Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w06 1/1 pp. 18-23
  • Ihs Me Ke Kin Peikiong—Koht De Aramas?

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Ihs Me Ke Kin Peikiong—Koht De Aramas?
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2006
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Kaundahn Koht oh Kaundahn Aramas
  • Irail me Kin Uhwong Koht Sohte Kak Pweida
  • Sounkalohk kan me Kin Eimah Nan Atail Ahnsou
  • Dehr Masak Aramas
  • “Se Anahne Peikiong Koht nin Duwen Kaun Emen”
    “Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
  • Sohte Mehkot me Kak Kauhdi Irail
    Mehn Kasukuhl kan me Ke Kak Sukuhlkihsang Paipel
  • Piter Kahmahmkihla Sises
    Mehn Kasukuhl kan me Ke Kak Sukuhlkihsang Paipel
  • Aramas Akan Me Kin Pelian Koht Sohte Pahn Pweida!
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2000
Kilang Pil Ekei
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2006
w06 1/1 pp. 18-23

Ihs Me Ke Kin Peikiong—Koht De Aramas?

“Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.”—WIEWIA 5:29.

1. (a) Ia iren Paipel me oaralap en onop wet poahsoanda powe? (b) Dahme kahrehda wahnpoaron ko selidi nan imweteng?

SOUNKOPWUNG kan en mwoalen kopwung en mehn Suhs ako mwein lingeringerda. Irail ko me selidi solahr mie. Irail me sensel pwukat iei wahnpoaron akan en Sises Krais me mwoalen kopwung ileile wet kihong ih en kamakamala wihk kei mwowe. Ni ahnsou wet, mwoalen kopwung pahn uhd koasoanehdi dahme pahn wiawiong wahnpoaron ko. Ahpw, ni ahnsou me sounsilasil kan en imwetengo kohla pwehn ale irail, re diarada me sohte me mih mwo mendahki wenihmw ko loahk. Sounsilasil ko rongada me wahnpoaron kan mihmi nan Tehnpas Sarawio, padapadahk ni eimah duwen Sises Krais—ihme irail ahpwtehn selikihdi! Sounsilasil ko eri inenlahng ni Tehnpas Sarawio oh pwurehng saliehdi wahnpoaron ko oh wairaillahng ni mwoalen kopwung.—Wiewia 5:17-25.

2. Dahme tohnleng men kaweidki wahnpoaron kan en wia?

2 Tohnleng men kapitasang wahnpoaron ko sang nan imweteng. Met wiawi pwe wahnpoaron ko en dehr lelohng kalokolok teikan? Soh. Met wiawi pwe irail tohn Serusalem en rong duwen Rongamwahu me pid duwen Sises Krais. Tohnlengo kaweidki wahnpoaron ko en “padahkihong aramas akan duwen mour kapw wet.” (Wiewia 5:19, 20) Ihme wahnpoaron ko wiewia ni ahnsou me sounsilasil ko diarirailda. Irail kapwaiada kaweido.

3, 4. (a) Ni ahnsou me kehkehlik kohwong Piter oh Sohn ren uhdi kalohk, dahme ira wia? (b) Iaduwen wahnpoaron teikan mwekidki kehkehliko?

3 Riemen sang nan wahnpoaron ko, iei wahnpoaron Piter oh Sohn, iang mih nan mwoalen kopwung mwowe ni ahnsou me Sosep Kaiapas kihda mehn kataman ieu. E mahsanih: “Se kihong kumwail kosonned kehlail kumwail dehr pwurehng padahk ni mwaren ohl menet; ahpw kumwail kilang dahme kumwail wiahda: kumwail kalohkiselier amwail padahk kan nan Serusalem.” (Wiewia 5:28) Kaiapas sohte pwuriamwei ni ah pwurehng kilang Piter oh Sohn pwurala nan mwoalen kopwung. Ni ahnsou me tepin kehkehlik kohwong irail ren dehr kalohk, wahnpoaron riemen ako sapengki: “Eri, pein kumwail en kapwungada mehnia me pwung mwohn silangin Koht, ma se en peikiong kumwail, de se en peikiong Koht. Pwe se sohte kak tokedihsang koasoakoasoia dahme pein kiht kilangehr oh rongehr.” Duwehte soukohp Seremaia en mahs, Piter oh Sohn sohte kak uhdihsang kapwaiada kaweid en kalohk.—Wiewia 4:18-20; Seremaia 20:9.

