Paiekihda Rapahki Mehkan me Kesempwal Ni Pali Ngehn

“Aramas emen me kin poakohngete mwohni sohte pahn itarki uwen mwohni me e naineki, pil duwehte emen me kin poakohng pai e sohte pahn itarki wihn en a pai kan.”​—Eklesiasdes 5:10, New World Translation.

DOADOAHK daulihala kak kahrehda pwangada, oh pwangada pahn kak kahrehda kahpwal akan en roson en paliwar, ekei pak kin kahrehda mehla. Nan sahpw tohto, peneinei kan kin ohkihla mweipeseng en pwopwoud. Pak tohto, pwehki aramas pwukat kin nohn mwohnkihla repen dipwisou oh iei me kin elehda kahpwal laud duwehte met. Aramas emen me kin nohn daulihala raparapahkihte kepwe kan oh sohte kin perenki dahme e ahnekiher, kin ahnsou koaros men ale laud sang me e alehier mendahkihla dahme mwahu ong pein irail. Pwuhk en sawas ieu koasoia: “Nannantihong pwe ien duwehte meteikan (me pid duwen ahneki kepwe kan) wia mehkot me aramas en wehi koaros kin wia, mendahte ma meteikan kin wia aramas me mehn wai kin nda “workaholic” (pweipweikihla doadoahk) oh kereniongehr mehkihla soumwahu en mohngiong ni arail sounpahr 43 me wehwehki re pahn mwadang mehla.”

Madamadau en sohte itarki dahme miehier kak pirapahsang en aramas emen ah peren. Atail luwet akan ong soangen irair kin kihong kehl ong palien “advertising” ong kepwe kan en isanekihdi en pitih kitail! Palien TV oh radio kin kihda koasoi oh kilel akan oh kangoange kitail en men pwainda mehkan me ele kitail sohte anahne oh mwein kitail pil sohte kakohng uwen ahr pweilaud. Soahng pwukat koaros kak imwikihla suwed oh kahpwal laud.

Ma kitail sohte pahn kak pein koledi atail noahrok, e pahn kahrehiong kitail mehkan me likamwete pahn mwahu ahpw imwio pahn inenen wia kahpwal laud, ong paliwar oh pil ong atail tiahk mwahu. Karasepe, Nanmwarki erpit Solomon mahsanih: “Mohngiong meleilei iei utupen mour ong paliwar.” (Lepin Padahk 14:30, NW) Weksang met, nanti oh pwangada, pwunod, oh medemedewe daulihala iaduwen alehiong pein kowe pai en sampah kan kak kauwehla omw roson en paliwar oh peren. Atail ehuiong aramas teikan kak ohla ma rapahki kepwehpwe pahn laudsang mehkoaros nan atail mour. Oh pil, ni ahnsou me ahn aramas emen mour en peneinei oh ehuiong meteikan suwesuwedla, pil mehkoaros nan mouren aramaso pahn pil suwedla.

Kesempwaliki Mehkan me Ngenin kin Kesempwal Sang Mehkoaros

Wahnpoaron Pohl ketikihda kaweid wet pahr riekid samwalahro: “Kumwail dehr kahlemengih wiewia kan en sampah wet.” (Rom 12:2) Sampah kin pwungki oh poakohng irail akan me kin iang kesempwaliki dahme e kin kesempwaliki. (Sohn 15:19) Sampah kin koledi madamadau en aramas sang ni mehkan me re kilang, doake, song neme, ned oh rong​—⁠ehi, pwehn wiahiong aramas akan en men wekidek oh uhd ahnekihda madamadau en noahrok. Dahme sampah kin keieu doadoahngki: “ineng en mahs akan” pwe kowe oh meteikan en rapahki dipwisou oh men kepwehpwehla.​—1 Sohn 2:15-​17.

Ahpw, mie mehkan me kesempwal sang mwohni, lapalap oh pai kan. Pahr epwiki kei samwalahro, Nanmwarki Solomon kihpene soahng koaros me mie nan sampah me pid dipwisou. E kauwada ihmw akan, wiahda mwetuwel en wahn rohs, oh mwaht en soangsoangen tuhkehn mwenge kan, mie nah ladu kan, nah mahn kan, sounkoul ohl oh lih akan, oh naineki kohl oh silper tohto. Solomon kihpene ah pai lao tohto sang uwen pai me aramas koaros me mihier mwohn ih. Atail pahn nda me Solomon kepwehpwe . . . met lokaia tikitik ieu. Solomon ahneki mehkoaros me aramas men kak inangihada. Ahpw, ni ahnsou me e kilekilang dahme e wiadahr, e mahsanih: “Soahng koaros rasehng pwakipwakih kisinieng​—⁠me sohte katepe douluhl.”​—Eklesiasdes 2:1-​11.

Sang ni erpit koaros me Siohwa ketikihong, Solomon mwahngih me pweida laud kin kohsang ni atail kin rapahki mehkan me kesempwal ni pali ngehn. E ntingihdi: “Mwurin mehpwukat koaros, meteieu me I pahn nda: lemmwiki Koht, oh kapwaiada sapwellime mahsen, pwehki ih kahrepe wet me aramas kepikipikihda.”​—Eklesiasdes 12:13.

