Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhk Kesiluh oh Kapahieu en Melkahka kan
NAN ahn sounmelkahkao kapakap, e peki: “Mie me kin koasoia sapwellimomwi limpoak poatopoat nan sousou de sapwellimomwi loalopwoat nan wasahn kamwomwmwomwla kan?” (Melkahka 88:11) Pasapeng iei soh. Ma sohte mour, kitail sohte kak kapinga Siohwa. Wia kaping ohng Siohwa kihong kitail kahrepe mwahu kitail en wie momour oh pwehki atail ahneki mour met kihong kitail kahrepe en kapinga Ih.
Pali Kesiluh oh Kapahieu en pwuhken Melkahka kan me kin tepida nan irelaud 73 lel 106, oh irelaud pwukat kin kihong kitail kahrepe ngeder kitail en kapinga atail Sounkapikada oh kawauwih mware. Atail medemedewe kanahieng Melkahka pwukat pahn uhdahn kaloalehla atail kapingki “Mahsen en Koht” oh kamwekid kitail en kalaudehla oh kamwahuwihala atail ahl akan en kapinga Ih. (Ipru 4:12) Ki ngoang en wehwehkihla met, kitail kak tehkpene Pali Kesiluh en Pwuhken Melkahka kan.
“KEIDOHNG MPEN KOHT WIA MEHKOT MWAHU OHNG IE”
(Melkahka 73:1–89:52)
Asap de tohn imwen Asap me ntingihda tepin irelaud 11 en Melkahka kan me wia kisehn pali kesiluh en Melkahka kan. Melkahka me tepiada kin kawehwehda dahme kapitasang Asap pwehn dehr salongala nan ah madamadau sapwung kan. E wiahdahr pilipil pwung. “A duwen ngehi,” e koulki, “ia uwen kesempwal en ei karanih Koht.” (Melkahka 73:28) Mwurin met nan Melkahka 74 iei kedepwidepw ehu duwen ohlahn Serusalem. Melkahka 75, 76 oh 77 kin kawehwe Siohwa nin duwen Sounkopwung pwung, Soundoarepen irail me opampap kan, oh Sounkaronge kapakap. Melkahka 78 kin kousapahl irail mehn Israel kan en mahs sang ni ahnsou en Moses lel mwein Depit. Keisihsek duwau en pwuhken Melkahka kin wia koul en kedepwidepw ong ni ohlahn imwen kaudoko. Melkahka en mwurin met iei kapakap pwoat en kasapahldohn sapwellimen Koht aramas akan. Melkahka 81 iei kehkehlik en peikiong Siohwa. Melkahka 82 oh 83 iei kapakap akan duwen sapwellimen Koht kadeik ohng sounkopwung suwed akan oh sapwellimen Koht imwintihti kan.
Nein Kora pwutak kan kouliki “Ia uwen ei anahne mi wasao! I ngoangkihlahr iang mi nan Tehnpas en Kauno.” (Melkahka 84:2) Melkahka 85 iei pekipek ieu en sapwellimen Koht kapai en ket pohn irail oko me sapahldohsang arail kalipilipala. Melkahka wet kin kasalehda laud duwen kapai en ngehn akan ah uhdahn kesempwalsang kapai en war akan. Nan Melkahka 86, Depit peki rehn Koht en ketin pere ih oh kaweid ih. Nan Melkahka 87, e wia koul pwoat duwen Saion oh irail ako me ipwidi wasao oh mwuri kapakap apwoat ohng Siohwa nan Melkahka 88. Nan Melkahka 89 me Edan wiahda, e kin koasoia laud duwen sapwellimen Siohwa limpoak kadek me mih nan inou en Depit, oh Edan mwein ele emen ohl erpit pahmeno nan mwein Solomon.—1 Nanmwarki 4:31.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
73:9—Iaduwen aramas suwed akan ahr kin “pwilikihdi auwerail kan nanleng oh lowerail akan kin alialuhseli nin sampah”? Pwehki aramas suwed akan sohte kin katapanki mehmen nanleng de sampah, irail sohte kin perki lahlahwe Koht ki auwerail kan. Irail pil kin pitih tohnsampah ki lowerail kan.
74:13, 14—Iahd me Siohwa ‘kasukalahr moangen kemisik kamasepwehk en nan sehdo; komw ketin tiakpesengier moangen Lepaiadan’? “Parao nanmwarki en Isip,” kin kahdaneki “kemisik kamasepwehk, me wonohn nan pillap. Komwi mahsanih me sapwellimomwi Pillap Nail oh komwi me wiahda.” (Esekiel 29:3) Lepaiadan me pahn wia weliepen “sapwellimen Parao me kehlail kan.” (Melkahka 74:14, NW; footnote) Tiakpeseng en moangerail kan kin karasahiong lohdi laud me Parao oh sapwellime pwihn en sounpei ni ahnsou me Siohwa kapitasang mehn Israel kan sang kalidu pahn mehn Isip kan.
