Kumwail Onopada Mwahu!
“Kumwail en pil onohnop ahnsou koaros, pwe Nein-Aramas pahn ketido ni awa me kumwail pahn sasairki.”—MAD. 24:44.
1, 2. (a) Wiewia dah kei me Paipel kohpada kak pahrekiong dahme emen daiker wia? (b) Ia duwen met eh kak kamwakid uhk?
EREIN sounpar tohto, emen soun kamweit ndand kin kamweitih aramas akan ni eh kin mwadong rehn nah daiker kan sang Bengal. E koasoia: “Ni mahn emen eh kin likihiukala, ke kin medewe me met iei kisakis me keieu kaselel.” Ahpw ni October 3, 2003, likilik wet ohla. Emen nah daiker me pwetepwet me paun 380 peiongada ih, ahpw sohte me ese kahrepeo.
2 Sohte emen kasik me met pahn wiawi, oh ohlo sohte kaunopada. E mwahu en ese me Paipel kin kohpada duwen “mahn kamasepwehko” eh pahn pei, oh kitail anahne onopada mwahu. (Wadek Kaudiahl 17:15-18.) Ihs me mahn kamasepwehko pahn peiong? En Tepil eh sampah pahn mwadangete uhpene ni ahl kapwuriamwei ehu. Mahn kamasepwehk weitahtao kin wiliandi United Nations, oh eh “kode eisek” kin wiliandi palien politik kan koaros. Irail pwukat pahn peiongada Papilon Lapalap me rasehng lihen netiki paliwere, me iei pelien lamalam likamw koaros nan sampah oh kasohrala. Iahd me met pahn wiawi? Kitail sehse. (Mad. 24:36) Ahpw, kitail ese me e pahn wiawi ni ahnsou ehu me kitail sohte kasik oh ahnsou me luhluhwe kin wie mwotomwotala. (Mad. 24:44; 1 Kor. 7:29) Eri e kesempwal kitail en onopadahier pwe ni ahnsou me pei wet pahn wiawi oh Krais pahn ketido pwe en ketin kasohrala me suwed koaros, e pahn doarekitailla! (Luk 21:28) Pwe kitail en onopada mwahu, kitail kak sukuhlki sang sapwellimen Koht ladu lelepek kan me kin onopada mwahu oh kilang pweidahn sapwellime inou kan. Ia duwe, kitail pahn medemedewe mwahu dahme wiawihong irail?
Onopada Mwahu Duwehte Noha
3. Irair dahkei me kin kahpwale Noha en papah Koht ni lelepek?
3 Mendahki suwed eh paraparala nan sampah ni eh ahnsou, Noha kin onopada mwahu pwe en kilang pweidahn sapwellimen Koht inou. Nna medewehla apwal akan me Noha kin kilang ni tohnleng suwed kan ar kin wia aramasala oh pwoudikihda lih akan! Soangen patpene wet sohte konehng kahrehda met kin wiahda soangen aramas me uhdahn kehlail sang aramas teikan. “Aramas kommwad” pwukat kin doadoahngki arail kehl ong kahpwale meteikan. (Sen. 6:4) Medewehla tiahk lemei me kin kekeirda wasa koaros me kodon pwukat kin lella ie. Met kahrehda suwed eh mihla wasa koaros oh madamadau oh wiewia en aramas akan suwedla kowahlap. Kaun Wasa Lapalahpie Siohwa eri ketin koasoanehdi ahnsou ehu me aramas suwed pwukat pahn kasohrala.—Wadek Senesis 6:3, 5, 11, 12.a
4, 5. Ia duwen irair kan nan atail ahnsou eh kin duwehte ni mwehin Nohao?
4 Sises ketin kohpadahr me irair en atail ahnsou pahn duwehte ni mwehin Noha. (Mad. 24:37) Karasepe, kitail pil kin kilang soahng suwed kan me ngehn suwed kan kin wiahda. (Kaud. 12:7-9, 12) Ngehn saut pwukat kin wia aramasala ni mwehin Nohao. Mendahki ahnsou wet irail solahr kak wia aramasala, re kin nantihong kaweid suwedih me pwulopwul kan oh pil me mah kan. Ni soh sansal, irail ngehn suwed pwukat kin perenki kilang aramas akan ren wia wiewia suwed kan.—Ep. 6:11, 12.
