Inengieng En Dehdehkihla
“Pwe Kauno [Siohwa] iei ih me kin ketikihdo kupwurokong; iei ih me kin ketikihdo loalokong oh dehdehki.”—LEPIN PADAHK 2:6.
1. Iaduwen kitail kak inengieng en dehdehkihla?
SIOHWA iei atail Sounkaweid Lapalapie. (Aiseia 30:20, 21) Ahpw dahme kitail anahne wia pwen paiekihda “sapwellimen Koht loalokong” me sansalda sang sapwellime Mahsen? Ehu, kitail anahne ‘inengieng en dehdehkihla’—ahneki ineng nan mongiongatail en alehda oh kasalehda irair wet. Ma met pahn pweida, kitail anahne sohpeiwohng Koht, nin duwen me ohl loalokongo koasoia: “Pwe Kauno [Siohwa] iei ih me kin ketikihdo kupwurokong; iei ih me kin ketikihdo loalokong oh dehdehki.” (Lepin Padahk 2:1-6) Dahkot loalokong, erpit, oh dehdehki?
2. (a) Dahkot loalokong? (b) Iaduwen ke pahn kawehwehda irair wet, erpit? (c) Dahkot dehdehki?
2 Loalokong iei esehla ire mehlel kan me kohsang ahn emen wiewia, keseu, de onop. Erpit iei koahiek en doadoahngki loalokong ni ahl konehng oh pwung. (Madiu 11:19) Nanmwarki Solomon doadoahngki erpit ni ahnsou me lih riemen nda me ira koaros naineki seriohte, oh en kapwungala ireo, e doadoahngki e loalokong duwen ahn nohno men pahn lelepekong nah seri. (1 Nanmwarki 3:16-28) Dehdehki iei “loalokong en wia pilipil.” Oh pil “ese lamalam en dehdehki.” (Webster’s Universal Dictionary) Ma kitail pahn inengieng en dehdehkihla, Siohwa pahn ketkihong kitail met sang sapwellime Ohl. (2 Timoty 2:1, 7) Ahpw iaduwen irairen dehdehki pahn kak doake soahngen irair tohto nan atail mour?
Dehdehki oh Atail Lokaia kan
3. Iaduwen ke pahn kawehwehda Lepin Padahk 11:12, 13 oh ia wehwehn “tiahk en pweipwei” [“in want of heart”?
3 Irairen dehdehki pahn sewese kitail en wehwehki me mie “ahnsoun nennenla oh ahnsoun mwoarongada.” (Eklesiasdes 3:7) Irair wet pahn sewese kitail en kanahieng dahme kitail kin koasoia. Lepin Padahk 11:12, 13 mahsanih: “Tiahk en pweipwei me kin wia lokaiahn mwamwahliki meteikan. Ma ke me loalokong, eri, ke pahn nennenla. Sohte me kin likihong koasoi rir aramas me kin mwahuki wiaseli koasoi, ahpw ke kak koapworopworki mehmen me likilik.” Ei, ohl de lih men me kin kauwe meteikan kin wia “tiahk en pweipwei.” Nin duwen Wilhelm Gesenius emen me wiahda dictionary koasoia, soahngen aramas menet “sohte kak dehdehki.” E sohte kin kak dehdehki mwahu, oh lepin loakaia “mongiong” kin kasalehda irair mwahu kan me sohte mih rehn aramaso. Ma emen Kristian pahn doadoahngki soahngen loakaia me soh konehng lao lel e pahn kauwe emen, elder idihda kan pahn anahne katokedi irair soh konehng wet me pwarada nan mwomwohdiso.—Lipai 19:16; Melkahka 101:5; 1 Korint 5:11.
