¿Tyiʼiga tan̈kɨɨn̈taʼmiñ Jehová?

1, 2. Juʼuts nɨmpa Salmo 25:14, ¿tyi tan̈wadyiñ iga wɨaiñ tanaity tuum wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová?

¿JUʼPTAM jɨɨxiyaj y jaamoʼoyiyaj nasuntaap iga iniidyiñ tuum wɨbɨk amigo? Wɨapsɨ iga miñɨmpa iga jeʼm wɨtampɨk amigojyaj natoyyajtaap y nayooxpaʼtyajtaap. Wɨap tan̈kujɨɨs iga jesɨk tanamigojaap algun i dyaʼ tan̈kɨɨn̈ba. Pero juʼuts nɨmpa jeʼm texto juuty topneta yɨʼp kuyuuji, jempɨk iniityyajtoʼoba tuum wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová ikɨɨn̈yajiñ (maayɨʼ Salmo 25:14).b

² Dyaʼ tyi ijoo juʼtsan̈am tiempo nɨki iga sɨʼ tan̈kuyooxa Jehová, tantumpɨytyam tan̈kɨɨn̈taʼmiñ. Pero, ¿tyi nɨmtoʼoba iga tan̈kɨʼɨn̈iñ Dios? ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga wɨaiñ tan̈kɨɨn̈? Y ¿tyi tan̈kejaytyaʼmpa jeʼm mayordomo Abdías, jeʼm kobakpɨk panij Jehoiadá y jeʼm an̈jagoʼoyi Jehoás iakwiñkejoʼoyiyaj iga juʼutspɨk kɨɨn̈i tanaidyaʼyiñ Dios?

¿TYI NƗMTOʼOBA IGA TAN̈KƗʼƗN̈IÑ DIOS?

3. ¿Juutypɨk tayooxpaʼtpa jeʼm kɨɨn̈i?

³ Wɨapsɨ iga takɨɨn̈ba jesɨk tanjaampa iga algun tyi wɨap tamalwaday. Yɨʼp kɨɨn̈i tayooxpaʼtpa iga tan̈wɨpɨguiñ tanjɨɨxi. Tanaʼmiñ weeñi akwiñkejoʼoyiyaj. Jeʼm kɨɨn̈i tayooxpaʼtpa iga odoy pɨɨmi tanuʼguiñ an̈naakyuk juuty agui teejaj iga odoy tatsudyiñ. Tayooxpaʼtpatyim iga tampoʼyaʼyiñ jeʼm peligro iga wɨap tammalnaskaʼ. Yɨʼptyim kɨɨn̈i tayooxpaʼtpa iga odoy tan̈wadyiñ o tanɨʼmiñ algun tyi iga wɨap takjagan̈tsak tanamigo.

4. ¿Juʼutspɨk kɨɨn̈i ixunba jeʼm Wookkɨʼɨwiñ iga tanaidyaʼyiñ Jehová?

⁴ Jeʼm Wookkɨʼɨwiñ ixunba iga jempɨk ityyaj yɨʼp naxyukmɨ iniidyayyajiñ Jehová tuum malojpɨk kɨɨn̈i. Ixunba iga tan̈kupɨktaʼmiñ jempɨk Elifaz iñɨʼmay Job iga Jehová jeʼ tuum Dios tsampɨk joʼyba, kɨʼan̈seedoʼyba y ni keman maymayaap kun jempɨk tan̈watpa (Job 4:18, 19). Jeʼ ixunba iga yɨʼp malojpɨk kɨɨn̈i taktsaguiñ iga tan̈kuyooxaap Jehová. Iga odoy tan̈kupɨguiñ yɨʼp mɨgoʼoyi, nasuntaap iga tanaidyaʼyiñ Jehová tuum kɨɨn̈i tayooxpaʼtpaʼap iga tan̈kuyooxaiñ.

5. ¿Tyi nɨmtoʼoba iga tan̈kɨʼɨn̈iñ Dios?

