Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w97 4/1 pp. 19-23
  • “Kumwail Kasamwo Mehn Keiru Kan”

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • “Kumwail Kasamwo Mehn Keiru Kan”
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Kadekong Mehn Keiru kan
  • Siohwa, Kahlemeng Unsek ong Kasamwo Aramas
  • Emen me Kasamwo Tohnleng kan
  • Aramas akan me Kin Kasansalehda Kadek oh Kasamwo Aramas
  • Kitail Uhdahn Anahne Kasamwo Meteikan ni Peren!
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2018
  • Kasamwo Irail ni Kadek
    Koul ni Peren ong Siohwa
  • Ehuki “Mehkot Mwahu” Sang ni Omw Kin Kasalehda Kadek oh Nsenoh (Mad. 12:35a)
    Atail Doadoahk ong Wehio—2014
  • Irairen Kristian Akan Ong Kasamwo Aramas Akan Nan Sampah Saminimin Wet
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—1997
w97 4/1 pp. 19-23

“Kumwail Kasamwo Mehn Keiru Kan”

“Kumwail kisekisehki riamwail Kristian kan amwail dipwisou kan. Oh kumwail kasamwo mehn keiru kan.”​—ROM 12:13.

1. Ia anahn en aramas akan koaros?

EN KEID nan ahl me sohte aramas tohto kin keidie ni pwong oh pil wasa me kaidehn omw wasahn koasoan, kakete wia ekspiriens kamasepwehk ehu. Ahpw, en mih rehn pokon ehu oh sohte ese emen nan pokono pahn kakete pil kihong kowe pwunod ehu. Ni mehlel, anahn en aramas akan, iei inengieng en ale epwel mwahu, oh limpoak sang rehn aramas teikan. Sohte aramas emen me perenkihda aramas teikan en wiahkinirail nin duwen mehn keiru men.

2. Iaduwen Siohwa apwaliada mwahu atail anahn en koampoakpahpene?

2 Siohwa Koht, Sounkapikadahn mehkoaros, me ketin mwahngih duwen anahn en aramas akan me pid ahr anahn en koampoakpahpene. Nin duwen E kapikadar aramas akan, sang nin tepio, Koht ketin mwahngih me “E sohte konehng aramas menet en kelekelehpw,” oh Koht mwuhr kapikada Liho. (Senesis 2:​18, 21, 22) Paipel kin direkihla karasaras kan ong aramas akan me kin kasansalehda wiewia kadek kan me Siohwa oh sapwellime ladu kan kin kasalehda ong aramas teikan. Met pahn kak sewese kitail en padahngki “kasamwo mehn keieu kan,” pwen mehteikan pahn direkihla peren oh pein kitail en nsenamwahu.​—Rom 12:13.

Kadekong Mehn Keiru kan

3. Kawehwehda ia wehwehn kasamwo aramas.

3 Lepin lokaia “kasamwo aramas” me Paipel doadoahngki oh kawehwehda sang lepin lokaiahn Krihk phi·lo·xe·niʹa, me kohsang lepin lokaia riau me wehwehki “limpoak” oh “mehn keiru.” Eri, kasamwo aramas kin wehwehki “limpoak ong mehn keiru kan.” Ahpw, lepin lokaia wet sohte kin wehwehki me emen pahn kasalehda mahk. E kin pidada pepehmw en emen. Lepin lokaia phi·leʹo, nin duwen pwuhken James Strong’s Exhaustive Concordance of the Bible, kin wehwehki “kompoakepahn emen de mehkot, ahneki irair en poakepoake.” Ihme kahrehda, kasamwo aramas kin daulilahr limpoak me poasonda pohn kosondi en Paipel, kaidehn ihte kadek ong mehteikan pwehki ke anahne wia. Kasamwo aramas kin kasansalehda omw kadek mehlel ong mehteikan, oh wiahki emen koampoakahpah.

