Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
April 13-19
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 31
“Seikop oh Lapan Wiahda Inou Lap en Popohl Ehu”
it-1-E 883 par. 1
Kaleed
Ni ara kapwungpene ni popohl ire kan me ira nanpwungsuwedkihda, Seikop oh Lapan eri wiahda inou lap ehu nanpwungara. Me pidada met, Seikop kauwada uhren takai ehu oh kaweidki “kiseh ko” ren koasoakehda koasoakoasoak en takai ehu, mwein re wiahda ni mwomwen tehpel ehu, wasa me re pahn kang mwengehn inou lapo powe. Mwurinte mwo, Lapan kihong eden wasao en duwehte koasoakoasoak wet, e kihong ahd en Aramaik (Siria) ehu “Sekar Saaduda,” ahpw Seikop kihong ede “Kaleed,” ni lokaiahn Ipru me wehweo duwehte. Lapan ahpw koasoia: “Rahnwet koasoakoasoak en takai wet [ni Ipru, gal] wia mehn kadehde [ni Ipru, ʽedh] ehu nanpwungen ngehi oh kowe.” (Sen 31:44-48, NW) Koasoakoasoak en takaio (oh uhren takaio) kin wia mehn kadehde ong irail koaros me kin keid wasao. Iretikitik 49 (NW) mahsanih, “Wasahn iroiro [ni Ipru, mits·pahʹ],” kin kadehdehda me Seikop oh Lapan pwungkipene me ira pahn kolokol popohl nanpwungen ara peneinei kan. (Sen 31:50-53) Ahnsou kei mwuri, takai kan pil kin kadoadoahk pwehn wia mehn kadehde ni soangen mwohmwohte—Sos 4:4-7; 24:25-27.
it-2-E 1172
Wasahn Iroir
Seikop wiahda koasoakoasoak en takai ehu oh kihong ede “Kaleed” (wehwehki “Koasoakoasoak en Kadehde”) oh “Wasahn Iroir.” Lapan eri koasoia: “KAUN-O en ketin sinsile nanpwungata, ni ata pahn tohrohrpeseng.” (Sen 31:45-49) Koasoakoasoak en takai wet pahn kin kadehdehda ire mehlel me Siohwa kin ketin mahmahsanih pwehn ketin kilang me Seikop oh Lapan en kapwaiada inou lap en popohl me mi nanpwungara.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-2-E 1087-1088
Derapim
Dahme semen kei (archaeologists) diarada nan Masedonia oh wasa kan me karanih sahpwo kin kasalehda me aramas kin naineki derapim kan me kin wia kilelen ihs me pahn alehdi sohso en peneinei ehu. Nin duwen ehu pelien takai patapat me dierekda nan Nuzi, en kolokol koht en tohnpeneinei kan kakete mweidohng ohl emen en pwarala ni mwoalen kopwung oh alehdi pwuhng en sapwenikihla sapwen en eh pwoudo pahpao, nan soangen irair kan. (Ancient Near Eastern Texts, edited by J. Pritchard, 1974, pp. 219, 220, and ftn 51) Ele Resel kin medemedewe duwen met oh medewe me e pahn pwung en ale derapimo pwehki wiewiahn mwersuwed en eh pahpao ong eh pwoudo Seikop. (Pil kilang Sen 31:14-16.) Kesempwalpen derapim me pidada pwuhng en sohso pil kawehwehda kahrepen Lapan eh nannanti pwehn pwurehng ale derapim ko, oh pil kahrehda kiseh ko en iangih pwakih Seikop lella wasa doh, seiseiloangki rahn isuh. (Sen 31:19-30) Mehlel me Seikop uhdahn sehse dahme Resel wiewia (Sen 31:32), oh Paipel sohte kasalehda douluhl me e pil song en doadoahngki derapimo pwehn alehdihsang sohso en nein Lapan pwutak kan. Seikop sohte kin doadoahngki dikedik kan. Mwein derapimo pahn likideklahr ni ahnsou me Seikop ekihla koht en mehn liki kan koaros me tohn eh peneinei kihong ih pahn tuhke laud me karanih Sekemo.—Sen 35:1-4.
