Pwoson Kamwekid Kitail en Kapwaiada!
“Ke sohte wehwehki? Eh [Eipraam] pwoson oh eh wiewia kan sawaspene, pwe eh pwoson unsengkilahr eh wiewia kan.”—SEIMS 2:22.
1, 2. Ia pahn duwen atail wiewia ma mie atail pwoson?
ME tohto kin kose me dene re pwoson Koht. Ahpw, ahneki pwosonte kin duwehte paliwar ehu me sohte moure. Tohnpadahk Seims ntingihdi: “Ma pwosonte me mie, ahpw sohte iangahki wiewia, eri, met wehwehki me pwosono pwoson mehla ehu.” E pil mahsanih me Eipraam me kin lahn Koht kin ahneki pwoson me “sewese eh wiewia.” (Seims 2:17, 22) Ia kesempwalpen soahngen mahsen pwukat ong kitail?
2 Ma atail pwoson me mehlel, kitail sohte pahn ihte kamehlele dahme se rong nan mihding en Kristian kan. Kitail pahn kihda mehn kadehdepen pwoson pwehki atail wiewia kin kasalehda me kitail Sounkadehdehn Siohwa kan. Ehi, pwoson pahn kamwekid kitail en kapwaiada Mahsan en Koht nan atail mour oh kamwekid kitail ong wiewia kan me konehng met.
Lipilipil Sohte Kin Pwungiong Pwoson
3, 4. Iaduwen pwoson pahn kamwekid elen atail wiewia ong mehteikan?
3 Ma atail pwoson Koht oh Krais me mehlel, kitail sohte pahn lipilipilki emen. (Seims 2:1-4) Ekei me Seims kin ntingwohng kin kasalehda lipilipilki meteikan, wiewia ehu me sohte konehng Kristian mehlel. (Rom 2:11) Ihme kahrehda, Seims kalelepek: “Pwehki amwail pwoson atail Kaun Sises Krais, me Kaun lingan, kumwail kin lipilipilki aramas akan?” Ma emen me soh pwoson ahpw kepwehpwe me naineki rihng kohl kan oh ahneki likou kaselel kohdohng mihding ehu iangahki “ohl semwehmwe men me likawih likou mering” me soh pwoson, irail kan me wia mihdingo anahne kasamwo ira koaros ahpw me kepwehpweo me kin ale wau tohrohr. Re kin lukohng nan sehr “me keieu kaselel,” ahpw me kin wia mihdingo kin padahkiong me soh pwoson semwehmweo en kesihnente de en mwohndi pohn tat ni aluweluwen aramas.
4 Siohwa ketikihda meirong tomw en Sises Krais ong me semwehmwe kan oh pil ong me kepwehpwe kan. (2 Korint 5:14) Ihme karehda, ma kitail kin papah me kepwehpwe kan, kitail pahn katiasang pwoson en Krais, me ‘ketin wiahla me semwehmwe men pwehki kumwail, pwe kumwail en kepwehpwehkihla sapwellime semwehmwe.’ (2 Korint 8:9) Kitail en dehr kadeik aramas ni soahngen ahl wet—ki lamalam sapwung en kawahuwih aramas. Koht sohte kin lipilipilki aramas, ahpw ma kitail kin kasalehda lipilipilki meteikan, kitail pahn “wia kopwung ehu me poahsoankihda lamalam suwed.” (Sohp 34:19) Pwehki kitail inengieng kaparanda Koht, ni mehlel kitail sohte pahn lohdiong pahn kasongosong en kasalehda lipilipilki meteikan de en ‘natih meteikan pwe re en alehki me konehng irail.’—Sud 4, 16.