4. Ihs me kitail anahne kasamwo de kasalehda kadekong?

4 Kadek mehlel pahn kohwong “mehn keiru” (Greek, xeʹnos). Ihs irail? Pwuhken Strong’s Concordance pil kawehwehda lepin lokaia xeʹnos ‘mehn keiru (uhdahn wehwehki emen me kohsang ehu wehi tohrohr, de keinek tohrohr, de peneinei tohrohr.); kak wehwehki emen ke pahn kasamwo de pil kak wehwehki mehn keiru.’ Eri, kasamwo aramas, me Paipel kawehwehda kak wehwehki en kasalehda kadek ong emen me kitail karanih, de e pil kak wehwehki en kasalehda kadek ong emen me kitail sohte karanih, mehn keiru men. Sises kawehwehda: “Eri, keting dah me kumwail pahn kasikasik sang rehn Koht, ma kumwail pahn poakohngete irail kan me poakohng kumwail? Pwe sounrik daksis kan pil kin wia soahng wet! Oh ma ihte kompoakepahmwail kan me kumwail pahn kin rahnmwahwih, eri, kumwail pahn kin rahnmwahwih, eri, kumwail sohte siksang meteikan, pwe mehn liki kan pil kin wia soahng wet!” (Madiu 5:​46, 47) En kasansalehda kadek ong mehteikan ni mehlel kin powehdi irairen katorohrpeseng me kin kohsang lipilipilki aramas oh masak.

Siohwa, Kahlemeng Unsek ong Kasamwo Aramas

5, 6. (a) Dahme Sises medemedewe ahnsou e mahsanih, “Samamwail me ketiket nanleng me unsek”? (b) Iaduwen sapwellimen Siohwa kadek sapan sansalda?

5 Mwurin Sises kasansalehda irair kan en limpoak me aramas akan sohte kin kasalehda ong pein emen emen irail, Sises kapataiong met: “Eri, mourimwail en unsekla-duwehte ieias unsek en Samamwail me ketiket nanleng.” (Madiu 5:​48) Ni mehlel, Siohwa iei me unsek ni soahng koaros. (Deuderonomi 32:4) Ahpw Sises, me koasoi duwen ehu irairen sapwellimen Siohwa unsek, nin duwen e mahsanih mwowe: “[Koht] me kin ketin dakerki sapwellime ketipin pohn me suwed oh me mwahu kan, oh kin ketin kamwerehdi keteu pohn me lelepek kan oh me dipan akan.” (Madiu 5:​45) Me pid kasansalehda kadek, Siohwa sohte kin lipilipilki aramas.

6 Nin duwen Sounkapikadao, Siohwa kin sapwellimanki soahng koaros. “Ngehi me naineki mahn en nanwel koaros oh pil kou kan me kin mihmiseli pohn dohl kid kan. Ngehi me pil naineki menpihr en nan wehwe koaros, oh soangen mahn mour koaros me kin mi nansapw,” Siohwa mahsanih. (Melkahka 50:10, 11) Ahpw, e sohte kin lengki dahme e sapwellimaniki. E kin ketin ni kadek apwalih sapwellime kapikapikda kan koaros. Sounmelkakaho koasoia met duwen Siohwa: “Me momour kan koaros kin sohpeiong oh koapworopworkin komwi, oh komwi kin ketin katungoale irail nin duwen ar anahn akan.”​—Melkahka 145:16.

7. Dahme kitail kak sukuhliki sang ni mwomwen Siohwa kin apwaliada irail mehn keiru kan oh irail semwehmwe kan?

7 Siohwa kin ketikihong aramas akan arail anahn akan​—pil ong irail aramas akan me sohte ese ih, ahpw me mwomwen mehn keiru ong ih. Pohl oh Parnapas katamanda irail aramas akan me kin kaudokiong dikedik en eni kan nan kanihmw en Lystra me Siohwa “e kin ketikihda kadehdepen pein ih sang ni doadoahk mwahu me e kin ketin wia. E kin ketikihong kumwail keteu sang nanleng oh e pil ketikihong kumwail wahnsahpw ni ahnsou kan me konehng. Oh e pil ketikihong kumwail mwenge, oh pil audehkihda nan mohngiongimwail kan peren.” (Wiewia 14:17) Siohwa kin keieu kadek-sapan ong irail kan me anahne sawas. (Deuderonomi 10:17, 18) Mie soahng tohto me kitail kak sukuhliki sang rehn Siohwa ong kasansalehda kadek⁠—​ong mehteikan.