Siohwa Iei Atail Wasahn Kousoan
8 Ni Seikop eh lella Aran, rien eh nohno Lapan kasamwo ih oh mwuhr kihong en pwoudiki Lia oh Resel. Ahpw mwurin ahnsou ehu, Lapan tepida mwersuwedih Seikop oh wekidala pweinen eh doadoahko pak eisek! (Sen. 31:41, 42) Ahpw Seikop dadaurete soahng pwukat koaros pwehki e likih me Siohwa pahn ketin apwalih. Imwilahn met, Siohwa ketin kapaiada Seikop. Ni ahnsou me Koht ketin padahkihong en pwurala Kenan, Seikop naineki “pelinmen tohto, iangahki lidu, kamel oh ahs tohto.” (Sen. 30:43) Seikop uhdahn kalahngankihong Siohwa oh kapakapki: “I sohte warohng kalahngan koaros oh loalopwoat poatopoat me komw ketin kupwurehki sapwellimomwi ladu menet. I kotelahr Pillap Sordan sohte wa mehkot ihte sokon pwoat, a met I pwurodohr kahre pwihn riau wet.”—Sen. 32:10.
April 20-26
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 32-33
“Ke Poadpoadoar Pwehn Alehdi Kapai Ehu?”
w03-E 8/15 25 par. 3
Ke Kin Nantihong Raparapahki Siohwa?
Paipel kin audaudki mehn kahlemeng tohto en irail kan me kin nantihong raparapahki Siohwa. Emen irail iei Seikop, me nantihong poadoarehng sapwellimen Koht tohnleng men me pwarohng ih lao lel ni sohrahn. Met imwikihla Seikop eh adanekihla Israel (Me siaiong Koht), pwehki e “poadoarohng” Koht. Tohnglengo kapaiahda ih pwehki eh nanti laud.—Senesis 32:24-30.
it-2-E 190
Pelingek, Alu Pelingek
Seikop Alu Pelingek. Ni ahnsou me Seikop mahki mpen sounpar 97, e poadoarohng sapwellimen Koht tohnleng men me pwarohng ih erein pwohng ehu pwon. E kak kolokol tohnlengo lao tohnlengo kihong ih kapai ehu. Ni ara poadoapoadoar, tohnlengo doahke koakon en pwonen Seikopo, pwoneo ahpw piselpeseng. Met kahrehda Seikop en alu pelingek. (Sen 32:24-32; Os 12:2-4) Mwurin mwo, Seikop kin tamataman me mendahki eh “poadoarongehr Koht [sapwellimen Koht tohnleng] oh aramas akan, [e] ahpw powehdier,” nin duwen me tohnlengo koasoia, e sohte uhdahn powehdi sapwellimen Koht tohnleng kehlailo. E kak wia met pwehki Koht ketin kupwurki oh ketin mweidohng Seikop en poadoarohng tohnlengo, pwehn ketikihda mehn kadehde ong en Seikop eh kalahnganki laud anahnepen alehda sapwellimen Koht kapai.
it-1-E 1228
Israel
1. Ahd me Koht ketikihong Seikop ni ahnsou me e mahki mpen sounpar 97. Erein pwohng me Seikop kotehla wahu en Sappok ni eh kohkohlahng tuhwong rie pwutak Esau, ih ahnsou me e tepida poadoarohng tohnleng men. Pwehki Seikop eh nannantihte nan poadoaro, edeo wekidekiong Israel nin duwen kilel en sapwellimen Koht kapai. Pwehn wia mehn katamanpen mwekid pwukat, Seikop kihong eden wasao Peniel de Penuel. (Sen 32:22-31; pil kilang JACOB No. 1.) Mwuhr, nan Pedel, Koht ketin kamanahla wekideklahn ahdo, oh sang ni ahnsowo kohdo lel ni idin eh mour, Seikop kin kalapw adaneki Israel. (Sen 35:10, 15; 50:2; 1Kr 1:34) Ahpw tohtohsang pak 2,500 me Israel pwarada ie, pali laud kin pidada kadaudoken Seikop nin duwen wehi ehu.—Eks 5:1, 2.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
w10 6/1 23 par. 10-11
Lokaia Kadek Kin Kahrehda Nanpwungmwahu
10 Lokaia kansenamwahu oh kapehse mwahu kin wiahda oh kolokol nanpwung meleilei. Ni mehlel, wia dahme kitail kak pwehn kamwahwihala atail nanpwungmwahu rehn meteikan kak kamwahwihala atail kapehse mwahu. Atail kin nantihong kadek ong meteikan, duwehte atail pahn rapahki ahnsou mwahu en sewese, kisikise oh kasamwo emen sang nan mohngiong, kak sewese kapehse mwahu. E kakete koasoakehda “mwoalus mwehl” pohn emen oh ele pahn kahrehiong ih en kasalehda eh irair mwahu kan me pahn kamengeila atail pahn koasoiapene ire kan oh kamwahwihala.—Rom 12:20, 21.