5. Ihs me Koht pilada en “kepwehpwe ni pwoson,” oh dahme me kepwehpwe kan kin kalap wia?
5 Seims kasalehda ihs me uhdahn kepwehpwe oh kangoangehki me limpoak en kasansalohng koaros ni soh lipilipil. (Seims 2:5-9) ‘Koht ketin pilada me semwehmwe kan nin sampah wet pwe re en kepwehpwehkihla pwoson oh sohsohki Wehio.’ Met pwehki me semwehmwe kan kin kalap mwekidikih rongamwahuwo. (1 Korint 1:26-29) Nin duwen pwihn ehu, me kepwehpwe kan kin kahpwalihkihla mehteikan pweipwand, pweipwei kan, oh iren kosonned kan. Re kin kauwe Krais oh kaloke kitail pwehki atail kin weuwa mware. Ahpw kitail en nantiong peikiong “kosonned en Wehin Koht,” me kupwurki kitail en kasalehda limpoak ong aramas koaros—en limpoak ong me kepwehpwe kan oh me semwehmwe kan. (Lipai 19:18; Madiu 22:37-40) Pwehki Koht kupwurki met, kasalehda lipilipil kin “wia dihp ehu.”
‘Mahk Kalahngan Kin Pitsang Kadeik’
6. Iaduwen atail kak kauwehla kosonned ma kitail sohte kin mahkohng mehteikan?
6 Ma kitail kin ni soh mahk kasalehda lipilipil, kitail kin kauwehla kosonned. (Seims 2:10-13) Ma kitail sapwungala ni ahl wet, kitail kin uhwong sapwellimen Koht kosonned kan koaros. Mehn Israel kan me sohte wiahda dipen kamwahl ahpw kin pirap kin kauwehla Kosonned en Moses. Nin duwen Kristian kan, kitail kin pakadeikihda “kosonnedo me kin kasaledekihala aramas”—Israel en ngehn nan inou kapwo, me ah kosonned kan kin mih nan mohngiongarail.—Seremaia 31:31-33.
7. Dahme karehda irail ko me kaukaule kasalehda lipilipilki mehteikan sohte pahn kasik me Koht pahn mahkohng irail?
7 Ma kitail kin kose me mie atail pwoson ahpw kin wohnlahte kasalehda lipilipilki mehteikan, kitail mih nan keper. Irail ko me sempoak oh soh mahk kalahngan pahn ale kadeikparail ni elen soh mahk. (Madiu 7:1, 2) Seims mahsanih: “Me kin ahneki kalahngan kin pitsang kadeik.” Ma kitail ale kaweid en ngehnin Siohwa ni atail kasalehda mahk kalahngan nan atail wiewia kan koaros, kitail sohte pahn pakadeikihda ni ahnsou me kitail ale kadeik. Ahpw, kitail pahn ale mahk kalahngan oh eri pahn kana powehdi kopwung idihd de kadeik.
Pwoson Kapwarehda Wiewia Mwahu
8. Ia pahn irair en aramas emen me kose me dene mie ah pwoson ahpw sohte kasalehda met sang ni wiewia?
8 Likin pwoson kin kamwekidih kitail en kasalehda limpoak oh mahk kalahngan, e kin pil kapwarehda wiewia mwahu teikan. (Seims 2:14-26) Ni mehlel, pwoson me wiewia sohte iang sohte pahn doare kitailla. Mehlel, kitail sohte kak pwainda nanpwung mwahu ehu rehn Koht sang ni wiewiahn Kosonnedo. (Rom 4:2-5) Seims kin koasoakoasoia duwen wiewia kan me kin mwekidikih pwoson oh limpoak, ahpw kaidehn kosonnedo. Ma kitail kin mwekidikih soahngen irair pwukat, kitail sohte pahn ihte kasalehong emen iengetail tohnkaudok me semwehmwe lokaia kadek. Kitail pahn kihong brother men de sister men me sohte ahr likou de kenerail mwenge soahngen sawas en wahr pwukat. Seims kalelepek: ‘Ma kumwail pahn ndaiong riamwail men me sohte kene mwenge oh ah likou: “Koht en ketin kupwuramwahwihiuk! Kohkohwei ni popohl oh nsenamwahu” ahpw sohte kihong mehkot me en mourki, ia katepen met?’ Sohte. (Sohp 31:16-22) Soahngen “pwoson” wet kin mehla!