Dahme ntingdi nan Mahsen en Koht, me iei Paipel, kin kesempwal sang kohl de silper. (Lepin Padahk 16:16) Rasehng takai kesempwal akan, padahk mehlel kin mihmi nan Paipel pwe ken kak diarada. Ke pahn rapahki oh sarepada padahk mehlel me rasehng takai kesempwal akan? (Lepin Padahk 2:1-6) Ih me ketin kapik kitail da, me wia utupen soahng koaros me uhdahn kesempwal, kin kangoangekin uhk en wia met, oh e pahn ketin sewese iuk. Iaduwen?

Siohwa kin ketikihda padahk mehlel kesempwal sang ni sapwellime Mahsen, sapwellime ngehn sarawi oh sapwellime pwihn sansal. (Melkahka 1:1-3; Aiseia 48:17, 18; Madiu 24:45-​47; 1 Korint 2:10) Ni omw pahn kasawih takai kesempwal tohrohr pwukat kin kihong uhk ahnsou mwahu en wia pilipil loalokong ohng dahme pahn wahdo me keieu mwahu oh elen mour me keieu katapan. Siohwa, me ketin kapik kitailada, mwahngih dahme kitail anahne pwe kitail en ahneki peren mehlel.

Paipel kin Ketikihda Mehkan me Keieu Kesempwal

Kaweid mwahu me kin mih nan Paipel kin konehng oh sohte mehkot kak pahrekiong. Kaweid en tiahk min me e kin utungada sohte ehu soangen kawedi me kak mwahu sang. Kaweid en Paipel kin ahnsou koaros mwahu ong kitail. Mendahki ah mihmihkiher ahnsou werei, kaweid pwukat kin mwahu ahnsou koaros. Karasepen kaweid mwahu en Paipel iei me duwehte doadoahk laud, en mehlel, sohte doadoahngkihla mwahl mwohni, oh nantihong dehr dangahnga.​—Lepin Padahk 6:6-8; 20:23; 31:16.

Pahrekiong met, Sises mahsanih: “Kumwail dehr kin ngoangki kepwehpwehkihla kepwehn sampah, me mer oh loangenmwet kin kauwehla, oh wasa me aramas lipirap akan me dapengpeseng ihmw kan oh pirap ie. A kumwail ngoangki kepwehpwehkihla paien nanleng, me mer oh loangenmwet sohte kin kauwehla, oh wasa me aramas lipirap akan sohte kak dapengpeseng ihmw akan oh pirap ie.”​—Madiu 6:19, 20.

Mehn kaweid konehng wet kin mwahu ong ahnsou wet duwehte ah kin mwahu ong aramas akan pahr 2,000 samwalahr ako. Mwahu sang atail en tengala nan atail medemedewehte pai en sampah, kitail pahn kak ale kapai nan ahnsou wet sang ni atail pahn rapahki ahl me keieu mwahu nan mour wet. Dahme keieu kesempwal iei kihpene pai en pali ngehn, me kin imwikihla soangen mour me kitail kak ahneki peren mehlel oh nsenamwahu.

Mehkan me Kesempwal ni Pali Ngehn Kin Wahdo Kamwahu kan

Ma kitail doadoahngki ni pwung, mehkan me kesempwal ni pali ngehn pahn mwahu ong paliwaratail, palien madamadau oh pali ngehn. Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Irail kan me men kepwehpwehla kin pwupwudiong nan songosong oh lohdiong nan lidip en ineng pweipwei oh keper tohto, me kin kauweirailla. Pwe limpoak ong mwohni iei tepin soangen suwed koaros. Mie ekei me kin inenen kasikasik en naineki mwohni, eri, re ahpw salongalahsang pwoson oh kauwehkihla mohngiongirail soangen kapahtou tohtohie.”​—1 Timoty 6:9, 10.

Limpoak ong mwohni kin kainengihada aramas akan en rapahki pai me laud, doadoahk laud oh manaman laud. Pak tohto, wiewiahn mwalaun oh mwersuwed kin doadoahk pwe emen en kak lel mehn akadei pwukat. Rapahki dipwisou kan kak kihsang ahn aramas emen ahnsou, kehl oh koahiek kan. E kak pil kahrehiong aramas en sohte kak meirla ni pwong kan. (Eklesiasdes 5:12) Weksang douluhl met, kehlail ni pali ngehn kin kaitarala atail anahn akan me keieu kesempwal​—⁠anahn en limpoak, anahn en mie katapen mour, oh anahn en kaudokiong Koht limpoak, Siohwa.

Ni ahnsou keren, ahn aramas ineng en pweida mwahu pahn pweida ni unsek nan sapwellimen Koht sampah kapw. (Melkahka 145:16) Nan ahnsowo, sampah pwon pahn “direkihla loalokong me pid duwen Siohwa.” (Aiseia 11:9, NW) Mehkan me kesempwal ni pali ngehn pahn parala wasa. Noahrok kepwe oh suwed akan me e wiahiong aramas pahn sohla douluhl. (2 Piter 3:13) Mwuri, mehkan me kin wiahiong mour en mie katepe soutik​—⁠unsek en roson en paliwar, doadoahk kansenamwahu, mehn kamweit mwahu kan, ehupene limpoak en peneinei, oh kompoakepahnki Koht kohkohlahte​—⁠pahn wahdohng tohn sampah peren mehlel kohkohlahte.

[Kilel nan Pali 4]

Sampah mwahuki ken iang ahneki mour en noahrok kepwe

[Kilel nan Pali 5]

Me kesempwal sang kohl de silper iei nekinek me dierek nan Paipel