Paieki Mour En Peneinei
Ia duwe, peneinei kan kak uhdahn nsenamwahu?
Ia duwen met kak wiawi?
Mie peneinei me komw kin ese me kin miniminpene oh nsenamwahu duwehte irail kan nan kisin doaropwe wet? Wasa koaros peneinei kan kin wia mweipeseng. Mweipeseng, sohte tengeteng en doadoahk en mwohni, oh kapwal en pahpa men kelepw de nohno men kelepw apwali seri, oh pwunod—soahng pwukat koaros kin kahrehda kahpwal lap wet. Emen semenih mour en peneinei kin nsensuwedkihla met koasoaia: “Met koaruhsie eseier koasoi me pid duwen peneinei eh pahn ohla.”
Dahme kahrehda soangen kahpwal laud pwukat kin lellong peneinei kan rahnpwukat? Ia duwen kitail kak paieki mour en peneinei?
Duwen Peneinei Eh Tepiada Wiawi
Pwehn sapengla peidek pwukat, kitail anahne ese ia duwen pwopwoud oh peneinei tepiada. Pwe ma mie Emen me kawada mepwukat—emen Sounkapikada—tohnpeneinei kan anahne kilangwong ih pwehn ale kaweid, pwehki iei menet me pahn mwahngih ahl keieu mwahu ong kitail en paiekihda laud mour en peneinei.
Ahpw me tohto kamehlele me sohte Emen me kawada koasondi en peneinei. The Encyclopedia Americana koasoaia: “Ekei ohl en madamadau kan kin kalapw koasoaia me tepin kapwopwoud tepsang koasondi en werekpene en mahn me mwahlsang aramas.” Ahpw, Sises Krais koasoaia duwen kapikpikdahn ohl oh lih. E kapwurehiong mehlelpen nting kan en Paipel mahsie ni eh mahsanih: “Eri, kaleke aramas kamweidpeseng me Koht ketin kapatapeneher.”—Madiu 19:4-6.
Eri, Sises Krais me pwung. Koht erpit men me kapikadar tepin aramas ko oh koasondi ong mour en peneinei nsenamwahu. Koht ketin kapwopwoudihlar tepin pwopwoudo “oh mahsanih me ohlo pahn patehng eh pwoud oh ira riemen pahn wiahla wahr teieu.” (Senesis 2:22-24) Eri, kahpwal kan en peneinei rahnpwukat soh kin pweida pwehki ar kin ahneki soangen tiahk en mour me kin kawehla koasondi oh kosonned me Sounkapikadao ketkidar nan sapwellime Mahsen, Paipel?
Ia Ahl Ong Pweida?
Duwen komw uhdahn wehwehkilar, sampahn ahnsowet kin kangoange ineng en roporop ong pein emen. “Noarok me mwahu,” emen sounkoasone mwohni padahkiong ehu pwihn en kesepwil nan skuhl en United States. “Ke kak noarok ahpw sohte suwedki pepehmwet.” Ahpw raparapahki kepwehpwe kan sohte kin kahrehda pweida mwahu. Noarok kepwe, ni mehlel, iei ehu keper keieu laud ong mour en peneinei pwehki e kin kawehla werekpene nanpwungen aramas oh kihsang aramas arail ahnsou oh pil mwohni. Weksang met, tehk ia duwen lepin padahk riaute sang nan Paipel kin sewese kitail en kilang dahme kesempwal pwehn nsenamwahu.
“E mwahu en kang wahntuhke kan rehn aramas me ke poakong sangete en kang kang uduk keieu kaselel wasa me kailok mie.”
“E mwahu en kang pilawa ngalangal ahpw mie meleilei en madamadau sangete en ahneki kamadipw ehu nan ihmw ehu me diren kahpwal.”
Lepin Padahk 15:17; 17:1, “Today’s English Version.”
Kehlail, kaidehn? Nna medewehla uwen sampah pahn weksang ahnsowet ma peneinei koaros pahn kak mwohneki soahng pwukat! Paipel kin ketkihda kaweid kaselel ong ia pahn mwomwen emen emen towe kan en peneinei ong mehteiko. Tehk mahs ekeite kaweid me e ketkihda.
Ohl pwopwoud kan: ‘Kumwail poakong amwail pwoud kan duwen amwail kin poakong pein kumwail.’—Episos 5:28-30.