11 Seikop wehwehki duwen met. Eh mpwero, Esau, inenen lingeringerda pah kahrehda Seikop tangasang pwehki e medewe me Esau pahn kemehla ih. Mwurin sounpar tohto, Seikop pwurodo. Esau kolahng tuhwong iangahki nah ohl 400. Seikop kapakapki sapwellimen Siohwa sawas. Ih eri kadarala kisakis en mahn tohto rehn Esau. Kisakiso kahrehda imwila mwahu. Esau meleileidier ni ahnsou me ira tuhpene oh e tangala pwoalehdi Seikop.—Sen. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.
it-1-E 980
Koht Koht en Israel
Nin duwen imwilahn eh tuhwong sapwellimen Siohwa tohnlengo nan Peniel, Seikop adanekihla Israel, oh mwurin eh tuhwong rie pwutako Esau pwehn wiahda popohl, e kousoanla Sukot a mwuri nan Sekem. Ih wasaht me e alehda pelien sahpw ehu sang nein Amor pwutak ko oh kauwada imwe impwal loale. (Sen 32:24-30; 33:1-4, 17-19) “E ahpw kauwada pei sarawi ehu wasao oh kahdaneki pei sarawio Koht, Koht en Israel,” de “Koht Iei Koht en Israel.” (Sen 33:20, NW) Ni eh kasalehda pein ih sang ahd kapw Israel iangahki eden pei sarawio, Seikop kasalehda eh pwungki oh kalahnganki ahdo oh en Koht eh ketin pere ih ni eh ketin kahrelahng ih nan Sapwen Inowo. Lepin lokaia pwukat pwarada pak ehute nan Paipel.
April 27–May 3
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 34-35
“Imwila Suwed me Kohsang Werek Suwed”
w97-E 2/1 30 par. 4
Sekem—Kahnimwo nan Wahwo
Dahme ohl pwulopwul kan nan kahnimwo kin medewehki meipwon pwulopwul menet me kin epwehnki mwemweitla nan arail kahnimwo—sohte me iangih? Nein kaunen wasao nah pwutako “kilangete Daina oh mwahukihda, e ahpw angkehlailiong.” Dahme kahrehda Daina kihong ih nan keper sang ni eh kin werekiong mehn Kenan tiahk suwed kan? Met pwehki e pehm me e anahne werekiong serepein kan me arail sounpar duwepenehte? De e kin ngihtehtehki dahme e men wia oh kin uhtohrda duwehte ekei rie pwutak ko? Wadek duwen met nan Senesis, oh song en wehwehki kahpwal oh kanamenek me Seikop oh Lia ahneki pwehki imwila suwed en neira serepeino eh kin mwemweitla Sekem.—Senesis 34:1-31; 49:5-7; pil kilang Kahn Iroir (lokaiahn wai) en June 15, 1985, pali 31.
“Kadohwaneweisang Kumwail Tiahk Samin me Pid Wia Nsenen Pwopwoud!”
14 Daina mwein sohte medewe en wia nsenen pwopwoud ni ahnsou me e tuhwong Sekem. Ahpw, Sekem wia dahme pali laud en mehn Kenan kan medewe me konehng en wia ni ahnsou me re ahneki ineng en wia nsenen pwopwoud. Mwein Daina song en kauhdi ih, ahpw met sohte katepe pwehki Sekem “angkehlailiong” ih. Mwuhr Sekem “inenen pokepoakehla” Daina, ahpw met sohte wekidala dahme e wiahiong Daina. (Wadek Senesis 34:1-4.) Oh kaidehn Daina kelehpw me lelohng kahpwal. Eh pilipil en kompoakepah kan kahrehda kanamenek oh kahdsuwedihala eh peneinei pwon.—Senesis 34:7, 25-31; Kalesia 6:7, 8.
