Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Lokaiahn Pohnpei
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • Neitail Seri Kan —Sohso Kesempwal Ehu
    Kahn Iroir—2005 | July 1
    • Neitail Seri Kan ​—Sohso Kesempwal Ehu

      “Seri kan, iei kisakis ehu sang rehn Siohwa, uhdahn kapai ehu sang reh.”​—MELKAHKA 127:3, NW.

      1. Iaduwen keieun seri wiawihda oh ipwidi?

      MEDEWEHLA soangen manaman kan me Siohwa kahrehda en kak pweida ki ah kapikada tepin ohl oh lih. Ira koaros, Adam, pahpa men, oh pil Ihp, nohno men, kihda mehkot sang paliwarara me uhd wiawihda nan kapehden Ihp oh wiahla aramas emen​—iei tepin seri. (Senesis 4:1) Leledo atail ahnsou, kitail kin inenen pwuriamweikihla duwen mwomwen seri wiawihda nan kapehden nohno men oh ipwidi en seri men oh aramas tohto kin nda me mehpwukat kin wia manaman kapwuriamwei ehu.

      2. Dahme kahrehda ke pahn kak nda me dahme wiawi nan kapehden nohno liseian emen kin wia manaman ieu?

      2 Erein rahn 270, tepin war me wiawihda nan kapehden nohno men pwehki eh ehuiongehr ah pwoud ohl, kin wia kekeirada lao e wiahla seri men me wiawihkihda kisin war (cell) trillion kei. Tepin war kin audaudkihda mwomwen kaweid kan me pahn kak wiahda tohto sang soangsoangen kisin war 200. Aramas sohte kak wehwehki ahpw kaweid pwukat me mih nan tepin waro kin kak wiawihda ni soandi pwung oh oaretik pwen wiahla mour kapw ehu!

      3. Dahme kahrehda aramas tohto me kin ahneki madamadau pwung kin kamehlele me Koht kin ketin kapikada koasoandi en ipwidien aramas emen?

      3 Ahpw, ihs me uhdahn wiahda serio? Iei Ih me tepin kapikada mour. Sounmelkahka en Pwuhk Sarawi koulki: “Dehr manokehla me Siohwa iei Ih Koht. Ih me ketin wiaikitailda, kaidehn pein kitail.” (Melkahka 100:3, NW) Pahpa oh nohno, kumwa ese me kaidehn amwa koahiek de loalokong me kahrehong kumwa en kak wiahda kisin mour kesempwal ehu me iei noumwa seri. Ihte emen Koht me kin sapwellimaniki erpit laud me kak wia manaman en wiahda aramas emen. Erein sounpar kid kid kei, aramas tohto kin ahneki madamadau loal kin pohnesehki me Koht, Sounkapikpatail Lapalap, me ketin koasoanehdi wiawihdahn seri emen nan kapehden ah nohno. Ke pil kin kapinga Siohwa Koht, Sounkapikpatail, pwehki sapwellime manaman kapwuriamwei wet?”​—Melkahka 139:13-​16.

      4. Sapwung en aramas dahieu me Siohwa sohte kak wia?

      4 Iaduwen​—⁠Siohwa kin wia Sounkapikpatail me sohte kin nsenohki aramas akan, oh ihte wiahda koasondi ieu ong ohl oh lih en wiahda seri kan? Ekei aramas sohte kin nsenohki aramas teikan, ahpw Siohwa kin weksang met. (Melkahka 78:38-​40) Pwuhk Sarawi mahsanih nan pwuhken Melkahka 127:3: “Seri kan, iei kisakis ehu sang rehn Kauno [“Siohwa,” NW]; uhdahn kapai ehu sang reh.” Ni ahnsouwet, kitail pahn sukuhliki ia wehwehn sohso oh dahme met kin kadehde ong kitail.

      Sohso oh Kisakis Ehu

      5. Dahme kahrehda seri kan iei sohso ieu?

      5 Sohso ieu kin duwehte kisakis. Pahpa oh nohno kan kin doadoahk laud oh nantihong kihong neirail seri kan sohso ieu. Ekei ahnsou, e pid mwohni, sahpw, de mehkot me kesempwal. Sohte lipilipil soangen dipwisou dah kei, pwe met iei kasalepen limpoak en pahpa de nohno men. Pwuhk Sarawi mahsanih me Koht kin ketikihong pahpa oh nohno kan neirail seri kan nin duwen sohso ieu. Seri kan iei kisakis limpoak ieu me kohsang rehn Koht. Ma ke wia emen pahpa de nohno, ke lemeleme me ahmw wiewia kan kin kasalehda me ke kin kilangwong noumw seri kan nin duwen kisakis ieu me Sounkapikadahn lahng oh sampah ketikihong uhk en apwalih?

      6. Ia kupwuren Koht ong aramas akan en naineki seri kan?

      6 Kahrepe Siohwa ketikihda kisakis wet iei met: E kupwurki sampah wet en direkihla kadaudok kan en Adam oh Ihp. (Senesis 1:27, 28; Aiseia 45:18) Siohwa ketin kapikada emen emen tohnleng rar rar kei, ahpw e sohte kapikada emen emen aramas koaros. (Melkahka 104:4; Kaudiahl 4:11) Weksang met, Koht ketin pilada en kapikada aramas akan pwe irail pahn kak wiahda seri kan me pahn ahneki irair akan duwehte arail pahpa oh nohno kan. E kin wia pwais kaselel ong emen nohno oh emen pahpa en wiahda oh apwalihada seri kapw emen! Nin duwen pahpa oh nohno kan, kumwail kin kalahnganki Siohwa pwe E ketikihong kumwail sohso kesempwal me kumwail en perenki?