8. Iaduwen Siohwa kin kasansalehda sapwellime kadek sapan ong kitail nin duwen atail anahn akan ni pali ngehn?

8 Siohwa kin ketin nsenohkin apwalih mwahu sapwellime aramas akan nin duwen ahr anahn akan ni pali uduk, ahpw e pil kin apwaliada mwahu ahr anahn akan ni pali ngehn. Siohwa kasalehda ni ahl me keieu kadek ong sewese kitail ni pali ngehn, mwohnte kitail pohnese me kitail luwetala ni pali ngehn. Kitail wadek nan pwuhken Rom 5:​8, 10: “Ahpw Koht ketin kasalehiong kitail ia uwen laud en sapwellime limpoak ong kitail: pwe ni ahnsou me kitail mihmi nan dihp, Krais ketin pwoukinkitailla. . . . Kitail wiahier imwintihti en Koht mahs, a met e ketin wiahkinkitaillahr kompoakepah pwehki pwoulahn Sapwellime Iehros.” Koasondi wet kin mweidong aramas soh-unsek kei en ahneki nanpwungmwahu rehn Samatail nanleng. (Rom 8:​20, 21) Siohwa pil ketkihong kitail epwel mwahu oh kaweid mwahu me pahn kak kahre atail mour en pweida, edetehn kitail aramas soh-unsek kei.​—⁠Melkahka 119:105; 2 Timoty 3:​16.

9, 10. (a) Dahme kahrehda kitail kak ndahki me Siohwa iei kahlemeng mwahu en kasamwo aramas? (b) Iaduwen tohnkaudok mehlel akan pahn kak alasang Siohwa ni ahl wet?

9 Sang met, kitail kak nda me Siohwa iei kahlemeng unsek en kasamwo aramas ni ahl tohto. E sohte kin pohnsehsehla irail kan me semwemwe oh aktikitik. E kin kasansalehda ni mehlel me e ketin nsenohkin mehn keiru kan, edetehn irail wiahki e imwintihti kan, oh e sohte kaskasik kitail en kapwurehla ih kisakis kan ni pali uduk. Ni soahng pwukat koaros, kaidehn ih me kahlemeng keieu mwahu ong kasamwo aramas akan?

10 Nin duwen Koht men me dirkihla irairen limpoak-kadek oh sapan, Siohwa kupwureki sapwellime tohnkaudok akan en alasang ih. Nan audepen Paipel pwon, kitail kin wadek duwen mehn kahlemeng kaselel kan ong kasalehda irair wet. Pwuhken Encyclopaedia Judaica koasoia, “ni ahnsohn Israel en mahs, kasamwo aramas teikan kaidehn ihte wehwehki tiahk mwahu, ahpw e kin pid pelien tiahk me irail anahne kapwaiada nin duwen wehi ehu . . . Tiahk kan en Paipel ong kasamwo aramas me kin seiloak oh pwang oh pil kasamwo mehn keiru kan iei tepidahn irairen kasamwo aramas kohsang ia, oh e kin kekeirada lao lel aramas akan kin wauneki irair wet nan tiahk en Mehn Suhs akan.” Ahpw kasamwo aramas akan kaidehn ihte irair ehu me ehu wehi de keinek kin wiewia, ahpw kadek ong aramas akan iei ehu irair me tohn kaudok mehlel akan en Siohwa kin kapwaiada.

Emen me Kasamwo Tohnleng kan

11. Mehnia kahlemeng me inenen kaselel me kin kasansalehda en kasamwo mehn keiru kan kin wahdo kapai kan me emen sohte kaskasikong? (Pil kilang Senesis 19:​1-3; Sounkopwung 13:11-​16.)