4 Kaidehnte Piter oh Sohn kelepw me wisiklahng mwoalen kopwung, ahpw pil irail wahnpoaron teikan koaros iangahki Madaias me pil ahpwtehn pilipilda en wiahla wahnpoaron men. (Wiewia 1:21-26) Ni ahnsou me kehkehlik kohwong irail en dehr kalohk, irail ni eimah koasoia: “Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.”—Wiewia 5:29.

Kaundahn Koht oh Kaundahn Aramas

5, 6. Dahme kahrehda wahnpoaron kan sohte peikiong kehkehlik en mwoalen kopwungo?

5 Wahnpoaron ko iei ohl ekei me kin ahnsou koaros peikiong kosonned akan oh irail sohte kin kauwehla kosonned. Oh pil, sohte emen aramas, mendahki ia uwen kehl me e ahneki, kak idingkihong aramas en sapeikiong sapwellimen Koht kosonned akan. Siohwa kin wia “Kaun Lapalap en mehkoaros nin sampah.” (Melkahka 83:18) E sohte ihte wia “Sounkopwung Lapalap en sampah pwon,” ahpw e pil kin wia Sounketikihda Kosonned akan oh Nanmwarki Poatopoat. Kosonned en aramas me pahn nantihong kauwehla kosonned en Koht kin wia kosonned me sohte manaman mwohn silangin Koht.—Senesis 18:25; Aiseia 33:22.

6 Ire mehlel wet pil kin sansalda sang rehn ekei irail me loalokongki kosonned akan. Karasepe, William Blackstone me momour nan senturi 18 oh samanih kosonned akan ntingihdi me sohte konehng kosonned en aramas en uhwong kosonned en Paipel. Eri, e sansal me pwihn en Sanhedrin (Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo) kauwehla met ni arail padahkiong wahnpoaron kan en uhdihsang kalohk. Wahnpoaron kan sohte kak peikiong kehkehlik en uhdihsang kalohk.

7. Dahme kahrehda samworo lapalap akan lingeringerki wahnpoaron ko arail wiewia doadoahk en kalohk?

7 En wahnpoaron ko ngoang en kalohk kalingeringerihada samworo lapalap ako. Ekei kisehn pwihn en samworo ko kin iang pwihn en Sadusi me sohte kin kamehlele kaiasada, oh emen irail Sadusi iei Kaiapas. (Wiewia 4:1, 2; 5:17) Ahpw, wahnpoaron ko kin pwurepwurehng koasoia me Sises iasada sang mehla. Pil patehng met, ekei samworo lapalap ako wia soahng kan pwe irail kaunen Rom kan en pwungkin irail. Ni ahnsou me kadeik wiawiong Sises, oh irail kakete kasapwilada Sises nin duwen arail nanmwarki, kaunen samworo kan weriwerki: “Sohte at nanmwarki, pwe Sihsarte!” (Sohn 19:15)a Wahnpoaron ko sohte ihte kasalehda me Sises iasada sang mehla, ahpw re pil padahki me ihte Sises me “wia Sounkomourpatail nin sampah.” (Wiewia 2:36; 4:12) Samworo kan perki aramas ako de rapahki Sises en wiahla arail kaun, pwe met pahn kahrehda mehn Rom kan pahn kohdo oh irail kaunen Suhs ako en luhs sang ‘arail Tehnpas Sarawio oh arail wehio pwon.’—Sohn 11:48.

