Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • bt irelaud 26 pp. 232-240
  • “Sohte Emen Kumwail Pahn Mehla”

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • “Sohte Emen Kumwail Pahn Mehla”
  • “Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • “Kisiniengo Uhdohng Kiht” (Wiewia 27:1-7a)
  • “Pwungupwungdengkiseli Melimelo” (Wiewia 27:7b-26)
  • “Kiht Koaros Ahpw Lellahng Sahpw” (Wiewia 27:27-44)
  • “Inenen Kadek” (Wiewia 28:1-10)
  • Pohl Pekederla Rom
    Mehn Kasukuhl kan me Ke Kak Sukuhlkihsang Paipel
  • Ken Eimah Pwehki Siohwa Iei Sawaspomw
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa (Ong Onop)—2020
  • “Kadehdehda ni Unsek”
    “Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
“Kadehdehda ni Unsek” Duwen Wehin Koht
bt irelaud 26 pp. 232-240

IRELAUD 26

“Sohte Emen Kumwail Pahn Mehla”

Ni ahnsou me sohp me Pohl iango mwowihdi oh ohla, e kasalehda pwoson laud oh limpoak ong aramas

Poahsoankihda Wiewia 27:1–28:10

1, 2. Soangen seiloak dah me Pohl pahn wia, oh ele dahme e pwunupwunodki?

KEPINA Pestus padahkihong Pohl: “Ke pahn kohla rehn Sihsar.” Ni eh rong met, Pohl ele medemedewe laud duwen dahme pahn wiawihong ih ni eh pahn kohla rehn Sihsar. Pohl senselkiher nan imweteng sounpar riau kahrehda seiloak reirei ong Rom wet pahn weksang dahme e kin kilikilang rahn koaros. (Wiewia 25:12) Ahpw Pohl iangehr seiloak nansed pak tohto, oh kaidehn seiloak pwukat koaros kin kansenamwahu. Eri ele Pohl kin pwunodki seiloak wet, oh pil duwen eh pahn koasoiong Sihsar.

2 Pohl lelohngehr “kahpwal nansed” pak tohto oh pak siluh e pitsang sohp me mwowihdi oh ohla, oh pil peipeiseli pwohng ehu oh rahn ehu nan madauo. (2 Kor. 11:25, 26) Patehng met, eh seiloako pahn uhdahn weksang seiloak en misineri kan me e kin wia ni eh sohte sensel. Pohl pahn seiloak nin duwen emen me sensel oh e pahn seiloangki mwail 2,000 sang Sesaria lel Rom. Ia duwe, e pahn kak kanekehla seiloak wet oh sohte ohla? Ma e pil pitsang met, e pahn ale kadeik oh kamakamala nan Rom? Taman me e pahn ale kopwung sang koperment me keieu manaman ahnsowo nan ahn Sehdan sampah.

3. Dahme Pohl koasoanehdi en wia, oh dahme kitail pahn koasoiapene nan irelaud wet?

3 Mwurin omw wadekehr soahng koaros duwen Pohl, ia duwe, ke medewe me solahr eh koapworopwor ni eh medewe duwen dahme kakete wiawihong ih? Soh! E ese me e pahn lelohng kahpwal kan, ahpw e sehse soangen kahpwal dah e pahn lelohng. Pohl ese me e sohte pahn mwahuong ih en pwunupwunodki soahng kan me sohte mehkot e kak wiahiong. E pil ese me ma e nohn pwunod, e kakete sohla ahneki peren me e kin ahneki ni ahnsou me e kin kalohk. (Mad. 6:27, 34) Pohl ese me kupwuren Siohwa ong ih iei en isaneki ahnsou mwahu koaros en kalohkihong aramas duwen rongamwahu en Wehin Koht, pil iangahki kaun akan. (Wiewia 9:15) Pohl koasoanehdi teng en kapwaiada eh pwukoa mendahki kahpwal akan. Ia duwe, kitail sou men alasang? Met kitail pahn tehkpene duwen en Pohl seiloakla Rom oh ia duwen atail kak paiekihda eh mehn kahlemeng.