⁵ Jempɨk ikɨɨn̈ba o iniidyay respeto Dios ityoyba y dyaʼ iwatpa algun tyi iga wɨap imalwaday jeʼm iwɨnanɨgoʼoyi kun jeʼ. Jempɨk maaj iwɨakwiñkej iga ikɨɨn̈ba Dios jeʼ Jesús (Heb. 5:7). Jeʼm kɨɨn̈i ijaampaʼap idyɨk por Jehová dyaʼ jeʼ jeʼm an̈jeʼeki (Is. 11:2, 3). Jesús ikwiñkej iga ityoyba iJaatun̈ kun ityumpɨy ianmaj, jeʼyukmɨ ikupɨk (Juan 14:21, 31). Taɨchtyam tanaidyaytyaʼmtyim respeto Jehová y tan̈kuyooxataʼmpa iga jeʼ tuum Dios iniitywɨʼɨp toyoʼoyi, joodon̈oʼoyi, iwɨwatpa y pɨɨmiɨy. Tanjoodon̈tam iga tsaam tatoyba, jeʼyukmɨ tyityam tan̈watpa wɨap in̈yaʼkwat o imaymaywat. Siiga dyaʼ tan̈kupɨkpa, an̈yaʼkpa, pero jesɨk tan̈kupɨkpa jeʼ maymayaap (Sal. 78:41; Prov. 27:11).

¿TYI TAYOOXPAʼTPA IGA WƗAIÑ TAN̈KƗƗN̈ DIOS?

6. ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga wɨaiñ tan̈kɨɨn̈ Dios? (Salmo 34:11).

⁶ Jeʼm kɨɨn̈i tanaidyaywɨʼɨp Jehová dyaʼ tananayba. ¿Tyi tayooxpaʼtpa iga wɨaiñ tanaity? (maayɨʼ Salmo 34:11).c Tanaʼmiñ tyityam iwatneʼ. Jesɨk tanaʼmpa «t́it́am iwatne» Jehová kejpa jeʼm ijoodon̈oʼoyi, ipɨɨmi y juʼtspɨy tatoyba, jesɨk majtyim tanaidyaʼyba respeto y toyoʼoyi (Rom. 1:20). Tuum yoomtɨwɨ iñɨɨyipɨk Adrienne nɨm: «Jesɨk anaʼmpa iga ityumpɨy jempɨk iwatneʼ ikwiñkejpa iga tsaam iniity joodon̈oʼoyi, tsaam agaʼman̈jakpa y an̈wɨkupɨkpa iga jeʼam jempɨk iwɨjoodon̈ tyityam wɨap awɨwaday». Iga tsaam ikujɨɨs, ikutɨʼɨyɨy yɨʼp jɨɨxi: «Dyaʼ an̈wattoʼoba algun tyi iga imalwadaʼyiñ an̈wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová, jeʼam jempɨk achiʼ jeʼm añityi». ¿Wɨap iñtyop tiempo iga in̈kujɨɨspa tyityam iwatneʼ Dios? Yɨʼp miyooxpaʼtpa iga majtyim iniidyaʼyiñ respeto y iñtyoʼyiñ Jehová (Sal. 111:2, 3).

7. ¿Juutypɨk tayooxpaʼtpa jeʼm an̈wejpadoʼoyi iga tan̈kɨʼɨn̈iñ Jehová?

⁷ Jeʼm anwejpadoʼoyi tayooxpaʼtpatyim iga tan̈kɨʼɨn̈iñ Jehová. Jesɨk maaj tanamurupa tanDios, maaj tan̈kupɨkpa iga tayooxpaʼtpa. Y jesɨk tan̈waʼgaʼyba iga tachiʼiñ jeʼm pɨɨmi iga tan̈yaʼachɨʼyiñ tuum kutɨʼɨchi, tanjɨɨspa juʼtspɨy pɨɨmiɨy. Jesɨk tanchiʼiba gracias iga ikɨan̈kot jeʼm iMaanɨk por taɨchtyam, tanjɨɨspa juʼtspɨy tatoyba. Jeempɨktyim naspa jesɨk tan̈waʼgaʼyba iga tajɨɨxian̈chiʼiñ iga wɨaiñ tanan̈an̈kamok tuum kobakpiiji, tanjɨɨspa iga tsaam iniity joodon̈oʼoyi. Yɨkxpɨk an̈wejpadoʼoyiyaj tayooxpaʼtpa iga majtyim tanaidyaʼyiñ respeto y majtyim tan̈wɨpɨguiñ tanjɨɨxi iga dyaʼ tan̈wattoʼoba jempɨk imalwadaʼyba jeʼm tan̈wɨnanɨgoʼoyi kun jeʼ.

8. ¿Tyi tan̈wadyiñ iga seguido tan̈kɨʼɨn̈iñ Jehová?

