IREN ONOP 10
Limpoak oh Kalahngan ong Siohwa Pahn Kamwakid Uhk en Papidaisla
“Dahme irehdi ei pahn papidaisla?”—WIEWIA 8:36.
KOUL 37 Papah Siohwa ni Mour Unsek
AUDEPEN ONOPa
1-2. Nin duwen me Wiewia 8:27-31, 35-38 mahsanih, dahme kamwakid ohlen Idiopiao en papidaisla?
KE MEN papidaisla nin duwen emen sapwellimen Krais tohnpadahk? Limpoak oh kalahngan kin kamwakid me tohto en wiahda pilipil wet. Medewehla mehn kahlemeng en emen ohl lapalap me kin papah lih nanmwarki en Idiopia.
2 Ohlen Idiopiao mwadang mwekidki dahme e sukuhlki sang mahsen en Koht. (Wadek Wiewia 8:27-31, 35-38.) Dahme kamwakid ih? Sansal me e kesempwalki Mahsen en Koht pwehki e wadewadek ire kan sang pwuhken Aiseia ni eh tangatang kohla nan were kurumao. Oh ni Pilip eh koasoiong ih, ohlo kakairada eh kalahnganki dahme Sises ketin wiahda ong ih. Ahpw dahme ohl lapalap menet kohlahki Serusalem? Pwehki e kakairadahr eh limpoak ong Siohwa. Ia duwen atail ese met? Pwehki e ahpwtehn nek eh kaudokiong Siohwa nan Serusalem. E sansal me ohl menet wekidala eh pelien lamalam oh iangala wehi ehute me inoukidahr arail mour ong Koht mehlelo. Soangen limpoak ohte ong Siohwa me kamwakid ih en pil wiahda ehu kahk kesempwal, me iei en papidaisla oh wiahla sapwellimen Krais tohnpadahk.—Mad. 28:19.
3. Dahme kak kauhdi emen sang eh pahn papidaisla? (Menlau kilang koakon “Dahme Mi nan Omw Mohngiong?”)
3 Limpoak ong Siohwa kak kamwakid uhk en papidaisla. Ahpw limpoak pil kak irehiukedihsang en wia met. Ia duwen? Tehk ekeite karasaras en met. Ele ke kin poakohng omw peneinei oh kompoakepahmw kan me sohte kin papah Siohwa, oh ele ke kin pwunodki ma ke papidaisla, irail pahn kailongkin uhk. (Mad. 10:37) De mwein ke kin perenki tiahk kan me ke ese me Koht ketin kalahdeki, oh mwein ke apwalki uhdihsang tiahk pwukat. (Mel. 97:10) De ele ke tikida iang wia kasarawi kan me kin pidada pelien lamalam likamw akan. Mwein kasarawi pwukat kin katamando soahng kaperen kan me ke wia mahso. Pwehki met, ele ke apwalki uhdihsang wia tiahk kan me kin kansensuwedihada Siohwa. (1 Kor. 10:20, 21) Eri ke anahne pilada, “Dahme de ihs me I keieu poakohng?”
SOANGEN LIMPOAKO ME KEIEU KESEMPWAL
4. Dahme pahn keieu kamwakid uhk en papidaisla?
4 Mie soahng mwahu tohto me ke kin poakohng oh kalahnganki. Karasepe, mwein ke kin uhdahn wauneki Paipel mwohn omw onop rehn Sounkadehdehn Siohwa kan. Oh ele ke kakairadahr omw limpoak ong Sises. Met ni omw eselahr Sounkadehdehn Siohwa kan, ele ke kin perenki werekiong irail. Ahpw omw poakohng soahng mwahu pwukat sohte pahn uhdahn kamwakid uhk en men inoukihong Siohwa omw mour oh papidaisla. Omw limpoak ong Siohwa Koht iei me pahn keieu kamwakid uhk en papidaisla. Ni omw kin poakohng Siohwa laudsang soahng teikan koaros, ke sohte pahn mweidohng mehkot de emen en ireiukasang omw papah ih. Limpoak ong Siohwa pahn kamwakid uhk en papidaisla oh pil pahn seweseiuk en kolokolete omw lelepek ong ih mwurin omw papidaisla.
