Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Mark
RONGAMWAHU en Mark iei me keieu mwotomwot nanpwungen Rongamwahu pahieu kan en Paipel. Sohn Mark me ntingihdi Rongamwahu wet sounpar 30 samwa mwurin pwoula oh kaiasada en Sises Krais, oh e kin direkihla mwekimwekid kapwuriamwei kan en Sises ni ahnsou me e wia eh doadoahk en kalohk erein sounpar siluh elep.
Pwehki e sansal me Rongamwahu wet ntingdi ong irail akan me kaidehn mehn Suhs, ahpw mehlel mehn Rom akan, pwuhken Mark kin kawehwehda Sises nin duwen sapwellimen Koht Ohl me kin wiahda manaman akan oh duwen eh kin pwerisekiong oh ngoangki wiewia doadoahk en kalohk. Pwuhk wet kin keieu kasalehda ni sansal dahme Sises ketin wiahdahr laudsang eh kasalehda dahme Sises kin padahngki. En tehk kanaiehng duwen Rongamwahu en Mark pahn kakehlaka atail pwoson Mesaia oh kamwakid kitail en wia sounkalohk eimah kei ong doadoahk en kalohki mahsen en Koht nin duwen emen Kristian.—Ipru 4:12.
DOADOAHK EN KALOHK ME INENEN LAUD NAN KALILI
Mwurin e koasoiahda duwen wiewia kan en Sohn Papidais oh pil rahn 40 me Sises wie ketiketseli nan sapwtehn nan iretikitikte 14, Mark eri tepida koasoiahda ripoht kapwuriamwei kan en ahn Sises doadoahk en kalohk nan Kalili. Ni e kin pwurepwurehng doadoahngki lepin mahsen wet “ni ahnsowohte,” met kin kihong kitail mwomwen pepehm en karuwaru ong dahme kin wiawi ahnsowo.—Mark 1:10, 12.
E sohte lel sounpar siluh, pak siluh Sises kanekehlahr eh doadoahk en kalohk nan Kalili. Mark ntingihdi mwekid pwukat nin duwen mwomwen ireirekidi en ahnsou me mwekid pwukat wiawi. Kapahrek en Pohn Dohl sohte iang ntingdi, pil duwehte ahn Sises kapahrek reirei teikan.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
1:15—“E lelehr ahnsowo” ong dah me pweidahr? Sises wasaht kin mahmahsanih me e lelehr ahnsowo me e pahn ketin tepiada sapwellime doadoahk en kalohk. Pwehki e kin ketiketseli wasao nin duwen Nanmwarki Idihda men, met wehwehki me sapwellimen Koht Wehio kerendohr. Irail akan me ahneki mohngiong pwung pahn kak mwekidkihda sapwellime doadoahk en kalohk oh wia kahk kan me pahn kahrehdo irail en pwungla rehn Koht.
1:44; 3:12; 7:36—Dahme kahrehda Sises sohte kin kupwurki manaman kan me e wiahda en lohkseli? Sises kin ketin kupwurki aramas akan en kilangki meserail de wehwehki me iei ih me Krais oh en wiahda pein arail pilipil poahsoanda sang dahme dehdehier mwohrail, ahpw kaidehn irail en kamehlele koasoi likamw akan me irail rong sang meteikan. (Ais. 42:1-4; Mad. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luk 5:14) Ehute ahnsou me e mweidohng met en wiawi iei me pid ohl me ngehn saut tiadahr powe nan sapwen mehn Kerasa. Sises mahsanihong ih en kohla ni imweo rehn eh peneinei ko, oh kairehkin irail duwen dahme wiawiher. Pwehki tohn wasao pekihda rehn Sises en ketiketla sang nan sapwarailo, met kahrehiong Sises en sohte ahneki ahnsou de kakete sohte douluhl en tuhwong aramas en wasao. Ahpw pwehki ohlo kin kousoan wasao oh kak kadehdehda duwen soangen wiewia kadek me Sises wiaiong ih, met pahn kak kapwungala soangen lokaia kan me kak wiawihda me sohte pahrekiong dahme uhdahn wiawi me pid duwen pelin pwihk kan me mwopwula.—Mark 5:1-20; Luk 8:26-39.
