IREN ONOP 11
KOUL 57 Kalohk ong Soangen Aramas Koaros
Alasang Sapwellimen Sises Ngoang nan Kalohk
“Kauno ketin . . . poaroneirailpeseng mwowe wad riemen nan kahnimw oh wasa koaros me e pahn ketila ie.”—LUK 10:1.
DAHME KITAIL PAHN SUKUHLKI
Ahl pahieu me kitail kak kahlemengih sapwellimen Sises ngoang nan kalohk.
1. Ia duwen sapwellimen Siohwa aramas akan ar weksang irail kan me dene irail Kristian kei?
SAPWELLIMEN Siohwa ladu kan kin inengieng kalohki rongamwahwo oh kin doadoahk laud pwehn wia met. Met kahrehda irail en weksang irail kan me dene irail Kristian kei. (Taitus 2:14) Ahpw ekei pak, ele e kin apwal ong uhk en ahneki ngoang nan kalohk. Mwein ekei pak, ke ahneki soangen pepehmo me emen brother me kin doadoahk laud nin duwen elder men ahneki. E koasoia: “Ekei pak, I sohte men kalohk.”
2. Dahme kahrehda e kakete apwal en pousehlahte kalohk ni ngoang?
2 Ele kitail kin perenki wia soahng teikan nan sapwellimen Siohwa doadoahk laudsang atail en kohla kalohk. Dahme kahrehda? Pwehki ni atail iang kauwada oh apwalih atail Wasahn Kaudok kan, sewese riatail kan me lelohng kahpwal laud me duwehte rerrer en sahpw de melimel ape, de pil kangoange irail ahnsou teikan, kitail kin mwadang kilang imwila mwahu kan oh perenkihda. Ni atail kin iang riatail kan doadoahk, kitail kin doadoahkpene ni meleilei oh limpoakpene. Oh kitail ese me irail kin kalahnganki dahme kitail wiahiong irail. Ahpw ele kitail kin kalokalohk erein sounpar tohto nan wasahn kalohkohte oh mwein aramas malaulaute me men rong padahk kan en Paipel. Ekei aramas ele sohte uhdahn kadek ong kitail nan kalohk. Kitail pil ese me ni imwio eh kerendohr, kitail kak kasik me uhwong pahn laudla. (Mad. 10:22) Dahme kak sewese kitail en ahnekihte de pil kalaudehla atail ngoang nan kalohk?
3. Ia duwen Luk 13:6-9 eh karasahda sapwellimen Sises ngoang?
3 Kitail kak sukuhlsang sapwellimen Sises mehn kahlemeng ong ia duwen atail en kalohk ni ngoang. Ni eh ketiket sampah, Sises sohte ketin uhdihsang eh doadoahk laud pwehn kalohk ong aramas akan. Ni mehlel, e ketin kalaudehla eh ngoang ni ahnsou me sapwellime doadoahk en kalohko kereniong nek. (Wadek Luk 13:6-9.) Nan sapwellime karasaraso, Sises ketin kapahrekiong sapwellime doadoahk soumwet en kreip men me doadoahk laud erein sounpar siluh pwehn apwalih tuhke pik pwoat, ahpw tuhkeo sohte kapwarehda wa. Ni mwohmwohte, Sises pil ketin kalokalohk ong mehn Suhs kan erein sounpar siluh, ahpw pali laud en irail sohte wiahla sapwellime tohnpadahk. Ahpw Sises sohte ketin uhdihsang kalohk ong irail. E ketin duwehte soumwet en kreipo me koapworopworkihte me tuhkehn piko pahn kapwarehda wa. Eri Sises pil ketin kalaudehla eh kalohk pwehn sewese mehn Suhs kan en kamehlele rongamwahwo.