8. Kaweid loalokong dahieu Kamaliel kihong Tohn Mwoalen Kopwung Lapalap?

8 Ahnsou kan me kohkohdo ong wahnpoaron en Sises Krais ko mwomwen pahn suwed. Irail sounkopwung kan en Tohn Mwoalen Kopwung Lapalap (Sanhedrin) nannantihki irail en kamakamala. (Wiewia 5:33) Ahpw, mehkot wiawi me kahrehda soahng kan wekila. Kamaliel, me wia emen me samanih Kosonnedo, uhda oh kehkehlingkihong ienge ko ren dehr mwekid karuwaru. E kasawih irairo oh ni elen loalokong mahsanih: “Ma arail koasoandi oh doadoahk tepisang aramas, e uhdahn pahn sohrala; ahpw ma e kohdo sang rehn Koht, kumwail sohte kak poweiraildi.” Kamaliel pil kapataiong: “Kumwail en kanahieng, dehr wia mehkot me pahn pelian kupwuren Koht!”—Wiewia 5:34, 38, 39.

9. Dahme kadehde me doadoahk en wahnpoaron ko kohsang rehn Koht?

9 E kapwuriamwei pwe Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo alehda en Kamaliel kaweid. Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo (Sanhedrin) “eri ekerolong wahnpoaron ko oh wokih irail oh koasoanehdiong irail en dehr pwurehng padahk ni mwaren Sises. Irail eri kasaledekihirailla.” Wahnpoaron kan sohte pweiek, ahpw re doulahte ni ngoang oh peikiong kehkehlik en kalohk. Eri, mwurinte ahr pedoisang nan imwetengo, “rahn koaros, nan Tehnpas Sarawio oh sang ihmw-lel-ihmw irail kin wonoweite ni padahk oh kawehwe Rongamwahu duwen Sises Krais.” (Wiewia 5:42) Siohwa kapaiada arail nanti. Ni ahl dah? “Mahsen en Koht eri lolohkseli. Tohnpadahk ko nan Serusalem ahpw wie tohtohla.” Oh pil, “me tohto rehn samworo ko me pil iang pwosonla.” (Wiewia 6:7) Ia uwen met ah wia mehn kansensuwed ehu ong irail samworo lapalap ako! Mehn kadehde ko sansaldahr: doadoahk en wahnpoaron ko kohsang rehn Koht!

Irail me Kin Uhwong Koht Sohte Kak Pweida

10. Dahme kahrehda Kaiapas kak koapworopworki ah pwukoa, ahpw dahme kahrehda ah koapworopwor pitihedi?

10 Irail kaunen Rom ako me pilada samworo lapalap ako nan keieun senturi. Valerius Gratus me pilada Sosep Kaiapas me inenen kepwehpwe en wia pwukoa en samworo lapalap, oh e mih nan ah pwukoa wereisang ienge teiko. Kaiapas dene me kapai wet iangahki ah pweida teikan nan ah doadoahk kohsang rehn aramas ah kaidehn sang kapai en Koht. Kaiapas kin kompoakepahnki Pailet oh e kakete kamehlele me met ehu kahrepe pwukoa wet kohwong ih. Ahpw, ah kin likih aramas uhdahn sapwung. Mwurin sounpahr siluh sang ahnsou me wahnpoaron ko uh mwohn Tohn Mwoalen Kopwung Lapalap (Sanhedrin), Kaiapas kohsang ah pwukoa nin duwen samworo lapalap pwe irail kaunen Rom kan solahr pwungki.