      Sukuhlikihsang Mehn Kahlemeng Mwahu en Sises

      7. Weksang dahme ekei pahpa oh nohno kan kin wia, iaduwen Sises kasalehda me e kin nsenohki oh poakpoake “aramas akan”?

      7 E inenen kansensuwed en kilang me kaidehn pahpa oh nohno koaros kin kilangwong seri kan nin duwen kisakis ieu. Pahpa oh nohno tohto sohte kin poakpoake neirail seri kan. Pahpa oh nohno pwukat sohte kin alasang Siohwa oh Sapwellime Ohl. (Melkahka 27:10; Aiseia 49:15) Weksang pahpa oh nohno pwukat, kilang ia uwen laud Sises kin poakpoake irail me pwulopwul kan. Mwohn Sises ketidihdo sampah wia aramasala​—ih emen tohnleng kehlail nanleng​—Pwuhk Sarawi mahsanih me “I perenkihda aramas akan koaros.” (Lepin Padahk 8:31) Sapwellime limpoak ong aramas akan me inenen laud pwe e pein ketikihda ah mour nin duwen tomw ehu pwe kitail kak alehdi mour soutuk.​—Madiu 20:28; Sohn 10:18.

      8. Iaduwen Sises wia mehn kahlemeng mwahu ong pahpa oh nohno kan?

      8 Ni ahnsou Sises ketiket nin sampah, e wia mehn kahlemeng mwahu ong pahpa oh nohno kan. Tehk duwen dahme e ketin wia. E isaneki ahnsou en mihmi rehn seri kan, edetehn e kedirepw oh pwunod laud. E kin kilang irail mwadomwadong nan wasahn netinet kan oh e kin doadoahngki dahme e kilang ong ah padahk kan. (Madiu 11:16, 17) Ni kaimwiseklahn ah seiloak ong Serusalem, Sises ese me e pahn lelohng kalokolok oh kamakamala. Ni ahnsou me aramas akan kin kahrehlahng Sises kisin seri kan, sapwellimen Sises tohnpadahk kan kidahwekihda seri pwukat, pwen dehr kapwunodih Sises. Ahpw Sises kapwungala sapwellime tohnpadahk kan. E kin kasalehda ah kin “perenkihda” seri kan, e mahsanih: “Kumwail pweisang kisin seri kan pwe re en kohdo rehi. Kumwail dehr ireiraildi.”​—⁠Mark 10:13, 14.

      9. Dahme kahrehda atail wiewia kan kin wia mehkot kesempwal sang atail lokaia kan?

      9 Kitail kak sukuhliki sang mehn kahlemeng mwahu en Sises. Ni ahnsou me irail pwulopwul kan kin kohdo rehtail, dahme kitail kin wia​—edetehn kitail kin kedirepw? Duwehte Sises wia? Dahme seri kan keieu anahne sang arail pahpa oh nohno kan, iei dahme Sises perenki kihong seri kan​—sapwellime ahnsou oh nsenoh. Ni mehlel, lepin lokaia pwukat “I poakohng uhk” inenen kesempwal. Ahpw, wiewia kan kin kesempwalsang lokaia kan. Limpoak kin sansalkihda kaidehn sang atail lokaia kante ahpw keieu sang atail wiewia kan. Ahnsou, nsenoh, oh epwel mwahu me kitail kin kihong neitail seri kan kin kasalehda me kitail kin poakong irail. Edetehn pahpa oh nohno kan pahn wia met, mwein e sohte pahn mwadang pweida. Kitail anahne kasalehda kanengamah. Kitail kak sukuhliki duwen kanengamah ma kitail pahn kahlemengih sapwellimen Sises wiewia ong sapwellime tohnpadahk kan.

      Sapwellimen Sises Kanengamah oh Limpoak Mehlel

      10. Iaduwen Sises padahkiong sapwellime tohnpadahk kan duwen irairen aktikitik, oh e pweida nin tapio?

      10 Sises kin wehwehki me sapwellime tohnpadahk kan kin ahnsou koaros siaipene nanpwungarail duwen ihs me pahn keieu lapalap rehrail. Ehu rahn, irail mihmi nan Kapernaum, oh Sises idek rehrail, mahsanih: “ ‘Dahme kumwail akahkamaiki kohdo nanialo?’ A irail nennenlahte, sohte sapeng; pwe re akahkamaiki kohdo ihs me keieu lapalap rehrail.” Ahpw Sises sohte lipwoare irail, ahpw ni kanengamah e kihda karasaras pwe en padahkiong irail duwen irairen aktikitik. (Mark 9:33-​37) E pweida? E sohte mwadang pweida. Pwe sounpwong weneu mwurin met, Seims oh Sohn kangoange ara nohno en peki rehn Sises en ketikihong ira pwais laud kan nan Wehio. Ahpw, Sises pwurehng ni kanengamah kapwungala ara madamadau sapwung kan.​—Madiu 20:20-​28.