9. Dahme kasalehda me mie atail pwoson?
9 Ele kitail kin ieiangehr ahnsou werei sapwellimen Koht aramas, ahpw ihte wiewia me poahsoanda sang nan mohngiong unsek me kak utungada ma mehlel mie atail pwoson. Mwahu ma kitail kin soikala padahk en Trinity oh kitail kin kamehlele me Koht mehlel mehtehmen me mie. Ahpw, kamehlelehte kaidehn ih met me pwoson. “Ngehn suwed akan kin kamehlele,” oh re kin “rerrerki” ahr masak pwehki arail kasorala awiawih irail. Ma kitail uhdahn pwoson, e pahn kamwekidih kitail en kapwarehda soahngen wiewia duwehte kalohkiseli rongamwahuwo oh sewesehki iengetail me pwoson semwehwe kan mwenge oh likou. Seims kalelepek: “Pweipwei [me sohte audaudki loalokong pwung en Koht] men kowe! Ke men wehwehki duwen soh-katepen pwoson me wiewia sohte iang?” Ehi, pwoson anahne wiewia en iang.
10. Dahme karehda Eipraam kin adaneki “semen irail ko koaros me pwoson?
10 Pwoson en Eipraam me kin lahn Koht kamwekidih ih ong wiewia kan me konehng. Nin duwen “semen irail kan koaros me pwoson,” e “pwungla rehn Koht sang ni eh wiewia ko ni eh meirongkihla nah pwutak Aisek pohn pei sarawio.” (Rom 4:11, 12; Senesis 22:1-14) Iaduwen ma Eipraam sohte pwoson me Koht kak kaiasada Aisak oh kapwaiada Sapwellimen inou me kadaudek men pahn kohsang reh? Eri Eipraam sohte pahn song en meirongkihla nah pwutako. (Ipru 11:19) En Eipraam wiewiahn peik me karehong “ah pwoson en unsekla.” Ihme karehda, “Pwuhk Sarawi [Senesis 15:6] pweida ni ah mahsanih: ‘Eipraam pwosonlahr Koht, oh pwehki eh pwoson, Koht ketin kupwurehda pwe en pwungla reh.’” En Eipraam wiewia ni ah songosong en meirongkihla Aisak kin kadehdehda pakair me Siohwa ketin wiahda mwowe me wiewiahn Eipraam me pwung. Pwehki ah wiewiahn pwoson, e kasalehda ah limpoak ong Koht oh adanekihla “kompoakepahn Siohwa.”
11. Ia kadehdehpen pwoson me Reap kasalehda?
11 Eipraam kadehdehda me “aramas emen kin pwungla rehn Koht pwehki eh wiewia kan, kaidehn pwehki eh pwosonte.” Met pil mehlel rehn Reap, emen lih en netikih paliwere nan Seriko. E “pil pwungla rehn Koht pwehki eh wiewia kan, ni eh kasamwo lipoahrok en mehn Suhs akan oh kadarirailla ni apwoat ahl tohrohr” pwe ren kak ruksang arail imwintihti en mehn Kenan kan. Mwohn e tuhwong lipoahrok kan en mehn Israel, e pohnese me Siohwa iei Koht mehlelo, oh ah lokaia kan en mwuri oh ah kesehla tiahk en netikih paliwere kin wia mehn kadehdehpen ah pwoson. (Sosua 2:9-11; Ipru 11:31) Mwurin karasaras en mehn kalimeng en pwoson keriau pwukat me kin sansalkihda wiewia, Seims mahsanih: “Pwe nin duwen paliwar ehu me sohte ngeni eh uhdahn melahr, ih pil duwen pwoson, ma sohte wiewia iang, pwoson mehla ehu.” Ni ahnsou me emen kin mehla, kehl en mour, de “ngehn,” sohla kin mih reh, oh e sohte kak wia mehkot. Pwoson kelepw kin duwehte paliwar mehla ehu me sohte moure oh sohte kak wia mehkot. Ahpw, ma atail pwoson me mehlel, e pahn kamwekid kitail ong wiewiahn Koht akan.
Koledi Lowemwen!
