Kamwahwihala Omw Kapakap Sang Omw Onopki Paipel
“Komw ketin karonge ei pekipek.”—NEH. 1:11.
1, 2. Dahme kahrehda e mwahu en tehk duwen ekei kapakap kan me kileldi nan Paipel?
KAPAKAP oh onop en Paipel kin kesempwal ong atail kaudok. (1 Des. 5:17; 2 Tim. 3:16, 17) Ei, Paipel kaidehn pwuhk en kapakap ehu. Ahpw, e audaudki kapakap tohto, iangahki me mi nan pwuhken Melkahka kan.
2 Ni omw pahn wadek oh onopki Paipel, ke pahn kak diarada kapakap kan me pahrekiong omw irair en mour. Ni mehlel, en doadoahngki audepen kapakap kan me kileldi nan Paipel, kin kamwahwihala omw kapakap kan. Dahme ke kak sukuhlki sang irail kan me arail kapakap en peksawas kin pasapengla oh audepen arail kapakap kan?
Rapahki oh Idawehn Kaweid en Koht
3, 4. Pwukoa dahieu me nein Eipraam laduwo ahneki? Dahme kitail kak sukuhlki sang pasapeng me Siohwa ketikihong ih?
3 Nan omw onop Paipel, ke sukuhlki me ke anahne kapakapki sapwellimen Koht kaweid ahnsou koaros. Tehk duwen dahme wiawi ni ahnsou me Eipraam kadarala nah ladu Eleasar nan Mesopodamia pwehn rapahkihda en Aisek eh pwoud me kin lemmwiki Koht. Ni en lih akan ar idipil sang nan pwarer ehu, ladu menet kapakap nda: “Maing KAUN, . . . serepein pwulopwul men me I pahn ndahng, ‘Menlau kaidi omw sahen pwe I en nimpil mahs.’ Ma e pahn nda, ‘Nna, ale oh nim; oh I pil pahn kanimpile noumw kamel kan,’ iei ih me komw ketin piladahr ong sapwellimomwi ladu Aisek. Ma met pahn pweida, I pahn patohwan esehki me komw ketin kapwaiada sapwellimomwi inou ong ei soumaso.”—Sen. 24:12-14.
4 Kapakap en nein Eipraam laduwo pweida ni Repeka eh kanimpile nah kamel ko. Repeka eri iangala laduwo kohla Kenan pwehn wiahla en Aisek pwoud. Mehlel, ke sohte kak kasik Koht en ketikihong uhk soangen kilel tohrohr ehu. Ahpw, e pahn ketin kaweidih iuk nan omw mour ma ke kapakap oh koasoanehdi sapwellime manaman en kahluwa iuk.—Kal. 5:18.
Kapakap Kin Katikihala Pwunod
5, 6. Dahme kesempwal duwen en Seikop kapakapo ni ahnsou me e pahn tuhwong Esau?
5 Kapakap kak katikihala kapwunod kan. Pwehki Seikop perki dahme eh mpwero Esau kak wiahiong ih, e kapakap nda: “Maing KAUN, . . . I sohte warohng kalahngan koaros oh loalopwoat poatopoat me komw ketin kupwurehki sapwellimomwi ladu menet. . . . Komw ketin doareiesang ni manaman en riei Esau. I perki ni eh patopatohdo pwe ede uhwong kiht oh kauweikitala koaros, iangahki lih akan oh pil seri kan. Komw kupwukupwure sapwellimomwi inowo me mahsanih, ‘I pahn kupwuramwahwihiuk pwe mehkoaros en pweida rehmw, oh I pahn kihong uhk kadaudokomw ngedehrie me soh kak wadawad. Re pahn tohto duwehte pihken ni oaroahr akan.’”—Sen. 32:9-12.