11 Kahlemeng ehu me ndandla nan Paipel iei dahme Eipraam oh Sara wia ahnsou re kin pweidi ni wasahn tuhke laud kan en Mamre, karanih Hebron. (Senesis 18:​1-​10; 23:19) Wahnpoaron Pohl ni sansal medemedewe duwen met ni ahnsou e kihda eh kaweid: “Kumwail kin kataman epwelpen mehn keiru kan nan imwamwail kan. Pwe ihme ekei kasamwokiher tohnleng kan, ni ar sasairki ihs irail.” (Ipru 13:2) En onopki poadopoad wet pahn sewese kitail en wehwehkihla me kasamwo aramas akan kaidehn ihte tiahk ehu. Ahpw, met iei ehu irair me kin kohsang rehn Koht me kin imwikihla kapai kan tohto.

12. Iaduwen Eipraam kasansalehda eh limpoak ong mehn keiru kan?

12 Pwuhken Senesis 18:​1, 2 kasansalehda me Eipraam sehse mehn keiru silimeno oh pil e sehse me irail pahn pwarohng Eipraam ni ahnsowo. Ekei aramas me kin wiahda nuhs, kin koasoi duwen tiahk en mehn Oriental kan, me irail me kin seiloak nan sahpw ehu me kaidehn sahpwarail kakete kaskasikong aramas nan sahpwo en kasalehda kadek ong irail, mehnda ma e sehse aramas nan sahpwo. Ahpw Eipraam sohte awih mehn keiru silimeno en peki rehn Eipraam en sewese irail; Eipraam tepida mwekid mahs en kasalehda kadek. E “tangalahng” irail pwe irail kesikesihnen ekis doh sang ih​—oh met e wia “ahnsou me karakar en rahn inenen laud,” oh Eipraam me mahki sounpar 99! Kaidehn met ih kahrepe Pohl kin koasoi duwen Eipraam nin duwen kahlemeng mwahu ehu en alasang? Met iei poahsenpen kasamwo aramas akan, poakong mehn keiru kan, oh nsenohkin ahr anahn akan.

13. Dahme kahrehda Eipraam “poaridi” mwohn mehn keiru kan?

13 Paipel padahkiong kitail, mwurinte e tuhwong mehn keiru silimen pwukat, Eipraam “poaridi lel nanpwel.” Poaridi mwohn mehn keiru kan? Eri, poaridi, nin duwen Eipraam wia, iei elen kasamwo aramas nan imhw de tuhwong aramas lapalap men, met kaidehn wiewiahn kaudok ehu, pwe kaudok kin kohwong Koht kelepw. (Pil kilang Wiewia 10:25, 26; Kaudiahl 19:10.) En poaridi, kaidehn ihte tuwelek, ahpw poaridi “lel nanpwel,” Eipraam kihong mehn keiru pwukat wahu nin duwen aramas kesempwal kei. Eipraam me tapwin peneinei laud, oh pil kepwehpwe, ahpw e kin kesempwaliki mehn keiru pwukat oh kihong irail wahu laudsang pein ih. Ia uwen wekseng tiahk en aramas akan me kin men kasawih mahs mehn keiru kan, oh irail ahneki madamadau en awih oh kilang mahs mwohn irail pahn wia mehkot! Eipraam kasansalehda wehwehn koasoi wet: “Kumwail limpoakpene nin duwen limpoak en souleng [Kristian]; oh kumwail wahupene nanpwungamwail.”​—Rom 12:10.

14. Ni ahnsou Eipraam kasamwo mehn keiru pwukat, tohnmehtei dahkei me e wiahdahr?

14 Luwen poadoapoad wet kin kadehdehda me ahn Eipraam pepehm akan me mehlel ieu. Mwenge me e wiahda me inenen laud. Edetehn mie eh peneinei laud ehu oh naineki kou tohto, “kou pwul me keieu pwulopwul oh mworourou,” kaidehn kenarail mwenge ahnsou koaros. Me pid tiahk kan en wasao, ahn John Kitto pwuhk me adaneki Daily Bible Illustrations koasoi: “Irail sohte kin mwenge soahngen mwenge kan me pweilaud, ahpw ihte ahnsou mie kamadipw kan de ahnsou mehn keiru men pahn pwarada; oh met ahnsou pwukat te me irail kin kang uduk en mahn akan, pil irail kan me naineki tohto mahn akan.” Pwehki wasao me karakar, irail sohte kak nekidala soangen mwenge me pahn mwadangete ohla, eri ma irail pahn mwenge soahgnen mwenge me mwadang en ohla, irail anahne kaunopada met ni mwadang, ni ahnsowohte. Ihme kahrehda, lepin lokaia “mwadang” de “mwadangete” kin pwarada pak silu, oh Eipraam “tangala” pwen kaunopada kenarail mwenge!​—Senesis 18:​6-8.