11. Ia imwilahn kaundahn Pontius Pailet oh koasoandi en kaundahn mehn Suhs, oh dahme ke kak sukuhliki sang met?

11 Kaweid me irail ale en kihsang en Kaiapas ah pwukoa kohsang rehn ahn Pailet ah kaun, Lucius Vitellius, Kepina en Siria, oh kompoakepahn Kaiapas me iei Pailet sohte kak kauhdi. Sounpahr ehu mwurinte Kaiapas kohsang ah pwukoa, Pailet pil kohsang ah pwukoa oh wisikla Rom pwehn kasalehda soahng suwed laud akan me wiahda. Ah ong irail kaunen Suhs kan me likihala Sihsar, mehn Rom ko kihsang ‘arail Tehnpas Sarawi oh arail wehio pwon.’ Met wiawi nan pahr 70 C.E. ni ahnsou me irail sounpei en Rom ako kauwehla douluhl kahnimw en Serusalem, iangahki Tehnpas Sarawio oh ihmw me Tohn Mwoalen Kopwung Lapalap kin tuhpene ie. Ia uwen mahsen en sounmelkahka ah pweida nan irair wet: “Kumwail dehr koapworopworki me lapalap en sampah kan; pwe sohte emen tohrohr kak komourkumwailla.”—Sohn 11:48; Melkahka 146:3.

12. Iaduwen Sises kasalehda me peikiong Koht kin wia elen erpit?

12 Weksang met, Koht pilada Sises Krais me iasadahr en wia Samworo Lapalap nan Tehnpas Sarawi en pali ngehn. Aramas sohte kak kauwehla dahme Siohwa piladahr oh koasoandier. Ehi, “sapwellimen Sises doadoahk en samworo kin poatopoatete.” (Ipru 2:9; 7:17, 24; 9:11) Koht pil pilada Sises en wia Sounkopwung en me memour oh me mehlahr akan. (1 Piter 4:5) Ni eh wia sapwellime pwukoa en Sounkopwung, Sises pahn ese ma Sosep Kaiapas oh Pontius Pailet pahn kak iang ale mour ahnsou kohkohdo.—Madiu 23:33; Wiewia 24:15.

Sounkalohk kan me Kin Eimah Nan Atail Ahnsou

13. Nan atail ahnsou, doadoahk dahieu me wia doadoahk en aramas, oh doadoahk dahieu kohsang rehn Koht? Iaduwen ahmw ese?

13 Nan atail ahnsou, duwehte nan keieun senturi, irail me kin uhwong Koht sohte kin malaulaula. (Wiewia 5:39) Karasepe, ni ahnsou me irail Sounkadehdehn Siohwa kan nan Germany sohte men wiahki Adolph Hitler arail kaun, e inoukihda me e pahn kemeirailla. (Madiu 23:10) Irail aramas akan me kin peikiong en Hitler koasoandi kan me adaneki Nazi nantihong kemehla Sounkadehdehn Siohwa kan. Mehlel, Nazi ko pweida ni arail koledi Sounkadehde kid kei oh kihiraillahng nan wasahn kalokolok kan. Irail pil kemehla ekei Sounkadehde kan. Ahpw, pwihn en Nazi ko sohte pweida ni arail song en kauwehla en Sounkadehde kan arail inou en papah Koht kelepw, oh re sohte pweida ni arail kin song en kauwehla sapwellimen Siohwa ladu kan nin duwen pwihn ehu. E sansal me doadoahk me kohwong irail Kristian pwukat kohsang rehn Koht, kaidehn sang aramas, oh sohte me kak kauwehla doadoahk me Koht ketin kupwurki en wiawi. Sounpahr weneisek mwuri, irail aramas me lelepek ong Koht oh pitsang en Hitler kalokolok kan kin papah Siohwa ‘sang mohngiongarail unsek, kapehdarail unsek oh ngenarail unsek,’ ahpw Hitler oh aramas me kin peikiong ih iei irail Nazi ko mourkihte ahr adsuwedo.

