Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • w05 10/1 pp. 4-8
  • Doadoahk Kapai Ieu de Keria Ieu?

Sohte kasdo ong met

Kupwurmahk, mehkot sapwung en kihda kasdo

  • Doadoahk Kapai Ieu de Keria Ieu?
  • Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2005
  • Sawaspen Oaralap kan
  • Ire kan me Duwehte Met
  • Kasawih Pein Atail Madamadau
  • Ahnsou me Doadoahk Pahn Wia Kapai Ieu
  • Diar Nsenamwahu nan Omw Doadoahk
    “Dadaurete ni Limpoak en Koht”
  • Ia Duwen Omw Pahn Perenki Omw Doadoahk Laud?
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2015
  • Apwal en Doadoahk
    Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2005
Kahn Iroir Pakpakairki Wehin Siohwa—2005
w05 10/1 pp. 4-8

Doadoahk Kapai Ieu de Keria Ieu?

“Ong aramas emen, sohte mehkot me mwahusang ah pahn . . . kilang me mwahu pwehki ah doadoahk laud.”—Eklesiasdes 2:24.

“NAN ROPOROP kerendo ieu me wiawi kadiarekada me tohndoadoahk emen nanpwungen meh silimen kawehwehda arail pepehm oh nda: “Ni kaimwiseklahn rahn en doadoahk ehu, I kin inenen pwang.” Met kaidehn mehkot kapwuriamwei ong irail akan me arail wasahn doadoahk kin kapwunod, irail kin doadoahk werei ahpw pil kin wahla arail doadoahk nan imwarail​—ah pil arail kaun akan sohte kalap ndaiong irail me arail doadoahk me mwahu.

Pwehki tohtohlahn wiawihda en dipwisou, met kahrehong tohndoadoahk tohto en pepehm me irail duwehte misihn kei. Perenki oh pein lemehda wiahda doadoahk kin kalap kohsang rehn tohndoadoahk kan. Met kin kalap kauwehla ahn aramas peren en doadoahk. Mehkan me kin wia mehn kangoang ong tohndoadoahk en perenki arail doadoahk kin sohrala. Soangen kahrepe pwukat kin kak kahrehda kahngala doadoahk, oh ele kahrehong aramaso en doadoahngki ah wasahn doadoahk.

Kasawih Pein Atail Madamadau

Kitail sohte kak ahnsou koaros wekidala irair me kitail kin mihla loale. Ke soh kamehlele me kitail kak koasone sapahl atail madamadau? Ma ke diaradahr me ke pahn lohdiong pahn madamadau en kailongkihda doadoahk me ke kin wiewia, e pahn mwahu ken tehk sapahl kupwuren Koht oh sapwellime mour en kaweid me pid ire wet. (Eklesiasdes 5:18) Aramas tohto kin diarada me nin doken arail kin tehk ire pwukat kin kihong irail en perenki oh itariki mehkan me pid arail doadoahk.

Koht me Ketin Wia Soun Doadoahk me Ketiket Pohnangin Koaros. Koht iei Soun Doadoahk emen. Mwein kitail sohte kin medewehki Koht ni soangen irair wet, ahpw iei duwen a ketin tepin kawehwe pein Ih nan Paipel. Pwuhk wet tepikihda sapwellime doadoahk en kapikada lahng oh sampah. (Senesis 1:1) Medewehla soangsoangen pwukoa me Koht sapwellimaniki ni ah ketin tapiada sapwellime doadoahk en kepikipikpen mehkan​—me duwehte soun koasoanehdi mwomwe, semen en engineer, semen en mahlen, semen ong dipwisou kan, semen en wini, semen en palien biology, zoology, soun koasoanehdi prokram, semen en palien lokaia, oh pil soahng tohto teikan.​—Lepin Padahk 8:12, 22-​31.

Ia uwen kaselel en sapwellimen Koht doadoahk? Paipel mahsanih me e “mwahu,” “inenen mwahu.” (Senesis 1:4, 31) Ni mehlel doadoahk en kepikpik kin “wia kasalepen lingan en Koht,” oh pil kitail en uhdahn wia kaping ong Ih!​—Melkahka 19:1; 148:1.