      11. (a) Tiahk dahieu me sapwellimen Sises wahnpoaron akan sohte men wia ni ahnsou me irail oh Sises lellehr nan ehu pere? (b) Dahme Sises wia, oh ah mehn kasukuhlih irail pweida ni ahnsowo?

      11 Rahn en Pahsohpa en pahr 33 C.E. leledohr, oh Sises oh sapwellime wahnpoaron kan kohpene pwehn kasarawi Pahsohpa. Ni ahnsou me irail kohpene nan pere ieu, sohte emen sang rehn irail wahnpoaron 12 men wia tiahk en widen patehnehn meteikan​—iei doadoahk en ladu emen de lih emen nan peneinei. (1 Samuel 25:41; 1 Timoty 5:10) Ia uwen laud met kin kansensuwedihala Sises en kilang me sapwellime tohnpadahk kan kin pousehlahte rapahki pwukoa laud ong pein irail! Eri, Sises widen patehnehn sapwellime wahnpoaron kan oh peki rehrail en kahlemengih ih ni ah kin papah meteikan. (Sohn 13:4-​17) Iaduwen​—⁠irail idawehn Sises? Pwuhk Sarawi kasalehda me mwuhr​—⁠ni soutik​—⁠“tohnpadahk ko ahpw akamaikihda ihs me pahn lapalap rehrail.”​—Luk 22:24.

      12. Iaduwen pahpa oh nohno kan kin kak kahlemengih Sises ni ahr kin nantiong kaiahne neirail seri kan?

      12 Ni ahnsou me noumwail seri kan sohte kin kapwaiada amwail kaweid kan, kumwail pahpa oh nohno kan kin wehwehki duwen pepehm en Sises? Tamanda me Sises sohte uhdi sang sewese sapwellime wahnpoaron kan, edetehn irail pwand en kapwungala pein arail sapwung kan. E sansal me mwuhr, sapwellime kanengamah pweida. (1 Sohn 3:14, 18) Pahpa oh nohno kan, ke pil anahne kahlemengih sapwellimen Sises limpoak oh kanengamah, dehr uhdi sang amwail nantiong kaiahne noumwail seri kan.

      13. Dahme kahrehda pahpa de nohno men en dehr lemeiong nah seri men me wia peidek rehrail?

      13 Irail me pwulopwul kan anahne kehn limpoak oh nsenoh sang arail pahpa oh nohno kan. Sises men wehwehki dahme sapwellime tohnpadahk kan kin medemedewe, eri e kin rong ni ahnsou irail kin wia peidek kan reh. E pil kin peidek rehrail pwen kahrehong irail en kasalehong ih duwen arail madamadau kan. (Madiu 17:25-​27) Ei, ma aramas emen men wiahla sounpadahk mwahu, e anahne rong kanahieng oh nsenohki pepehm en aramas teikan. Pahpa de nohno men anahne kanahieng pwe irail sohte pahn nda met ma neirail seri men me kohwei rehrail oh wia peidek: “Kohkohla! Ke sohte kak kilang me I kedirepw?” Ma pahpa de nohno men uhdahn kedirepw, e anahne padahkiong serio me e pahn koasoiong ih mwuhr. Ahpw, pahpa oh nohno kan en dehr manokehla koasoiong neirail serio mwuhr. Ni ahl wet, serio pahn kak kilang oh kehn me ah pahpa de nohno kin nsenohkin ih, oh met pahn kahrehong seri menet en mengeiki likih ah pahpa de nohno.

      14. Dahme pahpa oh nohno kan kak sukuhliki sang rehn Sises me pid duwen kasalehda limpoak ong neirail seri kan?

      14 E konehng irail pahpa oh nohno kan en kasalehda arail limpoak ong neirail seri kan sang ni ahr kin pwoalehdi irail? Ehi, pahpa oh nohno kan kak sukuhliki sang rehn Sises. Pwuhk Sarawi mahsanih me Sises ketin “pwoalehdi seri ko oh ketikidahng lime ko pohn emen emen irail oh kupwuramwahuwihirailla.” (Mark 10:16) Iaduwen irail seri ko mwekidki met? Irail nsenamwahula oh irail men karanih Sises! Ma mie limpoak mehlel nanpwungen kumwail oh noumwail seri pwulopwul kan, e pahn mengeiong irail en mwekidki omw kin nantiong kaiahne oh kaweid irail.

      Ia Uwen Laud Ahnsou Ke Pahn Mih Rehn Noumw Seri kan

      15, 16. Ia madamadau ieu me pahpa oh nohno tohto kin ahneki me pid kekeirada seri kan, oh dahme kahrehda madamadau wet pwarada?

      15 Ekei aramas kin medemedewe ma pahpa oh nohno kan anahne kihong neirail seri kan arail ahnsou oh limpoak. Utuht en madamadau ieu kin kohda me pid duwen kekeiradahn seri kan, oh irail kin kadanehkihla madamadau wet ahnsou mwahu. Irail akan me kin utungada madamadau wet, dene me seri kan sohte anahne arail pahpa oh nohno kan en mihmi rehrail ahnsou koaros, ahpw keieu kesempwal pahpa oh nohno kan en koasoanehdi mwahu dahme irail pahn koasoiong neirail seri kan ni ahnsou mwotomwot. Eri, madamadau wet en mih rehn seri kan ni ahnsou mwotomwot ahpw ahnsou mwahu iei kin medemedewe duwen irail me pwulopwul kan?

