Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
April 3-9
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SEREMAIA 17-21
“Mweidohng Siohwa en Ketin Kaiahne Omw Madamadau oh Wiewia”
w99-E 4/1 22 par. 3
Ihs me Kin Kaiahne Omw Madamadau?
Pwehn ketin karasahda ahn aramas men eh mwekidki oh peikiong sapwellimen Siohwa kaiahn, Siohwa ketin padahkihong soukohp Seremaia en kohla wasahn wiahda sah kan. Seremaia kilang ahn sounwia dahlo eh kin wekidala eh madamadau duwen dahme e pahn wia ni dahlo me e song en wiahdao kin “sapwungala.” Siohwa eri mahsanih: “Ia duwe, I sohte kak wiahiong kumwail mehn Israel, soahng me sounwia dahlo kin wiahiong pwehlo? Kumwail kin mihmi nin limei kat duwehte pwehl nan pehn sounwia dahlo.” (Seremaia 18:1-6) Ia duwe, met wehwehki me mehn Israel ko duwehte nesen pwehl me mi nin limen Siohwa pwe en ketin wekidohng ni soangsoangen mwohmw kan?
it-2-E 776 par. 4
Koluhla
Sounwia dahl men ele kin tepida wiahda ehu dahl oh eri wekidohng ehu mwohmw tohrohr ma dahlo “sapwungala.” (Ser 18:3, 4) Sang karasaras wet, Siohwa ketin karasahda me e sohte ketin duwehte sounwia dahl men me kin “sapwungala,” ahpw me e ketin sapwellimanki manaman pohn tohnsampah, manaman en ketin wekidala sapwellime wiewia ong irail nin duwen arail kin mwekidki de sohte mwekidki sapwellime pwung oh mahk. (Pil kilang Ais 45:9; Ro 9:19-21.) Eri e kak ketin “wekidala [eh] lamalam duwen me [e] ndao” ong ma e pahn ketin kamwomwala de kauwada wehi ehu, met pahn kohsang mwomwen wehio eh mwekidki dahme e ketin wiahiong mwoweo. (Ser 18:5-10) Eri, met sohte wehwehki me Sounwiapatail Lapalapo, Siohwa, kin ketin sapwungala, ahpw pwehki wekideklahn irair en mohngiong en aramaso me duwehte “nesen pwehl” iei me kin kahrehda Siohwa en ketin wekidala eh lamalam oh kupwure.
w99-E 4/1 22 par. 4-5
Ihs me Kin Kaiahne Omw Madamadau?
Siohwa sohte kin ketin doadoahngki sapwellime manaman lapalap pwehn idingkihong aramas akan en wia soahng kan me re sohte men wia; e pil sohte ketin pwukoahki soahng sapwung kan, duwehte me sounwia dahl men kin wia. (Deuderonomi 32:4) Sapwung kan kin sansalda ni irail kan me Siohwa kin ketin kaiahne ni ahl mwahu ar pelianda sapwellime kaweid. Met kin wia wekpeseng laud nanpwungen kowe oh nesen pwehl ehu. Ke ahneki saledek en wiahda pilipil. Ni omw wia met, ke kak pilada en mwekidki de soikala sapwellimen Siohwa kaiahn.