Ahpw, sapwellimen Koht doadoahk sohte uhdihte ni sapwellime kapikipikda kan en lahng oh sampah oh pil iangahki tepin aramas oko. Pein sapwellimen Siohwa Ohl, Sises Krais mahsanih: “Semei kin ketin doadoahk ahnsou koaros, oh pil ngehi, I uhdahn pahn doadoahk.” (Sohn 5:17) Ei, sapwellimen Siohwa doadoahk wie poatoapoat ni ah kin ketikihda mehn ketihnainpen kepikpik kan oh doandoare sapwellime tohn kaudok lelepek kan. (Nehmaia 9:6; Melkahka 36:6; 145:15, 16) E pil kin ketin doadoahngki, “Sapwellimen Koht tohndoadoahk kan,” pwe en sewese sapwellime doadoahk kan.​—1 Korint 3:9.

Doadoahk Kak Wia Kapai Ieu. Paipel soh kin kasalehda me doadoahk iei keria ieu? Senesis 3:17-​19 likamwete e kose me Koht ketin kaloke Adam oh Ihp, pwehki ara sapeik , ara doadoahk en toutou. Ni ah ketin kaloke tepin aramas ko, Koht mahsanihong Adam: “Ke pahn doadoahk oh kakerehdi pwudowomw, pwe ke en koadoahkihada wahn pwelen sampah, ke lao pwurehng wiepwella.” Met soh wia keriahpen doadoahk koaros?

Soh. Weksang met, pwehki Adam oh Ihp ara salelepek, paradais en Ihden sohte katehlap peseng ong wasa teikan. Pwehl Koht ketin kariahla. Doadoahk laud oh kakerehdi pwudo anahn ong aramas emen pwe en kak ale ketihnainpe sang nan pwehlo.​—Rom 8:20, 21.

Pwuhk Sarawi sohte kawehwe me doadoahk wia keria ieu, ahpw e wia kapai ieu me aramas en kesempwaliki. Nin duwen me kitail esehier me pein Koht soundoadoahk pwerisek emen. E ketin wiahda aramas ni mwomwe, oh ketikihong ira koahiek oh manaman en apwahpwalih sapwellime kepikipik kan sampah. (Senesis 1:26, 28; 2:15) Koasoandi en doadoahko wiawi mwohn Koht ah ketikihda mahsen akan nan Senesis 3:19. Ma doadoahk mehkot keria oh suwed ieu, Siohwa sohte pahn kangoangehki aramas en wia. Noah oh ah peneinei anehki doadoahk tohto me re pwukoahki mwowe oh pil mwurin Nohliko. Mwurin Sises ah ketido nin sampah, sapwellimen Sises tohnpadahk akan ale kangoang ren doadoahk.​—1 Deselonika 4:11.

Ahpw, kitail koaros ese me doadoahk kakete wia mehkot katoutou nan rahnpwukat. Pwunod, keper, kapwang, nsensuwed, uhpene, piht oh kapwung saparek iei ekei “teken tuhke keng kan” me mie nan doadoahk. Ahpw, ni mehlel, doadoahk kaidehn keria ieu. Nan Eklesiasdes 3:13, Paipel kahdaneki doadoahk oh wahn doadoahk “kisakis sang Koht.”​—Tehk koakon me koasoia “Nantiong Powehdi Kapwunod en Wasahn Doadoahk.”

Ke kak kalinganahda Koht ki ahmw doadoahk. Doadoahk mwahu nan wasahn doadoahk kaping kin kohwong. Doadoahk mwahu iei kih ieu kesempwal me Pwuhk Sarawi kin kangoange. Pein Koht kin ketin wia doadoahk me sikla. E ketikihong kitail loalokong oh koahiek oh kupwurki kitail en doadoahk mepwukat ong mehkot mwahu. Karasepe, ni ahnsou me Tehnpas Sarawio wie koukou nan Israel kawao, Siohwa kadirehkihla aramas me duwehte Pesalel oh Oliap erpit, wehwe oh loalokong pwe ren kak wia doadoahk pilipil kei. (Eksodus 31:1-​11) Met kasalehda me Koht ketikihda kupwur tohrohr ong doadoahk oh kalinganpe, wiawihdahn oh mengihtik teikan en arail doadoahk.

