Ni Ahnsou Me Kahpwal Sang Koasoandi En Kapikipik Kan Kin Wiawi
Accra, Ghana, July 4, 1995: Keteu mosul me wiawi nan sounpar kereniong 60 karehda lapake laud. Impen aramas 200,000 katiasang kereniong soang koaros, aramas 500,000 katiasang imwerail, oh aramas 22 mehla.
San Angelo, Texas, U.S.A., May 28, 1995: Melimel kan oh keteun ais takai kawehla kahnimw wet me towe mih ni uwen aramas 90,000, me karehda ohla kan me mihmi ni uwen mwohni en (U.S.) tala rar pak 120.
Kobe, Japan, January 17, 1995: Rerrer en sahpw ehu me reireiki sekon 20 kemehlar aramas kid kei, oh aramas nen ohla, oh aramas lop en sohla imwerail.
KITAIL momour nan ahnsoun kahpwal kan. Ehu ripoht en United Nations kasalehda me erein sounpar 30 sang pahr 1963-92, nempehn aramas kan me kamakamla, ohla, de kosoula ekis wasa tohror pwehki kahpwal kan kin kekeirkihda persent 6 ehu ehu sounpar. Irair kansensuwed wet karehdahr UN en koasoanehdi me 1990 iei “Pahr en Wehin Sampah Pwon en Katikitikihala Kahpwal akan sang Koasoandi en Kapikipik Kan.”
Ni mehlel, kehl en mehn kapikipikda kan—duwehte melimel, pospeseng en polkeino, de rerrer en sahpw—sohte kin ahnsou koaros wahdo kahpwal. Me epwiki kei kin wiawi ehu ehu sounpar ahpw e sohte kin wia keper ong aramas. Ahpw ma e kin kawehla mour oh dipwisou kan, eri met wiahlar kahpwal ehu.
Tohtohlahn kahpwal kan sang koasoandi en kapikipik kan sohte kak irairdi. Pwuhko me adaneki Natural Disasters—Acts of God or Acts of Man? kosoia: “Aramas akan kin wekidala arail wasahn kouson kan pwehn mengei ong kahpwal kan, oh kin mwekid ni ahl ehu me karehong pein irail en sohla pereperail ong keper pwukat.” Pwuhko kihda karasaras ehu: “Kisin rerrer en sahpw ehu me wiawi nan wasa ehu me ihmw kan kin wiawihkida pwehl oh kin mih ni keilen lapalahn wahu ehu uhdahn pahn wia kahpwal ni en aramas kan pahn mehla oh lelohng lokolok pwehki met. Ahpw kahpwal wet kin kohsang rerrer en sahpwo de sang ire mehlelo me aramas kan kin kouson nan ihmw me kehohla pohn pwehl me mengein rengkidi?”
Ong tohnsukuhl kan en Paipel, mie pil ehu karepe kekeiradahn kahpwal sang koasoandi en kapikipik e sohte kapwuriamwei. Kereniong sounpar 2,000 samwalaro, Sises Krais kohpada me “imwin koasoandi en mehkan” pahn sansalkihda, sang nanpwungen soang teikan, “lehk oh rerer en sahpw pahn wiawi wasa koaros.” (Madiu 24:3, 6-8) Paipel pil kohpada me erein “imwin rahn akan,” aramas pahn poakohng pein irail, limpoak ong mwohni, sohla ahneki limpoak en peneinei, oh kailongki me mwahu kan.a (2 Timoty 3:1-5) Irair pwukat kin karehong aramas en kauwe wasa kan me kapilpene ih, oh kin kamengeiong aramas en lelohng keper en kehl en mehn kapikipik kan. Kahpwal kan me aramas wiahda kin pil kohsang koasoandi en aramas sempoak ehu me aramas tohto kin mih loale.
Nin doken tohn sampah kin wie tohtohla, oh wiewiahn aramas kin pil kihong mour en aramas nan keper, oh duwen kekeiradahn doadoahngki sapwung mwohni en sewese koasoandi en sampah, kahpwal pahn kaukaulete lelohng aramas. Mie kahpwal kan me kin kohsang koasoandi en kihda sawas, duwen me artikel en mwuri pahn kasalehda.
[Nting tikitik me mi pah]
a Ong oaretik kan me pid kilel en imwin rahn akan, kilang pwuhko Knowlege That Leads to Everlasting Life, pali 98-107, intingda sang Watchtower Bible and Tract Society en New York, Inc.
[Credit Line]
Top: Information Services Department, Ghana; right: San Angelo—Times
[Credit Line]
COVER: Maxie Roberts/Courtesy of THE STATE