4. Soahng pahieu dah kan sang sapwellimen Sises mehn kahlemeng me kitail pahn koasoiapene?
4 Nan iren onop wet, kitail pahn koasoiapene ia duwen Sises eh ketin kasalehda ngoang, ahpw mehlel erein sounpwong weneuo ni kaimwiseklahn sapwellime doadoahk en kalohk. (Menlau kilang “After these things” nan mehn onop (study note) ong Luk 10:1.) Atail sukuhlki dahme e ketin padahngki oh pil alasang dahme e ketin wia pahn sewese kitail en ahnekihte ngoang rahnwet. Met kitail pahn koasoiapene soahng pahieu me kitail kak sukuhlkihsang Sises: (1) E kin medemedewehte dahme Siohwa ketin kupwurki en wia, (2) e mwahngih duwen kokohp kan en Paipel oh mwekid pahrekiong, (3) e likih me Siohwa pahn ketin sewese ih, oh (4) e ketin kamehlele me miehte ekei me pahn rong ih.
E MEDEMEDEWEHTE KUPWUREN SIOHWA
5. Ia duwen Sises eh kasalehda me en kapwaiada dahme Siohwa ketin kupwurki en wia iei me keieu kesempwal nan eh mour?
5 Sises ketin ngoangki kalohki “rongamwahu en Wehin Koht” pwehki e mwahngih me ih doadoahk wet me Koht ketin kupwurki en wia. (Luk 4:43) Ong Sises, en kalohki rongamwahwo iei doadoahk me keieu kesempwal nan eh mour. Pil ni eh doadoahk en kalohko pahn imwisekla, e ketin seiloak “sang ehu kahnimw lel ehu kahnimw oh sang ehu kisin kahnimw lel ehu kisin kahnimw” pwehn padahk ong meteikan. (Luk 13:22) E pil ketin kaiahnehda ekei tohnpadahk pwehn iang ih kalohki rongamwahwo.—Luk 10:1.
6. Ia duwen doadoahk en kalohko eh pidada doadoahk teikan me kitail ele ahneki? (Pil kilang kilel.)
6 Pil rahnwet, kalohki rongamwahwo iei doadoahk me keieu kesempwal me Siohwa oh Sises ketin kupwurki kitail en wia. (Mad. 24:14; 28:19, 20) Sohte lipilipil soangen doadoahk dah me kitail kin wia ong Siohwa kin pidada doadoahk en kalohk. Karasepe, kitail kin iang kauwada Wasahn Kaudok kan pwe aramas akan me kitail kalohk ong kak kohdo wasao oh kaudokiong Siohwa. Oh doadoahk me kitail kin wia nan Pedel oh wasa teikan me duwehte kin sewese doadoahk en kalohko. Ni ahnsou me kahpwal laud duwehte rerrer en sahpw de melimel ape kin wiawi, kitail kin tehk mwahu me riatail Kristian kan alehdi dahme re anahne me kin sewese irail en pwurala ni mihting kan oh pwurehng tepida kalohk. Ma kitail kin tamataman me doadoahk en kalohk iei doadoahk me keieu kesempwal me Siohwa ketin kupwurki kitail en wia, met pahn kamwakid kitail en kin kaukaule kalohk. János, emen elder nan Hungary, koasoia, “I kin katamankihong pein ngehi me sohte doadoahk ehu me kitail kin wiahiong Siohwa kak wiliandi doadoahk en kalohk; ih atail pwukoa keieu kesempwal.”
Rahnwet, kalohki rongamwahwo iei doadoahk me keieu kesempwal me Siohwa oh Sises ketin kupwurki kitail en wia (Menlau kilang parakrap 6)
7. Dahme kahrehda Siohwa ketin kupwurki kitail en pousehlahte kalohk? (1 Timoty 2:3, 4)
7 Kitail kak kalaudehla atail ngoang nan kalohk sang ni atail kin kilangwohng aramas akan ni ahlohte me Siohwa kin ketin wia. E ketin kupwurki aramas tohto en rong rongamwahwo oh mwekidki. (Wadek 1 Timoty 2:3, 4.) Pwehki met, Siohwa ketin sewese kitail en kamwahwihala mwomwen atail kin koasoiong aramas akan duwen met. Karasepe, pwuhko Poakohng Aramas—Katohnpadahk kin kihda iren sawas kan me kak sewese kitail en tepida koasoi ong aramas oh sewese irail en wiahla tohnpadahk. Mehnda ma aramas akan sohte mwekidki ahnsou wet, ele irail pahn ahneki ahnsou en wia met mwohn kahn kamakam kohwahlapo imwisekla. Ni ahnsou kohkohdo, ele irail pahn tamanda dahme kitail ndaiong irail, oh re kakete men papah Siohwa. Ahpw met kak wiawi ihte ma kitail kin pousehlahte kalohk.