75:4, 5, 10—Dahme kin wehwehkiong lepin mahsen wet “kohd”? Kohd en mahn emen kin wia mehn pereparail kehlail ieu. Kahrehda lepin lokaia “kohd” ni karasaras kin wehwehki manaman de kehl. Siohwa kin kihda koden sapwellime aramas akan oh kahrehong irail en kesepwilda, ahpw kin ‘lopukasang koden aramas suwed akan.’ E kin ketin kehkehlikihong kitail en dehr ‘kasapwilada kodetail wasa ileile’ me wehwehki kitail en dehr aklapalap de pohnmwahso. Pwehki Siohwa me pahn ketin kasapwilada irail kan, kitail en kilangwohng koasonepen pwukoah kan nan mwomwohdiso me iei Ih me ketikihda.—Melkahka 75:7.
76:10—Iaduwen “en aramas lingeringer” ah kak wia kapingpen Siohwa? Ni ahnsou me Koht kin ketin mweidohng tohnsampah kan en kasalehda arail lingeringer ong kitail pwehki atail wia sapwellime ladu kan, mehkot mwahu pahn kak wiawi mwuri. Kahpwal soulipilipil me kitail pahn kakete lelohng ni imwi kak wia kaweid ohng kitail. Siohwa kin ketin mweidohng lokolok ohngete mehn wia kaiahn. (1 Piter 5:10) Ahn aramas emen ah lingeringer, Koht kin kakehlailkihda ih. Iaduwen ma kitail lelohng apwal oh mehkihla? Pil met kak kaindandiala Siohwa pwehki irail akan me kin kilang atail kanengamah oh lelepek kakete pil tepiada iang kapinga Koht.
78:24, 25, NW; footnote—Dahme kahrehda manna kin adaneki “wahnpilawa sang nanleng” oh “kisin tungoal en tohnleng kan”? Ahd pwukat sohte kin wehwehki me tohnleng kan kin kangkang manna. E wia “wahnpilawa sang nanleng” pwehki e kohdihdo sang nanleng. (Melkahka 105:40) Pwehki tohnleng kan, de “me manaman akan” kin koukousoan nanleng, lepin koasoi “kenen tohnleng kan pilawa” kin wehwehki me Koht me ketiket nanleng iei Ih me ketikihdo. (Melkahka 11:4) Siohwa mwein ele doadoahngki tohnleng kan en kihong mehn Israel akan manna.
82:1, 6—Ihs irail akan me adaneki “koht akan” oh “sapwellimen Me Keieu Lapalapo kan”? Lepin koasoi pwukat koaros kin wehwehki irail sounkopwung kan en Israel. Met me konehng pwehki irail kin wia sounkair oh weliepen Koht ekei.—Sohn 10:33-36.
83:2—Dahme “sarada” kin wia kasalepe? Ma aramas kin itihtiek oh sarada e kin wia mwekid ieu me kin kasalehda me aramaso onopadahr en kasalehwei ah kehl de e pahn mwekidehr ahnsowo ohng uhwong, pei de en powehdi.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
73:2-5, 18-20, 25, 28. Kitail en dehr peiriniki ahn aramas akan kepwe tohto kan oh eri song en alasang arail elen dohsang Koht akan. Irail aramas suwed akan sohte kin teng. Irail uhdahn pahn “pwupwudi oh ohla.” Oh pil, pwehki aramas suwed akan sohte pahn kak neklahsang pahn kaundahn aramas soh unsek kan, e pahn wia doadoahk mwahl kitail en song en kasohrirailla. Kitail en erpit duwehte Asap me kin powehkihdi aramas suwed akan sang ni atail nantihong “karanih Koht” oh pil perenki ahneki nanpwungmwahu reh.
73:3, 6, 8, 27. Kitail kaleke lokaiahn pohnmwahso, suwei, kepitki, oh likamw. Mehnda ma wia mepwukat pahn likamwete wia kamwahu ohng kitail.
73:15-17. Ma kitail peikasal nan atail madamadau, kitail dehr mahs koasoiaseli ong wehipokon atail madamadau en sawehwe kan. Koasoia “koasoi me duwehte met” pahn kamworusihala meteikan. Ni meleilei kitail doudouloale atail pwunod akan oh kin nantihong patehng iangatail me pwoson akan.—Lepin Padahk 18:1.