6 Mwurin eh kapakap, Seikop wiahda soangen kahk kan pwehn perehla eh peneineio sang kahpwal, oh kapakapo pasapengla ni ahnsou me nanpwungen ih oh Esau mwahula. (Sen. 33:1-4) Wadek kanaiehng eh kapakapo oh ke pahn kilang me Seikop sohte kin pek sawaste. E kasalehda eh pwoson Kadaudoko me inoupe mie oh kalahnganki sapwellimen Koht limpoak-kadek. Ke pil kin ahneki ‘pwunod nan kapehdomw’? (2 Kor. 7:5) Ma ei, en Seikop pek sawas ele kak katamankihong uhk me kapakap kak katikihala kapwunod kan. Omw kapakap kan en dehr audaudkihte peksawas ahpw ken pil kasalehda pwoson.
Kapakapki Erpit
7. Dahme kahrehda Moses kapakap pwehn loalokongkihla kupwuren Koht akan?
7 En inengieng kaperenda Siohwa pahn kamwakid uhk en kapakapki erpit. Moses kapakap pwehn loalokongkihla kupwuren Koht akan. E peki ni ngidingid: “Maing, mehlel pwoat me komw ketin mahsanih I en kahluwalahng aramas pwukat nan sahpwo [Isip], . . . Eri, ma komw kupwurperenkin ie, I patohwan peki rehmwi, komwi en ketin kasalehiong ie kupwuromwien, pwe I en . . . kaparanda kupwuromwi.” (Eks. 33:12, 13) Koht sapengla ih ni e ketikihong Moses loalokong laud duwen Kupwure kan. Met uhdahn anahn ma e pahn kahluwa sapwellimen Siohwa aramas akan.
8. Ia duwen omw pahn kak paiekihda omw doudouloale 1 Nanmwarki 3:7-14?
8 Depit pil kapakap nda: “Maing KAUN, komw ketin padahkihong ie, oh kasalehong ie sapwellimomwi ahl akan.” (Mel. 25:4) Nein Depit pwutak Solomon kin peki rehn Koht sapwellime erpit pwehn kapwaiada eh pwukoa kan nin duwen nanmwarki en Israel. Siohwa kupwurperenki mehlel en Solomon kapakap oh e ketin kapwaiada eh pekipeko oh pil kahrehiong ih en kepwehpwehla oh waunla. (Wadek 1 Nanmwarki 3:7-14.) Ma ke alehdi pwais kan nan mwomwohdiso me mwomwen wia pwukoa laud kei, kapakapki erpit oh kasalehda aktikitik. Eri, Koht pahn ketin seweseiuk en alehdi loalokong oh en doadoahngki erpit me anahn pwehn kapwaiada omw pwukoa ni elen limpoak oh pwung.
Kapakap Sang Nan Mohngiong
9, 10. Dahme kesempwal nan en Solomon kapakap ni kasarawien tehnpaso me pid duwen mohngiong?
9 Pwe Koht en ketin karongeiuk, ke anahne kapakap sang nan omw mohngiong. Nan 1 Nanmwarki irelaud 8, Solomon wia kapakap ehu sang eh mohngiong mwohn aramas akan me pokondohng kasarawien tehnpas en Siohwa nan Serusalem, pahr 1026 mwohn Krais. Mwurin kohpwahn inowo wisikla nan Wasa Sarawiheo oh sapwellimen Siohwa pelien depwek ehu kadirehla nan tehnpaso, Solomon eri kapinga Koht.
10 Onopki en Solomon kapakap oh tehk me e kin pid atail mohngiong. Solomon kapakap nda: “Pwe komwihte kelehpw me mwahngih mohngiong en nein aramas akan koaros.” (1 Nan. 8:38, 39, NW) Nan kapakapo e pil kasalehda me mie koapworopwor ong me dipan emen me “koluhla ni mehlel” ong Koht. Ma imwintihti kan salihdi sapwellimen Koht aramas akan, arail kapakap kan pahn pasapengla ma arail mohngiong kin unsek ong Siohwa. (1 Nan. 8:48, 58, 61) E sansal me omw kapakap anahne kohsang nan omw mohngiong.
Ia Duwen Melkahka kan Kak Kamwahwihala Omw Kapakap
11, 12. Dahme ke sukuhlki sang kapakap en mehn Lipaio me sohte kak kohla nan tehnpas en Koht erein ahnsou kis?