“Kisiniengo Uhdohng Kiht” (Wiewia 27:1-7a)

4. Soangen sohp dah me Pohl iang ni eh tapiada eh seiloako, oh ihs ienge meh riemeno?

4 Pohl oh ekei me selidi ko mi pahn epwelpen lapalap en Rom men me ede Sulius, me koasoanehdi ren iangada sohp en wisik kepwe ehu me lellahr Sesaria. Sohpo kohsang Adramitium, wasahn peidi en sohp ehu me mi palikapi en Eisia Tikitik (wasa me met adaneki Türkiye), sohsohpeilahng kahnimw en Mitilihne pohn dekehn Lesbos. Sohp wet pahn seiloakla paliepeng oh mwuri seiloakla palikapi, e pahn kin uhdi pwehn kihdi oh pwekada kepwe kan. Soangen sohp pwukat sohte wiawihda pwehn wisik pahsinse, ahpw mehlel me sensel kan. (Menlau kilang koakon “Seiloak en Nansed oh Elen Kawiliali Kepwe kan.”) Kalahngan ieu me kaidehn Pohl kelehpw me wia Kristian nanpwungen pwihn en irail me kin kauwehla kosonned. Iengen Pohl me pwoson riemen, Aristarkus oh Luk, me iang ih. Luk me ntingihedi dahme wiawi. Ahpw kitail sehse ma iengen Pohl me loalopwoat riemenet pein pwain ira pohn sohpo de ira sohte pweipwei pwe ira kin papah Pohl.—Wiewia 27:1, 2.

SEILOAK EN NANSED OH ELEN KAWILIALI KEPWE KAN

Mahsie sohp kan kin keieu kadoadoahk ong delingeki kepwe kan, a kaidehn ong wa pahsinse kan. Aramas akan me men iang sohp anahne rapahki sohp en delingeki kepwe kan me pahn kohla wasa me re men kohla ie, song en koasoanehdi uwen pweinarail en iang sohpo, oh awih lao sohpo pahn mwesel.

Kiden sohp kin seiseiloakseli nan sehd en Mediderenien pwehn delingeki mwenge oh kepwe teikan. Tohto me kin iang soangen sohp pwukat kin anahne meir pohn dek, ele nan ihmw likou ehu me re kin kak kauwada nipwong oh pwurehng kapwurehdi nimenseng. Re kin pil anahne wahda soahng koaros me re anahne ong seiloako, me iangahki kanarail mwenge oh arail mehn meir.

Kisinieng kan me pahn wiahda uwen werei en seiloak pwukat. Pwehki mesenleng eh kin suwed erein ahnsoun kopou kan, seiloak sohte kin kalapw wiawi sang nanwerengen November lel nanwerengen March.

Sohp en mahs ehu oh wasa pahieu me kisehn sohpo sang mwurin sohpo lel mwohn sohpo. 1. Padil en ilihl kan. 2. Serek laud. 3. Angke kan. 4. Serek tikitik.

5. Ihs me Pohl tuhwong nan Saidon, oh dahme kitail kak sukuhlkihsang met?

5 Mwurin ar seiloangkilahr rahn ehu nansedo, oh seiloangkiher mwail 70 kolahng paliepeng, sohpo peidi Saidon me mi ni oaroahr en Siria. Sulius sohte wiahiong Pohl dahme e kin wiahiong irail me kin kauwehla kosonned, ele pwehki Pohl wia towe mehlel en Rom men me saikinte mie mehn kadehde me e dipada. (Wiewia 22:27, 28; 26:31, 32) Sulius mweidohng Pohl en doudi pohn sahpwo pwehn tuhwong ienge Kristian akan. Ia uwen Kristian ako ar perenkihda arail apwalih wahnpoarono mwurin eh senselki ahnsou reirei! Ele ke kak medewehla ekei ahl akan en pil kasamwo meteikan oh kasalehda soangen epwel limpoakohte. Ma ke wia met, ke pahn pil kehlailkihda.—Wiewia 27:3.

6-8. Wasa dah kan me re kohla mwurin arail kohkohsang Saidon, oh ahnsou mwahu dah kan me Pohl ahneki pwehn kak kalohk?

