Kalahnganki Pwukoa Tohrohr me Sises Sapwellimanki nan Koasoandi en Siohwa
“Ngehi me ahl, ngehi me mehlel, ngehi me mour; sohte me kak kolahng Semei ma soh ngehi.”—SOHN 14:6.
1, 2. Dahme kahrehda kitail en nsenohki esehla pwukoa tohrohr me Sises sapwellimaniki nan koasoandi en Koht?
EREIN dih kan, aramas tohto kin men deila oh siksang meteikan ahpw ekeite me kak pweida. Me malaulaute kak nda me re weksang meteikan ni soangen irair kei. Ahpw Sises Krais, sapwellimen Koht Ohl, iei me keieu deila de siksang koaros ni soahng tohto.
2 Dahme kahrehda kitail en nsenohki esehla pwukoa tohrohr me Sises sapwellimanki? Pwehki atail nanpwungmwahu rehn Siohwa, Samatail nanleng, kin pidada met! Sises mahsanih: “Ngehi me ahl, ngehi me mehlel, ngehi me mour; sohte me kak kolahng Semei ma soh ngehi.” (Sohn 14:6; 17:3) Kitail pahn tehkpene ekei ahl akan me Sises kin weksang koaros. Atail pahn wia met pahn kalaudehla atail kalahnganki pwukoa me e sapwellimaniki nan koasoandi en Koht.
“Sapwellimen Koht Iehros”
3, 4. (a) Dahme kahrehda kitail kak nda me Sises siksang koaros nin duwen Iehros men? (b) Iaduwen sapwellimen Sises pwais nan kapikipik kan kin weksang koaros?
3 Sises sohte wiahte “sapwellimen Kohto.” Ih duwen Sehdan kin kahdaneki Sises ni ahnsou me e kasonge ih. (Mad. 4:3, 6) E pwung en kamwarehki Sises “sapwellimen Koht Iehros.” (Sohn 3:16, 18) Lepin lokaiahn Krihk me kawehwehdi “Iehros” kin wehwehki “emente kelehpw, ihte,” de “emente sang nan pwihn de peneinei ehu,” de “siksang koaros.” Siohwa sapwellimanki tohnleng rar epwiki kei. Ia wehwehn Sises wia emente “sang nan pwihn de peneinei ehu”?
4 Sises kin siksang koaros pwehki ihete me Koht kelehpw ketin kapikada. E wia Mesenih men. Ni mehlel e wia “mesenih oh lapalap sang soahng kan koaros me kepikipikda.” (Kol. 1:15) Ihete me “tepin mehkoaros me Koht ketin wiahda.” (Kaud. 3:14) Sapwellimen Iehroso pwais nan kapikipik kan kin weksang koaros. Kaidehn ih me Sounkapikada de me Tapihada kapikipik kan. Ahpw Siohwa ketin doadoahngki ih en kapikekihda soahng teikan koaros. (Wadek Sohn 1:3.) Wahnpoaron Pohl ntingihdi: “Ahpw rehtail Koht mehtehmen mie, iei Sahmo, me ketin kapikada mehkoaros oh me kitail kin momourki: pil Kaun mehtehmen, iei Sises Krais, me soahng koaros wiawihda pwehki ih, oh pwehki ih kitail kin momourki.”—1 Kor. 8:6.
5. Kasalehda ahl dah kan me Sises kin tohrohr sang koaros?
5 Sises kin sikila ni ahl tohto. Pwuhk Sarawi kin kamwarehki ih mwar tohto me kasalehda duwen eh pwukoa tohrohr nan sapwellimen Koht koasoandi. Met kitail pahn tehkpene mwar limau me pil kadoadoahk ong Sises nan Pwuhk Sarawi kan en lokaiahn Krihk.