5. Peidek dah kan me kitail pahn koasoiapene?
5 Sises mahsanih me kitail en poakohng Siohwa sang atail mohngiong, mour, lamalam, oh kehl unsek. (Mark 12:30) Ia duwen omw kak sukuhlki en uhdahn poakohng oh wauneki Siohwa ni ahl pwukat? En medemedewe sapwellimen Siohwa limpoak ong kitail pahn kamwakid kitail en pil poakohng ih. (1 Sohn 4:19) Soangen pepehm oh wiewia dah teikan me ke pahn ahneki ni ahnsou me ke kakairada soangen limpoak me keieu kesempwal?b
6. Nin duwen me Rom 1:20 mahsanih, ia ehu ahl me ke kak sukuhlki duwen Siohwa?
6 Sukuhlki duwen Siohwa sang sapwellime kepikipik kan. (Wadek Rom 1:20; Kaud. 4:11) Doudouloale duwen tuhke oh mahn kan me Siohwa ketin kapikada oh ia duwen arail kadehdehda sapwellime erpit laud. Sukuhlki duwen kapwuriamwei en mwomwen paliweromwen eh wiawihda. (Mel. 139:14) Medewehla uwen kehl laud me mi nan ketipino me Siohwa ketin wiahda, oh duwen ketipino eh wiahte ehu nanpwungen usu lik lik kei.c (Ais. 40:26) Ni omw wia met, omw wauneki Siohwa pahn laudla. Ahpw, omw ese me Siohwa ketin erpit oh manaman kin wiahte kisehn poahsoanpen omw nanpwungmwahu reh. Pwehn kakehlailihala omw limpoak ong Siohwa, ke anahne kalaudehla omw esehla ih.
7. Pwehn uhdahn poakohng Siohwa, dahme ke anahne kamehlele?
7 Ke anahne kamehlele me Siohwa uhdahn ketin poakohng uhk. Ia duwe, e apwal ong uhk en kamehlele me Sounkapikpen lahng oh sampah ketin mwahngih duwen kowe oh me e ketin nsenohkin uhk? Ma ei, tamataman me Siohwa “sohte ketin dohsang emenemen kitail.” (Wiewia 17:26-28) E kin ketin mwahngih audepen mohngiongitail, oh ketin inoukihong uhk me, duwehte me Depit ndaiong Solomon, “ma ke pahn sohpeiong, e pahn ketin kupwurperenkinuhkala.” (1 Kron. 28:9) Ni mehlel, kahrepen omw onohnop Paipel ni ahnsou wet iei pwehki Siohwa ketin mahsanih, “I kakereniuhkedo rehi.” (Ser. 31:3, NW) Ni omw kalaudehla omw kalahnganki soahng koaros me Siohwa ketin wiadahr ong uhk, omw limpoak ong ih pahn laudla.
8. Ia duwen omw kak kasalehda me ke kalahnganki sapwellimen Siohwa limpoak?
8 Ehu ahl en mwekidki sapwellimen Siohwa limpoak iei sang ni atail kin patohong ih ni kapakap. Omw limpoak ong Koht pahn laudla ni omw kin koasoiaiong ih duwen omw kapwunod kan oh kalahngankihong ih soahng koaros me e ketin wiahiong uhk. Oh nanpwungmwahu me kowe oh Siohwa ahneki pahn kehlailla ni omw kilang mwomwen eh kin ketin sapengala omw pekipek kan. (Mel. 116:1) Ke pahn kamehlelehla me e kin ketin wehwehkin uhk. Ahpw en karanihala Siohwa, ke anahne wehwehki dahme e kupwurki, sohte kupwurki, oh kahrepen eh ketin wia soahng kei. Oh ke anahne ese dahme e ketin kupwurki ken wia. Ihte ahl me ke kak alehdi loalokong wet iei sang omw onopki sapwellime Mahsen, Paipel.
Ahl me keieu mwahu en karanihala Koht oh esehla dahme e ketin kupwurki sang kitail iei en onopki Paipel (Menlau kilang parakrap 9)d
9. Ia duwen omw kak kasalehda me ke kin kalahnganki Paipel?
9 Sukuhlki en kalahnganki Mahsen en Koht, Paipel. Paipel kelehpw me audaudki dahme mehlel duwen Siohwa oh dahme e ketin kupwurki ong uhk. Ke kin kasalehda me ke kalahnganki Paipel sang ni omw kin wadek rahn koaros, sang ni omw kin kaunopada ong ire me ke pahn sukuhlki rehn me kin onop Paipel rehmw, oh kapwaiada dahme ke kin sukuhlki. (Mel. 119:97, 99; Sohn 17:17) Mie omw koasoandi en pein wadek Paipel? Ke kin idawehn koasoandi wet, oh tehk mwahu me ke kin wadek Paipel rahn koaros?