E TEHK KANAIEHNG KOKOHP KAN EN PAIPEL
8. Kokohp en Paipel dah kan me kamwakid Sises en ketin doadoahngki mwahu eh ahnsou?
8 Sises mwahngih ia duwen kokohp kan en Paipel ar pahn uhdahn pweida. E mwahngih me sapwellime doadoahk en kalohk pahn reireikihte sounpar siluh elep. (Dan. 9:26, 27) E pil mwahngih dahme kokohpdahr duwen iahd oh ia duwen eh pahn pwoula. (Luk 18:31-34) Pwehki e mwahngih dahme kokohpdahr, e ketin doadoahngki eh ahnsou ni ahl me keieu mwahu. Met kahrehda e kin kalohk ni ngoang pwehn kanekehla doadoahko me Koht ketikihong en wia.
9. Dahme kahrehda kokohp kan en Paipel kin kamwakid kitail en kalohk ni ngoang?
9 Atail wehwehki kokohp kan en Paipel kak kamwakid kitail en kalohk ni ngoang. Kitail ese me koasoandi wet pahn kereniong imwisekla. Paipel kohpada duwen mwomwen aramas akan ni imwin rahn akan oh dahme pahn wiawi erein ahnsou ko, oh kitail kilang me kokohp pwukat pweidahr. Kitail wehwehki ia duwen uhpene me mi nanpwungen Kaunda Kehlail en Britain-Amerika oh Russia oh ienge kan eh kapwaiada kokohpo me pid nanmwarki en palieir oh nanmwarki en paliepeng “ni imwilahn ahnsou.” (Dan. 11:40, NW) Kitail pil wehwehki me Kaunda Kehlail en Britain-Amerika kin karasaraskihong patehn nehn sansal takaio me kileldi nan Daniel 2:43-45. Sang atail kin onopki kokohp kan en Paipel, kitail kin uhdahn kamehlele me ahnsou keren Wehin Koht pahn kasohrehla koperment en aramas akan. Kokohp pwukat koaros kasalehda ahnsou dah me kitail miher loale oh kin kamwakid kitail en kalohk ni ahnsou karuwaru.
10. Ni ahl dah teikan me kokohp kan en Paipel kin kangoange kitail en pousehlahte kalohk?
10 Kokohp kan en Paipel pil kihda rongamwahu ehu me kitail kin men ehukihong meteikan. Carrie, sister men nan Dominican Republic, koasoia: “Ni ei kin medewehla soahng kaselel kan me Siohwa ketin inoukihda en wia ni ahnsou kohkohdo, I pehm me I anahne padahkihong meteikan.” E pil koasoia: “Ni ei kilang dahme aramas akan kin dadaur pah rahnpwukat, I wehwehki me inou pwukat pil ong irail, kaidehn ong ngehite.” Kokohp kan en Paipel kasalehda me Siohwa kin ketin sewese kitail en wia doadoahk wet, oh met kangoange kitail en pousehlahte kalohk. Leila, me kin kousoan Hungary, koasoia: “Aiseia 11:6-9 kamwakid ie en ehukihong meteikan rongamwahwo pil ong irail kan me mwomwen sohte pahn men rong. I ese me aramas sohte lipilipil kak wekila pwehki sapwellimen Siohwa sawas.” Oh Christopher, brother men sang Zambia, koasoia: “Nin duwen me Mark 13:10 kohpada, rongamwahwo lolohkselier sampah pwon, oh I wiahki pwais kaselel ehu en iang sewese kapwaiada kokohp wet.” Kokohp en Paipel dah kan me kin kamwakid uhk en pousehlahte kalohk?