6 Sohpo mweselsang Saidon oh pousehlahte seiloak peipeian oaroahro oh daulih Silisia, kerenlahng Tarsus, wasa me Pohl tikida ie. Luk sohte koasoia wasa teikan me re uhdi ie, ahpw e kasalehda me irail lelohng keper ni eh nda “kisiniengo uhdohng kiht.” (Wiewia 27:4, 5) Ahpw kitail kak medewehla Pohl eh isaneki ahnsou mwahu koaros en kalohki rongamwahwo. Kitail kak kamehlele me e uhdahn kalohk ong ienge me sensel ko oh meteikan me iang sohpo, iangahki tohndoadoahk en sohpo oh sounpei kan, oh pil aramas akan ni wasahn peidi en sohp kan wasa koaros me sohpo kin peidi ie. Ia duwe, kitail pil kin isanekihla ahnsou mwahu koaros en kalohk rahnpwukat?

7 Sohpo eri lella Maira, wasahn peidi en sohp ehu ni palikapi ni oaroahr en Eisia Tikitik. Ih wasao me Pohl oh meteikan iangada ehu sohp tohrohr me pahn kohla Rom, wasa me re seiseiloaklahng ie. (Wiewia 27:6) Ni ahnsou ko, Isip kin netikihong Rom wihd oh krein, oh weren mehn Isip sohp kan me kin wisik krein kin peipei Maira. Sulius eri diarada ehu soangen sohp pwukat oh padahkihong sounpei ko oh me sensel ko ren iangada. Sohp wet laudsang sohp me re tepin iango. Sohp wet wahda wihd kesempwal ko oh pil aramas 276 me iangahki tohndoadoahk en sohpo, sounpei kan, me selidi kan oh meteikan me seiseiloakla Rom. E sansal me ni arail kin weliweliali sohp, en Pohl wasahn kalohko kin lalaudla, oh kitail kak kamehlele me e kin kalohk ong aramas koaros ni uwen eh kak.

8 Mwuri sohpo seiloaklahng Naidus ni palieir en palikapi en Eisia Tikitik. Ma nan wehwe mwahu, kisiniengo kak sewese sohpo en lella wasao erein rahn ehute. Ahpw Luk kosoaia “mwurin at senserek wawai kohla erein rahn tohto, se ahpw lellahng Naidus nan apwal laud.” (Wiewia 27:7a) Arail seiloako apwalla pwehki nan wehwe suwed. (Menlau kilang koakon “Kisinieng Laud en Mediderenien.”) Medewehla uwen soansuwed en aramas ko pohn sohpo ni arail song en senserek kohla nansed me kisinieng laud oh iloakin.

KISINIENG LAUD EN MEDIDERENIEN

Kisinieng oh ahnsou kan kin kalapw koasoanehdi iahd oh ia wasa me sohp en delingeki kepwe kan mahso pahn kak seiloak nan Mediderenien de Sehd Laudo. Ni palimesehn sehdo, kisinieng kin kalapw ipihpdo sang palikapi kohla palimese erein ahnsoun kakarakar. Met kin kamengeila seiloakla palimese, duwehte dahme wiawihong Pohl erein eh pwurupwurasang eh kesiluhwen seiloak en misinerio. Ih oh kompoakepah ko iang sohp me kohsang Mailihdus, irail daulih Rohdes, oh peidi Patara. E mwomwen me re inensangte mwo oh kohla Dair ni oaroahr en Penisia. Luk ntingihedi me irail seiloak daulih Saiprus ni palimeing, me wehwehki me irail seiloak ni palieir en Saiprus.—Wiewia 21:1-3.

Ia duwen ma re seiloak pwurala pali teio, ni palikapi? Mwein sohp kan kin seiloak kohla palikapi ni arail kin keid ni ahlohte ma e mwahu iren mesenlengo. Ahpw ekei pak met sohte kin kak wiawi. Ehu pwuhk (The International Standard Bible Encyclopedia) koasoia: “Ni ahnsoun kopou, e kin apwal en kasawih iren mesenleng oh melimel laud kan kin mwekidla palimese oh kotehla Mediderenien. Melimel ko kin iangahki kisinieng kehlail, oh ekei pak mwutinieng, oh kalapw keteu laud de pil sinoh.” E kin uhdahn keper en seiloak erein soangen ahnsowo.

