñ tyityam ityogoyay an̈wɨdyaaya». Aʼmtaʼamɨ jempɨk iwatneyaj Bruno y jeʼm iyoomoʼ Tays iga wɨaiñ initeguedayajta. Jeʼ nɨmpa: «Iga wɨaiñ añitytyaʼm an̈tuumjom, anakkaʼytyaʼmpa jeʼm anteléfono».

14. ¿Tyi wɨap iwatyaj jeʼm an̈komɨʼɨyiyaj siiga dyaʼ ikusuʼnɨʼyba iityyaj an̈tuumjom?

¹⁴ Pero ¿y siiga dyaʼ in̈kusuʼnɨytyaʼmpa iññastaʼm tiempo an̈tuumjom? Wɨapsɨ iga jempɨk mimich in̈kusuʼnɨʼyba jeʼ dyaʼ ikusuʼnɨʼyba o wɨaptyim iga minitsɨkkujoʼytyamtaap. ¿Tyi wɨap in̈wattaʼm siiga jeempɨgam iññaskataʼmpa? Kujɨɨstaʼamɨ jeʼm juktɨ tanjɨykimtamwɨʼɨp wiñtyityim. Jesɨk yaguiñ tanaknuʼkpa dyaʼ pɨɨmi yoʼtpa. Siiga tansunba iga pɨɨmi yoʼdyiñ, nasuntaap iga tan̈kutyijiñ. Jeempɨktyim naspa jeʼm an̈koʼmɨyoʼoyijom, tumtum jaama toptaʼamɨ usan̈ tiempo iga miwagaitytyaʼmpa. Kujɨɨstaʼamɨ tyityam in̈kusuʼnɨytyaʼmpa in̈kwɨstɨktam y odoy michɨkkujoʼytyaʼmiñ (Sant. 3:18). Siiga jeempɨgam in̈wattaʼmpa dyaʼ iñaʼmchityaʼmpa iga jeʼm iñtyoyoʼoyityam piʼchiñ.

NAKWIÑKEJAYTYAMTAAJƗ RESPETO

15. ¿Tyiʼiga jeʼm respeto tsaam importante jeʼm an̈koʼmɨyoʼoyijom?

¹⁵ Jeʼm respeto tsaam importante jeʼm an̈koʼmɨyoʼoyijom. Jeex juʼuts jeʼm oxígeno iga iktsokneʼeba jeʼm juktɨ. Meʼega dyaʼ i jeʼm oxígeno, jeʼm juktɨ jobitytyi piʼchpa. Jeempɨktyim naspa jeʼm an̈koʼmɨyoʼoyijom, siiga dyaʼ i respeto jeʼm toyoʼoyi jobitytyi togoyba. Pero siiga jeʼm pɨɨxiñ y jeʼm iyoomoʼ nakwiñkejayyajtaap respeto, jesɨk jeʼm ityoyoʼoyiyaj dyaʼ piʼchpa. Pero odoy kujaʼamaʼayɨ iga dyaʼ numaaj mich iñjɨɨxiñ iga sɨʼbam inikwiñkej respeto, wɨɨ iga jeʼm tun̈gak ijaamiñ iga sɨʼ inikwiñkejay respeto. Penny y Aret maaj de 25 amtyɨyam an̈koʼmɨyñeyaj. Jeʼ nɨmpa: «Iga an̈kwɨstɨktam anakwiñkejaytyamtaap respeto, jeʼm antɨkjomtam ity toyoʼoyi. Iga anateguedatamtaap an̈kwɨstɨktam jeʼyukmɨ anan̈madaytyamtaap tyi anjɨɨstaʼmpa y tyi anjaamtaʼmpa». ¿Y tyi wɨap in̈wat iga jeʼm in̈wɨdyaaya o iñyoomoʼ ijaamiñ iga sɨʼ inikwiñkejay respeto? Tanaʼmtaʼmiñ jempɨk iwatyaj Abrahán y Sara.

16. ¿Tyi wɨap ikuyujkayaj jempɨk yoʼomɨyyaj kun jeʼm Abrahán iakwiñkejoʼoyi? (1 Pedro 3:7; aʼmɨtyim jeʼm imagen).