4. Dahme Kristian lelepek oh dehdehki kan kin wia me pid duwen koasoi rir kan?
4 Weksang irail kan “tiahk en pweipwei,” [want of heart], irail kan me “dehdehki” pahn nennenla ni ahnsou me konehng. Re pahn ekihla mehkot rir. (Lepin Padahk 20:19) Irail kan me kin dehdehki ese me doadoahngki lokaia soh konehng pahn kak imwikihla suwed, ihme re kin “lelepek.” Irail kin lelepekiong iengarail pwoson akan oh irail pil sohte kin koasoi duwen mehkot rir me pahn kahreong iengarail kan en lelong kahpwal. Ma Kristian men pahn doadoahngki irair en dehdehki pahn rong rohng duwen mehkot rir me pid duwen mwomwohdiso, re kin nennenla lao lel sapwellimen Siohwa pwihn pahn kilang ahnsou mwahu en kasalehong koaros sang ni arail pahn ntingihdi nan pwuhk kan.
Dehdehki oh Atail Tiahk
5. Ia duwen ‘me pweipwei kan’ kin kilangwong tiahk samin kan, oh pwekihda?
5 Lepin padahk kan en Paipel kin sewese kitail en dehdehki oh liksang tiahk soh konehng kan. Karasepe ieu, Lepin Padahk 10:23 mahsanih: “Tiahk en pweipwei me perenki wiahda me sapwung. Aramas loalokong kin nsenamwahuki kupwurokong.” Irail kan me perenki wiahda me sapwung, kin maskun ong wehwehki me ahr wiewia kan me sapwung oh irail uhdahn pahn wehkohng Koht duwen pein irail. (Rom 14:12) Aramas ‘pweipwei’ pwukat ahr madamadau kin saminla lao lel irail lemehda me Koht sohte kin kilang ahr sapwung kan. Ahr wiewia kan kin kasalehda ahr pepehm akan: “Sohte Siohwa.” (Melkahka 14:1-3; Aiseia 29:15, 16) Pwehki irail sohte mweidong kaweid sang powe en kahre irail, re sohte kak dehdehki oh wiahda ahr pilipil pwung kan.—Lepin Padahk 28:5.
6. Dahme kahrehda tiahk samin iei elen pweipwei, oh iaduwen kitail pahn kilangwong tiahk suwed wet ma kitail kin ahneki irairen dehdehki?
6 “Ohlo me kin dehdehki” kin pohnese me tiahk samin kaidehn “mwadong” ehu. E wehwehki me met kin kainsensuwediahla Koht oh pil kak kawehla atail nanpwung mwahu reh. Soahngen tiahk wet iei pweipwei, pwehki met kin kihsang wahu rehn emen, pil kin kawehla pwopwoud kan, oh suwed ong madamadau oh paliwar en aramas, oh kahrehong emen en sohla ngehnen. Ihme kahrehda, kitail en nantiong en inengieng en dehdehki oh liksang tiahk en nenek koaros.—Lepin Padahk 5:1-23.
Dehdehki oh Atail Irair Konehng kan
7. Ia ekei soumwahu kan me kin kohsang lingeringer?
7 Inengieng en dehdehkihla pahn pil sewese kitail en powehdi atail lingeringer. “Ma ke kanengamah oh meleilei, eri, ke me loalokong,” Lepin Padahk 14:29 mahsanih, “ahpw ma ke kin mwadang lingeringer, eri ke kin kasalehda omw pweipwei.” Ehu kahrepe aramas men me kin dehdehki anahne en powehdi eh lingeringer, pwehki lingeringer me daulihlahr kin suwed ong paliwaratail kan. E kak karehong emen en nta laud oh nget de mwop. Toakte kan nda me lingeringer oh mwakar kak kahrehong emen en nget, soumwahu en pohn kili, soumwahu en kapehd, oh soumwahu en mpwei.