Ia uwen met eh wia mehn kasukuhl kesempwal ehu! Ia uwen eh mwahu en rong kapitien Siohwa ahpw kaidehn en pohnmwahso oh nda, “Sohte me pahn ndaiong ie dahme I en wia”! Kitail koaros anahne sapwellimen Siohwa kaweid en kamwakid kitail. (Sohn 17:3) Kitail en duwehte sounmelkahkao Depit me kapakapki: “Maing Kaun, komw ketin padahkihong ie, oh kasalehong ie sapwellimomwi ahl akan.” (Melkahka 25:4) Taman dahme Nanmwarki Solomon nda: “Lepin padahk pwukat pil kak kalaudehla loalokong en me loalokong kan.” (Lepin Padahk 1:5) Ia duwe, ke pahn rong? Ma ei, eri “omw erpit oh dehdehki en wia poadoarepomw.”—Lepin Padahk 2:11.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Pere Mohngiongomw
13 Seremaia kihda kaweid wet, “Ihs me kak wehwehki audepen mohngiong en aramas?” (Seremaia 17:9) Widing en mohngiong kin sansalkihda ahnsou me kitail kin kihong kahrepe kan ong dahme kahrehda kitail wiahkihda sapwung kan de kamwahuwih dahme kitail wiahda me sohte itar de doare atail soh-unsek laud akan de kalaudehla koasoipen mehkan me kitail wiahda. Mohngiong widing kin kak wia soahng riau ahnsoukis—koasoia mehkot me mwahu ahpw wiewia ehu soahng tohrohr. (Melkahka 12:2; Lepin Padahk 23:7) Ia uwen kesempwal kitail en kasawihada audepen mohngiongitail kan ni mehlel!
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Seremaia
20:7—Ni ahl dah me Siohwa ketin doadoahngki sapwellime roson oh pelianiki Seremaia oh liepehdi ih? Pwehki Seremaia ah lelohng irair me aramas akan kailongki, mwamwahliki, oh kaloke ih ni ah kalokalohkiseli sapwellimen Siohwa mahsen en kadeik kan, Seremaia ahneki pepehm me solahr ah kehl en pousehlahte wia doadoahk wet. Ahpw, Siohwa ketin doadoahngki sapwellime roson oh pelianiki soangen pepehm pwukat oh kamanahiong Seremaia en doulahte mwomwe. Eri, Siohwa ketin liepehdi Seremaia ni ah ketin doadoahngki ih en wiahda dahme soukohp pein lemehiong me e sohte kak wiahda.
April 10-16
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SEREMAIA 22-24
“Ke Ahneki ‘Mohngiong Ehu Pwehn Esehla’ Siohwa?”
Ke Ahneki “Mohngiong Ehu Pwehn Esehla” Siohwa?
2 Ehu pak, Siohwa ketin karasahiong aramas wahntuhke pik. E sohte ketin mahmahsanihong aramas duwen wahntuhke pik eh kak sewese arail roson E ketin mahmahsanih dahme mi nan mohngiongirail. Dahme e ketin mahsanih kak sewese kitail oh irail kan me kitail poakohng. Erein atail koasoiapene dahme e ketin mahsanih, medewe duwen dahme kitail Kristian kan anahne sukuhlki.
Ke Ahneki “Mohngiong Ehu Pwehn Esehla” Siohwa?
4 Siohwa ketin mahsaniheki duwen aramas mwahu ko: “I pahn kihong irail mohngiong ehu pwehn esehla ngehi, me ngehi iei Siohwa; oh re pahn wiahla nei aramas.” (Ser. 24:7, NW) Iren Paipel wet kangoange kitail pwehki e wehwehki me Koht ketin kupwurki kitail en ahneki “mohngiong ehu pwehn esehla” ih, de soangen aramas me men esehla ih oh me men wia kisehn sapwellime aramas. Ia duwen atail pahn wiahla soangen aramaso? Kitail en onopki Paipel oh kapwaiada dahme kitail sukuhlki. Eri, kitail en koluhla oh uhdihsang wiewia dihp nan atail mour. Mwuhr, kitail en inoukihong Koht atail mour oh papidaisla ni mwaren Sahmo, sapwellime Ohlo, oh sapwellimen Koht manaman. (Mad. 28:19, 20; Wiewia 3:19) Ke wiadahr kahk pwukat? De met ke kin kaukaule towehda mihting kan en Sounkadehdehn Siohwa kan oh wiewia kahk pwukat?
Ke Ahneki “Mohngiong Ehu Pwehn Esehla” Siohwa?