12. Dahme elder kan en wia nan mwomwohdiso?
12 Koasoakoasoi oh padapadahk kin pil kak kihda kadehdehpen pwoson, ahpw mie anahnepen en koledi atail lokaia kan. (Seims 3:1-4) Nin duwen sounpadahk kan nan mwomwohdiso, elder kan ahneki pwukoa toutou ehu oh pwukoahki arail wiewia ong Koht. Ihme karehda, re anahne ni karakarahk kasawih karepen arail mwekid kan oh pwukoa kan me re warohng. Likin arail loalokongki oh koahioki Mahsan en Koht, ohl pwukat anahne en ahneki limpoak laud ong Koht oh ong iengerail me pwoson kan. (Rom 12:3, 16; 1 Korint 13:3, 4) Elder kan anahne poahsonehda arail kaweid pohn Pwuhk Sarawi. Ma elder men pahn sapwungala nan ah padahk oh met imwikihla wiahda kahpwal ong meteikan, Koht pahn doadoahngki Krais pwehn kadeikada laud ih. Ihme karehda elder kan en karakarahk oh pwerisek, lelepek kapwaiada Mahsan en Koht.
13. Dahme kahrehda kitail kin dipikelekel ni lokaia?
13 Pil sounpadahk koahiek kan—ni mehlel, kitail koaros—“kin kalap sapwungala” pwehki atail soh unsek. Kadipikelikelih meteikan ni lokaia iei ehu luwet me kalap wiawihda oh kauwehla mehteikan. Seims mahsanih: “Me sohte kin sapwungala ni eh lokaia, iei ih me unsek, oh ih me kin kak kaunda paliwere unsek.” Me weksang Sises Krais, kitail sohte kak kaunda unsek lowetail. Ma kitail kak, eri kitail pil kak kaunda kakon teikan en paliwaratail. Sahl oh mete me kin kohieng nan ewen oahs kan kin kahluwa oahs akan ong wasa me kitail men ren kohla ie, oh kisin ilihl tikitik kis, ni sohp laud ehu, me ni kisinieng laud kin ipirseli, e kin kak kainenehla oh katangawohng wasa me kepin en sohpo kin men kohla ie.
14. Iaduwen Seims kasalehda anahnepen en nantiong koledi lowetail?
14 Kitail koaros anahne wehkada ni mehlel me koledi lowetail kin wia doadoahk laud ehu. (Seims 3:5-12) Kaparekihong oahs men, sahl me kin kohieng nan ewerail kin wia mehkot tikitik; met pil duwehte mehn ilihl me wia mehkot tikitik ni ah kaparekiohng sohp pwoat. Oh ni ah kin kaparekihong paliwar en aramas, loh me kisin kakon tikitik kis “ahpw e kak suweiki soahng laud tohto.” Pwehki Pwuhk Sarawi kin kasalehda ni sansal me Koht kin kupwursuwedki suwei, kitail en rapahki sapwellime sawas en liksang wiewia wet. (Melkahka 12:3, 4; 1 Korint 4:7) Kitail en pil koledi lowetail ni ahnsou me kitail lingeringerda oh tamataman me kisin dimwamwahien kisiniei kis kak karongehla wahl laud ehu. Nin duwen me Seims kasalehda, “lowetail kin rasehng kisiniei” me kak kauwehla soahng kan. (Lepin Padahk 18:21) Loh ehu me sohte kin irairdi “kin audaud en soahng suwed koaros en sampah”! Irair suwed koaros en sampah dohsang Koht wet kin kohsang loh me sohte kak irairdi. E kin pwukoahki soahngen suwed duwehte likamw oh padahk likamw. (Lipai 19:16; 2 Piter 2:1) Dahme ke lemeleme? Atail pwoson soh kin kamwekid kitail en nantiong kehlail koledi lowetail kan?
15. Imwila suwed dah me kak wiawihda ma lowetail sohte kin irairdi?
15 Ma kitail sohte koledi lowetail, e pahn ‘kasaminehla kitail’ douluhl. Karasepe ehu, ma kitail kin kalap likamw, kitail pahn ndandkihla atail likamw. Ahpw, iaduwen, loh ehu me sohte kak irairdi ‘kin karehong mouritail en mwasikla’? Ni ah pahn wiahiong mour en pwurpwurehng ni ahl suwed. Mwomwohdiso ehu pwon kak nsensuwedkihla lohwen emen ma e sohte kin koledi. Seims kosoia duwen “Gehenna,” Wahu en Innom. Mahso re kin doadoahngki wasaht ong meirong en seri, ahpw e sohla oh uhd wiahla wasahn kihd en isik kihd kan en Serusalem. (Seremaia 7:31) Ihme Gehenna kin wia karasapen kasorala soutuk. Ni irair en karasaras ehu, Gehenna kin kadoadoahkohng ah kehl en kauwehla duwehte loh me sohte irairdi. Ma kitail sohte kin irehdi lowetail, pein kitail pahn lokolongki imwila suwed en lowetail me kitail sohte koledi. (Madiu 5:22) Kitail pil kak piskensang mwomwohdiso ma kitail kin kauwe emen.—1 Korint 5:11-13.