“Mahseno”
6. Dahme kahrehda e pwung Sises en mwarenki “Mahseno”?
6 Wadek Sohn 1:14. Dahme kahrehda Sises mwarenki “Mahseno,” de Logos (lokaiahn Krihk)? Mwar wet kawehwehda eh pwukoa sangete ahnsou me kapikipik loalokong teikan tepida miehla. Siohwa ketin doadoahngki sapwellime Ohl pwehn patohwanohng tohnleng kan sapwellime mahsen oh kaweid kan. E pil doadoahngki Sises en kairehkin aramas akan en sampah duwen sapwellime kaweid kan. Kahrepen Sises mwarenki Mahsen de Sapwellimen Koht Sounkair kin sansalda mehlel ahnsou me Krais mahsanihong mehn Suhs akan me rongorong: “Kaidehn pein ei padahk me I kin kihda, ahpw sapwellimen Koht me ketin kadariehdo. Mehmen me anahne kapwaiada kupwur en Koht, iei ih me pahn wehwehki duwen ei padahk kan, ma sang rehn Koht de sang pein ei manaman.” (Sohn 7:16, 17) Sises ketin usehlahte doadoahngki mwaro “Mahsen en Koht” mwurin e ketidahla nanleng ni palimaun en Koht.—Kaud. 19:11, 13, 16.
7. Iaduwen kitail kak kahlemengih irair en karakarahk me Sises kasalehda ni eh wia “Mahseno”?
7 Medewehla dahme mwar wet kin dokedoke. Mendahki Sises iei me keieu loalokong nan sapwellimen Siohwa kapikipik kan koaros, e sohte ketin koapworopworkihte sapwellime erpit. Semeo me ketin kaweidih dahme eh pahn kin mahsanih. E kin ahnsou koaros pohnese sapwellimen Siohwa kaweid ahpw kaidehn pein ah. (Sohn 12:50) Ia uwen kaselel en mehn kahlemeng wet! Kitail pil kin paiekihda pwais kaselel en wia meninkeder kei en “wa kohdo rongamwahu.” (Rom 10:15) Atail kin pohnese sapwellimen Sises mehn kahlemeng en karakarahk anahne kamwakid kitail en dehr kin ndahte pein atail madamadau. Ni atail kin kalohki mahsen en Pwuhk Sarawi pwehn komourala aramas, kitail en “dehr siksang me ntingdier.”—1 Kor. 4:6.
“Mwarenki Amen”
8, 9. (a) Ia wehwehn “amen”? Dahme kahrehda Sises “mwarenki Amen”? (b) Iaduwen Sises ketin kapwaiada sapwellime pwais en “mwarenki Amen”?
8 Wadek Kaudiahl 3:14. Dahme kahrehda Sises “mwarenki Amen”? Lepin lokaia wet “amen” kohsang lokaiahn Ipru me wehwehki “en wiawi” de “ei, mehlel.” Uhdahn lepin lokaiahn Ipru me lokaia wet kohsang ie wehwehki “loalopwoat” de “mehlel.” Lepin lokaia wet kin kadoadoahk pwehn kawehwehda duwen sapwellimen Siohwa loalopwoat. (Deud. 7:9; Ais. 49:7) Eri ni soangen ahl dahieu me kasalehda Sises ketin weksang koaros ni eh “mwarenki Amen”? Tehk iaduwen 2 Korint 1:19, 20 sapengla met: “Pwe ‘Ei’ oh ‘Soh’ sohte kin mi rehn Sises Krais, Sapwellimen Koht Iehros, me ngehi, Sailas, oh Timoty padahkihongkumwailehr duwe. . . . Pwehki iei ih me ‘Ei’ ni sapwellimen Koht inou kan koaros. Eri, ihme kahrehda atail kin nda, ‘Amen,’ ni mwaren Sises Krais ong ni kalinganpen Koht.”
9 Sises iei “mwarenki Amen” nan sapwellimen Koht inou kan koaros. Sapwellime mour unsek sampah, pil eh tounmeteikihla moure, kadehdehda oh pil kahrehda pweidahn sapwellimen Siohwa Koht inou kan koaros. Pwehki e kolokol eh lelepek, e kasalehda duwen likamw en ahn Sehdan karaun akan. Duwen me kileledi nan pwuhken Sohp, karaun pwukat dene sapwellimen Koht ladu kan sohte pahn lelepek ong Ih ma re sohte pahn paieki Sapwellime epwel mwahu, de mihla nan lokolok oh kasongosong kan. (Sohp 1:6-12; 2:2-7) Nanpwungen kapikipik kan koaros en Koht, Iehroso kak ketikihda pasapeng keieu mwahu ong karaun likamw wet. Patehng met, Sises ketikihda mehn kadehde keieu mwahu pwehn utungada ire kesempwal me pid sapwellimen Siohwa pwungen kaunda mehkoaros.