3 Nan pahr 617 mwohn Krais, mehn Suda kan kin wiewia soahng kan me Siohwa ketin kalahdeki. E ketikihong Seremaia kaudiahl ehu duwen dahme pahn wiawihong mehn Suda. E ketin kawehwehda kopwou en wahntuhke pik riau, me wehwehki pwihn en aramas riau. Pik ko me mi nan ehu kopwou ko “inenen kaselel,” oh pik ko me mi nan kopwou teio “inenen sakanakan.” (Wadek Seremaia 24:1-3.) Pik sakanakan ko wehwehki Nanmwarki Sedekaia oh irail kan me duwehte ih me Nanmwarki Nepukadnesar oh nah sounpei ko pahn kereniong mahweniong. Ahpw mie aramas akan me duwehte pik kaselel ko. Ekei irail iei Esekiel, Daniel oh kompoakepah silimeno oh ekei mehn Suhs me pahn kalipilipala Papilon. Ekei pahn pwurala Serusalem mwuhr oh onehda tehnpaso.—Ser. 24:8-10; 25:11, 12; 29:10.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Seremaia
22:30—Poangoak wet kasohrehla sapwellimen Sises Krais pwung en kesepwildahn nan mwoalen Depit? (Madiu 1:1, 11) Soh, e sohte. Poangoak wet irehdihsang kadaudoken Sehoiakin soulipilipil men en “kaunda Suda nin duwen wiliepen Depit.” Sises pahn ketin kakaun sang nanleng, kaidehn sang nan mwoalen nanmwarki nan wehin Suda.
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Seremaia
23:33—Dahkot “mehn katoutouwih kupwur en Kaun-o”? Nan mwein Seremaia, mahsen toutou me soukohp wia me pid ohlahn Serusalem wia katoutou ieu ong ienge tohn wehi kan. Kahrehda, irail aramas akan me sohte mwekidki sapwellime mahsen akan kin wia katoutou ieu ong Siohwa oh kahrehda ah pahn ketin keseirailla. Ni soangen mwohmwohte, kair me poahsoankihda pwuhk Sarawi me pid ohlahn Kristendom me wie kohkohdo wia katoutou ieu ong Kristendom, oh pil aramas akan me sohte kin karonge kairo kin wia mehn kupwur suwed ong Koht.
April 17-23
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SEREMAIA 25-28
“Eimah Duwehte Seremaia”
Seremaia Sohte Uhdi
Siohwa mahsanihong Seremaia en padahkihong aramas akan me Serusalem pahn ohla ma irail sohte wekidala arail mour suwed. Ni ahnsou me Seremaia ndaiong irail duwen met, aramas ako lingeringerda oh nda: “Aramas menet konehng en kamakamala.” Ahpw Seremaia peki rehrail en “peikiong mahsen en Kaun-o.” Ih eri nda: “Kumwail en ese met: ma kumwail pahn kemeiehla, kumwail oh aramas en kahnimw wet pahn pwukoahkihdi kamakamalahn aramas soh dipe men, pwe Kaun-o me ketin poaroneiehdo.” Ke ese dahme wiawi mwurin mwo?—
jr-E 21 par. 13
Papah “Ni Ahnsou kan me Pahn Kohdo”
13 Pwehki pelien lamalam oh palien politik kan rekla nan Suda, ia duwen kaun en pelien lamalam kan ar mwekidki dahme Seremaia nda? Nin duwen me wiawihong soukohpo, e nda: “Samworo ko oh soukohp ko, . . . poarehng ie koliehdi oh weriwer, ndinda, ‘Ke uhdahn konehng kamakamkihla soahng pwukat me ke ndinda!’” Re inenen lingeringer, ndinda: “Aramas menet konehng en kamakamala.” (Wadek Seremaia 26:8-11.) Ahpw, ahn Seremaia imwintihti ko sohte pweida. Siohwa ketin ieiang sapwellime soukohpo pwehn doarehla. Ahpw pein Seremaia sohte mweidohng mwomwen kamasepwehk de uwen tohtohn eh imwintihti ko en kamasak ih. Ken pil dehr masepwehk.