5 Mahsen en Koht kawehwehda Tepil nin duwen “sounkam aramas emen” oh ih me kin wiahda soahng kan me kin kahrehda mehla. (Sohn 8:44; Ipru 2:14) Koht sohte kin ketin mweidohng ih en kemehla aramas koaros me e men kemehla. Mendahki met, ngehn suwed menet kin kalaudehla likamw oh kasongosong kan. E kin kihong nan mohngiong en aramas akan madamadau en kamaramas. Karasepe, emen sang nanpwungen seri 142 me ipwidi rahnwet nan Amerika pahn kamala rehn emen sounkamaramas. Pwehki tiahk lemei eh kin lalaudla wasa koaros, ke leme Siohwa sohte pahn ketin nsenohki duwehte ni mwehin Nohao? E sohte pahn ketin wia mehkot?
6, 7. Ia duwen Noha oh eh peneinei kasalehda pwoson oh lahn Koht?
6 Eri, Koht ketin kairehkin Noha sapwellime koasoandi en ketin kamwomwkihla pihl aramas koaros nin sampah. (Sen. 6:13, 17) Siohwa ketikihong Noha kaweid kan en kauwada warihmw ehu me duwehte mwomwen lapalahn kohpwa ehu. Noha oh eh peneinei tapiada kauwada warihmwo. Dahme sewese irail en peik oh kasalehda me re onopadahngehr ahnsou me sapwellimen Koht kadeik pahn leledo?
7 Pwoson laud oh lemmwin Koht kin kamwakid Noha oh eh peneinei en kapwaiada dahme Koht mahsaniong irail. (Sen. 6:22; Ipru 11:7) Nin duwen tapwin peneinei, Noha kin karanih Siohwa oh e sohte kin iang pidada soahng suwed me aramas akan kin wia. (Sen. 6:9) E ese me eh peneinei anahne pere irail sang iang wia tiahk lemei oh madamadau en uhwong me aramas akan kin ahneki. E kin kesempwal irail en dehr kedirepwkihla douluhl arail mour en ehuehu rahn. Mie doadoahk ehu me Koht ketikihong irail en wia, oh e kesempwal peneineio pwon en mwohneki met.—Wadek Senesis 6:14, 18.
Noha oh Eh Peneinei Onopada Mwahu
8. Dahme kasalehda me en Noha peneinei kin kasalehda arail poadidiong Koht?
8 Paipel kin kalapw koasoia duwen tapwin peneinei Noha, ahpw eh pwoud, nah pwutangko oh arail pwoud ko pil kin kaudokiong Siohwa. Soukohp Esekiel pil kadehdehda met. E koasoia me ma Noha momour ni eh mwehio, nah seri kan sohte pahn poadoandoarla pwehki elen mour pwung en arail pahpao. Irail aramas laud kei oh irail kak pilada ma re pahn peik de soh. Ihme kahrehda, emenemen irail kin kasalehda eh limpoak ong Koht oh sapwellime koasoandi kan. (Esek. 14:19, 20) En Noha peneinei pwungki eh kaweid, iang eh pwoson oh sohte mweidohng meteikan en kerempwa arail doadoahk me Koht ketikihong irail.
9. Ihs rahnwet kin kasalehda pwoson duwehte Noha?
9 Ia uwen eh kin kangoange kitail rahnpwukat ni atail kin kilang tapwin peneinei kan nanpwungen riatail kan nan sampah pwon ar kin wia uwen arail kak en kahlemengih Noha! Re kin ese me e sohte itar en kihongete arail peneinei mwenge, likou, wasahn kousoan, oh sukuhl. Re pil anahne sewese arail peneinei en ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa. Ni arail kin wia met, tapwin peneinei kan kin kasalehda me re onopadahr ong dahme Siohwa pahn ketin wia ni ahnsou keren.
10, 11. (a) Dahme Noha oh eh peneinei kin medemedewe nan warihmwo? (b) Peidek dah me kitail en pein idek rehtail?
10 E reireiki mpen sounpar 50 ong Noha oh eh peneinei en kauwada warihmwo. Medewehla doadoahk laud me re anahne wia. Re litapwihki tahr warihmwo. Re kihong mwenge loale. Re kahrehlong mahn akan loale. Re kin pedolong oh pidoi pak tohto. Mwurin arail wia soahng pwukat koaros, ni rahn kaeisek isuh en keriaun sounpwong en pahr 2370 mwohn Krais, nohliko ahpw leledo. Nna medewehla met. Ni rahno, re pedolong nan warihmwo oh mihmi. Siohwa ketin ritingedi wenihmw en warihmwo oh e tepida keteu. Keteu wet lelohng sampah pwon. Pahnlahng likamwete e pwoarpeseng oh kakusedi pile kan pohn warihmwo. (Sen. 7:11, 16) Aramas akan likin warihmwo wie mehmehla ahpw irail kan nan warihmwo mourla. Dahme Noha oh eh peneinei kin medemedewe? Mehlel, re uhdahn kalahngankihong Koht. Ahpw, re pil kin medewe, ‘Ia uwen kaperen atail ieiangete Koht kekeid oh onopada mwahu!’ (Sen. 6:9) Ke kak medewehla me ke pitsangehr Armakedon oh pil ahneki kalahngan wet?