8. Sohte kanengamah kak imwikihla dah, ahpw iaduwen irairen dehdehki kak sewese kitail?
8 Ahpw kitail en kasalehda dehdehki oh “kanengamah”, kaidehn ihte pwehki kitail sohte men soumwahuda. Ma kitail sohte kanengamah, met pahn kak kahrehong kitail en wia, wiewia pweipwei kan me kitail pahn koluhkihla. Ahpw, doadoahngkihla irairen dehdehki pahn sewese kitail en medemedewe imwilahn doadoahngki lokaia oh wiewia soh-konehng kan, oh met pahn sewese kitail en dehr “kasalehda omw pweipwei” ki wiewia sapwung. Keieu, irairen dehdehki pahn sewese kitail en pohnese me lingeringer kak kasapwungehla atail madamadau kan, oh imwikihla sohte kak doadoahngki atail loalokong ni ahl me pwung de konehng. Met pahn karompwa kitail en wia kupwuren Koht oh kapwaiada sapwellime koasondi kan. Ei, en lohdi pahn irairen mwakar, kin kaluwetala atail pali ngehn. Oh pil, “lingeringer” kin iang “wiewia kan nin duwen ahnepen aramas” me kin irehdi kitail en dehr iang sohsohki Wehin Koht. (Kalesia 5:19-21) Nin duwen Kristian kan me ahneki dehdehki, kitail en “mwadang en rong, ahpw dehr nan kapehd karuaru en lokaia oh lingeringer.”—Seims 1:19.
9. Iaduwen irairen dehdehki oh limpoak kak sewese kitail en kapwungala atail nanpwungsuwed akan?
9 Ma kitail pahn lingeringer, irairen dehdehki pahn sewese kitail en nennenla pwe e sohte pahn imwikihla akamai ehu. Lepin Padahk 17:27 mahsanih: “Aramas emen me kin wehwehki pein ih, sohte ki lokolokaia ahnsou koaros. Aramas me kin kanengamah ahneki erpit.” Irairen dehdehki oh limpoak pahn sewese kitail en kilang anahnepen kanengamah en dehr nda mehkot kamedek. Ma kitail lingeringerda, limpoak oh aktikitik pahn kamwekid kitail en pehk mahk. Ahpw iaduwen, ma emen wia dihp ong kowe. Eri, ke pahn koasoiong ih kelepw ni elen kadek oh lamalam aktikitik oh mehn akadeiong pwurehng popohlpene oh miniminpene.—Madiu 5:23, 24; 18:15-17.
Dehdehki oh Atail Peneinei
10. Dahme irairen dehdehki oh erpit kak wia ong mouren peneinei kan?
10 Tohnpeneinei kan anahne kasalehda erpit oh dehdehki, pwe irair pwukat pahn kak kakehlailda tohnpeneinei kan. Lepin Padahk 24:3, 4 mahsanih: “Ihmw kan kin kokouda pohn poahsoan me poahsoanki kupwurokong oh dehdehki. Wasa me loalokong kin mi ie, pere kan kin audaudkihda dipwisou kesempwal oh lingan.” Erpit oh dehdehki me duwehte block kan en kokouda ihmw akan me kak kahrehong mouren peneinei en pweida. Irairen dehdehki kin sewese papah oh nohno Kristian akan en esehla pepehm akan oh anahn akan en neirail seri kan. Emen me kin dehdehki kin pil kak kapehsepene, en rong oh wehwehki pepehm oh madamadau kan en eh pwoud.—Lepin Padahk 20:5.
11. Iaduwen lih pwopwoud me kin dehdehki kak ‘wiahda oh kalinganala imwe’?
11 Sohte peikidpe me irair riau pwukat, erpit oh dehdehki me kin kahrehong mouren peneinei en nsenamwahu. Karasepe ieu, Lepin Padahk 14:1 mahsanih: “Kupwurokong en lih kin wiahda oh kalinganahla imwe; ahpw me pweipwei kin kauwehla.” Lih pwopwoud erpit oh me kin dehdehki me pahn uhpaiong eh pwoud ohl oh doadoahk laud ong eh peneinei oh sewese eh peneinei en kehlailda. Ehu ahl en ‘kalinganahla imwe’ iei en ahnsou koaros koasoi mwahu duwen eh pwoud ohl oh met pahn kahrehong mehteikan en wahuneki ih. Oh lih pwopwoud men, me kin dehdehki oh koahiek, kin lemmwiki Siohwa, pahn wahdohng kaping ong pein ih.—Lepin Padahk 12:4; 31:28, 30.