14. (a) Dahme irail me kin uhwong kan kin wia pwehn kauwehla doadoahk me sapwellimen Koht ladu kan kin wia, oh ia imwilahn met? (b) Soahng pwukat pahn kak kauwehla doadoahk me sapwellimen Koht aramas kin wia kohkohlahte? (Ipru 13:5, 6)

14 Nan pahr akan mwurin pwihn en Nazi ko uhwong Koht oh sapwellime aramas akan, mie aramas akan me pil kin nantihong uhwong Siohwa oh sapwellime aramas akan. Nan ekei sahpw kan nan Iurop, ekei pwihn en sarawi kan oh ekei kaunen wehi kan kin kahdaneki Sounkadehdehn Siohwa kan nin duwen ‘pwihn keper ehu’ oh soangen karaunohte pil wiawihong irail Kristian kan nan keieun senturi. (Wiewia 28:22) Ahpw, ni mehlel, mwoalen kopwung en Iurop ong palien pwung en aramas kasalehda me Sounkadehdehn Siohwa kan kin wia pelien lamalam ehu kaidehn pwihn en sarawi likamw ehu. Irail me uhwong kan anahne ese duwen met. Ahpw, mendahki met, irail me uhwong kan kin nantihlahte wiahda likamw akan duwen Sounkadehde kan. Pwehki met, ekei aramas kakommoal Sounkadehde kan sang doadoahk. Oh pil, seri en Sounkadehde kan kin ale kapailok sang iengerail tohnsukuhl kan. Irail aramas akan me kin ahneki contract en ihmw me Sounkadehde kan kin doadoahngki ong mihding kan pil solahr mweidohng Sounkadehde kan en doadoahngki. Oh pil, mie ahnsou me ekei ohpis en koperment kahng mweidala Sounkadehde kan en wiahla citizen de towe mehlel en wasa ieu pwehki irail Sounkadehde kan. Ahpw, mendahki met, Sounkadehdehn Siohwa kan kin kolokolete arail lelepek ong Siohwa Koht.

15, 16. Iaduwen Sounkadehdehn Siohwa kan nan France mwekidki uhwong me wiawihiong arail doadoahk en kalohk, oh dahme kahrehda irail kin nantihongete kalohk?

15 Karasepe, nan France, pali laud en aramas wasao wia aramas marain kei. Ahpw, mendahki met, ekei aramas me kin uhwong Sounkadehde kan kin kakehle kosonned akan me wiawihda pwehn kauhdi doadoahk en kalohk. Iaduwen Sounkadehdehn Siohwa kan wasao mwekidki met? Irail kalaudehla arail doadoahk en kalohk oh pil pweidahn arail doadoahk uhdahn kaperen. (Seims 4:7) Nan erein sounpwongte weneu, direlahn Paipel Study kohkihda persent 33 nan sahpwo! Met kin wia mehkot kansensuwed ong Sehdan me Tepil en kilang irail akan me mohngiong mehlel en mwekidki Rongamwahu. (Kaudiahl 12:17) Riatail Kristian kan nan France kin iang likih me sapwellimen Siohwa mahsen me soukohp Aiseia ntingihdi pahn pweida rehrail: “Sohte tehtehn mahwen ehu pahn kak kauweiukala; oh ke pahn kak sapeng koaros me kin kedipeiuk.”—Aiseia 54:17.

16 Sounkadehdehn Siohwa kan sohte kin perenki ale kalokolok. Ahpw, pwehki arail ale kaweid en peikiong sapwellimen Koht kosonned akan, irail sohte kak oh sohte pahn uhdihsang koasoia soahng kan me re rongehr. Irail kin nantihong wia tohnwehi mehlel kei. Ahpw, ni ahnsou me mie uhpene nanpwungen kosonned en Koht oh kosonned en aramas, irail kin peikiong Koht nin duwen arail kaun.