¹⁶ Abrahán ikwiñkejay respeto Sara. Ikumaton̈ jesɨgam in̈maday tyi idyɨk ijɨɨspa y juʼuts in̈jaam. Tun̈kɨy Sara tsaam idyɨk kobakpijpa ixɨʼ, ijooyñaskaʼ Abrahán y ichagay jeʼm culpa. Pero jeʼ dyaʼ ijoʼykaʼ y dyatyim imalkutson̈. Jeʼ iwɨixpɨkpa idyɨk y ijoodon̈ iga Sara juchixkej ikwiñkejaʼyba respeto juʼuts kobakpɨk de familia y kupɨgoʼyba idyɨk. Jeʼyukmɨ ikumaton̈ y iwɨtsak jempɨk naspa idyɨk ixɨʼ (Gén. 16:5, 6). ¿Juʼp jeʼ jeʼm an̈kejayoʼoyi? Jeʼm wɨdyaayayaj iniityyaj jeʼm teguedɨʼɨyi iga ipɨkyajpa jeʼm jɨɨxiyaj jeʼm ifamiliajom (1 Cor. 11:3). Pero iga ityoyba jeʼm iyoomoʼ ityeguedaap jempɨk ijɨɨspa y maaj siiga jeʼm jɨɨxi ipɨkpaʼap tɨgɨykuʼmpa jeʼm iityijom (1 Cor. 13:4, 5). Y wɨapsɨ iga ity jaamayaj jesɨk jeʼm yoomoʼ pɨɨmi kobakpijpa y in̈mattoʼoba juʼuts in̈jaam. ¿Inikwiñkejaʼyba respeto y in̈wɨkumaton̈ba? (Maayɨʼ 1 Pedro 3:7). Angela y Dimitri toomiam 30 amtyɨy an̈koʼmɨyñeyaj. Jeʼ ijaampa iga jeʼm iwɨdyaaya ikwiñkejaʼyba respeto, nɨmpa: «Dimitri juchixkej akumaton̈ba mex siiga dyaʼ awɨnɨgayñeʼ o numaaj amurutoʼoba. Dyaʼ jobity joʼyba, mex siiga dyaʼ an̈wɨjɨʼyaʼyba o dyaʼ wɨɨ anan̈jaam».

17. ¿Tyi wɨap ikuyujkayaj jempɨk jaʼayɨyyaj kun jeʼm Sara iakwiñkejoʼoyi? (1 Pedro 3:5, 6).

¹⁷ Sara ikwiñkej iga iniidyay idyɨk respeto Abrahán iga iyooxpaʼt kun jeʼm jɨɨxiyaj ipɨkwɨʼɨp (Gén. 12:5). Tun̈kɨy, Abrahán ipɨk jeʼm ijɨɨxi iga ikwiʼkpa jeʼm pɨxiñtyam nuʼkyajwɨʼɨp ityɨkkɨʼɨm. Jeʼyukmɨ iñɨʼmay Sara iga iwadyiñ jaʼyan̈ pan mex iga sɨʼ idyɨk iwat tun̈gak yooxakuyyaj (Gén. 18:6). Sara jobity moj iwat jempɨk nɨʼmaytya y ikupɨk iwɨdyaaya Abrahán. Jempɨk mijaʼayɨytyaʼm, mimichtyam wɨaptyim in̈watkiʼpstaʼm Sara y wɨap iñyooxpaʼttaʼm jeʼm in̈wɨdyaaya kun jeʼm jɨɨxiyaj ipɨkpaʼap. Siiga in̈wattaʼmpa jeempɨk jeʼm inin̈komɨʼɨyityam majtyim pɨɨmiaap (maayɨʼ 1 Pedro 3:5, 6). Dimitri, tanjɨykimtamwɨʼɨp jeʼm párrafo nasnewɨʼɨp, in̈matpa jempɨk iwatpa jeʼm iyoomoʼ iga ikwiñkejaʼyiñ respeto: «Anjoodon̈ iga jesɨk ampɨkpa tuum jɨɨxi, anyoomoʼ ayooxpaʼtpa mex siiga dyaʼ tumtyi jɨɨxi anaitytyaʼm. Jesɨk algun tyi dyaʼ wɨputpa, jeʼ dyaʼ anɨʼmaʼyba iga ɨch ajɨɨxtyogoy. ¡Tsaam amaymay iga Angela iniity yɨkxpɨk jɨɨxi!». ¡Dyaʼ tan̈kaʼ tantoy algun i iga ikwiñkejpa respeto!

18. ¿Tyi naspa siiga iñtyeguedataʼmpa iga odoy piʼchiñ jeʼm iñtyoyoʼoyityam?

¹⁸ Jeʼm Wookkɨʼɨwiñ ixunba iga togoʼyiñ jeʼm toyoʼoyi iniityyajwɨʼɨp jempɨk an̈koʼmɨyñeyaj. Ijoodon̈ iga siiga jeʼm yoomoʼ y jeʼm iwɨdyaaya dyam natoyyajtaap, wɨap iga ijagan̈tsakyajpatyim Jehová. ¡Pero ni tyi dyaʼ wɨap iktogoy jeʼm nuntapɨk toyoʼoyi! Jeʼyukmɨ jeʼm iñtyoyoʼoyityam tsɨʼyiñ juʼuts jempɨk ijɨykiʼmpa El Cantar de los Cantares. Maaj teguedataʼamɨ Jehová jeʼm inin̈koʼmɨyoʼoyijomtam, toptaʼamɨ tiempo iga miitytyaʼmpa an̈tuumjom y nakwiñkejaytyamtaajɨ respeto jesɨk iñjɨɨskupaknetaʼmpa tyi ijaampa o tyityam ityogoyay jeʼm iñyoomoʼ o in̈wɨdyaaya. Siiga yɨʼɨmpɨgam in̈wattaʼmpa, jeʼm inin̈komɨʼɨyityam ikujiʼppa Jehová —jeʼm chioypaʼap jeʼm nuntapɨk toyoʼoyi— y jeʼm iñtyoyoʼoyityam tsɨʼyba juʼuts tuum juktɨ iga wɨkutyijñeta: yoʼtpa juchixkej.