Dehdehki oh Elen Mouritail kan
12. Iaduwen irail kan me “pweipwei” kin kilangwong wiewia pweipwe kan, oh pwekihda?
12 Irairen dehdehki kin sewese kitail en kolokolte elen mour pwung ni wiewia kan koaros. Lepin Padahk 15:21, mahsanih: “Aramas pweipwei kin perenki ar tiahk en pweipwei, ahpw me kupwurokong kin wia dahme pwung.” Ia wehwehn lepin padahk wet? Elen pweipwei iei mehkot kaperen ong irail akan me sehse lamalam, ohl, lih oh me pwulopwul kan. Irail “pweipwei” pwehki irail sohte ahneki irair mwahu kan, ihme kahrehda irail pweipwei pwehki re kin perenki mehkot sapwung.
13. Dahme Solomon dehdehki duwen kouruhr?
13 Nanmwarki en wehin Israel Solomon me kin dehdehki, pil sukuhlikiehr, me kouruhr sohte katep laud. E mahsanih: “I koasoanehdi nan kapehdi I en pereperenki peren en sampah kan oh rapahki dahkot nsenamwahu. Ahpw I diarada me met pil wia mehkot mwahl. I diarada me kokouruhr iei tiahk en pweipwei, oh peren en sampah sohte kin wiahda kamwahu ehu.?’” (Eklesiasdes 2:1, 2) Nin duwen ohl men me kin dehdehki, Solomon diarada me kouruhr kelepw sohte mie katepe, pwe met sohte pahn wahdong emen peren mehlel. Kouruhr, ele mwein pahn kak sewese kitail en manokehla atail kahpwal akan ni ahnsoukis te, ahpw mwuri, kahpwalo pahn pwurehng pwarada oh laudla. Solomon kak ni pwung koasoi duwen kouruhr nin duwen “tiahk en pweipwei.” Pwehkihda? Pwehki kokouruhr mwahl kin kahrehong emen en sohte doadoahngki eh loalokong ni ahl me pwung. E kak kahrehong kitail en mwamwahleki mehkot kesempwal. Soahngen kouruhr duwehte doadoahngki lepin lokaia kan oh wiewia kan me emen sounkamwan kin wia mahs sohte pahn imwikihla katep laud. Dehdehki mouren koasoi en Solomon me pid kouruhr kin sewese kitail en liksang “inengieng pein atail peren laudsang kupwur en Koht.”—2 Timoty 3:1, 4.
14. Iaudwen aramas me kin dehdehki kin “wia me pwung”?
14 Iaduwen aramas me kin dehdehki kin “wia dahme pwung”? Irail kin dehdehkihla soahng kan me pid pali ngehn oh kapwaiada koasondi kan en Koht me kin kaluhwalahng irail en ahneki mour me pwung. Ehu kawehwehn Paipel, Byington’s, koasoi ni inen: “Pweipwei iei mehkot kaperen ong ohl emen me sohte eh mwahliel, ahpw ohl loalokong men pahn keidwei ni elen pwung.” “Emen me kin dehdehki” kin weweidwei nan ahl inen oh pahn kak dehdehki elen pwung sang sapwung pwehki e kin doadoahngki Mahsen en Koht nan eh mour.—Ipru 5:14; 12:12, 13.