      16 Soun nting men me koasoiongehr seri tohto, oh e diarada me irail “keieu mwahuki sang arail pahpa oh nohno kan iei arail ahnsou,” oh pil “arail pahpa oh nohno kan en rong kanahieng dahme irail kin koasoia.” Emen professor en ehu college koasoia: “Lepin lokaia pwukat [ahnsou mwahu] kin wiawihda pwehki pahpa oh nohno kan ahr kin wehwehki me irail sohte kakohng wia ahr pwukoa. Aramas akan kin wiahda kahrepe likamw akan pwe irail pahn mih rehn neirail seri kan ni ahnsou mwotomwot te.” Ia uwen laud ahnsou pahpa oh nohno kan anahne mih rehn neirail seri kan?

      17. Dahme seri kan anahne sang arail pahpa oh nohno kan?

      17 Pwuhk Sarawi sohte kin kasalehda ni oaritik. Ahpw, mehn Israel pahpa oh nohno kan kin ale kangoang en koasoiong neirail seri kan ni ahnsou me irail kin mihmi nan imwarail kan, ni ahnsou me irail kin alialuseli nanial, oh ni ahnsou me irail kin kommoal oh ni ahnsou me irail kin pirida. (Deuderonomi 6:7) Met kin kasalehda me irail pahpa oh nohno kan en wia uwen arail kak en ahnsou koaros koasoiong neirail seri kan oh padahk ong irail rahn koaros.

      18. Iaduwen Sises kin isaneki ahnsou mwahu kan ong kaiahne sapwellime tohnpadahk kan, oh dahme pahpa oh nohno kan kak sukuhliki sang met?

      18 Sises kin kasukuhlih sapwellime tohnpadahk kan ni ahnsou me e kin mwengemwenge rehrail, iang irail seiloak kan, oh pil ni ahnsou me irail kin kommoal. E kin isaneki ahnsou mwahu en padahk ong irail. (Mark 6:31, 32; Luk 8:1; 22:14) Duwehte irail Kristian pahpa oh nohno kan, irail anahne en doadoahngki mwahu ahnsou kan en koasoiong neirail seri kan oh kaiahne irail ni sapwellimen Siohwa ahl akan.

      Dahme Kitail Pahn Padahkiong Irail oh Iaduwen Kitail Pahn Wia Met

      19. (a) Dahme pil anahn likin atail kin mih rehn neitail seri kan? (b) Dahme pahpa oh nohno kan anahne padahkiong neirail seri kan?

      19 E sohte pahn pweida ma pahpa oh nohno kan pahn ihte mihmi rehn neirail seri kan oh padahk ong irail. Dahme irail pahn padahkiong neirail seri kan pil kesempwal. Tehk dahme Pwuhk Sarawi kin kawehwehda duwen audepen ahn pahpa/nohno arail padahk kan ong neirail seri kan. E mahsanih, “Mahsen pwukat me I padahkiong kumwail rahnwet, kumwail anahne padahkihong . . . noumwail seri kan.” “Mahsen” en ihs me seri kan anahne en sukuhliki? E sansal duwen pasapengpen peidek wet pwe e ntingihdi mwowe: “Eri, ke en poakohng Kauno [“Siohwa,” NW] omw Koht sang nan mohngiongomw unsek, ni ngenomw unsek, oh ni omw kehl koaros.” (Deuderonomi 6:5-7) Sises mahsanih me kosonned wet iei me keieu kesempwal sang rehn sapwellimen Koht kosonned koaros. (Mark 12:28-30) Pahpa oh nohno anahne ni keieu padahkiong neirail seri kan duwen Siohwa, kawehwehda dahme kahrehda Ih kelepw me warohng atail limpoak oh kaudok sang atail mohngiong unsek.

      20. Dahme Koht padahkiong pahpa oh nohno kan en ni ahnsou mahs en kasukuhliki neirail seri kan?

      20 Ahpw, kangoang kohwong pahpa oh nohno kan en padahkiong neirail seri kan “mahsen pwukat” kin wehwehki kaidehn ihte limpoak ong Koht oh pein kitail. Pwe nan irelaud en mwowe nan pwuhken Deuderonomi, Moses pwurehng kasalehda duwen kosonned akan me Koht ntingihdi nan takai ko​—iei Kosonned Eiseko. Audepen kosonned pwukat kin pid dehr likamw, dehr pirap, dehr kamaramas, dehr kamwahl. (Deuderonomi 5:11-​22) Eri, pahpa oh nohno kan en mahs kin ale kangoang en padahkiong neirail seri kan duwen tiahk mwakelekel kan. Kristian pahpa oh nohno kan en rahnwet pil anahne kihong neirail seri kan soangen kaweidohte ma re men sewese irail en ahneki koapworopwor meleilei oh peren.

      21. Ia wehwehn kaweid wet “padahkiong” sapwellimen Koht mahsen ong irail me pwulopwul kan?

      21 Tehk me pahpa oh nohno kan kin ale kaweid me pid iaduwen irail pahn padahkiong “mahsen pwukat,” de kosonned akan, ong neirail seri kan: “Padahkiong noumwail seri kan.” Lepin lokaia wet “padahkiong” kin wehwehki “pwurpwurehng kaweid seri kan: kangoange de katengehdi nan arail madamadau.” Eri, Koht kin padahkiong pahpa oh nohno kan en wiahda koasondi ieu ong kihda kaweid en Pwuhk Sarawi me pahn kak katengehdi mehkan ni pali ngehn nan madamadau en neirail seri kan.