16. Me pid duwen ohla me loh soh irairdi ehu kak wiahda, dahme kitail en wia?
16 Nin duwen omw esehsang omw wadek Mahsan en Koht, me Siohwa kehkehlingki me aramas en kaunda mahn akan. (Senesis 1:28) Oh soahngen mahn koaros pahn kamandahla. Karasepe ehu, aramas kin kamandahla soahngen ikel me adaneki falcon me re kin doadoahngki ong pwek mahn teikan. ‘Mahn kerep’ kan me Seims koasoia kin pil iangahki sineik kan me sounkamanda en sineik kan kin kaunda. (Melkahka 58:4, 5) Aramas pil kak kaunda roahs kan, ahpw nin duwen aramas dipan kan kitail sohte kak uhdahn kamandahla lowetail. Mendahki met, kitail en liksang soahngen lokaiahn mwamwahleki emen, de lokaia kamedek, de lokaia likamw. Loh ehu me sohte kak irairdi kin rasehng dipwsou keper ehu me audaudki poisin. (Rom 3:13) E inenen kansensuwed pwe, loh likamw en sounpadahk likamw kan kin karehong ekei Kristian kan en mahs ren sohpeisang Koht. Eri kitail en dehr mweidala pein kitail en pwupwkihdi padahk poisin me kin uhwong padahk mehlel, mendahki ma met ni lokaia de ni nting.—1 Timoty 1:18-20; 2 Piter 2:1-3.
17, 18. Lokaia sapwung dahieu me Seims 3:9-12 kin kosoia, oh dahme kitail en wia me pid ire wet?
17 Pwoson Koht oh ahneki ineng en kaperenda ih kak pere kitail sang padahk en lalahwe pwoson mehlel oh pil kak irekitaildi sang wiahda lokaia kan me sapwung. Ni ah idialahng lokaia sapwung en ekei, Seims mahsanih me ‘kitail kin doadoahngki lowetail ong kapingpen Kauno (Siohwa) oh Samatailo, oh pil ong ni atail kin keriahla iangatail kan me wiawihda rasehng Koht.’ (Senesis 1:26) Siohwa iei Samatail pwehki “iei ih me pahn ketikihong mour oh esingek oh soahng teikan ong aramas akan koaros.” (Wiewia 17:24, 25) E pil wia Semen Kristian keidi kan ni pali ngehn. Kitail koaros “rasehng Koht” me pid irair en lamalam, irair en tiahk mwakelekel, iangahki limpoak, kapwungpwung, oh erpit me karehong sen weksang mahn akan. Eri, ihme ia pahn atail wiewia ma kitail kin pwoson Siohwa?
18 Ma kitail pahn keria aramas, met pahn wehwehki me kitail kak keriahla irail. Pwehki kitail kaidehn soukohp sarawi kan me ahneki manaman en keriahla aramas, atail wia soahngen lokaia pwukat pahn wia kadehdehpen atail kailok me pahn karehong atail lokaiahn kapinga Koht sohla katepe. E sohte pwung lokaiahn “kaping oh keria” en pidoi sang nan ahu teieu. (Luk 6:27, 28; Rom 12:14, 17-21; Sud 9) Ia uwen e pahn dipan en koulki koul en kaping ong Koht ni mihding kan oh mwuhr kauwe iengetail me pwoson kan! Pihl mwahu oh pihl katik sohte kak pwilsang ni utuhn pihl teieu. Nin duwen “tuhke pik pwoat sohte kak wa olihp de tuhke wain sohte kak kapwarehda wahn tuhke pihk,” met duwehte rensed sohte kak kakerehwei pihl iou. Mie mehkot me sapwung ni pali ngehn ma kitail, me anahne koasoia dahme mwahu, kin kalap wia lokaia keng. Ma kitail ahnla wiewia wet, kitail en kapakapki sapwellimen Siohwa sawas pwehn uhdisang wia soahngen lokaia pwukat.—Melkahka 39:1.