Ahnsou Koaros en Sohpeiwong Siohwa ong Ale Sawas en Dehdehki
15. Dahme kitail kin sukuhliki sang Lepin Padahk 2:6-9?
15 En weweidwei nan ahl inen, kitail koaros anahne pohnese me kitail soh-unsek oh en sohpeiwong Siohwa oh ale sawas en dehdehki mehkan ni pali ngehn. Lepin Padahk 2:6-9: “Pwe Kauno [Siohwa] iei ih me kin ketikihdo kupwurokong; iei ih me kin ketikihdo loalokong oh dehdehki. E kin ketin sewesewese oh sinsile aramas pwung oh mehlel kan. E kin ketin apwalih irail kan me kin apwalih mwahu meteikan, oh kin ketin sinsile irail kan me poadidiong.”—Kilang Seims 4:6.
16. Dahme kahrehda erpit, dehdehki, de kaweid sohte wia sawas ehu ma Siohwa ketin uhwong?
16 Ni atail pohnese atail liki Siohwa, kitail pahn ni aktikitik dehdehki kupwure ni atail onop sapwellime Mahsen. E sapwellimaniki erpit unsek, oh sapwellime kaweid kin pweida ahnsou koaros. (Aiseia 40:13; Rom 11:34) Oh ni mehlel, kaweid koaros me kin uhweng Koht sohte katepe. Lepin Padahk 21:30 mahsanih: “Loalokong en aramas, marain, oh erpit sohte wia sawas ehu ma Kauno [Siohwa] ketin uhwong uhk.” (Kilang Lepin Padahk 19:21.) Ihte ma kitail dehdehki ni pali ngehn, eh kakairada onopki Mahsen en Koht oh sawaspen Paipel kan me kohsang “ladu lelepek oh loalokong,” me pahn kak sewese kitail en weweidki ahl pwung. (Madiu 24:45-47) Eri, kitail en idahwen sapwellimen Siohwa kaweid kan, oh wehwehki me kaweid kan me kin mwomwen pwung ahpw kin uhweng sapwellimen Siohwa kaweid kan sohte pahn kak pahrekiong sapwellime Mahsen.
17. Dahme kak imwikihla ma kaweid sapwung kin kohwong emen?
17 Kristian akan me kin dehdehki, oh kin kihda kaweid kan, kin wehwehki me kaweido pahnanahne poasonehda pohn sapwellimen Koht Mahsen oh mwohn e kin sapeng peidek ehu e pahn anahne onop Paipel oh medemedewe loal. (Lepin Padahk 15:28) E kak imwikihla suwed laud, ma emen pahn kihda kaweid sapwung me pid mehkot toutou. Ihme kahrehda, Kristian elder kan anahne en dehdehki ni pali ngehn oh kapakap pwehn ale sapwellimen Siohwa kaweid ni ahnsou re kin sewese iengarail kan me pwoson.
Dihrkihla Dehdehki ni Pali Ngehn
18. Ma ehu kahpwal pahn pwarada nan mwomwohdiso, iaduwen irairen dehdehki kak sewese kitail en toupahrek ni pali ngehn?
18 En kaparenda Siohwa, kitail anahne “dehdehkihla soahng pwukat koaros.” (2 Timoty 2:7) Ngoangkihla onop Paipel oh mweidong sapwellimen Koht ngehn sarawi oh pwihn en sewese kitail en dehdehki dahme kitail en wia ni ahnsou kitail kin lelong irair kan me pahn kak kahluwalahng kitail en keid ni ahl sapwung. Karasepe ieu, mwein mie mehkot nan mwomwohdiso me sohte pwung nin duwen me kitail kin lemeleme. Ahpw ma kitail dehdehki, met pahn sewese kitail en wehwehki me sohte kahrepe mwahu en mweidong irair wet en kahrehong kitail en sohlahr patehng sapwellimen Siohwa aramas akan oh papah Koht. Medemedewe duwen atail pwais en papah Siohwa, saledek en pali ngehn kitail kin paiekihda, peren kitail kin ale sang atail doadoahk nin duwen sounkalohk kan en Wehio. Dehdehki ni pali ngehn kin sewese kitail en ahneki madamadau pwung oh sewese kitail me kitail inoukihdahr atail mour ong Koht oh kitail anahne kesempwaliki atail nanpwungmwahu reh, mendahki dahme aramas teikan kin wia. Ma sohte mehkot kitail kak wia ni ahl me konehng en kamwahuwiahla kahpwalo, eri kitail pahn anahne awih Siohwa en kamwahuwiahla kahpwalo. Kitail en dehr mwoarosala, ahpw kitail en “koapworopworki Koht.”—Melkahka 42:5, 11.