Seremaia Sohte Uhdi
Paipel mahsanih: “Kaun ako oh aramas ako ahpw mahsanihong samworo ko oh soukohp ko, ‘Ohl menet sohte konehng en kamakamala, pwe e mahmahseniong kitail ni mwaren Kaun-o, atail Koht.’” Eri pwehki Seremaia sohte mweidohng eh masak en kauhdi ih, Siohwa ketin pere ih. Met kitail pahn kilang dahme wiawihong Uraia, pil emen sapwellimen Siohwa soukohp me eh mwekid inenen weksang en Seremaia.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
jr-E 27 par. 21
Papah “Ni Ahnsou kan me Pahn Kohdo”
21 E sansal me ni tepin kaundahn Sedekaia, meninkeder en nanmwarki kan sang Edom, Mohap, Ammon, Dair, oh Saidon kohdo nan Serusalem. Ele arail mehn akadei iei en kahrehiong Sedekaia en iang irail uhwongada Nepukadnesar. Ahpw, Seremaia kangoange Sedekaia en uhpahiong Papilon. Seremaia pil kasalehiong meninkeder ko mehn wisik me wiawihkihda tuhke pwehn kasalehda me arail wehi anahne pil papah mehn Papilon ko. (Ser. 27:1-3, 14) Me tohto sohte pwungki dahme Seremaia ndao, oh Ananaia pil kahpwalihala ahn Seremaia pwukoahn sounkair men. Ananaia wia soukohp likamw men me kin lohkiong wehipokon ni mwaren Koht me dene me manaman en Papilon pahn ohla. Ahpw, Siohwa ketin mahsanihong Seremaia en kohpada me nan sounparohte, soukohp likamwo Ananaia pahn mehla. Ih met me wiawi.—Ser. 28:1-3, 16, 17.
jr-E 187-188 par. 11-12
“I Solahr Kak Nennenla”
11 E mwahu kitail en taman me Seremaia sohte sahliel. E doadoahngki eh koahiek en madamadau ni eh pelian eh imwintihti ko. E ese iahd me e pahn pweiek. Karasepe, medewehla dahme wiawi nanpwungen ih oh Ananaia. Mwurin soukohp likamwo ndaiong pokono soahng kan me weksang sapwellimen Siohwa kokohp, Seremaia kapwungala ih oh kawehwehda ia duwen eh pahn kasawihada soukohp mehlel men. Seremaia weuwa mehn wisik me wiawihkihda tuhke pwehn karasahda mwomwen arail pahn mihla pahn manaman en Papilon; Ananaia lingeringerda oh katimpeseng mehn wisiko. Ihs me kak ese dahme Ananaia pahn wia mwurin mwo? Eri dahme Seremaia wia? Paipel mahsanih me soukohpo “eri mwesel kohkohla.” Ei, Seremaia kohkohsang wasao. Mwuhr, pahn sapwellimen Siohwa kaweid, e pwurala oh ndaiong Ananaia duwen dahme Koht pahn ketin wia, me iei mehn Suhs ko pahn wiahla lidun nanmwarki en Papilon oh Ananaia pahn mehla.—Ser. 28:1-17.
12 E sansal sang dahme wiawio me nan atail kalohk, kitail en kapatahiong atail eimah koahiek en madamadau. Ma tohn ihmw men sohte men rong atail koasoia duwen Paipel oh lingeringerda, pil lemeiong kitail, kitail kak ni kadek kohkohsang wasao oh kohla ehu ihmw tohrohr. Kitail sohte anahne akamaikihong emen rongamwahu en Wehio. Sang atail kin “kanengamah,” kitail kin kahrehiong en mie ahnsou mwahu ehu mwuhr en pwurehng sewese tohnihmwo.—Wadek 2 Timoty 2:23-25; Lep. Pad. 17:14.