2:28—Dahme kahrehda Sises kak mwarenki “Kaunen Sapad”? Pohl ntingihdi: “Kosonned en mehn Suhs ako . . . wia kamwomwada soh dehde ehu en kamwahu kan me pahn kohdo.” (Ipru 10:1) Nin duwen me Kosonnedo mahsanih, rahn en Sapad kin wiawi mwurin rahn keweneu en rahn en doadoahk kan, oh Sises kamwahwihala me soumwahu tohto rahno. Met kin mwete rahn en kommoal meleilei oh pil kapai teikan me aramas akan pahn ahneki pahn en Krais Kaunda Pahr Kido mwurinte kaimwisekpen en Sehdan kaunda suwed wet. Ihme kahrehda, Nanmwarki en Wehio iei me pil wia “Kaunepen rahnen Sapad.”—Mad. 12:8; Luk 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Iaduwen Mark kak ese ire pisetik kan me pid ia sapwellimen Sises pepehm ong soangsoangen irair akan? Mark sohte iang emen irail wahnpoaron ehk riemeno oh pil kaidehn ih emen me kin kalapw ieiang de karanih Sises. Nin duwen poadopoad, iengen Mark me keren, wahnpoaron Piter, iei ih me kin padahkihong Mark pali laud en ire kan me e ntingihdi.—1 Pit. 5:13.
6:51, 52—Ia wehwehn “manaman me Sises ketin katungoalehki aramas limekido” me sapwellimen Sises werek kan sohte kak en wehwehki? Awa kei te mwohn met, Sises katungoale ohl 5,000 likin lih akan oh pil seri kan ki lopwon en pilawa limau oh mwahmw riemen. Wehwehn “manaman me Sises ketin katungoalehki aramas limekido” me sapwellime tohnpadahk kan anahne wehwehki sang dahme wiawiher iei duwen kehl me Siohwa Koht ketikihongehr Sises pwehn wiahda manaman akan. (Mark 6:41-44) Ma irail wehwehkier duwen manaman lapalap me Sises alehdier, irail sohte pahn pwuriamweikihla ahnsou me Sises ketiket kohla rehrail pohn sehdo.
8:22-26—Dahme kahrehda Sises ketin kamwahuwihala mesen ohl me maskuno ni elen kahk riau? Sises kakete wia met pwehki e kin medemedewe duwen dahme pahn keieu mwahu ong ohlo. Pwehki ohl maskun menet ahnlahr kilengwei nan rotorot, kamwahula en meseo anahne en kin ekis ekis mwamwahula pwehki ohlo en kak ahnla marain en ketipino.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mark kawehwehda duwen tiahk kan, lepin lokaia kan, dahme aramas akan kamehlele ahnsowo, oh pil wasa kan me ele kak sohte nohn wehwe mwahu ong soun wadawad me kaidehn mehn Suhs. E kin kasalehda ni sansal me Parisi ko kin wie “kaisihsol,” me korpan iei “sapwellimen Koht,” mehn Sadusi kan “kin koasoia dene aramas sohte pahn iasada mwurin mehla,” oh me “Nahnahn Olip, sallahng Tehnpas Sarawio.” Pwehki kairekdi en kadaudok kan mwohn Mesaia kin wia mehkot me mehn Suhs kan kelehpw pahn men ese, eri Mark kin kihsang oh sohte ntingihdi. Mark wasaht kin kihda mehn kahlemeng mwahu ehu ong kitail. Kitail anahne en tehk mwahu duwen irair en aramas akan me kin rongorong ni ahnsou me kitail kin wia atail doadoahk en kalohk en Kristian, de wia padahk kan nan mihding kan en mwomwohdiso.
3:21. Sapwellimen Sises peneinei kan sohte iang kamehlele dahme Sises kin kamehlele. Ihme kahrehda, Sises kin kak ahneki pepehm en poakehla irail akan me arail peneinei seupwoson kan kin kaloke de kepitki pwehki arail pwoson.
3:31-35. Ni ahnsou me e papidaisla, Sises wiahla sapwellimen Koht Ohl ni pali ngehn, oh “Serusalem en nanleng” kin wia eh nohno. (Kal. 4:26) Sang ahnsowo kohla, sapwellimen Sises tohnpadahk kan kin karanihala ih oh pil kesempwalla reh laud sang eh peneinei en pali uduk de uhdahn rie kan. Met kin padahkiong kitail en kin keieu mwohneki nan atail mour mehkan me pid atail kaudok de atail nanpwungmwahu rehn Koht.—Mad. 12:46-50; Luk 8:19-21.
8:32-34. Kitail en kin mwadang pohnese oh soikala dahme meteikan kakete kangoangehkin kitail me dene kitail nohn kahpwalihala atail mour ahpw ni mehlelo kitail ese me kitail anahne en ahneki irair en men tounmetei. Emen me kin idawehn Krais uhdahn anahne en kaunopada en “tounmeteikihla pein ih,” me wehwehki, en irehsang ih de en soikala pepehm en ineng suwed kan oh mehn akadei roporop kan. E anahne en men ‘kapaikada eh tuhkehn kalokolok’—pwehn lokolok, ma mie anahnepe, de namenekla, de ale kalokolok de pil mehkihla pwehki ih emen Kristian. Oh e anahne en pousehlahte “idawehn” Sises, kawekihla eh irair en mour pwehn duwehla irair en mour me Sises sapwellimaniki. En weweidwei nin duwen tohnpadahk men kin anahne kitail en kakairada oh kolokol irair en men tounmetei me duwehte Krais Sises.—Mad. 16:21-25; Luk 9:22, 23.