⁸ Iga seguido tan̈kɨʼɨn̈iñ Jehová, nasuntaap iga jesɨk tammayba jeʼm Biblia tanaʼmiñ tyi tan̈kejaʼyba jempɨk iwɨwatyaj y jempɨk imalwatyaj. Tan̈kɨʼpin̈taʼmpa tukuteen akwiñkejoʼoyiyaj. Wiñtyi, tanjɨykimtaʼmpa wɨsteen Jehová iyooxakɨʼɨwiñyaj: Abdías, iga ikuixaʼyba idyɨk jeʼm an̈jagoʼoyi Acab ityɨk, y jeʼm kobakpɨk panij Jehoiadá. Okmɨ tan̈kɨʼpin̈taʼmpa jeʼm an̈jagoʼoyi Jehoás iakwiñkejoʼoyi, wiñtyi ikupɨkpa idyɨk Jehová y okmɨ ichagan̈put.

JUʼUTSTYIM ABDÍAS ODOY TAKƗƗN̈TAʼMIÑ

9. ¿Juutypɨk iyooxpaʼt Abdías iga ikɨɨn̈ba idyɨk Dios? (1 Reyes 18:3, 12).

⁹ Jesɨk jeʼm Biblia mojpa ijɨykiʼm Abdíasd nɨmpa: «Abdías tsaam idyɨk ikɨɨn̈ba Jehová» (maayɨʼ 1 Reyes 18:3, 12).e ¿Juutypɨk iyooxpaʼt yɨʼp kɨɨn̈i? Jeʼ tsaam iwɨwatpa y naidyaytya idyɨk confianza. Jeʼyukmɨ jeʼm an̈jagoʼoyi ichak iga ikuixaʼyiñ idyɨk ityɨk (aʼmɨtyim Nehemías 7:2). Iga ikɨɨn̈ba idyɨk Dios iyooxpaʼt iga odoy ikɨʼɨn̈iñ tun̈gakyaj. ¿Tyiʼiga? Iga jaʼy ityi jesɨgam Acab tsɨʼyñeʼ idyɨk juʼuts an̈jagoʼoyi y «jeʼam jeʼm [an̈jagoʼoyi] jempɨk maaj imalwat Jehová iwiñjom» (1 Rey. 16:30). Acab an̈koʼmɨyñeʼ idyɨk kun Jezabel, jeʼ ikoosteñaʼyba Baal y tsaam idyɨk ijooyixpa Jehová, jeʼyukmɨ iktogoytyoʼoba idyɨk jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi itywɨʼɨp en Israel. Ikkaʼ jaʼyan̈ profeta iga ikuyooxayajpa idyɨk jeʼm nuntapɨk Dios (1 Rey. 18:4). ¡Tsaam idyɨk tan̈kaʼ iga kuyooxataiñ Jehová!

10. ¿Juutypɨk ikwiñkej Abdías iga dyaʼ kɨɨn̈ba idyɨk?

¹⁰ ¿Juutypɨk ikwiñkej Abdías iga dyaʼ kɨɨn̈ba idyɨk? Jesɨgam Jezabel moj ikuaʼmay jeʼm Jehová iprofetas iga ikkukaaʼyba idyɨk, Abdías ikyam 100 tuum tsaʼjoskɨʼɨm y iweʼk en grupos de 50 y jeʼ ichiʼiba idyɨk pan y nɨʼ (1 Rey. 18:13, 14). Meʼega Jezabel ikupaʼdɨy juuty akyamneyajta, yɨʼp pɨɨxiñ akkaʼata idyɨk. Iga jeextyim juʼuts taɨchtyam, Abdías dyaʼ idyɨk kaʼatoʼoba. Pero jeʼ maaj ityoyba idyɨk Jehová y jeʼm profetas, y dyaʼ jeʼm iityi.

11. ¿Juutypɨk jaʼyan̈ jeʼm Jehová iyooxakɨʼɨwiñyaj sɨʼ ityun̈ɨyyaj jeʼm Abdías iakwiñkejoʼoyi? (Aʼmɨtyim jeʼm imagen).