15. Nin duwen me Eipraam kasansalehda, lamalam konehng dah kei kitail pahn kilangwong mwenge kan ni ahnsou kitail pahn kasamwo mehn keiru kan?

15 Ahpw, kahrepen met, kaidehn en wia kamadihpw laud men suwei. Edetehn Eipraam oh Sera nantiong en kaunopada mwenge tohto, tehk dahme Eipraam koasoi ekis mwohn e wiahda mwenge: “I pahn wadohng kumwail pihl pwe kumwail en widen nehmwail kan; eri kumwail kommoaldi mahs pahn mwetehn tuhkeht. I pahn wiahda sakamwail (kisin pilawa), pwe kumwail en rosonda oh usehla amwail seiloaken. Kumwail leldohr ni imweiet; eri, I pahn papah kumwail.” (Senesis 18:​4, 5) “Kisin pilawa wet” wiahkihla kamadipw en kou pwul me keieu pwulopwul oh mworourou iangahki pilawa me keieu mwahu, pwete oh milik​—kamadipw laud ehu. Ia wehwehn met? Ni ahnsou kitail kin kadek ong aramas teikan, kitail en dehr kesempwaliki ia uwen pweilaud mwenge kan, de mehn kamweit pweilaud kan pahn mie. Ahpw kasamwo aramas akan sohte poahsonda pohn emen ma e kakete pwainda mehkot pweilaud de soh. Ahpw, e kin poahsonda pohn nsenohkin mehlel mehteikan oh pil pohn inengieng en wia mwahu ong mehteikan nin duwen e kakong. “Tungoale tehntuhke rehn aramas me ke poakepoake mwahusang tungoale uduk iou wasa me kailok mie.,” lepin padahk ehu en Paipel mahsanih, oh met iei poahsoanpen kasamwo aramas ni mehlel.​—Lepin Padahk 15:17.

16. Iaduwen Eipraam kasansalehda eh kalahnganki mehkan me pid pali ngehn ni ansou e kasamwo mehn keiru pwukat?

16 Kitail pil anahne tehk oh dehdehkihla me poadopoad wet me pid duwen mehkot ni pali ngehn. Eipraam dehdehkihla me mehn keiru pwukat me sounkair kan me Siohwa kadaradohr. Met sansal sang ni ahnsou Eipraam doadoahngki mahsen pwukat: “Siohwa, ma komw ketin kupwurki ngehi, menlau dehr douluhlweisang sapwellimwomi ladu.”a (Senesis 18:3, New World Translation; pil kilang Eksodus 33:20.) Eipraam sohte ese mwowe ma irail sounkair pwukat pahn kihong ih ehu rong de pakair de irail me pahn kohla wasakis. Ahpw, mehnda ma e sehse, e kin nsenohkin doadoahk en Siohwa me kin wiwiawi ni ahnsowo. E ese me sounkair pwukat me iang doadoahk ehu me kohsang rehn Siohwa. E lemeleme ma e kakete kihda eh sawas ong doadoahkwet, e pahn perenkihda wia met. E pohnese me sapwellimen Siohwa ladu kan kin warong mehkot me keieu mwahu, oh e pahn kihda ia uwen me e kakong. Ki eh wia met, pahn mie kapai ni pali ngehn ehu me pahn kohwong ih de emen tohrohr. Ahpw imwikihla met, Eipraam oh Sara ale kapai inenen laud ieu pwehki ara kasansalehda kadek mehlel.​—Senesis 18:​9-​15; 21:​1, 2.