Met wia mehkot kesempwal ong atail madamadau ong atail koahiek en doadoahk oh ahnepatail ong doadoahk. E sewese kitail kilang me mepwukat wia kisakis kei sang Koht, me kahrehda kitail dehpa mwamwahliki. Kahrehda, kehkehlik kohwong Kristian akan ren wia arail doadoahk oh medemedewe me pein Koht kin ketin tenteneki ia uwen me kitail wiahda: “Sohte lipilipil soahng dah me kumwail kin wia, kumwail loalenohng duwehte ma kumwail wie doadoahk ong Siohwa, ahpw kaidehn ong aramas.” (Kolose 3:23) Kehkehlik kohwong sapwellimen Koht ladu kan en wia doadoahk mwahu, pwehn dehr kerempwahla mahseno rehn iangarail tohndoadoahk kan oh pil mehteikan.​—Tehk koakon me koasoia “Doadoangki Kaweid en Pwuhk Sarawi nan Wasahn Doadoahk.”

Ni atail medemedewe me atail doadoahk kak wahdohng Koht lingan, e pahn mwahu kitail en pein idek rehtail soangen mwahu oh mehlel dah me kitail kin kihong atail doadoahk. Koht pahn ketin kupwurki dahme kitail wiadahr? Kitail uhdahn itareki douluhl mwomwen atail wiahda doadoahk kan me kohwong kitail? Ma soh, eri kitail kak kamwahuwihala.​—Lepin Padahk 10:4; 22:29.

Doadoahk toupahrek ki nsenohki atail pali ngehn. Mendahte irail me pwerisek kaping kin kohwohng, pil mie mehkot tohrohr me kin kaitar atail lamalam nan doadoahk oh nan atail mour. Iei atail ehuiong Koht. Nanmwarki Solomon, me doadoahk laud oh kin perenki sapwellime kepwehpwe oh nsenamwahu nan ah mour, iei me e diarada: “Lemmwiki Koht oh kapwaiada sapwellime mahsen, pwehki ih kahrepe wet me aramas kepikipikihda.”​—Eklesiasdes 12:13.

E sansal mwahu me kitail en kesempwaliki kupwuren Koht nan soahng koaros me kitail wia. Kitail kin wia kupwuren Koht nan atail doadoahk kan, de kitail kin pelipelian kupwure? Kitail kin songosong kaperenda Koht, de kitail kin ihte men kaitar pein nsenatail? Ma kitail sohte kin wia kupwuren Koht, kitail pahn lelohng medek en ale apwal, sangat oh loal ohla.

Steven Berglas koasoia me irail tohndoadoahk me pwangadahr kin ‘diar mehkan me katapan me re perenki oh nantiong kapatahiong arail mour.’ Sohte mehkot me kesempwal sang atail papah Ih me ketikihong kitail koahiek oh kehl en wia doadoahk katapan akan. Wia doadoahk me kin kaperenda Sounkapikpatail sohte kak kahrehdo nsensuwed. Ong Sises, doadoahk me Siohwa ketikihong ih kin duwehte kisin mwenge, kin kahrehda pepehm en itariki oh iou duwehte mwenge. (Sohn 4:34; 5:36) Patehng met, kitail en tamataman me Koht, me wia Soun Doadoahk Keieu Ileile, lukehkin kitail en wia sapwellime “tohndoadoahk kan.”​—1 Korint 3:9.

Kaudokiong Koht oh kekeirada ni pali ngehn kin kaunop kitailiong wia doadoahk me mie katepe oh kihong kitail pwukoa. Pwehki atail wasahn doadoahk ah kin kalap wia wasa kapwunod, kapingiping oh idihd, atail pwoson loal oh atail pali ngehn kak wia kakehlapatail ong atail nantiong wia tohn doadoahk de kaun en doadoahk mwahu. Dahme kin uhdahn wiawi nan sampah kin sewese kitail en kilangada wasa kan me kitail anahne kamwahuwiahla nan atail pwoson.​—⁠1 Korint 16:13, 14.