¹¹ Yɨʼp jaama, ity weeñi an̈eymɨyaj juuty jeʼm Jehová iyooxakɨʼɨwiñyaj dyaʼ aʼmchiyajtaap iga ikuyooxayajiñ. Jeʼeyaj ikwiñkejayyajpa respeto jeʼm an̈jagoʼoyiyaj, pero iwatyajpatyim juʼuts iwat Abdías, yɨʼpyaj tɨwɨtam ichiʼiyajpa Jehová jeʼm koosteñoʼoyi iga numaaj jeʼ imɨʼɨchiʼ (Mat. 22:21). Ikwiñkejyajpa iga ikɨɨn̈yajpa Dios jesɨk ikupɨkyajpa, y dyaʼ iwatyajpa jempɨk jeʼm pɨxiñtyam ixunyajpa (Hech. 5:29). Jeʼyukmɨ seguido in̈matyajpa jeʼm wɨtampɨk an̈matyiyaj (Mat. 10:16, 28). Yooxpadoyyajpatyim iga jeʼm ityɨwɨtam iniityyajiñ jeʼm wiʼkkuy espiritual ityogoyayyajwɨʼɨp. Tanaʼmiñ jempɨk iñaskaʼ Henri itywɨʼɨp África, jemɨk dyaʼ idyɨk aʼmchioyñɨɨmpa iga koosteñaytyaiñ Dios. Jeʼyukmɨ Henri ininɨgaʼyba idyɨk tun̈gak tɨwɨtam jeʼm totjaayiyaj ityogoyayyajwɨʼɨp. Jeʼ nɨmpa: «Ɨch tsaam atsaʼap anjɨy. Jeʼyukmɨ an̈wɨkupɨkneʼ iga jempɨk ayooxpaʼt iga odoy akɨʼɨn̈iñ, jeʼ jeʼm wɨbɨk kɨɨn̈i iga anaidyay Jehová». Siiga in̈kɨɨn̈ba Dios juʼuts iwat Henri wɨaptyim inikwiñkej iga dyaʼ in̈kɨɨn̈ba tun̈gakyaj.

JUʼUTSTYIM JEHOIADÁ TAKUPƗGOYTYAʼMIÑ

12. ¿Juutypɨk ikwiñkejyaj Jehoiadá y jeʼm iyoomoʼ iga ikupɨkyajpa idyɨk Jehová?

¹² Jeʼm kobakpɨk panij Jehoiadá ikɨɨn̈ba idyɨk Jehová, yɨʼp iyooxpaʼt iga kupɨgoʼyiñ y yooxpaʼdoytyim iga tun̈gakyaj ikoosteñayyajiñtyim. Jesɨgam Atalía, jeʼm Jezabel iyommaanɨk tsɨʼy juʼuts an̈jagoʼoyi en Judá, Jehoiadá ikwiñkej iga tsaam idyɨk ikɨɨn̈ba Dios. Atalía jeʼ idyɨk tuum malojpɨk yoomoʼ. Tsaam idyɨk pɨɨmi imalwatpa y tsɨʼytyoʼoba idyɨk juʼuts an̈jagoʼoyi jeʼyukmɨ yaj mu ikkukaʼay jeʼm iokmanɨktam iga odoy iniityyajiñ yɨʼp teguedɨʼɨyi (2 Crón. 22:10, 11). Pero Jehosabeat, jeʼm Jehoiadá iyoomoʼ, ikɨakput tuum de yɨʼpyaj tsɨxtyam, jeʼ y jeʼm iwɨdyaaya ikyamyaj y ikuixyaj jeʼm xutyu tsɨɨxiʼ iñɨɨyipɨk Jehoás. Jeempɨgam ikupujyaj jeʼm an̈jagoʼoyiyaj iga tsukum de jeʼm David ifamilia. Jehoiadá ikupɨk Jehová y dyaʼ ikɨɨn̈ Atalía (Prov. 29:25).

13. ¿Juutypɨk ikwiñkej eybɨk Jehoiadá iga ikupɨkpa idyɨk Jehová?