10. Iaduwen kitail kak kahlemengih Sises nan sapwellime pwukoa en “mwarenki Amen”?
10 Iaduwen kitail kak kahlemengih Sises nan sapwellime pwukoa en “mwarenki Amen”? Ni atail kin lelepek ong Siohwa oh utungada sapwellime pwung en kaunda mehkoaros. Ni atail wia met, kitail pahn kapwaiada ni pwung iren mahsen wet nan Lepin Padahk 27:11: “Samwa, ke en loalokongla, I ahpw pahn kin pereperen; e pahn mie ei pasapeng ong mehmen me pahn kauwei ie.”
“Sounkamwahupen Inou Lap Kapw”
11, 12. Iaduwen sapwellimen Sises pwukoa en wia Wiliepen aramas kin weksang pwukoahn Moses?
11 Wadek 1 Timoty 2:5, 6. Sises iei me “kin kadokepene Koht oh aramas akan.” Iei ih me “sounkamwahupen inou lap kapw.” (Ipru 9:15; 12:24) Moses pil kin wia wiliepen aramas ong Kosonnedo. (Kal. 3:19) Eri, iaduwen sapwellimen Sises pwukoa en wia Wiliepen aramas kin weksang met?
12 Lokaiahn Krihk me kawehwehdi “Wiliepe” kin pwarada nan kosonned kan. Sises ketin wia Wiliepe ong inou lap me pweidahr pwehki ipwidi en wehi kapw ehu. Wehi wet iei “sapwellimen Koht akan koaros.” (Kal. 6:16) Wehi wet kin audaudki Kristian kan me keikihdi manaman sarawi, me wiahda “pwihn samworo en Nanmwarkio” nanleng. (1 Pit. 2:9; Eks. 19:6) Kosonnedo, me Moses kin wia wiliepe, sohte kak kahrehda wehi ehu en miehla duwehte met.
13. Dahme kin pidada sapwellimen Sises pwukoa en wia Wiliepen aramas?
13 Sapwellimen Sises pwukoa en wia Wiliepen aramas kin pidada dah? Siohwa ketin doadoahngki sapwellimen Sises nta kesempwal ong irail kan me e ketin malipe. Ni ahl wet, Siohwa kin ketin kamanahla irail koaros pwehn pwungla reh. (Rom 3:24; Ipru 9:15) Koht kin kilangwohng irail me re warohng pidelong ong nan inou kapw oh ahneki pwais en wiahla pwihn en samworo oh kaun kan nanleng! Pwehki Sises sapwellimanki pwukoa wet, e kak sewese irail en kolokol arail mwakelekel mwohn silangin Koht.—Ipru 2:16.
14. Ia kahrepen Kristian kan koaros anahne uhdahn kalahnganki sapwellimen Sises pwukoa en wia Wiliepen aramas, sohte lipilipil mehnia koapworopwor re ahneki?
14 Ahpw iaduwen irail akan me sohte iang mi nan inou kapw wet, me ahneki koapworopwor en mour soutuk pohn sampah ah kaidehn nanleng? Mendahki irail sohte iang towe nan inou kapw wet, irail me paiekihda koasoandi wet. Irail kin maiauda sang dihp oh kin pwungla rehn Koht nin duwen kompoakepah kei. (Seims 2:23; 1 Sohn 2:1, 2) Sohte lipilipil ma kitail ahneki koapworopwor en mi nanleng de sampah, emenemen kitail ahneki kahrepe mwahu en kalahnganki sapwellimen Sises pwukoa en wia Wiliepen aramas nan inou kapw wet.
“Samworo Lapalap”
15. Iaduwen sapwellimen Sises pwukoa en Samworo Lapalap kin deila sang meteikan me wia pwukoa wet mahs?
15 Tohto kin wia pwukoahn samworo lapalap mahs, ahpw sapwellimen Sises pwukoa nin duwen Samworo Lapalap men kin deila sang koaros. Iaduwen? Pohl kawehwehda: “E sohte ketin anahne wia meirong rahn koaros, mahs, pwehki dipe kan, a mwuhr pwehki dipen aramas teikan. Pwe e ketin wiadahr meirong ehu pahn mehpak, ni eh ketin mweidala pein ih ong Koht. Kosonned en Moses kin kasapwilada aramas luwet kei pwe re en wiahla samworo lapalap; a mahsen en sapwellimen Koht inowo, me wiawiher mwurin Kosonnedo, ih me kasapwiladahr Sapwellime Iehroso, me uhdahn dei unsek kohkohlahte.”—Ipru 7:27, 28.a