Ahnsou me Doadoahk Pahn Wia Kapai Ieu

Irail akan me sohte kin doadoahk laud ahnsouwet pwehn papah Koht kak kasik ahnsou ieu me Koht pahn ketin kapwurehdo Paradais oh sampah pwon pahn direkihla doadoahk katapan kan. Sapwellimen Siohwa soukohp Aiseia, kohpada duwen mour nan ahnsowo: “Aramas akan pahn kauwada imwarail kan oh kousoanla loale​—⁠sohte emen tohrohr pahn kak doadoahngki. Re pahn wiahda ar mwetuwel en wain oh pahn kin nsenamwahuki wahn wain kan​—⁠ahpw sohte emen tohrohr pahn kak adihasang ar wain. . . . Arail doadoahk kan pahn kin pweida mwahu.”​—Aiseia 65:21-​23.

Ia uwen doadoahk ah pahn wia kapai ieu ahnsowo! Sang ni omw pahn sukuhliki kupwuren Koht ong uhk oh ken mwekid pahrekiong kupwuro, ke pahn iang wiahla kisehn irail oko me Siohwa pahn kapaiada oh ahnsou koaros ‘kilang kamwahu koaros en omw doadoahk laud.’​—Eklesiasdes 3:13.

[Kilel nan Pali 8]

Koht iei Soun Doadoahk me Keieu Ileile:

Senesis 1:1, 4, 31; Sohn 5:17

[Kilel nan Pali 8]

Doadoahk kak wia kapai ieu: Senesis 1:28; 2:15; 1 Deselonika 4:11

[Kilel nan Pali 8]

Ke kak kalinganahla Koht ki omw doadoahk: Eksodus 31:1-​11; Kolose 3:23

[Kilel nan Pali 8]

Doadoahk toupahrek ki nsenohki atail pali ngehn: Eklesiasdes 12:13; 1 Korint 3:9

Nantiong Powehdi Kapwunod En Wasahn Doadoahk

Irail palien semen akan en roson mwahu koasoandi me kapwunod en doadoahk iangala wahdohng mehkan me keper ong mour nan wasahn doadoahk. E kak kahrehda soumwahu en nan mpwei oh pahtou oh kak kahrehong emen en kemehla pein ih. Mehn Sapan mie eden met iei​—karoshi, “mehkihla doadoahk daulihala.”

Soangsoangen mehkan me pid doadoahk kak kahrehda pwunod. Met me iangahki wekideklahn awahn doadoahk de wiepen doadoahk, kahpwal akan me kin kohsang kaun akan, retire sang doadoahk, oh lekideksang doadoahk. Ong soangen kapwunod pwukat, ekei kin song en pitsang oh irail kin alehda ehu doadoahk tohrohr de keseula wasa tohrohr. Ekei kin song en sohte tehk kapwunod akan oh uhd liderehda irair teikan en arail mour, ahpw pali laud kin lelahng nan peneinei. Ekei aramas e kin kahrehda sapwungalahn madamadau, oh kin kahrehda soumwahu en pwunod.

Kristian akan kin kaunop mwahu pwehn powehdi kapwunod en arail wasahn doadoahk. Pwuhk Sarawi kin ketikihda kaweid tohto me kak utung kitail nan ahnsou apwal akan pwe kitail en kolokol mwahu atail irair en pali ngehn oh atail roson en madamadau. Karasepe, Sises mahsanih: “Eri, kumwail dehr kin pwunodki dahme pahn wiawi lakapw; pwe lakapw pahn pwukoahki pein eh pwunod. E sohte konehng kumwail en kin katohtowehla kahpwal akan me rahn akan kin wahdohng kumwail.” Kangoang wet iei kitail en medemedewe kahpwal akan en rahnwet, kaidehn mehn lakapw. Kahrehda kitail ireikitailidihsang kalaudehla atail kahpwal lao e daulih dahme konehng oh kauwe sang kitail atail mehn tenek.​—Madiu 6:25-​34.

E kesempwal Kristian akan en likih sapwellimen Koht kehl, oh kaidehn pein atail. Ni ahnsou me kitail kin pehmada me kitail solahr pahn kakohng pein wa atail kapwunod akan, Koht kak ketikihong kitail meleilei oh peren nan mongiongitail akan oh ketikihong kitail erpit me pahn sewese kitail ong powehdi kahpwal akan. Wahnpoaron Pohl ntingihdi, “Eri, kumwail kehlailkihda amwail miniminiong Kauno oh manaman en sapwellime roson.”​—Episos 6:10; Pilipai 4:7.