      22. Kaweid dahieu kohwong irail mehn Israel pahpa oh nohno kan me pid duwen ahr pahn kaweid neirail seri kan, oh ia wehwehn kaweid wet?

      22 Soangen koasoandi wet kin kahrehong pahpa oh nohno kan en nannanti. Pwuhk Sarawi mahsanih: “Salihediong padahk pwukat [“mahsen pwukat,” de kosonned kan en Koht] ni pehmwail oh nin temwamwail pwehn wia mehn kataman ong kumwail. Ntingihediong ni uhren imwamwail kan oh pil ni amwail ewen kehl akan.” (Deuderonomi 6:8, 9) Met sohte kin wehwehki me pahpa oh nohno kan anahne ntingihdi sapwellimen Koht kosonned akan ni uhren imwarail kan, de saliehdiong mahsen pwukat ni pehrail kan, oh nin temwarail kan. Ahpw, mouren padahk pwukat kin wehwehki me irail pahpa oh nohno kan anahne ahnsou koaros katamankin neirail seri kan duwen padahk kan en Koht. Irail anahne padahkiong neirail seri kan ahnsou koaros, pwe mwomwen sapwellimen Koht padahk kan kin mih mwohn neirail seri kan ahnsou koaros.

      23. Dahme kitail pahn sukuhliki nan artikel en mwurin met?

      23 Ia ekei padahk kesempwal kan me irail pahpa oh nohno kan anahne padahkiong neirail seri kan? Dahme kahrehda e kesempwal ong seri kan en rahnwet en sukuhliki iaduwen irail pahn kak perehla pein irail? Ni ahnsouwet, sawas dah kei kin kohwong pahpa oh nohno kan en padahkiong neirail seri kan ni ahl me pahn pweida mwahu? Peidek pwukat oh pil peidek teikan me pahpa oh nohno kan kin wia pahn pwarada nan artikel en mwurin met.

  • Pahpa Oh Nohno Kan—pere Amwail Sohso Kesempwal Kan
    Kahn Iroir—2005 | July 1
    • Pahpa Oh Nohno Kan​—⁠pere Amwail Sohso Kesempwal Kan

      “Erpit mehn perepe ieu . . . pwe e kin komourala irail me kin ahneki.”—EKLESIASDES 7:12.

      1. Dahme kahrehda pahpa oh nohno kan anahne kilangwong seri kan nin duwen kisakis ehu?

      PAHPA oh nohno kan kin wahdohng sampah wet ehu mour kapw me mie pein arail irair oh tiahk kan me duwehte irail. Pwuhk Sarawi kin kasalehda me seri kan kin wia “kisakis ehu sang rehn Siohwa.” (Melkahka 127:3, NW) Pwehki Siohwa me wia Sounketikihda Mour, eri Siohwa kin likikihong pahpa oh nohno kan dahme uhdahn sapwellime. (Melkahka 36:9) Pahpa oh nohno kan, iaduwen kumwail kin kilangwong kisakis kesempwal wet me Koht ketikihong kumwail?

      2. Iaduwen Manoha mwekidki ah diarada me e pahn wiahla pahpa men?

      2 Ni mehlel, konehng emen en ale soangen kisakis wet ni karakarahk oh kalahngan. Sounpar 3,000 samwalahro, ohlen Israel men me ede Manoha kin mwekidki ni tohnleng padahkiong ih me ah pwoudo pahn neitikihdi seri men ni ahl wet. Ni ah rong rongamwahu wet, e kapakap oh nda: “Kalahngan en komwi, Maing Siohwa, komw ketin mweidohng sapwellimomwi ohl me komw ketin kadarodo en pwurodo reht, oh padahkihong kiht dahme se pahn wiahiong kisin pwutak me pahn ipwidio.” (Sounkopwung 13:8) Pahpa oh nohno kan, dahme kumwail kak sukuhliki sang mehn kahlemeng mwahu en Manoha?

      Dahme Kahrehda Sawas Sang Rehn Koht Anahn Ahnsouwet

      3. Dahme kahrehda sapwellimen Koht sawas uhdahn anahn eri mehlel nan rahnwet?

      3 Nan ahnsouwet me pahpa oh nohno keieu anahne sapwellimen Siohwa sawas en kaweidih neirail seri kan. Dahme kahrehda? Sehdan me Tepil oh sapwellime tohnleng kan pisikendihdoier sang nanleng ong sampah. Pwuhk Sarawi kin ketikihda kaweid wet, “Meid suwediong sampah, pwe Tepilo leledohr rehmwail oh e lingeringer mehlel pwe eseier me e ahnsou mwotomwotlahr.” (Kaudiahl 12:7-9, 12) Pwuhk Sarawi kawehwehda me Sehdan kin “duwehte laion men me kin weriwerseli, raparapahki ihs me e pahn kadalehla.” (1 Piter 5:8) Laion kan kin keieu song en kangala mahn akan me keieu luwet, oh pali laud en ahnsou iei irail me pwulopwul kan. Eri ni loalokong, pahpa oh nohno Kristian kan kin sohpeiong Siohwa pwehn ale kaweid en kak pere neir seri kan. Ia uwen laud en ahmw kin song en pere noumw seri kan?