10. Ia ehu rehn soahng mwahu kan me Paipel audaudki?
10 Ehu rehn soahng mwahu kan me Paipel audaudki iei ripoht kan sang aramas akan me kilang Sises. Pwuhk wet kelehpw me kilelehdi ni pwung dahme Sises ketin wiahda ong uhk. Ni omw kin sukuhlki dahme Sises mahsanih oh wia, ke pahn mwekidki en men kompoakepahnkihla ih.
11. Dahme pahn seweseiuk en poakohng Siohwa?
11 Sukuhlki en poakohng Sises, oh omw limpoak ong Siohwa pahn kekeirda. Dahme kahrehda? Pwehki Sises kin alasang ni unsek irair kaselel kan me Semeo ketin sapwellimanki. (Sohn 14:9) Eri ni omw kalaudehla omw sukuhlki duwen Sises, omw wehwehki oh kalahnganki Siohwa pahn pil laudla. Medewehla duwen Sises eh kin ketin poakehla irail kan me meteikan kilengdiong pwehki re semwehmwe, soumwahu, de luwet. Pil medewehla duwen kaweid mwahu me e ketikihong uhk oh mwomwen omw mour eh kin mwahula ni omw idawehn sapwellime kaweid.—Mad. 5:1-11; 7:24-27.
12. Ni omw kin sukuhlki duwen Sises, dahme met kin kamwakid uhk en wia?
12 Omw poakohng Sises ele pahn kehlailla ma ke doudouloale duwen meirong me e ketin wiahda pwe kitail en kak ale mahkpen dipatail kan. (Mad. 20:28) Ni omw wehwehkihla me Sises kupwurki pwoukinuhkla, ke pahn mwekidki en koluhla oh peki mahk sang rehn Siohwa. (Wiewia 3:19, 20; 1 Sohn 1:9) Oh ni omw kin poakohngala Sises oh Siohwa, ke pahn pil poakohngala meteikan me pil kin poakohng ira.
13. Dahme Siohwa ketikihda ong uhk?
13 Sukuhlki en poakohng irail kan me kin poakohng Siohwa. Omw peneinei kan oh kompoakepahmw en mahs ko me sohte kin papah Siohwa ele sohte kin wehwehki dahme kahrehda ke men inoukihong Siohwa omw mour. Ele re pil kin uhwong uhk. Siohwa pahn ketin seweseiuk sang ni eh ketikihda nin duwen peneinei ehu riatail Kristian kan nan mwomwohdiso. Ma ke mihmi karanih irail, ke pahn diar limpoak oh sawas me ke anahne. (Mark 10:29, 30; Ipru 10:24, 25) Ele ehu rahn omw peneinei pahn iang uhk papah Siohwa oh mour pahrekiong sapwellime koasoandi kan.—1 Pit. 2:12.
14. Nin duwen me 1 Sohn 5:3 mahsanih, dahme ke diarada me pid sapwellimen Siohwa koasoandi kan?
14 Sukuhlki en kesempwalki oh doadoahngki sapwellimen Siohwa koasoandi kan. Mwohn omw esehla Siohwa, ele ke kin pein pilada dahme pwung oh dahme sapwung, ahpw met ke esehda me sapwellimen Siohwa koasoandi kan mwahusang ahmw. (Mel. 1:1-3; wadek 1 Sohn 5:3.) Medewehla duwen kaweid en Paipel ong ohl pwopwoud kan, lih pwopwoud kan, pahpa nohno kan, oh seri kan. (Ep. 5:22–6:4) Ni omw doadoahngki kaweid pwukat, ia duwe, ke kilang mouren omw peneineio eh mwahula? Ia duwe, omw wiewia kan mwahula pwehki omw kin peikiong sapwellimen Siohwa kaweid kan duwen en pilada kompoakepah dah kan me ken ahneki? Ke peren laudsang mahs? (Lep. Pad. 13:20; 1 Kor. 15:33) Ele ke pahn sapengki ei.
15. Dahme ke kak wia ma ke anahne sawas pwehn kapwaiada kaweid oh ire mehlel kan en Paipel?
15 Ekei pak, ele ke apwalki ese ia duwen omw pahn kapwaiada kaweid oh ire mehlel kan en Paipel me ke sukuhlki. Ihme kahrehda Siohwa ketin doadoahngki sapwellime pwihn pwehn kihda sawaspen Paipel kan me kak seweseiuk en ese dahme pwung oh dahme sapwung. (Ipru 5:13, 14) Ni omw wadek oh onopki mehn sawas pwukat, ke pahn kilang ia uwen mwahu oh pisetik, oh ke pahn men wiahla kisehn sapwellimen Siohwa pwihn.