11 Onopki pwuhken Melkahka kan kak kamwahwihala omw kapakap oh seweseiuk en awih Koht en ketin sapengla. Tehk duwen kanengamah en mehn Lipai men me kalipilipala. Mendahki e sohte kak kohla ni tehnpas en Siohwa erein ahnsou kis, e koulki: “Dahme I nohn nsensuwedkilahret? Dahme I nohn pwunodkidahr? Eri, soh, I pahn koapworopworki Koht, oh I pahn pwurehng kapinga, ei sounkomour oh ei Koht. Dahme I nohn nsensuwedkilahret? Dahme I nohn pwunodkidahr? Eri soh, I pahn koapworopworki Koht, oh I pahn pwurehng kapinga, ei sounkomour oh ei Koht.”—Mel. 42:5, 11; 43:5.
12 Dahme kitail kak sukuhlki sang mehn Lipai menet? Ma kitail selidi pwehki dahme pwung oh e irehkitailsang riatail kan nan wasahn kaudok erein ahnsou kis, awih sapwellimen Koht sawas ni kanengamah. (Mel. 37:5) Doudouloale duwen soahng kaperen kan me ke ahneki mahs nan sapwellimen Koht doadoahk, oh kapakapki ken dadaurete oh “koapworopworki Koht” de awiawih Koht pwehn kapwureiukodohng sapwellime aramas akan.
Kapakap ni Pwoson
13. Pwehn pahrekiong Seims 1:5-8, dahme kahrehda ke anahne kapakap ni pwoson?
13 Sohte lipilipil soangen irair dah me ke mi loale, kapakap ni pwoson ahnsou koaros. Ma omw lelepek lelohng kasongosong, idawehn kaweid en tohnpadahk Seims. Kapakap ong Siohwa oh dehr peikasalki me e pahn kak ketikihong uhk erpit me anahn pwehn powehdi kahpwal kan. (Wadek Seims 1:5-8.) Koht mwahngih omw kahpwal kan oh kak doadoahngki sapwellime manaman pwehn kaweidih oh kansenamwahwih iuk. Kasalehda omw pepehm kan ong ih ni pwoson oh dehr “peikasal,” oh kapwaiada kaweid en sapwellime manaman oh Mahsen.
14, 15. Dahme kahrehda kitail kak nda me Ana kapakap oh kasalehda pwoson?
14 Ana, emen sang en Elkana mehn Lipaio eh pwoud riemeno, kin kapakap oh kasalehda pwoson. Ana lih depwen men oh en Elkana pwoud teio, Penina, me neitikihdier seri kei kin kapailoke ih. Nan tehnpaso, Ana inoukihda me ma e pahn neitikiehdi pwutak emen, e pahn kihong Siohwa. Pwehki kilin ewe kin mwekimwekid ni eh wia kapakap, Samworo Lapalap Ilai kin kihkihong me e sakaulahr. Ni ahnsou me Ilai esehda me e sohte sakau, e nda: “Eri, kohkohwei ni popohl, oh Koht en Israel en ketin kapwaiada omw pekipeken.” Mendahki Ana sohte ese ia pahn imwilahn eh kapakapo, e pwoson me e pahn pasapengla. Ihme kahrehda, e “nsenamwahulahr” oh solahr nsensuwed.—1 Sam. 1:9-18.
15 Mwurin Samuel eh ipwidi oh mweisang dihdi, Ana eri wahlahng ih nan tehnpaso pwehn papah Siohwa. (1 Sam. 1:19-28) En doudouloale en Ana kapakapo ele kak kamwahwihala omw kapakap. E pahn pil seweseiuk en kilang me ke kak powehdi omw nsensuwed pwehki kahpwal ehu ma ke kapakap oh pwoson me Siohwa pahn ketin sapeng uhk.—1 Sam. 2:1-10.
16, 17. Dahme wiawi pwehki Nehmaia kin kapakap oh kasalehda pwoson?
16 Ohl pwung Nehmaia me momour pahr 400 samwa mwohn Krais kapakap oh kasalehda pwoson. E kapakap oh peki: “Komw ketin karonge ei pekipek oh pil pekipek en sapwellimomwi ladu kan koaros me kin wauneki komwi. Komw ketin kupwure ie rahnwet, pwe I en kak diar kalahngan rehn nanmwarkio.” Ihs “nanmwarkio”? Iei ih nanmwarki Ardaserksihs en Persia, me Nehmaia kin wia soun apwalih konot wain ong ih.—Neh. 1:1-11.