Dehr Masak Aramas

17. Dahme kahrehda kitail en dehr masak irail akan me kin uhwong kitail, oh ia pahn atail madamadau ong irail?

17 Irail me kin uhwong Koht kin mih nan irair keper ehu. Irail kin pelian Koht. Ihme kahrehda, kitail en kapwaiada en Sises kaweid en dehr masak irail ahpw kitail en kapakapki irail akan me kin kaloke kitail. (Madiu 5:44) Kitail kin kapakapki me: ma irail akan me kin uhwong Koht ni ahr sohte wehwehki, duwehte Sohl en Tarsus, Siohwa pahn ni kadek kahrehiong irail en kilangada padahk mehlel oh wekila. (2 Korint 4:4) Sohl wiahla Kristian men me iei wahnpoaron Pohl oh e ale lokolok laud sang irail kaun akan en ah ahnsou. Ahpw, e kin katakatamanki ienge pwoson teikan en “dukiong arail kaun akan oh soumas akan, re en peikiong irail, oh kapwaiada soahng koaros me mwahu. Padahkihong irail re en dehr kauwe emen—iangahki irail me kin uhwong irail—ahpw ahnsou koaros re en kin kasalehda wahu oh kadek oh aktikitik ong aramas koaros.” (Taitus 3:1, 2) Sounkadehdehn Siohwa kan nan France oh wasa teikan kin nantihong kapwaiada kaweid wet.

18. Ni ahl dah kei Siohwa kin kapitala sapwellime aramas akan, oh ia imwilahn met?

18 Koht padahkihong soukohp Seremaia: “I pahn kin ieiang uhk oh I pahn doareiukala.” (Seremaia 1:8) Iaduwen Siohwa pahn kapit kitail sang kalokolok oh uhwong rahnwet? Mwein e pahn kamwekid aramas marain men duwehte sounkopwung Kamaliel en sewese kitail. De mwein e pahn wiliandi irail kaun akan me kin uhwong oh mwersuwed ong irail akan me mwahu. Ahpw, ekei pak, Siohwa pahn mweidala kalokolok akan en lel kitail. (2 Timoty 3:12) Ma Koht pahn mweidohng kalokolok en lel kitail, e pahn ahnsou koaros kihong kitail kehl pwe kitail en kak dadaur. (1 Korint 10:13) Ahpw, sohte lipilipil dahme Koht kin mweidala en wiawi, kitail wehwehki duwen imwilahn met: Irail akan me kin uhwong sapwellimen Koht aramas akan kin uhwong Koht, oh irail akan me kin uhwong Koht sohte kak pweida.

19. Ia iren pahr en 2006, oh dahme kahrehda e konehng?

19 Sises padahkihong sapwellime tohnpadahk kan en kasik kalokolok. (Sohn 16:33) Pwehki met, mahsen kan me ntingdi nan Wiewia 5:29 me konehng atail ahnsou: “Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.” Pwehki kahrepe mwahu wet, mahsen kaperen pwukat pilipilda en wia atail Iren Pahr ong Sounkadehdehn Siohwa kan ong pahr 2006. Kitail en koasoanehdi nan kapehdatail en peikiong Koht erein pahr 2006 oh kohkohlahte!

[Nting tikitik me mi pah]

a “Sihsar” me irail samworo lapalap akan pilada ahnsowo iei Kaunen Rom (Emperor) Tiberius, me wia emen ohl me mwalaun oh sounkamaramas. Tiberius pil kin ndandki ah iang wia tiahk kasaut en nenek.—Daniel 11:15, 21.

Ke Kak Sapeng?

• Iaduwen wahnpoaron kan kasalehda mehn kahlemeng mwahu ong kitail ni arail lelohng uhwong?

• Dahme kahrehda kitail en ahnsou koaros peikiong Koht sang aramas?

• Irail me kin uhwong kitail kin uhdahn uhwong ihs?

• Ia imwilahn irail kan me kin dadaur pahn kalokolok?

[Blurb nan Pali 21]

Iren Pahr en 2006 iei met: “Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.” —Wiewia 5:29

[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 18]

“Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.”

[Kawehweh pen kilel kan nan ehu ehu pali 20]

Kaiapas likih aramas sang Koht

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share