Ahpw kereniong ahnsou ko koaros, sohp kan kin seiloakla paliepeng en oaroahr en Palestin, oh douluhlla palikapi limwahn Pampilia. Nan wasa ko, kisinieng me ipido sang ni sahpwo oh sang palikapi kin kak sewese sohp kan. Ih met me wiawihong sohp me Pohl iang ni eh sensel powe, erein eh tepida seiseiloakla Rom. Ahpw kisiniengo kin kakete mwadang wekidekla oh keperla. (Wiewia 27:4) Sohp en delingek krein me Luk kin kalapw koasoia nan ireo ele kin seiloakla paliepeng sang Isip oh eri wetla nan sehd mwele me mi nanpwungen Saiprus oh Eisia Tikitik. Sang Maira, kepdino koasoanehdi en douluhlahte palikapi—pidekla ni imwin Krihs oh kohda palikapi en oaroahr en Itali. (Wiewia 27:5, 6) Ahpw, kisinieng oh ahnsou kan me kahrehda sohpo en wekidala ahl me e pahn keid ie!

“Pwungupwungdengkiseli Melimelo” (Wiewia 27:7b-26)

9, 10. Kahpwal dah kan me pwarada ni ar karanihala Krihd?

9 Kepdin en sohpo koasoanehdi ren douluhlla palikapi sang Naidus, ahpw Luk, me iang seiloako, kosoaia me “kisiniengo sohte mweidohng kiht sen inenlahte.” (Wiewia 27:7b) Ni sohpo eh dohlahsang sahpwo, kisinieng kehlail ehu sang paliepeng en palikapi wairaillahng palieir. Duwehte dekehn Saiprus eh pere sohpo sang kisinieng laud en mwoweo, met dekehn Krihd me uhd pere. Mwurin sohpo eh daulih imwin sapw en Salmone me mi palimesehn imwin Krihd, nan wehwe ekis mwahula. Dahme kahrehda? Sohpo uhd mihmi ni palieir en dekeo, wasa me kisiniengo sohte nohn kehlail. Medewehla uwen irail kan me mi pohn sohpo ar nsenamwahula ni ahnsowo! Ahpw tohndoadoahk kan en pohn sohpo ese me kerenlahngehr ahnsoun kopou, oh e pahn keper en seiloak ahnsowo. Met wia mehn kapwunod ehu ong irail.

10 Luk koasoia: “Ni at nannanti senserek peianla oaroahro [en Krihd], se ahpw lella wasa ehu me adaneki Kepdau Mwahu.” Mendahki sahpwo perehsang sohpo kisinieng, sohpo wie pwungupwungdekselihte. Ahpw mwuhr re diarada wasa mwahu en kadaridi ankeo nan kisin dahu ehu me karanih wasa me oaroahro sallahng paliepeng. Ia uwen werei re mihmihki mwo? Luk kosoaia me “ahnsou reirei,” ahpw ma re mihmi mwo wereila, arail seiloako pahn pil apwalla. Sounpwong en September oh October kin wia ahnsou keper en seiloak.—Wiewia 27:8, 9.

11. Kaweid dah me Pohl kihong tohn sohpo, ahpw pilipil dah me re wiahda?

11 Ekei tohn sohpo peki en Pohl kaweid pwehki eh iangehr seiloak nan Mediderenien. Eri e ndaiong irail en uhdi mahs. Pwe ma re doula, met kak kahrehda “imwila suwed oh pil luhs laud,” oh re pil kak mehkihla. Ahpw, kepdin en sohpo oh me waraneki sohpo men doulahte, mwein pwehki ira pehm me re anahne kilangada wasa me sohte keper. Irail kahrehiong Sulius en pwungki arail koasoandio oh pali laud en irail men song lella Pihniks, wasahn peidi en sohp me ekis dohsang wasao. Mwein kepdauwo uhdahn laud oh mwahu ong sohpo en wie peipei ie ni ahnsoun kopou. Eri ni kisinieng tikitik ehu me mwomwen mwahu ong arail seiloako ipido sang palieir, sohpo eri mweselda.—Wiewia 27:10-13.

12. Mwurin arail kohkohsang Krihd, soangen kahpwal dah me sohpo lelohng, oh ia duwen tohndoadoahk en sohpo ar soikala kahpwalo?