73:21-24. Loal suwedki pwehki aramas suwed akan ahr paiamwahu, kin wia kitail en duwehla mwekid en mahn pweipwei kan. Soangen mwekid wet kin poahsoankihda atail pepehm kan. Ahpw, ohng kitail, kitail en ale kaweid sang mahsen en Siohwa, oh koapworopworki mehlel me e pahn ketin “kolkin kitail ni pali maune” oh pahn ketin utung kitail. Patehng met, Siohwa ‘pahn ketikihong kitail lingan’ me wehwehki, kitail pahn karanihala Ih.
77:6. Atail kasalehda kesempwaliki mehkan en pali ngehn oh en mwohneki mepwukat kin anahne ahnsou laud ohng atail en onop oh doudouloale mepwukat. Ia uwen kesempwal kitail en koasoanehdi ahnsou nan atail mour en kelehpwla oh doudouloale!
79:9. Siohwa kin karonge atail kapakap, ahpw keieu ni ahnsou me irair akan kin pidada kasarawihpen mware.
81:13, 16. Rongorong kepihtien Siohwa oh wia kekeid nan sapwellime ahl akan kin imwikihla kapai mwuledek kan.—Lepin Padahk 10:22.
82:2, 5. Irair en kopwung sapwung kin kamwerehda “poahsoan en sampah.” Tenek sapahrek kan kin kauwehla soanamwahupenehn kousoanpenehn aramas akan.
84:1-4, 10-12. Ahn sounmelkahka kan arail perenki sapwellimen Siohwa wasahn kaudok oh arail pepehm en itarki kapai en wia pwukoah tohrohr akan kin wia mehn karasepe mwahu ohng kitail.
86:5. Ia uwen ah wia mehn kaping ohng kitail pwehki Siohwa ah ketin “onopadahr en ketikihda mahk”! E kin ketin ireirong pwehn mahsanih mehn kadehdehpen koluhla pwehn ketikihong aramas sapwung emen mahk.
87:5, 6. Irail akan me pahn ale mour nan Paradais sampah pahn ese eden irail ako me pahn iasada ohng mour nanleng? Iren pwuhk pwukat kasalehda me e pil kak wiawi.
88:13, 14. Ma pasapengpen atail kapakap me pid kahpwal ieu kin pwand, met kakete wehwehki me Siohwa ketin kupwurki kitail en kasalehda me kitail kin mehlel nan atail lelepek ohng Ih.
“KIHONG IH KAPING, KASARAWI MWARE”
(Melkahka 90:1–106:48)
Tehk kanahieng soangsoangen kahrepe kan me kitail en kapinga oh kawahuihala Siohwa duwen ah pwarada nan pali kapahieu en Melkahka kan. Nan Melkahka 90, kin kasalehda duwen wekpeseng en “Nanmwarki poatopoat” ong mour en lepin ahnsou en aramas. (1 Timoty 1:17) Nin duwen me Melkahka 91:2 mahsanih, Moses kin kasalehda me Siohwa ‘iei ah wasahn ruk oh kehlepe’—Utupen Mour Saledek. Melkahka kei mwurin met kin mahsanih duwen sapwellimen Koht irair kaselel kan, kupwur soh pahrekpe kan, oh doadoahk kaselel akan. Melkahka silipwoat tepikihda lepin mahsen “Siohwa wiahlahr nanmwarki.” (Melkahka 93:1; 97:1; 99:1) Ni Sounmelkahkao mahsanih duwen Siohwa me Sounkapikpatail, e luhke kitail en “kihong Ih kaping, kasarawi mware.”—Melkahka 100:4.
Iaduwen kaun lapalap emen me kin lahn Siohwa ah pahn apwalih ah pwukoa kan? Melkahka 101 me Nanmwarki Depit ntingihdi, kihda pasapeng. Melkahka mwurin mwo padahkiong kitail me Siohwa “E pahn ketin karonge sapwellime aramas me lekdeklahr akan oh karonge ar kapakap.” (Melkahka 102:17) Melkahka 103 kin kehsehkin kitail sapwellimen Siohwa irair en limpoak-kadek oh mahk. Me pid sapwellimen Koht wiewia pweida mwahu kan nin sampah, sounmelkahkao mahsanih: “Maing Siohwa, ia uwen tohtohn wiepen nin limwomwi kan! Ia uwen omwi kupwurokong ni omwi ketin wiairailda!” (Melkahka 104:24) Melkahka riau me kaimwisekla palien Pwuhk Kapahieu kin kapingahki Siohwa ki sapwellime doadoahk kaselel kan.—Melkahka 105:2, 5; 106:7, 22.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
91:1, 2—Dahkot “sapwellimen Wasa Lapalapo wasa rir,” oh iaduwen atail kak ‘rukala’ wasao? Met wia wasa karasaras ieu ong likilik oh silasil en pali ngehn—irair ehu en dohweisang keper kan en pali ngehn. Wasakiset me rir pwehki irail akan me sohte likih Koht kin sehse wasao. Kitail kin kousoan rehn Siohwa ki atail kin wiahkin ih wasahn ruk oh kehlapatail, ni atail kin kapingahkin Ih ah ketin wia Kaun Lapalap en lahng oh sampah, oh ni atail kin kalohki Rongamwahu en Wehio. Kitail kin ahneki pepehm en sohte keper ni pali ngehn, pwehki kitail ese me Siohwa kin ketin kaunopada en sewese kitail ahnsou koaros.—Melkahka 90:1.