11 Sohte mehkot kak kauhdi Wasa Lapalahpie sang eh pahn ketin kapwaiada sapwellime inou en kasohrala koasoandi en Sehdan wet. Pein idek rehmw, ‘I uhdahn kamehlele me sapwellimen Koht inou kan koaros pahn pweida iangahki inou pisetik kan, oh inou pwukat koaros pahn pweida ni ahnsou me e ketin koasoanedier?’ Ma ei, onopada mwahu ni omw kin kasikasik “sapwellimen Koht Rahno” me kerendohr.—2 Pit. 3:12.
Moses Kin Mwasamwasahn
12. Dahme kak kauwehla en Moses eh kin mwasamwasahn?
12 Kitail pahn tehkpene pil ehu karasaras. Ong aramas, Moses mwomwen uhdahn paiamwahu nan Isip. Pwehki nein Parao serepeino eh pwekada ih, aramas kin wauneki ih, oh e kin kang mwenge me keieu mwahu, ahneki likou me keieu mwahu, oh kin mi wasa me keieu kaselel. E pil ale sukuhl laud. (Wadek Wiewia 7:20-22.) E kakete alehdi sohso laud.
13. Ia duwen Moses eh kin medemedewehte sapwellimen Koht inou kan?
13 Mehn Isip kan kin kaudokiong koht likamw akan. Ahpw Moses ese me met sohte katepe. Ni eh tikitik, eh pahpa oh nohno padahkihong ih me Siohwa iei me Koht mehlel. (Eks. 32:8) Koasoandien Sukuhl en Isip oh dipwisou kaselel kan sohte kahrehiong Moses en kesehla kaudok mehlel. E kin medemedewe laud duwen inou kan me Koht ketikihong eh pahpa kahlap ako oh e men onopada mwahu en wia kupwuren Koht. Moses padahkihong mehn Israel kan: ‘KAUN-O . . . Koht en Eipraam, Aisek, oh Seikop, me kadariehdo rehmwail.’—Wadek Eksodus 3:15-17.
14. Ia duwen en Moses pwoson oh eimah ar kin lelohng kasongosong?
14 Ong Moses, Koht mehlel Siohwa kin ketin ieias, oh sohte duwehte dikedik kan me kin wiliandi koht en Isip kan me sohte kin momour. Eh mour kin mwomwen me e kin kak kilang “Koht me soh sansal.” Moses kin kamehlele me sapwellimen Koht aramas akan pahn saledekla, ahpw e sehse iahd met pahn wiawi. (Ipru 11:24, 25, 27) Eh uhdahn men kilang mehn Israel kan saledekla kin sansalda sang eh nantihong doarehla emen mehn Israel ko me lelohng kalokolok. (Eks. 2:11, 12) Ahpw kaidehn ih ahnsou me Siohwa ketin koasoanehdi, eri Moses anahne tang oh mihla nan sahpw ehu me doh. E kin apwal ong ih en mi nan sapwtehn mwurin eh kousoan nan Isip me inenen kansenamwahu. Ahpw Moses kin onopada oh kin mwasamwasahn kaweid koaros me Siohwa ketikihong ih. Eri, Koht kak ketin doadoahngki ih en kasaledekla mehn Israel kan mwurin eh mihmihki Midian sounpar 40. Pahn kaweid en Koht, Moses eri pwurala Isip. E lelehr ahnsou me Moses en kapwaiada pwukoa me kohsang Koht oh wia sapwellime doadoahk ni ahl me Koht kupwurki. (Eks. 3:2, 7, 8, 10) Ni eh pwurala Isip, Moses “me keieu aktikitik” rehn aramas koaros, anahne pwoson oh eimah pwe en pwarala rehn Parao. (Nemp. 12:3) E sohte pwarala rehn Parao pak ehute, ahpw e kin pwurepwurehng pwarala ni kalokolok ko ar kin wiewiawi, mendahki e sehse pak depe e anahne wia met.
15. Mendahki e kin mworusala, dahme kin kamwakid Moses en mwasamwasahn ahnsou kan en kawauwih Semeo nanleng?
15 Erein sounpar 40, sang pahr 1513 lel pahr 1473 mwohn Krais, Moses kin lelohng kahpwal kan me kin kahrehiong ih en mworusala. Ahpw e kin mwasamwasahn ahnsou kan me e pahn kawauwih Siohwa oh sang ni mohngiong unsek, e kangoange ienge mehn Israel kan en pil wia met. (Deud. 31:1-8) Dahme kahrehda? Pwehki eh kesempwalki mwaren Siohwa oh sapwellime pwuhng en kaunda laudsang pein edeo. (Eks. 32:10-13; Nemp. 14:11-16) Mendahki ekei pak kitail kin mworusala de lelohng kahpwal kan, kitail pil anahne pousehlahte utungada sapwellimen Koht kaunda oh kamehlele me sapwellime ahl kan me erpit, pwung oh mwahu sang ahl teikan koaros. (Ais. 55:8-11; Ser. 10:23) Ia duwe, ih met me ke kin pehm?