Ni mwotomwot, ahpw wia kaweid mwahu! Paipel kin katamanki ohl pwopwoud emen en kin ‘wauneki ah pwoud lih.’ (1 Piter 3:7) E kin kak wia met ni ah kin kihong ah madamadau koaros me kin pidada irair pwukat, soisoi de kesempwaliki, wehweh oh utuht. E pil kin kesempwaliki ahn liho madamadau kan, oh karonge ih. (Pil kilang Senesis 21:12.) Komw soh pahn pwungki me peneinei kan pahn nsenamwahu ma ohl pwopwoud men kin nsenohki ah pwoud, duwehte eh kin mwahuki mehteikan en wiahiong ih?—Madiu 7:12.
Lih Pwopwoud kan: “Wahuneki laud [amwail] werek kan.”—Episos 5:33.
Lih pwopwoud men kin iang wiaiong peneinei en nsenamwahu sang ni eh kin sewese eh pwoudo en kapwaiahda eh pwukoa toutou kan. Met ih me uhdahn pahn kin wiawi, pwe Koht ketkidar liho pwehn “wia sawasepen ohlo, oh patehng ih.” (Senesis 2:18) Komw kak wehwehki uwen kapai met pahn wia ong mour en peneinei ma liho kin wahuneki eh werek sang ni eh kin utung eh koasondi kan oh miniminiong ih pwehn koanoahdi akedei kan en peneinei?
Ohl oh Lih Pwopwoud kan: “Ohl oh lih pwopwoud kan en lelepekiong emen emen.”—Ipru 13:4, TEV.
Ni ara kin wia met, mour en peneinei uhdahn pahn paiekihda. Kamwahl kin kalapw kawehla peneinei ehu. (Lepin Padahk 6:27-29, 32) Ihme kahrehda ni erpit Paipel kin kangoangki: “En perenki omwi pwoud oh diar peren rehn serepein me komw pwoudkihlar . . . mehnda ken pil kihong amw limpoak ong emen lih tohrohr?”—Lepin Padahk 5:18-20, TEV.
Pahpa-Nohno Kan: “Kaiahnehda [noumwail seri kan] nin duwen ahlo me ong [irail].”—Lepin Padahk 22:6.
Ni pahpa-nohno kan kin kihong ahnsou oh tehk neirail seri kan, mour en peneinei uhdahn pahn kekeirada mwahu. Ihme, Paipel kin kangoange pahpa-nohno kan en padahkiong neirail seri kan kaweid pwung kan ‘ni arail kin mwomwohd nan imwarail oh ni arail kin alialu pohn ahl oh ni arail kin wendi oh ni arail kin pwourda.’ (Deuderonomi 11:19) Paipel pil mahsanih me pahpa-nohno kan pahn kasalehda arail limpoak ong neirail kan sang ni arail kin panawih irail.—Episos 6:4.
Seri kan: “Seri kan, peikiong amwail pahpa oh nohno kan ni miniminiong Kauno.”—Episos 6:1.
Mehlel, nan sampah suwed wet, e sohte kin kalapw mengei en peikiong amwail pahpa-nohno kan. Ahpw, ke soh pwungki me e wia ahl en erpit en kapwaiahda dahme Sounkawada peneinei kin padahkiong kitail? E mwahngih dahme keieu mwahu ong kaperenda mour en peneinei. Eri nantiong kehlail en peikiong amwail pahpa-nohno kan. En koasonehdi teng en soikala mehn kasongosong tohto kan nan sampah wet.—Lepin Padahk 1:10-19.
Uwen emen emen tohnpeneinei kin kapwaiahda kaweid en Paipel, mour en peneinei pahn paiekihda. Kaidehn ihte peneineio pahn paiekihda mour mwahu ahnsouwet ahpw e pahn pil ahneki koapwoaroapwoar en mour kaselel ahnsou kohkohdo nan sampah kapw me Koht ketin inoukidar. (2 Piter 3:13; Kaudiahl 21:3, 4) Eri wiahkihla tiahk en peneinei ehu en onopene Paipel! Peneinei rar kan nan sampah pwon diaradar me kaweid kan me kohda nan pwuhko me diren kilel lingan kan, Ke Kak Mour Kohkohlahte Nan Paradais Nin Sampah me inenen sawas mwahu.
Likin me kileldi kan, koaros iren Paipel kan kohsang kawehwehn New World Translation of the Holy Scriptures.