Mwekidikih Erpit Sang Powe
19. Ma kitail kin ale kaweid sang erpit en nanleng, ia pahn atail mwekid ong meteikan?
19 Kitail koaros anahne erpit pwehn kak nda oh wia soahng kan me konehng irail kan me ahneki pwoson. (Seims 3:13-18) Ma kitail kin lahn Koht, e pahn ketikihong kitail erpit sang nanleng, koahiek en doadoahngki loalokong ni ahl me pwung. (Lepin Padahk 9:10; Ipru 5:14) Sapwellime Mahsan padahkiong kitail iaduwen sen kasalehda “wiewia mwahu kan me e wia ni mpahi oh erpit.” Oh pwehki atail mpahi, kitail kin utungada meleilei nan mwomwohdiso. (1 Korint 8:1, 2) Mehmen me kin suweiki me dene re wia sounpadahk lapalap kei en iengerail me pwoson kan kin ‘lalahwe padahk mehlel en Kristian,’ me kin kadeik arail aklapalap. (Kalesia 5:26) Ahr “erpit” kin kohsang “sampah”—me kin sansalkihda irair en aramas dipan kan me dohsang Koht. E ahneki irair en “mahn,” pwehki e kohsang lamalam en uduk. E pil ahneki irair en “tepil,” pwehki ngehn saut kan me aklapalap! (1 Timoty 3:6) Ihme kitail en mwekidikih erpit oh aktikitik pwe kitail en dehr mweidohng irair kan me pahn karehda soahngen ‘me suwed’ kan me duwehte likamw oh lipilipil en keirada ie.
20. Iaduwen ahmw pahn kasalehda erpit sang nanleng?
20 “A erpit me kin sang powe, mwohn mehkoaros me mwakelekel,” ni ah kin karehong kitail en mwakelekel ni atail tiahk oh ni pali ngehn. (2 Korint 7:11) E kin “kapohl,” ni ah kin kamwekidih kitail en rapahki popohl. (Ipru 12:14) Erpit sang nanleng kin karehong kitail en “materek,” kitail en dehr pein wiahda atail padahk kan oh apwal en ehuong. (Pilipai 4:5) Erpit sang powe kin “peik,” e kin kahrehda sen peikiong padahk sarawi oh en miniminiong pwihn en Siohwa. (Rom 6:17) Erpit sang powe kin pil karehong kitail en ahneki mahk, oh limpoak. (Sud 22, 23) Pwehki atail dirkihla “wah mwahu kan,” e karehda sen nsenohki meteikan oh pil karehda wiewia kan me parekiong kamwahu, pwung, oh mehlel. (Episos 5:9) Oh nin duwen sounwiahda meleilei, kitail kin paiekihda “wahn pwung” me kin pweida mwahu pahn irair meleilei kan.
21. Nin duwen me Seims 2:1–3:18 kasalehda, atail pwoson Koht en kamwekidih kitail ong wiewia dahkei?
21 Eri, e sansal me, pwoson kin kamwekid kitail ong wiewia pwung kan. E karehong kitail endehr lipilipil, kitail en mahk, oh pwerisek nan wiewia mwahu kan. Pwoson sewese kitail en koledi lowetail oh en mwekidikih erpit sang nanleng. Ahpw met kaidehn ih soahng kan koaros me kitail kak sukuhlkihsang kisinlikou wet. Miehte kaweid teikan sang rehn Seims me kak sewese kitail en mwekid ni ahl ehu me konehng irail ko me pwoson Siohwa.
Iaduwen Komw Pahn Sapeng?
◻ Dahme e sapwungki en lipilipilki meteikan?
◻ Iaduwen pwoson oh wiewia kin sawaspene?
◻ Dahme karehda e kesempwalki en koledi lowetail?
◻ Kasalehda dahkot erpit sang nanleng?