En Pepehd!
16, 17. Dahme kahrehda Mark 13:35-37 kin kamwakid laud omw madamadau?
16 “Kumwail mwasamwasahn oh pepehd, pwe kumwail sehse ahnsawi.” (Mark 13:33) Sises ketikihda kaweid wet ni ahnsou me e mahsanih duwen kilel me pahn kasalehda imwin koasoandi suwed wet. Nna medewehla kaimwiseklahn mahsen kan nan sapwellimen Sises kokohp me kileldi nan pwuhken Mark: “Kumwail mwasamwasahn pwe kumwail sehse iahd me soumas en ihmwo pahn pwurodo—ma nin soutik, de nin lukepen pwong, de nin sohrahn, de nimenseng. Ma e mwadangete pwurodo, e pahn diarada amwail memeir. Eri, dahme I ndaiong kumwail, I pil ndaiong aramas koaros: kumwail pepehd oh mwasamwasahn!”—Mark 13:35-37.
17 Sapwellimen Sises kaweid kin kamwakid laud atail madamadau. E kin mahsanih duwen doadoahk me sounsilasil kan kin wia pak pahieu nipwong kan. Kaimwiseklahn ahnsou en silasil iei me kin keieu apwal en pepehd, pwehki eh kin tepisang kuloak siluh nin sohrahn lel ahnsou me ketipino kin dakada. Irail kan me koahiekla nan mahwen kin leme me met ih ahnsowo me keieu mwahu en peiong arail imwintihti kan oh kalowehdi irail ni ar wie “memeir.” Pil duwehte ahnsou wet, ni aramas akan ar kin memeir de sohte kin nsenohki rongamwahu en Wehio, ele kitail kin apwalki en pepehd. Ia duwe, kitail kin peikasalki ma kitail anahne “mwasamwasahn” oh “pepehd” ong imwio me kokohpdahr oh pil duwen komourpatail?
18. Nin duwen Sounkadehdehn Siohwa kan, pwais kaselel dahieu me kitail ahneki?
18 Ohl me naineki daiker me kitail koasoiapene ni tepin iren onop wet pitsang en daikero eh peiong ih. Ahpw kokohp en Paipel kin kasalehda ni sansal me pelian lamalam likamw kan oh koasoandi suwed wet sohte pahn pitsang imwio me kerendohr. (Kaud. 18:4-8) Sapwellimen Koht ladu kan koaros, me pwulopwul kan oh me mah kan, en kilang kesempwalpen wia uwen arail kak koaros pwe ren kak onopada ong sapwellimen Siohwa rahno duwehte Noha oh eh peneinei. Kitail mihmi nan sampah ehu me sohte kin wauneki Koht. Sounpadahk kan en kaudok likamw kan, irail kan me dene kitail sohte kak ese me mie Koht oh irail kan me sohte kamehlele me mie Koht kin mwamwahliki Sounkapikpatail ni arail lokaia kan. Ahpw kitail en dehr mweidohng irail en kamwakid kitail. Kitail en medemedewe mehn kahlemeng kan me kitail tehkpeneier oh mwasamwasahn ahnsou kan en uhki oh kawauwih Siohwa nin duwen “Koht, me ketin lapalapasang koht akan koaros oh manaman koaros,” ei, “Ih me Wasa Lapalahpie oh roson.”—Deud. 10:17.
[Nting tikitik me mi pah]
a Me pid “sounpar 120” me kileldi nan Senesis 6:3, menlau kilang Kahn Iroir, January 1, 2004, pali 4, parakrap 6.
Ke Tamataman?
• Dahme kahrehda Noha anahne mwohneki mahs en eh peneineio arail anahn en ahneki nanpwungmwahu rehn Siohwa?
• Ia duwen atail ahnsou eh duwehte ahnsoun Nohao?
• Mendahki e kin mworusala, dahme kahrehda Moses kin ahnsou koaros medemedewehte sapwellimen Siohwa inou kan?
• Kokohp en Paipel dah kan me kin kamwakid uhk en pepehd?
[Kilel nan pali 23]
Noha oh eh peneinei kin ahnsou koaros mwohneki sapwellimen Siohwa doadoahk
[Kilel nan pali 24]
Sapwellimen Koht inou kan sewese Moses en mwasamwasahn