16. Dahme kahrehda sapwellimen Sises meirong kin inenen sikla?
16 Sises wia ohl unsek men, duwehte Adam eh unsek mwohn e wiahda dihp. (1 Kor. 15:45) Pwehki met, Sises kelehpw me kak ketikihda meirong unsek ehu, de soangen meirong ehu me sohte anahne pwurehng wiawi. Pahn kosonned en Moses, meirong kan kin wiawi rahn koaros. Ahpw meirong pwukat koaros oh pwukoahn samworo kan kin mwete dahme Sises pahn kapwaiada. (Ipru 8:5; 10:1) Eri pwehki Sises kak wia laudsang dahme samworo lapalap teikan kak wia oh pil pahn wia sang met kohla, ihme kahrehda eh pwukoahn Samworo Lapalap kin inenen sikla douluhl.
17. Dahme kahrehda kitail anahne kalahnganki sapwellimen Sises pwukoa en wia Samworo Lapalap? Iaduwen kitail kak wia met?
17 Kitail anahne sapwellimen Sises sawas nin duwen Samworo Lapalap men pwe kitail en pwungla rehn Koht. Oh ia uwen mwahu e wia atail Samworo Lapalap! Pohl ntingihdi: “Atail tungoal Samworo Lapalap kaidehn samworo men me sohte kin kak pehmada atail tungoal luwet akan. Pwe e ketin iang ale songosong ni soahng koaros duwehte kitail, ahpw ihte, e sohte ketin wiahda dihp.” (Ipru 4:15) Atail kalahnganki met uhdahn pahn kamwakid kitail en ‘dehr kin mourki pein kitail, ahpw kitail en kin mourkihte ih me pwoukinkitailla oh ketin iasada pwe en ketikihong kitail mour.’—2 Kor. 5:14, 15; Luk 9:23.
“Kadaudok” Me Kokohpdahr
18. Mehnia kokohp me wiawihda mwurin Adam dipada? Dahme sansalda mwuhr me pid duwen kokohp wet?
18 Nan Ihden, ahnsou me aramas mwomwen pahn katihasangehr soahng koaros, duwehte nanpwungmwahu rehn Koht, mour soutuk, nsenamwahu, oh en mi nan Paradais, Siohwa Koht ketin kohpada duwen Sounkomour men. Menet iei “kadaudoko.” (Sen. 3:15, NW) Kokohp soh sansal wet en Kadaudoko wiahla oaralap en kokohp tohto nan Paipel erein dih kan kohkohdo. Ih iei kadaudok en Eipraam, Aisek oh Seikop oh e pil pahn kohsang nan kadaudok en Nanmwarki Depit.—Sen. 21:12; 22:16-18; 28:14; 2 Sam. 7:12-16.
19, 20. (a) Ihs Kadaudoko me inoupe mie? (b) Dahme kahrehda kitail kak nda me kadaudoko me kokohpdahr kin pidada meteikan likin Sises?
19 Ihs Kadaudok menet me inoupe mie? Pasapengpen peidek wet kak dierek nan Kalesia 3:16. (Wadek.) Ahpw nan irelaud ohte, wahnpoaron Pohl pil doula koasoiaiong Kristian keidi kan: “Ma kumwail sapwellimen Krais, eri, kumwail kadaudok en Eipraam, oh kumwail pahn ale dahme Koht ketin inoukidahr.” (Kal. 3:29) Eri iaduwen Krais wie Kadaudoko me inoupe mie, me meteikan pil iang pidada?
