Ke Kin Ese Duwen Met?
Sises ketin wia karasaras duwen “kisin kidi kan” pwehn kalingeringer?
Kisin seri men kolokol kisin kidi, sansal takai en mehn Krihk de Rom (pahnangin pahr epwiki Mwohn Krais lao lel pahr epwiki samwa Mwurin Krais)
Ehu ahnsowo, ni Sises eh ketiket likin sapwen Israel nan Siria nan Rom, lihen Krihk men pa kohla reh oh peki sawas. Sises ketin sapeng liho oh e pil ketin doadoahngki karasaras pwoat me karasapene irail me kaidehn mehn Suhs oh “kisin kidi kan.” Pahn kosonned en Moseso, kidi kan kin wia mahn samin kei. (Lipai 11:27) Ahpw ia duwe, Sises ketin wia karasaras wet pwehn kalingeringerih lihen Krihko oh irail me kaidehn mehn Suhs kan?
Soh douluhl. Nin duwen me e ketin kawehwehiong sapwellime tohnpadahk ko, Sises songosong en kasalehda me dahme e keieu kesempwalki ahnsowo iei en sewese mehn Suhs kan. Eri e karasahda ire kesempwalo, ni eh mahsanihong lihen Krihko: “E sapwung en kihsang kenen seri kan kanarail pilawa oh keselahng kisin kidi kan.” (Madiu 15:21-26, NW; Mark 7:26) Ong mehn Krihk oh Rom kan kidi kin kalapw wia neirail mahn kesempwal, me kin mi nan imwarail oh mwadong ong seri kan. Eri mahsen pwukat, “kisin kidi kan” kin kahrehda emen en medewehda mehkot me kansenamwahu oh kompoake. Lihen Krihko ese wehwehn sapwellimen Sises mahsen ko oh sapengki: “Mehlel, Maing; ahpw kidi kan pil kin kang mweremwer en kisin mwenge kan me kin pwupwudihsang nin tehpel en ar soumas akan.” Sises ketin kapingahki en liho eh pwoson oh kamwahwihala nah serepeino.—Madiu 15:27, 28.
En wahnpoaron Pohl kaweido pwung ni eh nda irail en dehr usehla arail seiloako?
Kilel en Sohp en wisik kepwe laud ehu me perperda (ni mwehin tepin Kristian akan)
Sohpo me weuwa Pohl kohla Italy kin pwungupwungudengkiseli kisinieng laud en nansedo. Erein arail uhdi kisin ahnsou kis, wahnpoarono kaweidki ren kasaula arail seiloako. (Wiewia 27:9-12) Mie kahrepen kaweid wet?
Sounseiloak en nansed akan mahso kin ese me seiloak nan sehd en Mediderenien kin keper erein sounpwong en kopou kan. Sang nan lukepen November lel lukepen March, sohte sohp kin seiloak nansedo. Ahpw seiloako me Pohl koasoakoasoia duwe pahn wiawi nan September de October. Sounnting en Rom Vegetius ntingihedi nan nah pwuhk Epitome of Military Science, (sounpar silipwuki samwa Mwurin Krais) kawehwehda duwen seiloak en nan sehd wet: “Ekei sounpwong kan kin uhdahn mwahu, ekei sounpwong sohte nohn, oh ekei sounpwong uhdahn sohte seiloak kak wiawi.” Vegetius koasoia me seiloak sohte kin keper sang nan May 27 lel September 14 ahpw ahnsou riau me sohte nohn mwahu de uhdahn keper, kin sang September 15 lel November 11 oh sang March 11 lel May 26. Pohl me kin kalapw seiloak, uhdahn wehwehki ire mehlel pwukat. Pwailet en sohpo oh ohl me wareneki sohpo ele pil ese duwen soahng pwukat, ahpw ira pohnsehse ahn Pohl kaweido. Arail seiloako imwikihla sohpo eh ohla.—Wiewia 27:9-12.