      4. (a) Dahme pahpa oh nohno kan pahn wia ma irail ese me laion emen kohkohseli nan arail wasahn kousoan? (b) Dahme seri kan anahne pwe en kak pere irail?

      4 Ma ke ese me mie laion emen me pitilahr oh mihmihseli nan ahmw wasahn kousoan, ke uhdahn pahn keieu song en pere noumw seri kan. Sehdan sounkauwehla oh kangala emen. E kin song en kauwehla sapwellimen Koht aramas akan pwe aramas akan en sohla warohng kupwuramwahu en Koht. (Sohp 2:1-7; 1 Sohn 5:19) Seri kan iei me keieu mengei en kauwehla. Pwe en tangasang lidip kan en Tepilo, seri kan anahne esehla oh peikiong Siohwa. Wehwehki Pwuhk Sarawi inenen kesempwal. Sises mahsanih, “Iet mour soutuk, aramas akan en eseikomwihla, me komwihte Koht mehlel, oh pil esehla Sises Krais me komw ketin poaronedohr.” (Sohn 17:3) Kapatahiong met, me pwulopwul kan anahne erpit​—⁠koahiek en wehwehkihla oh kapwaiada dahme re sukuhliki. Pwehki “erpit kin komourla irail akan me kin ahneki met,” kumwail pahpa oh nohno kan anahne en kaianehda de padahkiong me mehlelo nan mohngiong en noumwail seri kan. (Eklesiasdes 7:12) Iaduwen ahmw pahn wia met?

      5. (a) Iaduwen erpit kak laudla? (b) Iaduwen Lepin Padahk kawehweda duwen kesempwal en erpit?

      5 Ke kak​—oh anahne​—en wadek ong noumw seri kan Mahsen en Koht. Ahpw, sewese irail en poakohng oh peikiong kupwuren Siohwa akan laudsang ihte wia met​—irail anahne en wehwehkihla. Karasepe: Ke ndaiong noumw seri men en dehr kotehla ahl mwohn ah tehk pali koaros mahs. Ahpw, ekei seri kan sohte kin peikiong. Dahme kahrehda? Ele e sohte wehwehki mwahu duwen keper en lel sidohsa pwehki kawehwe sohte itar. Kekeirada erpit kin anahne ahnsou oh kanengamah laud. Ahpw, erpit uhdahn kesempwal! Pwuhk Sarawi mahsanih, “Kupwurokong kak kaparanda omw mour, oh kahluwa iuk pwe ke en dehr perki mehkot. Irail kan me loalokonglahr kin pereperen; kupwurokong pahn kihong irail mour.”​—Lepin Padahk 3:13-​18; 22:15.

      Padahk kan me kin Kihwei Erpit

      6. (a) Dahme karehda seri kan kin kalapw mwekid ni ahl pweipwei? (b) Soangen mahwen dah me wiwiawi?

      6 Pak tohto me pwulopwul kan kin wia tiahk sapwung kan, kaidehn pwehki irail sohte sukuhliki dahme sapwung ahpw pwehki dahme re kin sukuhliki kan sohte lel nan arail mohngiong. Tepilo kin nannantihong en kaunda mohngiong en me pwulopwul kan. E kin nantihong wia met pwe me pwulopwul kan en kak kilang peren en sampah wet. E pil kin song en isaneki arail ineng en wia dahme sapwung kan me kohsang arail sohsohki dihp. (Senesis 8:21; Melkahka 51:5) Pahpa oh nohno kan anahne en pohnese me mie mahwen en kaunda mohngiong en neirail seri kan wiewiawi.

      7. Dahme kahrehda en ndaiongete seri kan dahme pwung oh sapwung sohte itar?

      7 Pahpa oh nohno kan kin kalapw ndaiong seri kan dahme pwung oh sapwung oh lemeleme me irail padahkiong irailehr duwen tiahk pwung kan. Re ele kin ndaiong serio me e sapwung en likamw, pirap oh wia nsenen pwopwoud ong emen me e sohte pwoudki. Ahpw, serio anahne en ale kangoang laudsang met pwe en kak kapwaiada mepwukat. Mepwukat iei kosonned en Siohwa kei. Serio anahne en sukuhliki me elen erpit iei en kapwaiada sapwellimen Koht kosonned akan.​—Lepin Padahk 6:16-​19; Ipru 13:4.

      8. Soangen padahk dah me kak sewese seri kan en mwekid ni erpit?

      8 Soahng pwukat duwehte uwen kapwonopwon en wiawihdahn nan wehwe kan, soangsoangen mehkan me memour, wekideklahn season kan​—mepwukat koaros kak sewese seri pwulopwul men en kalahnganki Sounkapikpatail, Siohwa Koht. (Rom 1:20; Ipru 3:4) Kapataiong met, serio anahne sukuhliki me Koht kin poakohng ih oh koasoanehdi meirong en sapwellime Ohlo pwe en kak kihong ih mour soutuk oh serio kak kaperenihda Koht ni a pahn kin kapwaiada dahme E ketin mahsanih. Eri met pahn kahrehong serio en men papah Siohwa, mendahki en Tepilo kin song en kauhdi ih sang wia met.​—Lepin Padahk 22:6; 27:11; Sohn 3:16.

      9. (a) Dahme anahn nan padahk en komour? (b) Dahme pahpa kan kin anahne wia oh dahme pil pidada met?