20 Aramas rar kei kin kose me irail wie kadaudok en Eipraam oh ekei pil mwomwehda soukohp kei. Ekei palien lamalam kin kesempwaliki laud me dene irail soukohp kei sang kadaudok en Eipraam. Ahpw iaduwe, irail pwukat koaros wia Kadaudoko me inoupe mie? Soh. Nin duwen Pohl kasalehda ki erpit sang Koht, kaidehn koaros kadaudok en Eipraam pahn wia Kadaudoko me inoupe mie. Koht sohte ketin doadoahngki kadaudok en nein Eipraam seri teikan pwehn wahdo kapai ong aramas akan. Kadaudoko me pahn wahdo kapai kan pahn kohsang nan kadaudok en Aisek kelehpw. (Ipru 11:18) Kahrehda, Sises Krais kelehpw, me kairekdi en eh peneinei tepidohsang Eipraam kileledi nan Paipel, iei ih me wia keieu en kadaudoko me kokohpo kin dokedoke.b Meteikan koaros me mwuhr wiahla kisehn kadaudok wet en Eipraam, irail iei “sapwellimen Krais.” Ei, sapwellimen Sises pwukoa en kapwaiada kokohp wet kin inenen sikla douluhl.
21. Dahme ke perenki duwen en Sises kin ketin kapwaiada sapwellime pwukoa nan sapwellimen Koht koasoandi?
21 Eri, dahme kitail sukuhlikihsang kousapahl wet duwen sapwellimen Sises pwukoa nan koasoandi en Siohwa? Sangete ahnsou me e ketin kapikipikda, sapwellimen Koht Iehros kin siksang douluhl soahng koaros. Ahpw Sapwellimen Koht Ohl menet me wiahla Sises kin ahnsou koaros ni karakarahk papah pwehn pahrekiong sapwellimen Semeo koasoandi kan. Sohte pak ehu me e ketin rapahki wauwi sang aramas. (Sohn 5:41; 8:50) Ia uwen met wia kahlemeng mwahu ong kitail rahnwet! Duwehte Sises, kitail en wia atail mehn akadei en wia soahng koaros “ong ni kalinganpen Koht.”—1 Kor. 10:31.
[Nting tikitik me mi pahs]
a Nin duwen soun samanih Paipel men koasoia, wehwehn lokaia wet “pahn mehpak” wia ire kesempwal ehu nan Paipel me “kasalehda duwen mehlelpen, siksang koaros, de unsekpen pwoulahn Krais.”
b Mendahki mehn Suhs akan en nan mwein Sises kin kose me irail uhdahn kadaudok en Eipraam me pwunglahr rehn Koht, irail pil kin kasik meno me pahn ketido nin duwen Mesaia de Krais.—Sohn 1:25; 7:41, 42; 8:39-41.
Ke Tamataman?
• Dahme ke sukuhlikier duwen sapwellimen Sises pwukoa tohrohr sang ni mware teikan? (Kilang kakon.)
• Iaduwen ke kak alasang kahlemeng mwahu kan en Sapwellimen Siohwa Ohl?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 27]
Ekei Mwaren Sises me Kasalehda Pwukoa Me E Sapwellimaniki Nan Koasoandi en Koht
◼ Sapwellimen Koht Iehros. (Sohn 1:3, NW) Sises iei me Koht kelehpw ketin kapikada.
◼ Mahseno. (Sohn 1:14) Siohwa ketin doadoahngki sapwellime Ohl en wia Sounkair me ketikihdo sapwellimen Koht mahsen oh kaweid kan ong kapikipikda teikan.
◼ Me Mwarenki Amen. (Kaud. 3:14) Sapwellimen Sises mour unsek pohn sampah iangahki eh toukihda moure en wia tomw en dipatail, kamehlelehla pweidahn sapwellimen Siohwa Koht inou kan.
◼ Me kin Kadokepene Aramas Akan ong Koht ki Inou Kapw. (1 Tim. 2:5, 6) Ni eh ketin kadokepene aramas akan ong Koht nin duwen kosonned, Sises kahrehda sapwellimen Koht akan en miehla. Irail pwukat iei Kristian kan me pahn wiahda “pwihn samworo en Nanmwarkio” nanleng.—Kal. 6:16; 1 Pit. 2:9.
◼ Samworo Lapalap. (Ipru 7:27, 28) Sises iei ihete me kak ketikihda meirong unsek ehu me sohte anahne pwurehng wiawi. E kak kamwakelehsang atail dihp oh kak kapitasang kitail mehla me dihp kahrehda.
◼ Kadaudoken Inouo. (Sen. 3:15) Sises Krais kelehpw, me wia keieun kadaudoko me kokohp kasalehda. Irail teikan koaros me mwuhr wiahla kisehn kadaudok en Eipraam wia “sapwellimen Krais.”—Kal. 3:29.