12 Eri “kisinieng kehlail ehu” ahpw ipidohsang paliepeng en palimese. Erein ahnsoukis, irail diarada wasahn rukala pahn mwetehn “kisin deke me adaneki Kauda” me mi mwail 40 sang Kepdau Mwahu. Ahpw re mihmihte nan keper pwe kisiniengo kak wairailla palieir lao re serada pohn mad kan me karanih oaroahr en Aperika. Pwe ren dehr serada, sehla ko waikolong kisin pwoht me sohpo weuwao. Met uhdahn apwal pwe pwohto direkihla pihl. Re ahpw pirekipene sohpo sahl pwe ren katengehdi. Oh re ahpw lapwahda selin sereko oh doadoahk laud pwehn mweidohng sohpo en iangala kisiniengo. Medewehla uwen kamasepwehk en ahnsowo! Mendahki arail doadoahk laud, sohpo ‘uhdahn pwungupwungdengkiselihte melimelo.’ Ni kesiluh en rahno, irail kesehsang ekei kepwehn sohpo pwe sohpo en kak peipeite.—Wiewia 27:14-19.

13. Ia mwomwen irair en pohn sohp me Pohl iango erein melimelo?

13 Tohn sohpo mwein uhdahn masepwehkada. Ahpw Pohl oh ienge ko uhdahn eimah. Kauno ketin kamehlelehiongehr Pohl mwoweo me e pahn kalohk nan Rom, oh mwuhr tohnleng men pwurehng kamehlelehiong ih inou wet. (Wiewia 19:21; 23:11) Ahpw erein wihk riau, melimel laudo sohte uhdi. Pwehki e keteu laud oh depwek mosul ehu perehla ketipino oh usu kan, kepdino sohte ese wasa re mi ie de kohkohla ie. E pil apwal ong irail en mwenge. Pwehki kopou, keteu, masak, oh mehn madau, re sohte men mwenge.

14, 15. (a) Ni eh koasoiong tohn sohpo, dahme kahrehda Pohl pwurehng katamanda dahme e nda mwoweo? (b) Dahme kitail kak sukuhlkihsang rohng en koapworopwor me Pohl ehukihong tohn sohpo?

14 Pohl kesihnenda. E pwurehng katamanda dahme e nda mwoweo, ahpw kaidehn pwehn kauwe sehla ko. Ahpw irair suwedo me re mi loale kadehdehda me en Pohl kaweido pwung. Ih eri nda: “I kangoangei kumwail en eimah, pwe sohte emen kumwail pahn mehla, sohpette me pahn ohla.” (Wiewia 27:21, 22) Ia uwen eh koasoi ko eh kansenamwahwihala me rongorong ko! Pohl pil uhdahn perenkihda Siohwa eh ketikihong ih rohng en koapworopwor wet en padahkihong meteikan pohn sohpo. E kesempwal kitail en taman me Siohwa kin ketin nsenohki mouren aramas koaros. Wahnpoaron Piter ntingihedi: “Siohwa . . . sohte kin ketin kupwurki emen en kasohrala ahpw e ketin kupwurki aramas koaros en koluhla.” (2 Pit. 3:9) Ia uwen kesempwal kitail en wia uwen atail kak en ehukihong koaros me kitail kak duwen sapwellimen Siohwa rohng en koapworopwor! Arail mour, me kesempwal ong Siohwa, mihmi nan keper.

15 Mwein Pohl wie kalokalohkihongehr me tohto pohn sohpo duwen eh “koapworopworki inou me Koht” ketin wiadahr. (Wiewia 26:6; Kol. 1:5) Ahpw ni ahnsou me irail koaros medewe me sohpo pahn mwowihdi oh ohla, Pohl kak kihong irail kahrepe kehlail ehu me re kak koapworopworki me re pahn pitila. E nda: “Pwe nipwongo, Koht me ketin sapwellimankin ie . . . ketin poaronehdo tohnleng men oh e kesihnenda mpei oh nda: ‘Pohl, ke dehr masak. Ke uhdahn pahn kesihnenda mwohn Sihsar, oh kilang! Koht pahn ketin doarehla mouren irail koaros me iang uhk seiloak.’” Pohl kangoange irail, oh nda: “Eri, ohl ako, kumwail en eimah, pwe I kamehlele Koht me e uhdahn pahn wiawi nin duwen me I rongehr. Ahpw, kitail pahn pwungidekdahng pohn oaroahr en deke ehu.”—Wiewia 27:23-26.

“Kiht Koaros Ahpw Lellahng Sahpw” (Wiewia 27:27-44)

Pohl wie kapakap nan kapin sohpo me diren aramas. Ekei pahsinse me pwangadahr ko itiekidi a ekei kilikilang. Pilawa patapat kei mi pohn kisin palas kan.