9:24. Kitail sohte anahne en namenengki koasoiaiong meteikan duwen atail pwoson de pil kapakapki atail pwoson en laudla.—Luk 17:5.
KAIMWISEKPEN SOUNPWONG
Kerenlahng kaimwisekpen pahr 32 C.E., Sises eri “ketidohng wehin Sudia, ketin kotehla Pillap Sordan,” oh aramas ngeder pil pwurehng pokonpene reh. (Mark 10:1) Mwurin e padahk ong irail wasao, ih eri mwesel sang mwo uhd kohla Serusalem.
Ni Nisan 8, Sises wie ketiket Pedani. Ni e ketin komkommoal mwurin e konot, lih emen ahpw kohdo oh kieldiong leh pwohmwahu ehu pohn tapwi. Dahme wiawi sangete ni ahnsou me Sises ketilong nan Serusalem ni roson en powehdi lao lel e kaiasada kin ntingdi ni mwomwen irekidi en ahnsou me mwekid pwukat kin wiawi.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
10:17, 18—Dahme kahrehda Sises kapwungala ohl me ekerkin ih “Sounpadahk mwahu”? Ni eh sohte men alehda soangen mwar wet me kakete wadohng ih kaping, Sises kin uhd ketikihong Siohwa lingan wet oh kasalehda me Koht mehlel iei ihte me utupen soahng mwahu koaros. Pil laudsang met, Sises kin men kasalehda ire mehlel kan duwen Sounkapikada en mehkoaros, Siohwa Koht, me iei ihte kelehpw me sapwellimaniki pwung en koasoanehdi dahme mwahu oh suwed.—Mad. 19:16, 17; Luk 18:18, 19.
14:25—Ia wehwehn en Sises mahsanihong sapwellime wahnpoaron lelepek kan: “I solahr pahn nim wain lao lel rahn me I pahn pwurehng nim wain kapw nan Wehin Koht”? Wasaht Sises sohte kin koasoakoasoia me mie uhdahn wain nanleng. Ahpw pwehki en pereperen kin ekei pak kadoadoahk ong mehkot me pid wain, Sises kin koasoakoasoia duwen peren en ahnsou nan sapwellimen Koht Wehio me e pahn pwurehng miniminiong irail sapwellime werek keidi kan me iasadahr.—Mel. 104:15; Mad. 26:29.
14:51, 52—Ihs mwahnakapw me “tangdoaui kilisou”? Pwehki Mark kelehpw me koasoiahda duwen met, kitail kak ni pwung nda me e koasoakoasoia pein ih.
15:34—Sapwellimen Sises mahsen “Maing ei Koht, Maing ei Koht, dahme komw ketin likidmeliekiniehla?” kin kasalehda me eh pwoson tikitiklahr? Soh. Kitail sohte kak uhdahn ese ia kahrepen en Sises mahsanih met, ahpw sang ni mahsen pwukat, e kin kasalehda me Sises kin pohnese me Siohwa ketikihsangehr Sapwellime kehl en pere Sises pwe lelepek me Sapwellime Ohl sapwellimaniki en kak lelohng songosong lao unsekla. Pil ehu kahrepe e mahsanih met pil kakete pwehki e men kapwaiada dahme Melkahka 22:1 kohpada duwen ih.—Mad. 27:46.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
10:6-9. Kupwuren Koht ong pwopwoud iei irail me pwopwoudla kan en kin mihmihpene. Ihme kahrehda, ohl pwopwoud oh lih pwopwoud akan anahne en nantihong oh doadoahngki mouren kaweid kan en Paipel pwehn powehdi soangsoangen kahpwal akan me kak pwarada nan ara pwopwoud, ahpw ira en dehr karuwaru oh rapahki en mwadang mweipeseng.—Mad. 19:4-6.
12:41-44. Kahlemeng mwahu en liohdi semwehmweo kin padahkihong kitail me kitail anahne en kihda atail sawas en mwohni ni soh roporop ong kaudok mehlel.
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Dahme kahrehda Sises mahsanihong ohl menet en kohla rehn eh peneinei oh kairehkin irail duwen dahme wiawihongehr ih?