17 Nehmaia kin kapakap ni pwoson erein sounpar tohto mwurin e esehda me mehn Suhs kan me saledeksang sensel nan Papilon “kin patopato nan apwal laud, oh mehn liki kan me kapilirailpene, re kin mwamwahlikin irail. Re pil koasoiaiong ie me dene kelen Serusalem mihmihte nanpwel.” (Neh. 1:3, 4) Eh kapakap pasapengla laudsang dahme e kasik ni ahnsou me nanmwarki Ardaserksihs mweidala ih en kohla oh pwurehng kauwada kelen Serusalem. (Neh. 2:1-8) Sohte pwand a kehlo koukoudahr. En Nehmaia kapakap kan kin pasapengla pwehki koaros kin dokedoke kaudok mehlel oh kin wiawi ni pwoson. Ia duwe, omw kapakap kin duwehte met?
Tamataman Kapinga oh Kasalehda Kalahngan
18, 19. Kahrepe dah kan me sapwellimen Siohwa ladu men anahne kapinga oh kalahngan ong ih?
18 Nan kapakap, taman kapinga Siohwa oh kalahngan ong ih. Mie kahrepe tohto en wia met. Karasepe, Depit men kapinga sapwellimen Siohwa kaunda. (Wadek Melkahka 145:10-13.) Ke kin kasalehda nan omw kapakap me ke kalahnganki pwais en pakairki sapwellimen Siohwa Wehio? Mahsen en soun Melkahka kan ele pil kak seweseiuk en kapakapkiong Koht ni mehlel omw kalahnganki mihting kan en Kristian oh pil mihting tohrohr kan.—Mel. 27:4; 122:1.
19 Omw kalahnganki omw nanpwungmwahu rehn Koht ele kak kamwakid uhk en kapakap sang nan mohngiong duwehte met: “Maing ei Kaun, I pahn kapingkalahngan ong komwi nanpwungen wehi kan. I pahn kapinga komwi nanpwungen aramas akan. Sapwellimomwi limpoak poatopoat kipe wasa koaros nanleng; sapwellimomwi loalopwoat kin leldawohng pahnlahng. Maing Koht, komw ketin kasalehda sapwellimomwi roson lapalap pahnlahng, oh sapwellimomwi lingan wasa koaros nin sampah.” (Mel. 57:9-11) Ia uwen mahsen pwukat kin wia mehn kangoang! Ke sou pwungki me mahsen pwukat nan Melkahka kak kamwakid oh kamwahwihala omw kapakap?
Ngidingid oh Peki Koht ni Wahu
20. Ia duwen Mery eh kasalehda eh wauneki Koht?
20 Omw wauneki Koht anahne sansal nan omw kapakap kan. Lokaiahn wahu me Mery doadoahngki mwurinte e esehda me eh pahn wiahla inen Mesaiao kin duwehte en Ana ni ahnsou me e wahla Samuel pwehn papah nan tehnpaso. En Mery wauneki Koht kin sansalda nan eh koasoi kan: “Ngeniet [“ei mour,” NW] kin kapinga Kaun-o; loaleiet kin perenki Koht, ei Sounkomour.” (Luk 1:46, 47) Ke kak kamwahwihala omw kapakap kan ma ke doadoahngki soangen lokaia duwehte met? Eri, e sohte kapwuriamwei me Mery pilipilda pwehn wia inen Sises me Mesaia.
21. Ia duwen sapwellimen Sises kapakap kan eh kin kasalehda wahu oh pwoson?
21 Sises kin ketin loulou ni wahu oh pwoson. Karasepe, mwohn e ketin kaiasada Lasarus, “Sises ahpw ketin sarada oh mahsanih, ‘Semei, kalahngan en komwi pwehki omwi ketin karongeier. I ese me komwi kin ketin karonge ie ahnsou koaros.’” (Sohn 11:41, 42) Omw kapakap kan kin kasalehda wahu oh pwoson duwehte met? Onopki sapwellimen Sises loulou me e ketin wia ni wahu oh ke pahn kilang me dahme keieu kesempwal nan kapakapo iei kasarawihlahn mwaren Siohwa, ketidohn sapwellime Wehi oh pweidahn kupwure. (Mad. 6:9, 10) Medewe duwen omw kapakap. E kin kasalehda omw kin nsenohki Wehin Siohwa, en kapwaiada kupwure oh kasarawihlahn mwareo? Omw kapakap kan anahne kasalehda mepwukat.