92:12—Ni soangen ahl dah me aramas pwung kan “pahn pweida mwahu duwehte nih”? Nih kan kin weuwa poatopoat. Aramas pwung emen kin duwehte nih pwe e kin kesihnenda mwohn silangin Siohwa oh kin kihda “wa mwahu” me iangahki doadoahk mwahu kan.—Madiu 7:17-20.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
90:7, 8, 13, 14. Atail wiewia sapwung kan kin kauwehla atail ehuiong Koht mehlelo. Oh dihp rir akan sohte kak ruk sang mwohn sihlangi. Ahpw, ma kitail pahn koluhla mehlel oh kesehla atail elen wia me sapwungo, kitail pahn pwurehng soisoila reh, oh e pahn ‘ketin kaitarihkin kitail sapwellime limpoak-kadek.’
90:10, 12. Pwehki mour ah nohn mwotomwot, kitail uhdahn pahn “wadekedi atail rahn akan.” Iaduwe? Sang atail pahn doadoahngki erpit pwe luwen atail rahn akan en dehr ohla mwahl ah en kadoadoahk ni ahl ehu me pahn kaperenda Siohwa. Met pahn anahne kitail en koasoanehdi kanahieng mehkan me kesempwal ong atail pali ngehn mahs oh doadoahngki mwahu atail ahnsou.—Episos 5:15, 16; Pilipai 1:10.
90:17. E konehng mehlel en kapakapki me Siohwa en ketin “kakehlaka. . . doadoahk en pehtail akan” oh kapaia atail wiewia nan kalohk.
92:14, 15. Ni irail me likeilapalahr akan ar kin kaukaule wia tohnsukuhl en sapwellimen Koht Mahsen oh kin kaukaule patehng sapwellimen Siohwa aramas akan, irail pahn kin “mworourou oh nan kil kehlail”—roson en ngehn—oh pahn wia sawas kapai kei ong mwomwohdiso.
94:19. Sohte lipilipil ia atail “kapwunod kan” wadawad oh doudouloale “mahsen en kamweit kan” me kin dierek nan Paipel pahn kansenamwahuwihkitailla.
95:7, 8. Rongorong kaweid en Pwuhk Sarawi, tehk kanahieng oh kapwaiada pahn pere kitailsang irair en keptakai.—Ipru 3:7, 8.
106:36, 37. Iretikitik pwukat kin kasalehda me kaudokiong dikedik kin duwehte wia meirong ohng ngehn saut akan. Met kin wehwehki me aramas emen me kin doadoahngki dikedik kin mih pahn manaman en ngehn saut. Pwuhk Sarawi kalekehkin kitail oh mahsanih: “Nei kompoakepahi ko, kumwail en kadohwaneweisang kumwail koht likamw akan!”—1 Sohn 5:21.
“Kapinga Siohwa, Kumwail Aramas akan!”
Melkahka siluh me kaimwisekala pali Kapahieu en Pwuhken Melkahka kan kaimwisekihla mahsen en kangoang wet: “Kapinga Siohwa, kumwail aramas akan!” Oh melkahka me kaimwisekla pali kapahieu pil tepikihda mahsen pwukat. (Melkahka 104:35; 105:45; 106:1, 48) Ni mehlel, lepin mahsen pwukat “Kapinga Siohwa, kumwail aramas akan!” kin kalap pwarada nan pali Kapahieu en Pwuhken Melkahka kan.
Kahrepe tohto me kahrehda kitail en kapinga Siohwa. Melkahka 73 lel 106 ketikihda soahng tohto me kitail en medemedewe, kadirehkihla mohngiongitail akan kaping ong Samatail nanleng. Ni atail kin medewehla mehkan koaros me e ketin wiahiong kitailehr oh pil pahn ketin wia ni ahnsou kohkohdo, kapehdatail soh kin mwekidki kitail en “kapinga Siohwa” ki atail kehl unsek?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 8]
Duwehte Asap, kitail kak powehdi suwed sang ni atail kin “karanih Koht”
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 9]
Parao lohdi ni Sehd Weitahta
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 9]
Ke ese dahme manna adanekihki “pilawa kenen irail me kehlail oko”?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 11]
Dahme kin sewese kamweitala atail “kapwunod kan”?