Aramas akan me Kin Kasansalehda Kadek oh Kasamwo Aramas

17. Dahme Siohwa kupwureki mehn Israel kan en wia me pid ong mehn keiru kan oh irail me semwehmwe kan nanpwungarail?

17 Mehn kahlemeng kaselel ieu me Eipraam wia me pil doula ong wehio me kohsang ih. Kosonnedo me Siohwa ketikihong mehn Israel kan kin pil pid ong kasamwo mehn keiru kan nanpwungarail. “Kumwail nsenohkin irail [mehn keieu kan] duwehte amwail kin nsenohki riamwail mehn Israel kan, oh poakohng irail duwehte amwail kin poakohng pein kumwail. Kumwail en tamataman me kumwail wia mehn liki kei nan wehin Isip mahso. Ngehi me Kauno [Siohwa.].” (Lipai 19:34) Aramas akan anahne en nsenohkin anahn akan en irail semwehmwe kan oh dehr mwamwaleki irail. Ni ahnsou Siohwa ketin kapaiada irail ki rek en mwenge, ni ahnsou irail kin perenkihda wia ahr kamadipw kan, ni ahnsou re kin wia komkommoal sang ahr doadoahk kan erein sounpar kan en Sapat, oh ni ahnsou teikan, irail anahne tamanda irail aramas akan me semwemwe kan​—liohdi kan, sepwoupwou kan, oh mehn keiru kan.​—Deuderonomi 16:​9-​14; 24:19-​21; 26:12, 13.

18. Ia uwen kesempwal en kasamwo aramas akan ma kitail men kenikenla rehn Siohwa oh ale kapai kan?

18 Kesempwalpen irairen kadek, kadek sapan, oh kasamwo aramas teikan, keieu ong irail akan me anahne sawas, iei sansalehr ong kitail ni ahnsou kitail kilangehr dahme Siohwa wia ong mehn Israel kan ni ahnsou re sohte kin kapwaiada en kasansalehda irair kesempwal pwukat. Siohwa ni sansal padahkiong irail me irairen kadek oh kadek sapan ong mehn keiru kan oh irail me semwehmwe kan iei kosonned akan ong sapwellime aramas ma re men kaukaule ale kapai kan sang rehn Siohwa. (Melkahka 82:​2, 3; Aiseia 1:​17; Seremaia 7:​5-7; Esekiel 22:7; Sakaraia 7:​9-​11) Ni ahnsou wehio kin nantiong en kapwaiada irair pwukat iangahki kosonnedo teikan, irail kin paiekihda ni pali uduk oh ni pali ngehn. Ahpw ni ahnsou re kin nsenohkin pein arail roporop kan oh sohte kasalehda irair kesempwal pwukat ong irail me semwehmwe kan, Siohwa kin kadek irail.​—Deuderonomi 27:19; 28:15, 45.

19. Dahme kitail pahn onopki mwuhr?

19 Ia uwen kesempwal ong kitail en kasawihada pein kitail oh tehk ma kitail kin kapwaiada sapwellimen Siohwa koasondi kan! Met keieu kesempwal nan rahn pwukat pwehki mie aramas tohto me kin medemedewete pein irail oh ngehnen katorohrpeseng kin wiawi nan sampah wet. Eri iaduwen kitail kak kasalehda kadek en Kristian nan sampah liseliping wet? Met iei oralap kitail pahn koasoi nan artikel en mwuhr.

[Nting tikitik me mi pah]

a Pwen kak wadek ni oaretik duwen oralap wet, kak kilang artikel en The Watchtower en sounpwong en May 15, 1988, pali 21-3, me oralape, “Mie Emen me Kilang Koht?”

Komw Tamanda?

◻ Ia wehwehn lepin lokaia nan Paipel “kasamwo aramas”?

◻ Ni ahl dah kei me Siohwa iei kahlemeng unsek ong kasansalehda kasamwo aramas?

◻ Dahme Eipraam wia pwen kasalehda eh kadek ong aramas akan?

◻ Dahme kahrehda tohnkaudok mehlel akan koaros anahne en “kasamwo aramas akan”?

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share