E KIN LIKIH SAPWELLIMEN SIOHWA SAWAS
11. Dahme kahrehda Sises anahne ketin likih sapwellimen Siohwa sawas pwehn pousehlahte kalohk ni ngoang? (Luk 12:49, 53)
11 Sises likih me Siohwa pahn ketin sewese ih en pousehlahte kalohk ni ngoang. Mendahki Sises kin kanahieng ni eh mahseniong aramas akan, e mwahngih me rongamwahu en Wehin Koht pahn kalingeringeriahda ekei oh pil kahrehda uhwong laud sang me tohto. (Wadek Luk 12:49, 53.) Kaunen pelien lamalam ako sohte perenki dahme Sises ketin kalohki, eri irail kin pwurupwurehng song en kemehla. (Sohn 8:59; 10:31, 39) Ahpw Sises pousehlahte kalohk pwehki e mwahngih me Siohwa kin ketin ieiang ih. Sises mahsanih: “I sohte kelehpw, ahpw Sahmo me ketin poaroneiehdo kin ketin ieiang ie. . . E sohte ketin likidmelieiehla, pwehki ahnsou koaros I kin wia mehkan me kin kaperenda ih.”—Sohn 8:16, 29.
12. Ia duwen Sises eh ketin kaunopada sapwellime tohnpadahk kan ren pousehlahte kalohk mendahki meteikan pahn uhwong?
12 Sises katamankihong nah tohnpadahk ko me irail kak likih me Siohwa pahn ketin sewese irail. E pwurupwurehng kamehlelehiong irail me Siohwa pahn ketin sewese irail pil ni ahnsou me irail lelohng kalokolok. (Mad. 10:18-20; Luk 12:11, 12) Pwehki Sises mwahngih me me tohto pahn uhwong rongamwahwo, e ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk ko ren kanahieng. (Mad. 10:16; Luk 10:3) E pil mahsanihong irail me ma aramas akan sohte men rong, irail en dehr idingkihong. (Luk 10:10, 11) Oh e mahsanihong irail en tang ma irail lelohng kalokolok. (Mad. 10:23) Mendahki Sises ketin kasalehda ngoang oh pil kin likih Siohwa, e ketin soikala irair keper kan ni ahnsou me e kak.—Sohn 11:53, 54.
13. Dahme kahrehda ke kak kamehlele me Siohwa pahn ketin seweseiuk?
13 Me tohto kin uhwong atail doadoahko rahnwet, eri kitail anahne sapwellimen Siohwa sawas pwehn pousehlahte kalohk ni ngoang. (Kaud. 12:17) Dahme kahrehda ke kak kamehlele me Siohwa pahn ketin seweseiuk? Medewehla sapwellimen Sises kapakapo me kileldi nan Sohn irelaud 17. Sises patohwan peki rehn Siohwa en ketin sinsile wahnpoaron ko, oh Siohwa ketin sapengala pekipek wet. Pwuhken Wiewia kasalehda ia duwen eh ketin sewese wahnpoaron ko ren kalohk ni ngoang mendahki kalokolok. Nan eh kapakapo, Sises pil patohwan peki rehn Siohwa en ketin sinsile irail kan me pahn pwosonla dahme wahnpoaron ko kalohki. Met pil pidada kowe. Siohwa sohte ketin uhdihsang sapeng ahn Sises kapakap; E pil pahn ketin seweseiuk duwehte eh ketin sewese wahnpoaron ko.—Sohn 17:11, 15, 20.
14. Ia duwen atail ese me kitail pahn kak pousehlahte kalohk ni ngoang? (Pil kilang kilel.)
14 Mehnda ma e pahn apwalla ong kitail en kalohki rongamwahwo ni imwio eh kerendohr, kitail pahn alehdi sawas koaros me kitail anahne. (Luk 21:12-15) Duwehte Sises oh sapwellime tohnpadahk ko, kitail kin mweidohng aramas akan en pilada ma re pahn rong de soh, oh kitail en dehr akamaiong irail. Pil nan sahpw kan me riatail Kristian kan sohte kak kalohk ni saledek, irail kin kak pousehlahte kalohki rongamwahwo pwehki re kin likih Siohwa, a kaidehn pein arail kehl. Duwehte Siohwa eh ketikihong tepin Kristian ko kehl, rahnwet e kin ketikihong kitail kehl pwe “doadoahk en kalohk en uhdahn pweida” ni ahl me e ketin kupwurki. (2 Tim. 4:17) Ke kak kamehlele me ma ke likih Siohwa, ke pahn kak pousehlahte kalohk ni ngoang.