      9 Soangen kasukuhl de padahk kan me pahn pere seri men oh kamwekid ih en wia dahme pwung kin anahne ahnsou, petehk, oh pilahn. E anahne pahpa oh nohno alehda kaweid sang rehn Koht. Pwuhk Sarawi mahsanih: “Kumwail sahm akan, . . . kekeirada noumw seri kan ni kaiahn oh elen madamadau en Siohwa.” (Episos 6:4, NW) Ia wehwehn met? “Elen madamadau,” ni lokaiahn Krihk kin wehwehki en “kihong nan ahmw madamadau.” Eri, kangoang kohwong pahpa kan en kihong madamadau en Siohwa nan madamadau en neirail seri kan. Met uhdahn pahn wia mehn perepe ehu ong me pwulopwul kan! Ma seri kan kin ahneki sapwellimen Siohwa elen madamadau kan, e pahn mie pereparail sang wiewia sapwung kan.

      Ineng me Kohsang Limpoak

      10. En kaweidi noumw seri pwen pweida mwahu, dahme kesempwal ong uhk en ese?

      10 Pwe ken kak kaitarehla ahmw ineng en kekeirada noumw seri kan ni ahl pwung, ahmw song en wia met anahne en kohsang ni limpoak. Mehkot me kesempwal wasaht iei en koasoakoasoipene oh wehwehpe. Nantiong en esehla dahme kin wiawi nan mouren noumw seri kan oh arail madamadau kan. Nan wasa meleilei oh kansenamwahu ehu, song en kangoange noumw serio en koasoi. Ekei pak, ke pahn pwuriamweiki dahme e pahn nda. Kanahieng pwe ke dehr mwadangete wia mwekid me kasalehda ahmw pwuriamweila. Ahpw, nantiong en men rong ih.

      11. Iaduwen pahpa oh nohno men kak kihong sapwellimen Koht elen madamadau nan madamadau en seri men?

      11 Mehlel, ele ke kin wadek ong noumw serio sang nan Pwuhk Sarawi pak kei duwen en Koht kin kalekehdi soangen mouren nenek kan. (1 Korint 6:18; Episos 5:5) Ele met kin kamwekid pepehm en me pwulopwulo duwen dahme Siohwa kupwurki oh sohte kupwurki. Ahpw, en kihong sapwellimen Siohwa madamadau nan seri men laudsang met. Seri kan anahne sawas pwe ren kak diarada kesempwalpen sapwellimen Siohwa kosonned akan. Irail anahne en uhdahn kamehlelela me sapwellimen Koht kosonned akan me pwung oh mwahu oh kapwaiada mehpwukat kin wia mehkot pwung oh elen limpoak ehu en kapwaiada. Ihte ma ke pahn song en kawehwe ong noumw seri kan sang nan iren Pwuhk Sarawi kan me pahn kahrehda irail kak alehda elen madamadau en Siohwa me pahn kak wehwehki me ke kihong madamadau en Siohwa nan arail madamadau.

      12. Iaduwen pahpa oh nohno men kak sewese nah serio en ale madamadau pwung ong me pid wia nsenen pwopwoud?

      12 Ni ahmw pahn kin koasoia duwen nsenen pwopwoud, ele ke kak idek, “Ke kamehlele me kapwaiada sapwellimen Siohwa kosonned akan duwen en dehr wia nsenen pwopwoud mwohn kapwopwoud pahn kahrehiong ahmw sohte kak peren?” Kangoange noumw serio en kawehwe ah madamadau duwen ire wet. Mwurin ahmw pahn kasalehda duwen sapwellimen Koht kisakis en naineki seri kan ke kak idek: “Ke lemeleme atail Koht limpoak pahn wiahda kosonned akan me pahn kahrehong atail sohte pahn perenki mour? De ke leme sapwellime kosonned akan wiawihda pwe en kihong kitail peren oh pere kitail?” (Melkahka 119:1, 2; Aiseia 48:17) Diarada dahme noumw serio kin medemedewe ong ire wet. Eri ke kakehr kihda karasepe kan en iaduwen dipen nenek kin imwikihla nsensuwed oh kahpwal. (2 Samuel 13:1-​33) Ni ahmw kin song en kasalehiong noumw serio kahrepe mwahu kan pwe en kin kak wehwehkihla madamadau en Siohwa, met ke doadoahk laud ehu pwe en kak kihong madamadau en Siohwa nan ah madamadau. Ahpw mie pil ehu soahng me ke kak wia.

      13. Dahme serio anahne en wehwehki pwe en kak kamwekid ih en peikiong Siohwa?

      13 Ni elen erpit, ke sohte pahn ihte padahkiong noumw serio imwilahn sapeikiong Siohwa ahpw pil kawehwehiong iaduwen sapwellimen Siohwa pepehm ong atail mwekid kan. Kasalehiong noumw serio sang nan Pwuhk Sarawi me kitail kak kamedekehla sapwellime Siohwa pepehm kan ni atail sohte kin peikiong kupwure kan. (Melkahka 78:41) Ke ele kak idek, “Dahme kahrehda ke sohte men kansensuwedihala Siohwa?” oh kawehwehda: “Sapwellimen Koht imwintihti Sehdan kose me kitail kin papah Siohwa pwehki pein atail ineng en roporop ahpw kaidehn pwehki kitail poakohng ih.” Oh kawehwehda me pwehki Sohp kasalehda lelepek​—⁠met kaperenda mohngiong en Koht oh met sapengala en Sehdan likamwo. (Sohp 1:9-​11; 27:5) Noumw serio anahne en wehwehki me ah tiahk kan pahn kak kahrehong Siohwa en nsensuwed de peren. (Lepin Padahk 27:11) Soangen iren kasukuhl wet oh kasukuhl teikan kak diarekda nan pwuhk me oaralap koasoia Learn From the Great Teacher.a

      Imwila Mwahu

      14, 15. (a) Mehnia iren kasukuhl nan pwuhken Learn From the Great Teacher me seweseier kamwekid seri kan? (b) Soangen imwila mwahu dah kan ke alehsang doadoahngki pwuhk wet?