April 24-30
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SEREMAIA 29-31
“Siohwa Ketin Kohpada Inou Kapwo”
it-1-E 524 par. 3-4
Inou
Inou Kapw. Nan pahr wenepwiki samwa, Siohwa ketin doadoahngki soukohp Seremaia en kohpada me inou kapwo sohte pahn duwehte inou en Kosonnedo me mehn Israel ko kauwehla. (Ser 31:31-34) Mwohn pwohng me e ketin pwoula, nan Nisan 14, pahr 33, ni eh ketin wiahda kasarawi en Sak en Soutik en Kauno, Sises Krais mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko duwen inou kapw me sapwellime meirongo pahn kamanahla. (Lu 22:20) Rahn 50 sang rahn me e ketin iasada oh rahn 10 mwurin eh ketidahla rehn Semeo, e ketin kamwerediong pohn sapwellime tohnpadahk ko sapwellimen Koht manaman me Siohwa ketikihong ih, ni arail pokonpene nan pere ehu powe nan ihmw ehu nan Serusalem.—Wi 2:1-4, 17, 33; 2Ko 3:6, 8, 9; Ipr 2:3, 4.
Irail me mi nan inou kapwo iei Siohwa oh “Israel en Koht.” Israel en Koht iei irail me keikihdi sapwellimen Koht manaman oh pahn iang Krais, oh pil wia sapwellimen Krais mwomwohdiso. (Ipr 8:10; 12:22-24; Ka 6:15, 16, NW; 3:26-28; Ro 2:28, 29) Inou kapwo manamanla sang ni ntahn Sises Krais me kepwilipwildi, oh meirong wet (meirong en sapwellime mour nin duwen aramas men) iei me Sises ketin patohwanohng Siohwa ni eh ketidahla nanleng. (Md 26:28) Ni Koht eh ketin malipe emen en kohdahla nanleng (Ipr 3:1), e ketin kahrehiong aramaso en wiahla kisehn Sapwellime inou pwehki meirong en Sises. (Me 50:5; Ipr 9:14, 15, 26) Sises Krais iei Sounkadokepene inou kapwo (Ipr 8:6; 9:15) oh iei ih Kadaudoken Eipraam me keieu kesempwal. (Ka 3:16) Pwehki Sises ketin wia sounkadokepene inou kapwo, e ketin sewese irail kan nan inowo en wiahla uhdahn kisehn kadaudoken Eipraam (Ipr 2:16; Ka 3:29) ni arail ale mahkpen diparail kan. Siohwa ketin kilangwohng irail me re pwunglahr mwohn silangih.—Ro 5:1, 2; 8:33; Ipr 10:16, 17.
jr-E 173-174 par. 11-12
Ke Kak Paiekihda Inou Kapwo
11 Ke men ese duwen irair kaselel teikan en inou kapwo? Ehu wekpeseng laud nanpwungen inou kapwo oh inou en Kosonned en Moseso iei dahme ira ntingdihong powe. (Wadek Seremaia 31:33.) Kosonned Eiseko en inou en Kosonnedo ntingdi pohn pelien takai riapali, me kedekedeo salongala. Weksang met, Seremaia kohpada me kosonned en inou kapwo pahn ntingdihong nan mohngiong en aramas akan, oh e pahn poatopoat. Irail kan me iang kisehn inou kapwo, me iei Kristian keidi kan, kin uhdahn kalahnganki kosonned wet. Ahpw ia duwen irail ko me sohte uhdahn iang kisehn inou kapwo, me iei “sihpw teikan,” me ahneki koapworopwor en mour kohkohlahte nin sampah? (Sohn 10:16, NW) Irail pwukat pil kin kalahnganki kosonned en Koht. E mwomwen me re duwehte mehn liki kan nan Israel me pwungki oh paiekihda sang Kosonned en Moseso.—Lip. 24:22; Nemp. 15:15.