w09-E 9/1 21 par. 1-2
Ni Omw Nsensuwedla
Irail me songosong dupuk ong emen me kansensuwedihirailda kin kalapw wia met pwehn kihsang pepehm en nsensuwedkihla dahme wiawihong irail. Karasepe, Paipel padahkihong kitail me ni ahnsou me nein Seikop, kaunen peneinei en Ipruo, esehda me Sekem mehn Kenano angkehlailiong Daina, riarail serepeino, irail “inenen pwuriamweikihla oh lingeringerkihda kowahlap.” (Senesis 34:1-7) Pwe irail en dupuk ong dahme wiawihong riarail serepeino, nein Seikop pwutak riemen eri koasoanehdi ira en wiahiong Sekem oh tohnimwe mehkot suwed. Ni ara doadoahngki ara koasoandi mwersuwedo, Simion oh Lipai eri kohlongala nan kahnimw en mehn Kenano oh kemehla ohl koaros iangahki Sekem.—Senesis 34:13-27.
Ia duwe, tiahk en kakerehdi nta wet kamwahwihala irairo? Ni ahnsou me Seikop esehda en nah pwutak ko arail wiewia, e lipwoarehda ira, koasoia: “Kumwail kahrehiongieier nan apwal laud ehu; . . . tohn sahpwet pahn kailongkiniehla. . . . Ma re pahn ehupene oh mahweniong ie, atail peneinei pwon pahn mwomwla.” (Senesis 34:30) Ei, pwehki ara sohte kamwahwihala irairo, ara wiewiahn dupuk kahrehda imwila suwed; met en Seikop peneinei anahne kanahieng mehn mparail lingeringer ko re de kohdo peiong irail. Ele pwehn irehdi soangen imwila suwed wet, Koht ketin kaweid Seikop en kahrehda eh peneinei oh kosoula nan sapwen Pedel.—Senesis 35:1, 5.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-1-E 600 par. 4
Depora
1. En Repeka eh sounsawaso. Ni ahnsou me Repeka kohkohsang imwen eh pahpao Peduel pwehn kosoula Palestin oh pwoudikihda Aisek, Depora iangada ih. (Sen 24:59) Mwurin eh doadoahngkihier sounpar tohto nan imwen Aiseko, Depora wiahla kisehn en Seikop peneinei, mwein mwurin Repeka eh mehla. E sansal me sounpar 125 mwurin Repeka pwoudikihda Aisek, Depora mehla oh seridi pahn tuhke laud ehu nan Pedel. Ahd me kohwong tuhkeo (Allon-pakud, me wehwehki “Ohk en Mwahiei”) kin kasalehda ia uwen Seikop oh eh peneinei arail poakohngala ih.—Sen 35:8.
Peidek kan Sang Sounwadawad kan
Nan Israel mahs, irekidien kadaudok me Mesaia kohsang anahne pidadahte pwung en mesenih?
Ekei pak, kitail kin pil nda met. E mwomwen pahrekiong dahme kitail kin wadek nan Ipru 12:16. Iretikitiko mahsanih me Esau “sohte kin wauneki mehkot sarawi” oh “netikihla [ong Seikop] eh sohso pwehki delen mwenge ehu.” Met mwomwen koasoia me ni Seikop eh alehda “sohso” nin duwen mesenih, e pil wiahla kadaudok me Mesaia kohsang.—Mad. 1:2, 16; Luk 3:23, 34.
Ahpw, petehkpen ire kan en Paipel kasalehda me ohl emen sohte anahne wia mesenih pwe en wia kisehn peneinei en Mesaia. Tehk ekei mehn kadehde:
Nanpwungen nein Seikop (Israel) pwutak kan, nah mesenih rehn Lia iei Reupen. Mwuri, nein Seikop mesenih rehn eh pwoud kompoake Resel, iei Sosep. Ni ahnsou me Reupen dipkihda tiahk suwed ehu, eh pwung en mesenih eri kohieng Sosep. (Sen. 29:31-35; 30:22-25; 35:22-26; 49:22-26; 1 Kron. 5:1, 2) Ahpw, Mesaia sohte kohsang kadaudok en Reupen de pil Sosep. E kohsang kadaudok en Suda, nein Seikop kapahmen en pwukat rehn Lia.—Sen. 49:10.