Kaimwisekla, pil irair kansensuwed akan kak imwila mwahu. Kasongosong kak de kahpwal akan kak wekid kitailwohng rehn Siohwa, oh rapahki ih oh likihiala Ih. Irail kak pil kamwekid kitail en kaukaule kalakalaude atail irair en Kristian oh atail koahiek en kanengamah pahn kalokolok. Pohl kehkehlikiong kitail: “Oh kitail pil suweiki atail apwal akan, pwe kitail ese me apwal kin kahrehiong kitail en nannanti ni kanengamah, oh nannanti ni kanengamah kin kahrehiong Koht eh kin ketin kupwuramwahwih kitail, oh sapwellime kupwuramwahu wet kin kahrehiong kitail koapworopwor.”​—Rom 5:3, 4.

Kahrehda, pil irair kapwunod kak kangoangehda kitail en kehlaila ni pali ngehn ah kaidehn kitail en pahtoula oh wie mwamwahiei.

[Kilel nan Pali 7]

Doadoahngki Kaweid En Pwuhk Sarawi Nan Wasahn Doadoahk

Madamadau oh mwekid en Kristian emen nan wasahn doadoahk kak kahrehda padahk en nan Pwuhk Sarawi en kaperen ong ienge tohn doadoahk kan oh pil ong meteikan. Nan sapwellimen wahnpoaron Pohl kisin likou ong Taitus e kehkehlikiong irail akan me arail irair duwehte tohn doadoahk irail en “uhpah arail soumas akan ni mehkoaros, oh kaperenih irail, dehr kisekol, dehr pirap, ahpw en kasalehda kehl unsek, pwe irail en kak kalinganahla padahk en atail Sounkomour, Koht, ni mehkoaros.”​—Taitus 2:9, 10, New World Translation.

Karasepe, tehk dahme ohlen pisnes men ntingkihwohng poason kaun en Sounkadehdehn Siohwa kan: “I ntinting pwehn ale mweimwei en doadoahngki Sounkadehde Siohwa kan. I men doadoahngki irail pwe I ese ni mehlel me irail sohte kin pirap, oh irail kin mehlel oh likilik oh irail sohte kak mwersuwedih iuk. Ieite aramas me I inenen likih iei Sounkadehdehn Siohwa kan. Kupwur kalahngan oh sewese ie.”

Kyle iei lih Kristian emen me kin doadoahk wasahn kasamwohdo aramas nan private sukuhl ieu. Sang ni sawehwehpene ieu me pwarada kahrehiong emen lih peinediong Kyle mwohn mesen tohn sukuhl akan. Kyle tamanda, “I pahn kanahieng pwe ien dehr kanamanekihala mwaren Siohwa.” Erein rahn limau mwurin mwo, Kyle kin medemedewe iaduwen ah pahn kak doadoahngki kaweid akan en Pwuhk Sarawi. Ehu me mih nan Rom 12:18: “Kumwail wia uwen amwail kak pwe kumwail en ahneki popohl rehn aramas koaros.” Ih eri e-mail ong ienge tohndoadoahk ko oh pek mahk ki nsensuwed me pwarada nanpwungarao. Kyle pil peki rehn ienge tohndoadoahk en mihmi mwurin doadoahk pwe ira en koasoi oh kamwahuwiahla kahpwalo. Ni ara wia met, iengen Kyle meleileidi oh perenkihda ahn Kyle ah erpit. E ndahiong Kyle, “Ele met kin kohsang ni pelien sarawi me ke kin iango.” Oh ih eri pwoalehdi oh ira eri rahnmwahu pene oh kohkohpeseng ni soutiko. Dahme Kyle ndahki met? “Kitail sohte kak sapwungala ma kitail doadoahngki kaweid en Pwuhk Sarawi.”

[Kilel nan Pali 4]

Japan Information Center, Consulate General of Japan in NY

[Kilel nan Pali 5]

Tohndoadoahk tohto kin leme me irail duwehte kisin part nan misihn ieu

[Kilel nan Pali 8]

Globe: NASA photo

[Kilel nan Pali 6]

    Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
    Log Out
    Log In
    • Ponapean
    • Share
    • Me Ke Mwahuki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share