Pil ni atail doadoahko eh keinapwidi, sounkalohk ngoang kan kin diar ahl teikan en ehukihong meteikan arail pwoson (Menlau kilang parakrap 14)a
E KAMEHLELE ME MIEHTE ME PAHN RONG
15. Dahme kasalehda me Sises ketin kamehlele me miehte aramas akan me pahn mwekidki rongamwahwo?
15 Sises ketin kamehlele me miehte aramas akan me pahn mwekidki rongamwahwo. Met sewese ih en pousehlahte kalohk ni ngoang. Karasepe, mpen sounpar ehu mwurin Sises eh ketin tepida kalohk, e mahsanihada me aramas tohto perenki rong rongamwahwo, oh e ketin karasahiong irail mwaht ehu me mahier oh kakehr dondol. (Sohn 4:35) Mpen sounpar ehu mwurin mwo, e mahsanihong sapwellime tohnpadahk ko: “Rahket me laud.” (Mad. 9:37, 38) Oh mwuhr, e pil pwurehng mahsanih: “Rahket me laud . . . Kumwail peki rehn Soumas en rahket en ketin poaronehdo tohndoadoahk kan ong sapwellime rahk.” (Luk 10:2) Sises ketin kamehlele me miehte aramas akan me pahn mwekidki rongamwahwo, oh e kupwurperenkihda ni arail wia met.—Luk 10:21.
16. Ia duwen sapwellimen Sises karasaras ko eh kasalehda me doadoahk en kalohk kin imwikihla soahng mwahu kan? (Luk 13:18-21) (Pil kilang kilel.)
16 Sises ketin sewese sapwellime tohnpadahk ko en ahnekihte ngoang sang ni eh ketin padahkihong irail me rohng me irail kalohki kin imwikihla soahng mwahu kan. Karasepe, tehk sapwellime karasaras riau. (Wadek Luk 13:18-21.) Sises ketin doadoahngki kisin werentuhke tikitik kis pwehn padahngki me rohng en Wehio pahn laudla ni ahl kapwuriamwei ehu oh sohte me kak kauhdi. E pil ketin doadoahngki karasaras en ihs pwehn karasahda ia duwen rohng en Wehio eh pahn kohpeseng oh kahrehda wekidekla kan me ele sohte pahn mwadang sansalda. Eri Sises ketin sewese sapwellime tohnpadahk kan en kilang me rohng me re kin kalohki pahn uhdahn pweida mwahu.
Duwehte Sises, kitail kin kamehlele me miehte ekei me pahn mwekidki doadoahk en kalohko (Menlau kilang parakrap 16)
17. Kahrepe dah kan me kitail ahneki pwehn kamehlele me miehte aramas akan me pahn mwekidki atail doadoahk en kalohk?
17 Ni atail kin medewehla ia duwen doadoahk en kalohko eh sewese aramas tohto nan sampah, met kin kangoange kitail en pousehlahte kalohk. Sounpar koaros, aramas rar rar kei me kin perenki rong rongamwahwo kin iang towehda Katamano oh onopki Paipel rehtail. Aramas lopw kei kin papidaisla oh iang kitail kalohk. Kitail sehse ia uwen tohtohn aramas akan me pahn mwuhr mwekidki atail doadoahk en kalohk, ahpw kitail ese me Siohwa kin ketin kapokapokonepene pokon kalaimwun ehu me pahn pitsang kahn kamakam kohwahlapo. (Kaud. 7:9, 14) Siohwa iei Soumas en rahko oh e ketin kamehlele me miehte aramas tohto me pahn mwekidki rongamwahwo, eri kitail pahn pousehlahte kalohk.
18. Dahme kitail men meteikan en kilang ni atail kin kalohk?
18 Sapwellimen Sises tohnpadahk mehlel kan kin ahnsou koaros kalohki rongamwahwo ni ngoang. Karasepe, wahnpoaron ko uhdahn kalohk ni eimah oh ngoang me kahrehda aramas ako “esehda me ira kin iang Sises.” (Wiewia 4:13) Kitail pil men kalohk ni eimah oh ngoang oh imwilahn met, aramas akan en kilang me kitail pil kin kahlemengih Sises.
KOUL 58 Rapahki Kompoakepahn Popohl
a WEHWEHN KILEL: Brother men kanahieng ni eh kalohk ong ohl emen ni wasahn ale kahs.