12 Ia duwen omw pahn sapeng ma emen idek rehmw, ‘Kosonned dahieu met me ntingdihong nan mohngiong en Kristian keidi kan?’ Kosonned wet pil adaneki “kosonned en Krais.” E tepin kohwong Israel en Koht me iang mi nan inou kapwo. (Ka 6:2; Ro 2:28, 29) Ke kak kawehwehda “kosonned en Krais” ni lokaia ehute: limpoak. (Mad. 22:36-39) Ia duwen kosonned wet eh ntingdi nan mohngiong en me keidi ko? Sang ni arail kin onopki Mahsen en Koht oh kapakapohng Siohwa. Eri, wiepen kaudok mehlel wet anahne wia mehkot me Kristian mehlel koaros anahne kaukaule kapwaiada nan arail mour, pil irail kan me sohte mi nan inou kapwo ahpw men paiekihda.
jr-E 177 par. 18
Ke Kak Paiekihda Inou Kapwo
18 Eri, inou kapwo kin kasalehda sapwellimen Siohwa wiewia ong aramas dipan akan, me keidi kan me iang mi nan inowo, oh irail kan me ahneki koapworopwor en mour nin sampah. Ke kak likih me ni Siohwa eh ketin mahkohngehr dipomw kan, e sohte pahn pwurehng ketin katamanda. Emenemen kitail kak sukuhlkihsang sapwellimen Koht inou duwen inou kapwo. Pein idek rehmw, ‘I kin song en kahlemengih Siohwa ni ei sohte kin pwurehng katamanda sapwung kan me meteikan wiahiong ie, sapwung kan me I mahkohngehr?’ (Mad. 6:14, 15) Met kin pidada soangen sapwung tikitik oh uhdahn laud kan, duwehte dipen kamwahl me emen nan pwopwoud Kristian ehu wiahda. Ma me sohte dipeo pwungkihda en mahkohng me wiahda dipen kamwahlo, eri e sapwung en pwurehng “tamanda arail sapwung kan”? Ei, e sohte mengei en manokehla sapwung kan, ahpw met wia ehu ahl me kitail kak kahlemengih Siohwa.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
w96 10/1 21 par. 5
Koht oh Sihsar
5 Senturi kan mwuri soukohp lelepek Seremaia ale kaweid en ngenen Siohwa pwehn padahkihong mehn Suhs sella kan en peikiong kaun akan nan arail wie sensel nan Papilon oh irail en pil kin kapakapki tohn kahnimwo. Nan nah kisin likou ong irail, e ntingihdi: “Iet me Siohwa, Kaun en sounpei, Koht en Israel ketin mahsanih ong irail me sella kan koaros . . . ‘Rapahki meleilei nan kahnimwo me I salehkumwail lahng loale, oh kapakapki wasao ong Siohwa, pwe nan ah meleilei e pahn pil wia meleilei ong kumwail.’” (Seremaia 29:4, 7) Ahnsou koaros, sapwellimen Siohwa aramas akan ahneki kahrepe en “rapahki meleilei” ong pein irail oh wehio me re koukousoan loale, pwe irail en kak ahneki saledek en kaudokiong Siohwa.—1 Piter 3:11.
g-E 6/12 14 par. 1-2
Paipel—Pwuhken Kokohp Mehlel, Pali 2
Pweidahn Kokohp: Mwurin sounpar 70 me mehn Suhs ko kalipilipala, sang pahr 607 lel 537 mwohn Krais, Nanmwarkien Persia, Sairus, kasaledekihala mehn Suhs ko oh mweidohng ren pwurala sapwarailo pwehn onehda sapahl tehnpas sarawio nan Serusalem.—Esra 1:2-4.
Dahme poadopoad kasalehda:
● Ia duwe, mehn Israel ko sensel nan Papilon erein sounpar 70 nin duwen me Paipel kohpada? Tehk dahme emen ohl ndand me adaneki Ephraim Stern sang Israel, me kin roporopki dipwisou de aramas en mahs kan, nda. “Sang pahr 604 lel 538 mwohn Krais—sohte mehn kadehde me mie aramas kousoan wasao. Erein ahnsowo pwon, sohte emen me pwurehng kousoan nan kahnimw ko me mehn Papilon ko kasohrehla.” Erein ahnsou me sohte me kousoan wasao kin pahrekiong ahnsou me mehn Israel ko kalipilipala Papilon sang pahr 607 lel 537 mwohn Krais.—2 Kronikel 36:20, 21.