¹³ Jesɨk Jehoás iniity idyɨk siete iamtyɨy, Jehoiadá ikwiñkejtyim iga ikupɨkpa Jehová. Iwɨjɨɨs tyi idyɨk iwatpa. Siiga wɨputpa jempɨk ijɨɨsneʼ idyɨk, Jehoás tsɨʼyba juʼuts an̈jagoʼoyi, imɨʼɨchiʼ yɨʼp teguedɨʼɨyi iga jeʼ idyɨk tuum David iokmaanɨk. Pero siiga dyaʼ wɨputpa jeʼm ijɨɨxi, akkaʼataap Jehoiadá. Jehová ikumayket jempɨk ijɨɨsneʼ idyɨk, y wɨput ityumpɨy. Iga jeʼm levitas y tun̈gak israelitajyaj yooxpadoyyaj, Jehoiadá ichak juʼuts an̈jagoʼoyi Jehoás y pɨʼɨmɨyoy iga akkaʼataiñ Atalía (2 Crón. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). Okmɨ «iwat tuum pacto kun Jehová y jeʼm an̈jagoʼoyi y jeʼm tɨgan̈juj; jeem nɨmyaj iga seguido tsɨʼyyajpa juʼuts Jehová ikumun» (2 Rey. 11:17). «Jeʼm puerta an̈naakaʼ ichaktyim jeʼm ikuixyajpaʼap jeʼm puertajyaj iga odoy tɨgɨyyajiñ jeʼm Jehová ityɨkkɨʼɨm jempɨk dyaʼ kuaʼyñeyaj» (2 Crón. 23:19).

14. ¿Juʼp xaaja ipɨktson̈ Jehoiadá iga ikujiʼp Jehová?

¹⁴ Jehová nɨmneʼ idyɨk: «An̈kujiʼppa jempɨk akujiʼpyajpa», y jeʼam iwat kun Jehoiadá (1 Sam. 2:30). Juʼuts akwiñkejoʼoyi, jeʼ iwat iga jeʼm In̈matyijom jaykunuʼgaytyaiñ ityumpɨy jempɨk iwat yɨʼp kobakpɨk panij iga jeʼm iakwiñkejoʼoyi wɨaiñ tayooxpaʼttaʼm (Rom. 15:4). Y jesɨgam kaʼ Jehoiadá ipɨktson̈ tuum wɨbɨk xaaja: «kumta jeʼm David Ityɨgan̈juj juuty kumneyajta jeʼm an̈jagoʼoyiyaj iga yooxpadoy kun jeʼm nuntapɨk koosteñoʼoyi en Israel» (2 Crón. 24:15, 16).

15. ¿Tyi tan̈kejaytyaʼmpa jeʼm Jehoiadá iñasɨyoʼoyi? (Aʼmɨtyim jeʼm imagenyaj).

¹⁵ Jeʼm Jehoiadá iñasɨyoʼoyi tayooxpaʼttaʼmpa iga majtyim tan̈kɨɨn̈taʼmiñ Dios. Jeʼm ancianojyaj wɨap iwatkiʼpsayyaj iakwiñkejoʼoyi jesɨk ikuixyajpa y ikupujyajpa jeʼm Dios ikumun (Hech. 20:28). Jeʼm tɨwɨtam tsaamipɨkyaj wɨap ikuyujkayaj iga jesɨk ikɨɨn̈yajpa Jehová y ikupɨkyajpa, jeʼ dyaʼ ikujaʼamaʼyba jeʼm yooxakuyyaj iwatneyajwɨʼɨp. Jempɨk mañiyajnam wɨap iaʼmyaj juutypɨk Jehová iwɨwaday Jehoiadá, jeempɨktyim iwatyajiñ kun jeʼm tɨwɨtam tsaamipɨkyaj, ikwiñkejayyajiñ respeto y maaj jempɨk pekam sɨʼ ikuyooxayaj Jehová (Prov. 16:31). Y jesɨgam jeʼm levitas y tun̈gakyaj yooxpadoyyaj, tan̈kejaytyaʼmpa iga tanyooxpaʼtyajiñ jempɨk tajɨɨxian̈chiʼiyajpa y tan̈kupɨkyajiñ (Heb. 13:17).

ODOY TAN̈WATTAʼMIÑ JUʼUTS IWAT JEHOÁS

16. ¿Juutypɨk ikwiñkej Jehoás iga dyaʼ idyɨk mɨjaneʼ espiritualmente?

¹⁶ Jesɨk mañiñam jeʼm an̈jagoʼoyi Jehoás ityegueda iga ikupɨkpa Jehová iga Jehoiadá ijɨɨxian̈chiʼiba idyɨk (2 Rey. 12:2). Pero okmɨ iga kaʼ Jehoiadá, Jehoás moj ikupɨk jempɨk ijooyixyajpa idyɨk Jehová. Jeʼyukmɨ jeʼ y jeʼm tɨgan̈juj in̈jaknewɨʼɨp moj ikoosteñayyaj «jeʼm dios watyñaxyaj» (2 Crón. 24:4, 17, 18). Mex iga Jehová pɨɨmi ityoʼyan̈jaam jempɨk sɨʼ idyɨk iwatyaj, «seguido ikutsaday profetas iga ikuseetyajiñ». Pero «jeʼeyaj dyaʼ kupɨgoyyaj». Y dyatyim ikupɨkyaj jeʼm Jehoiadá imaanɨk Zacarías, jeʼ profeta idyɨk y panij, y Jehoás iprimo idyɨk. Y maaj okmɨ, Jehoás ikutsat iga akkaʼataiñ Zacarías, dyaʼ ichoowaix iga jeʼm ifamilia ikɨakpuday jeʼm iityi (2 Crón. 22:11; 24:19-22).