22. Dahme kahrehda ke kak kamehlele me Siohwa pahn ketikihong uhk eimah pwehn kalohki rongamwahwo?
22 Pwehki kalokolok oh kahpwal teikan, kapakap kin kalapw audaudki peksawas kan pwehn papah Siohwa ni eimah. Ni ahnsou me Tohn Mwoalen Kopwung Lapalapo ndaiong Piter oh Sohn en uhdihsang “koasoia de padahkihong aramas akan duwen mwaren Sises,” wahnpoaron ko eimah sohte dukiong irail. (Wiewia 4:18-20) Ni arail saledeksang nan imweteng, irail padahkihong riarail me pwoson kan dahme wiawi. Eri, koaros me mi wasao kapakap ong Koht en ketin sewese irail pwehn kalohki sapwellime mahsen ni eimah. Ia uwen kaperen ni ahnsou me kapakap wet pasapengla, pwehki “irail koaros ahpw direkihla Ngehn Sarawi [“sapwellimen Koht manaman,” NW]. Re ahpw tapihada padapadahngkiseli mahsen en Koht ni eimah mehlel.” (Wadek Wiewia 4:24-31.) Met imwikihla me tohto wiahla sapwellimen Siohwa tohnkaudok kan. Kapakap pil kak kakehlailih iuk en kalohki rongamwahwo ni eimah.
Nantihong Kamwahwihala Omw Kapakap
23, 24. (a) Ia ekei karasepe kan me kasalehda ia duwen onop Paipel eh kak kamwahwihala omw kapakap? (b) Dahme ke pahn wia pwehn kamwahwihala omw kapakap kan?
23 Karasaras tohto mie me kasalehda me wadek Paipel oh onop kak kamwahwihala omw kapakap kan. Karasepe, duwehte Sona, kitail kak pohnese nan atail kapakap me “komour kin pwilisang rehn KAUN-O!” (Sona 2:1-10) Ma ke pwunodki dihp laud ehu oh ke alehier sawas sang rehn elder kan, pepehm me Depit kasalehda nan eh kapakapo ele kak seweseiuk en kasalehda omw koluhla nan omw kapakap. (Mel. 51:1-12) Nan ekei kapakap, ke kak kapinga Siohwa duwehte me Seremaia wia. (Ser. 32:16-19) Ma ke rapahki omw pwoud, onopki kapakapo nan Esra irelaud 9 iangahki pein omw pekipek, kak kakehlaiuk en koasoanehdi teng en peikiong Koht oh “ihte en pwoudikihda pil emen [Kristian].”—1 Kor. 7:39; Esra 9:6, 10-15.
24 Pousehlahte wadek, onop oh kasawih Paipel. Rapahki ire kan me ke kak kapatahiong nan omw kapakap kan. Ele ke pahn kak doadoahngki ire pwukat nan omw pekipek karakarahk kan oh kapakap en kaping oh kalahngan kan. Sang omw onop Paipel, ke pahn kamwahwihala omw kapakap oh ke uhdahn pahn karanihala Siohwa Koht.
Ia Duwen Omw Pahn Sapeng?
• Dahme kahrehda kitail en rapahki oh idawehn sapwellimen Koht kaweid?
• Dahme anahne kamwakid kitail pwehn kapakapki erpit?
• Ia duwen pwuhken Melkahka kan eh kak kamwahwihala atail kapakap kan?
• Dahme kahrehda kitail en kapakap ni pwoson oh wahu?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 14]
Nein Eipraam laduwo kapakapki sapwellimen Koht kaweid. Ia duwen kowe?
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 16]
Onop en peneinei kak kamwahwihala omw kapakap kan?