“E . . . kalahngankihong Koht mwohrail koaros.”—Wiewia 27:35

16, 17. (a) Iahd me Pohl kapakap, oh ia imwilahn met? (b) Ia duwen dahme Pohl koasoiao eh pweida?

16 Erein wihk kamasepwehk riau, kisiniengo weuwahki sohpo mpen mwail 540. Oh mwurin mwo, sehla ko medewe me re kerenlahngehr sahpw, mwein pwehki re rong ngilen ilok ko eh pwungupwungudek pohn sahpw ehu me karanih irail. Irail ahpw kadaridi angke kei ni kapin sohpo pwehn dehr peila oh pwehn kahrehiong mwohn sohpo en inenlahng sahpwo pwe ren kak sereklahng pohn oaroahro. Ni ahnsowo, sehla ko song en kohkohsang sohpo ahpw sounpei ko kauhiraildi. Re wia met pwehki Pohl ndaiong kaunen sounpeio oh sounpei ko: “Ma ohl pwukat sohte pahn mihmihte pohn sohpet, kumwail sohte kak mourla.” Sohpo sohla nohn mwekimwekid, eri Pohl kangoangehkin irail koaros en mwenge, oh pwurehng kamehlelehiong irail me re pahn pitila. Pohl eri “kalahngankihong Koht mwohrail koaros.” (Wiewia 27:31, 35) Ni eh kasalehda kalahngan nan eh kapakap, e wiahda mehn kahlemeng mwahu ong Luk, Aristarkus, oh Kristian kan rahnwet. Ia duwe, omw kapakap kan nan wehipokon kin kangoange oh kansenamwahwih meteikan?

17 Mwurin en Pohl kapakapo, “irail koaros ahpw solahr pwunod oh tepida mwenge.” (Wiewia 27:36) Mwuri re kamarahda sohpo ni arail kesehla wihd ko nansedo pwe sohpo en kak peila ni oaroahro. Ni eh rahnpeseng, tohn sohpo lupukada selin angke kan, lapwahda selin padil en ilihl kan, oh apihada kisin serek me mi mwoweo pwe ren kak wahlong sohpo ni oaroahro. Mwoweo ahpw tengala, mwein pohn pihk en oaroahro de nan pwelmatak, oh mwurio ahpw tepida ohkihla ilok ko. Ekei sounpei ko men kemehla me selidi ko pwe re de tang, ahpw Sulius kauhiraildi. E ndaiong koaros en papala de doadoahngki mehkot pwehn peidahla pohn oaroahro. Dahme Pohl kohpadao pweida—koaros meh 276 pitila. Ei, “koaros ahpw lellahng sahpw.” Ahpw ia wasa re peilong ie?—Wiewia 27:44.

“Inenen Kadek” (Wiewia 28:1-10)

18-20. Ia duwen tohn Malda ko ar “inenen kadek,” oh manaman dahieu me wiawi?

18 Me pitila ko mi pohn dekehn Malda ni palieir en Sisili. (Menlau kilang kakon “Malda—Ia Wasa?”) Aramas akan me sohte kin lokaiahn Krihs pohn dekeo kin ‘inenen kadek ong irail.’ (Wiewia 28:2) Tohn dekeo saunda kisiniei ehu ong aramas ako me re ahpwtehn tuhwong, me wisekesek oh pou. Mendahki e keteu oh kopou, kisinieio sewese irail ren karakarada. Manaman ehu eri wiawi.

19 Pohl men iang sawas. Eri e kihpene tuwi kei oh kihdiong pohn kisinieio. Ni eh wiewia met sineik pwoisin men pwediei sang nan tuwi ko oh ngalis ih oh pidpene peho. Tohn Malda ko medewe me met kalokolok ehu sang koht akan.a

20 Ni tohn dekeo ar kilang me Pohl keikeidi, re medewe me e pahn “mpwospeseng.” Nin duwen me pwuhk ehu koasoia, lepin lokaiahn Krihs me kadoadoahk wasaht iei lepin lokaia ehu me toahkte kan me kin doadoahngki. Eri e sohte kapwuriamwei me Luk, toahkte me aramas tohto kin poakepoakeo, doadoahngki lepin lokaia wet. (Wiewia 28:6; Kol. 4:14) Ahpw Pohl sipedasang sineik pwoisino oh sohte ohkihla.