17. ¿Tyi iñaskaʼ Jehoás iga dyaʼ kupɨgoy?

¹⁷ Iga Jehoás dyam maaj ikɨɨn̈ Dios dyaʼ iwɨnɨgay, Jehová nɨmneʼ idyɨk: «Jempɨk ajooyixyajpa, anjooyixyajpatyim» (1 Sam. 2:30). Maaj okmɨ tuum ejército sirio iga «dyaʼ idyɨk jaʼyan̈yaj» ikooñwɨyay jeʼm Jehoás iejército, mex iga jeʼeyaj tsaam idyɨk «jaʼyan̈yaj», y jeʼ «pɨɨmi akkoʼowata». Jesɨgam jeʼm sirios kunɨgayyaj, jeʼm Jehoás iyooxakɨʼɨwiñyaj ikkaʼayaj iga ikkaʼaneʼ idyɨk Zacarías. Iga tsaam idyɨk pɨɨmi imalwatneʼ, dyaʼ kumta juuty kumyajtaap idyɨk jeʼm an̈jagoʼoyiyaj (2 Crón. 24:23-25; aʼmɨ jeʼm nota de estudio “hijo de Baraquías”, de Mateo 23:35, TNM).

18. Juʼuts nɨmpa Jeremías 17:7, 8, ¿tyi wɨap tan̈wat iga odoy tan̈watkiʼpxiñ Jehoás?

¹⁸ ¿Tyi tan̈kejaytyaʼmpa jeʼm Jehoás iñasɨyoʼoyi? Jeʼ jeex idyɨk juʼuts tuum kuy iga dyaʼ jojmɨʼ tyichɨgɨy, iga odoy kutɨn̈iñ nasuntaap iga kutsentaiñ, jeʼyukmɨ ityogoyay idyɨk jeʼm Jehoiadá iyooxpadoʼoyi. Jesɨgam kaʼ, keʼnam jesɨk sujoy jeʼm saawa y ipakkaʼ jeʼm kuy, Jehoás moj ikupɨk jempɨk ijooyixyajpa Jehová. Yɨʼp nasɨyoʼoyi tan̈kejaʼyba iga dyaʼ wɨap tan̈kɨɨn̈ Jehová numaaj siiga tun̈gak tɨwɨtam y familiares iwatyajpa jeempɨk y tayooxpaʼtyajpa. Iga tamɨjaiñ espiritualmente, nasuntaap iga tampɨɨmchiʼiñ jeʼm toyoʼoyi y jeʼm respeto tanaidyaywɨʼɨp Jehová jesɨk tan̈kuyujkaʼaba jeʼm In̈maatyi, tan̈kujɨɨspa jempɨk tan̈kuyujkaneʼ y jesɨk tumtum jaama tanan̈wejpaʼtpa (maayɨʼ Jeremías 17:7, 8;f Col. 2:6, 7).

19. ¿Tyi in̈joʼkpa Jehová iga tan̈wattaʼmiñ?

¹⁹ Jehová dyaʼ tawaʼgaʼyba jempɨk dyaʼ wɨap tan̈wat. Jeʼ in̈joʼkpa iga tan̈wadyiñ jempɨk nɨmpa Eclesiastés 12:13: «Kɨɨn̈ɨ jeʼm nuntapɨk Dios y kupɨgaʼayɨ jeʼm ian̈kiʼmayoʼoyiyaj, yɨʼbam wɨɨ iga iwadyiñ jeʼm pɨɨxiñ». Siiga tan̈kɨɨn̈ba Jehová, wɨap tanan̈an̈kamok juʼptyin̈kej kutɨʼɨchiyaj y takupɨgoʼyba juʼutstyim iwat Abdías y Jehoiadá. Y jesɨk, dyaʼ i wɨap imalwaday jeʼm tan̈wɨnanɨgoʼoyi kun Jehová.