19. (a) Ia mouren ahn Pohl kapakap ong mehn Pilipai kan? (b) Iaduwen irairen dehdehki kak sewese kitail ma kitail sohte wehwehki mehkot ni unsek?
19 Dehdehki ni pali ngehn kin sewese kitail en kolokol atail lelepek ong Koht oh sapwellime aramas akan. Pohl padahkiong Kristian akan nan Pilipai: “I kin kapakap pwe amwail limpoak en lalaudla pwe kumwail en marainkihla dahme mehlel oh wia kadeik pwung, pwe kumwail en kak pilada dahme keieu mwahu. Eri, kumwail ahpw pahn saledeksang soangen samin oh sapwung koaros ni Rahnen Krais.” (Pilipai 1:9, 10) Kitail anahne “loalokong pwung oh dehdehki” ma kitail men wia atail pilipil pwung kan. Lepin lokaia “dehdehki” ni lokaiahn Krihk, kin wehwehki “pehmitikihong dehdehki dahme pwung de dahme sapwung.” Ni ahnsou kitail pahn sukuhliki mehkot, kitail men dehdehki iaduwen met kin pidada Koht oh Krais oh pil medemedewe iaduwen met kin kasansalehda sapwellimen Siohwa irair kan oh sawas kan. Met kin kalaudehla pein atail dehdehki oh atail kalahngan ong dahme Siohwa Koht oh Sises Krais wia ong kitail. Ma kitail sohte kin wehwehki mehkot ni unsek, irairen dehdehki pahn sewese kitail en dehr kesehla atail pwoson mehkan me kesempwal me kitail sukuhlikihier duwen Koht, Krais oh kupwuren Koht.
20. Iaduwen kitail kak dihrkihla irairen dehdehki?
20 Kitail pahn dihrkihla irairen dehdehki mehkot me pid pali ngehnatail ma kitail pahn ahnsou koaros kapahrekiong atail madamadau kan oh wiewia kan sapwellimen Koht Mahsen. (2 Korint 13:5) En wia met ni ahl me konehng pahn sewese kitail en ahneki lamalam en aktikitik, oh kitail sohte pahn kawe mehteikan. Oh irairen en dehdehki pahn sewese kitail en paiekihda kaweid oh dehdehkihla mehkan me kesempwal. (Lepin Padahk 3:7) Inengieng en kaperenda Siohwa, kitail en dirkihla loalokong pwung en sapwellime Mahsen. Met pahn sewese kitail en dehdehkihla dahme pwung oh sapwung, dehdehkihla mehkan me kesempwal, oh ni lelepek en kolokol atail nanpwung mwahu rehn Siohwa. Mepwukat koaros pahn kak pweida, ma kitail pahn inengieng en dehdehkihla. Ahpw, kitail pil anahne mehkot. Kitail anahne en mweidong irairen dehdehki en pere kitail.
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Dahme kahrehda kitail anahne inengieng en dehdehkihla?
◻ Iaduwen irairen dehdehki kak mie lipwe ong atail lokaia oh tiahk?
◻ Irairen dehdehki kak imwikihla dah me pid duwen pali ngehnitail kan?
◻ Dahme kahrehda kitail anahne ahnsou koaros en sohpeiwong Siohwa pwehn ale irairen dehdehki?
[Kilel nan pali 21]
Irairen dehdehki kin sewese kitail en kanengamah
[Kilel nan pali 23]
Nanmwarki Solomon me kin dehdehki—pohnese me wia kokouruhr sohte katepe