21. (a) Ia ekei karasepen kawehwe pisetik oh pwung me Luk wia nan iretikitik pwukat? (b) Manaman dah kan me Pohl wiahda, oh ia duwen mehn Malda kan ar mwekidki met?

21 Ohl kepwehpwe men me adaneki Puplius kin mihmi wasao. Ele ih emen kaun en Rom kan nan Malda. Luk kawehwehda ih nin duwen “ohl kesempwal men nan dekeo” oh ih mwahrohte me pil nting pohn kepwehn mahs riau me dierekda nan Malda. E kasalehda kadek ong Pohl oh ienge ko erein rahn siluh. Ahpw, en Puplius pahpao soumwahu. Luk pil pwurehng kawehwehda soumwahu ehu ni pwung. E kawehwehda ni pisetik duwen kilelepen soumwahwo ni eh nda me ohlo “wonohn nan peht pwehki soumwahu karakar oh mwesen ntahkereker.” Pohl eri kapakap oh kihdi peh ko pohn ohlo, ohlo eri mwahula. Pwehki re uhdahn perenkihda manamano, tohn wasao wahdo aramas soumwahu teikan pwe ren mwahula, oh re pil wahdo kisakis teikan ong Pohl oh ienge ko pwehn kaitarala arail anahn kan.—Wiewia 28:7-10.

22. (a) Ia duwen emen sounpadahk eh kapinga en Luk eh kawehwehda arail seiloakla Romo? (b) Dahme kitail pahn tehkpene nan irelaud en mwurin met?

22 Kawehwehpen en Pohl seiloak me kitail koasoiapenehr uhdahn pwung oh mehlel. Emen sounpadahk koasoia: “Dahme Luk ntingihedi kin oaritik sang pwuhk teikan nan Paipel. Oaritik kan me pid seiloak en nansed kin uhdahn pisetik oh mwomwen eh kawehwehda irair en nansed en palimesehn Mediderenien uhdahn pwung,” me kahrehda me e mwomwen me Luk kin ntingihedi soahng pwukat ehuehu rahn. Ele Luk kin ntingihedi soahng pwukat erein eh kin seiseiloak rehn wahnpoarono. Ma iei, Luk pahn ntingihedi soahng tohto me pid duwen dahme wiawi mwuhr nan arail seiloako. Dahme pahn wiawihong Pohl ni ahnsou me re pahn lella Rom? Kitail pahn kilang.

MALDA—IA WASA?

Mie soangsoangen deke kan me saman kan kamehlele me kakete wia dekehn “Malda,” wasa me sohp me Pohl iango ohla ie. Ekei kamehlele me Pohl lella ni deke ehu limwahn Corfu, ni oaroahr en palikapi en Krihs. Pil ekei kamehlele me lepin lokaia “Malda” me kadoadoahk nan pwuhken Wiewia kawehwehda ia wasa e mi ie. Lepin lokaiahn Krihso iei Me·liʹte. Eri ekei kamehlele me sohp me Pohl iango ohla Melite Illyrica, me met adaneki Mljet, me mi limwahn oaroahr en Croatia, nan Sehd Adria.

Mehlel, Wiewia 27:27 koasoia duwen “Sehd en Adria,” ahpw ni mwehin Pohlo “Adria” wia wasa ehu me laudsang Sehd Adria en rahnwet. E patehng Sehd lonian oh Sehd en palimesehn Sisili oh palikapi en Krihd, me iangahki sehd me karanih Malda en rahnwet.

Kisiniengo kahrehiong Sohp me Pohl iango en ipihpdihla palieir sang Naidus lel pahnangin Krihd. Pwehki kisinieng en nan melimelo, sohpo ele sohte pahn kak wekidek oh seiloakdahla paliepeng lel Mljet de deke ehu me karanih Corfu. Eri ele Malda mi palikapi. Eri mwein dekehn Malda me mi palieir en Sisili kakete wia wasa me sohpo ohla ieo.

a En mehn Malda ko ar ese soangen sineik ko kasalehda me mie sineik pwoisin kan (vipers) pohn dekeo ahnsowo. Rahnpwukat, solahr sineik pwoisin kin dierek nan Malda. Met kakete pwehki wekwekilahn irair en sahpwo erein sounpar epwiki kei. De pwehki direlahn aramas pohn sahpwo, kahrehda sineik pwoisin ko mwein sohrala de kamakamala.

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share