16. Ia duwen Siohwa eh ketin koasoanehdi sapwellime aramas akan?
16 Sukuhlki en poakohng oh utung sapwellimen Siohwa pwihn. Siohwa ketin koasoanehdi sapwellime aramas akan nan mwomwohdiso kan, oh sapwellime Ohlo, Sises, iei me tapwin mwomwohdiso pwukat koaros. (Ep. 1:22; 5:23) Sises ketin idihada pwihn tikitik en ohl keidi kei pwehn tiengla mwowe oh koasoanehdi doadoahk kan me e kupwurki ren kapwaiada rahnwet. Sises ketin kahdaneki pwihn en ohl pwukat “ladu lelepek oh loalokong,” oh re kin uhdahn kesempwalki arail pwukoa en seweseiuk karanihala Koht oh pere omw nanpwungmwahu reh. (Mad. 24:45-47) Ehu ahl me ladu lelepeko kin apwalih iuk iei sang ni eh kin tehk mwahu me ohl koahiek kan en idihdida nin duwen elder kan me kak kaweid oh pereiuk. (Ais. 32:1, 2; Ipru 13:17; 1 Pit. 5:2, 3) Elder kan men wia uwen arail kak en kansenamwahwihiuk oh seweseiuk kalaudehla omw karanihala Siohwa. Ahpw ehu rehn soahng kan me keieu kesempwal me re kak wia ong uhk iei en seweseiuk en padahkihong meteikan duwen Siohwa.—Ep. 4:11-13.
17. Nin duwen me Rom 10:10, 13, 14 mahsanih, dahme kahrehda kitail kin koasoiaiong meteikan duwen Siohwa?
17 Sewese meteikan ren sukuhlki en poakohng Siohwa. Sises mahsanihong sapwellime tohnpadahk kan ren padahkihong meteikan duwen Siohwa. (Mad. 28:19, 20) Kitail kak peikiong kehkehlik wet pwehki kitail ese me kitail anahne peikiong. Ahpw ni omw limpoak ong Siohwa eh kekeirda, ke pahn ahneki soangen pepehmohte me wahnpoaron Piter oh Sohn ahneki ni ara nda: “Se sohte kak uhdihsang koasoia duwen soahng kan me se kilangehr oh rongehr.” (Wiewia 4:20) E pahn uhdahn kaperen ong kitail ma kitail sewese emen en poakohngala Siohwa. Medewehla uwen laud en peren me sounkalohko Pilip ahneki ni eh sewese ohlen Idiopiao sukuhlki padahk mehlel nan Paipel oh papidaisla! Ni omw alasang Pilip oh peikiong sapwellimen Sises kehkehlik en kalohk, ke kadehdehda me ke men wiahla emen Sounkadehdehn Siohwa. (Wadek Rom 10:10, 13, 14.) Ni ahnsowo, ele ke pahn idek peidekohte me ohlen Idiopiao idek: “Dahme irehdi ei pahn papidaisla?”—Wiewia 8:36.
18. Dahme kitail pahn koasoiapene nan iren onop en mwuhr?
18 Ke pahn wiahda pilipil me keieu kesempwal nan omw mour ni omw pilada ken papidaisla. Pwehki pilipil wet uhdahn kesempwal, ke anahne medewe kanahieng dahme e kin pidada. Dahme ke anahne ese duwen papidais? Dahme ke anahne wia mwohn oh mwurin papidais? Peidek pwukat pahn pasapengla nan iren onop en mwuhr.
KOUL 2 Siohwa Iei Mwaromwi
a Ekei me poakohng Siohwa kin peikasalki ma irail onopadahngehr en papidaisla nin duwen emen Sounkadehdehn Siohwa. Ma ke ahneki soangen pepehm wet, iren onop wet pahn seweseiuk en pwurehng medewe soahng kei me ke kak wia pwehn kamwakid uhk en papidaisla.
b Emenemen aramas wekpeseng, eri ekei pahn doadoahngki iren sawas pwukat nan iren onop wet ni ahl me weksang dahme kileldi wasaht.
c Pwehn kilang karasepe kan, menlau kilang kisin pwuhk pwukat Was Life Created? oh The Origin of Life—Five Questions Worth Asking (lokaiahn wai).
d WEHWEHN KILEL: Erein eh netinet, sister men tuhwong emen lih oh kihong nah kisin doaropwe.