      14 Emen pahpa kahlap nan Croatia me wadek ong pwuhken Learn From the Great Teacher ong nein nah kisin pwutak sounpar isuh men, ntingihdi me kisin pwutako ndaiong ih met: “Nohno ndaiong ie en wia mehkot, ahpw I kahng. Ahpw I tamanda irelaudo ‘Peik kin Pere Iuk’ (‘Obedience Protects You’) eri ngehi pwurala oh ndaiong ih me I pahn kin peikiong ih.” Me pid irelaud “Dahme Kahrehda Kitail en Dehr Likamw” (“Why We Should Not Lie”) ehu pwopwoud nan Florida, U.S.A., nda: “E kin kihda peidek kan me pahn kahrehiong seri kan en koasoia arail pepehm kan oh wehkada arail sapwung kan me irail sohte kak en ndahda.”

      15 Mie kilel tohtohsang 230 nan pwuhk Learn From the Great Teacher, oh mie kawehwe kan pahnangin ehu ehu kilel kan. Emen nohno me kin kalahnganki pwuhko nda met, “Pak tohto nei pwutako kin kangkakil ehu kilel oh sohte men pahkalasang. Kilel ko sohte ihte lingan en kilang, ahpw e kin kihda iren kasukuhl kan oh kin kamwekid seri kan en kin peidek. Ni ahnsou me nei pwutak kilang nan pwuhko emen kisin pwutak kilikilang kasdo nan rotorot, e ahpw idek rehi, ‘Nohno, dahme kisin pwutakis wiewia?’ ni ngihl ehu me kasalehda me e wehwehki me mie mehkot sapwung.” Pahnangin kilelo e ntingihdi: “Ihs me kak kilang soang kan koaros me kitail kin wia?”

      Kasukuhl Kesempwal ong Rahnwet

      16. Dahme kesempwal me seri kan anahne en sukuhliki rahnwet oh pwekihda?

      16 Seri kan anahne en wehwehki dahme konehng oh sohte konehng irail en doadoahngki ong arail dipwisou en kaparapar kan. Ahpw, e sohte kin ahnsou koaros mengei en koasoia met. Emen soun nting en nuhs koasoia me e keirada nan ahnsou ehu me soangen lepin lokaia kan me irail kin kahdaneki dipwisou en kaparapar kan kin mwomwen wia lokaia en loaumwohmw. Ni ah pahn padahkiong nah seri kan duwen met eh ntingihdi: “I anahne en powehdi ai namenek.” Ni mehlel ni en pahpa oh nohno kan kin song en liksang koasoia duwen nsenen pwopwoud ong neirail seri kan pwehki arail namenek, met sohte kin pere serio. Irail me kin rapahki seri kan pwe en tiahk suwedih kin kak isaneki an serio ah sohte ahneki wehwe pwung. Pwuhko Learn From the Great Teacher kin koasoia ire wet ni ahl me diren mehlel oh wahu. Ni ahmw pahn padahkiong seri kan met, e sohte pahn kihsang arail irair en mwakelekel ahpw sohte padahkiong irail met pahn kahrehong arail pahn kak luhsang irair wet.

      17. Iaduwen pwuhken Learn From the Great Teacher sewese pahpa oh nohno kan en padahkiong seri kan duwen nsenen pwopwoud?

      17 Nan irelaud 10, ni ah koasoia duwen ngehn suwed ko me kohdihdohng sampah oh nainekihda seri ko, peidek kohwong serio, “Dahme ke wehwehki duwen nsenen pwopwoud?” Pwuhko kihda pasapeng mengei ehu me pil wahun. Mwuri, nan irelaud 32 kawehwehda iaduwen seri kan kak pere irail sang irail me kin nantiong en tiahk suwedih irail. Kisin likou tohto kin kasalehda duwen kesempwal en iren kasukuhl wet. Emen nohno ntingihdi: “Wihk nekiero, ni ai wahla nei pwutako, Javan, rehn ah toahkte en serio, toahkteo idek ma se koasoiaiongehr serio duwen ahl pwung en doadoahngki ah dipwisou en kaparapar kan ah inenen pwuriamweikihla aht wiahier met doadoahngki neitail pwuhk kapwo.”

      18. Iaduwen pwuhken Learn From the Great Teacher kasalehda duwen kawahuwih mehkan me pidada uhdi wehi?

      18 Pil ehu irelaud nan pwuhko kin koasoia duwen irail mehn Ipru silimeno, Sadrak, Mihsak, oh Apedneko, me kahng poaridihong sansalo me kin weliwelian kahnimw en Papilon. (Daniel 3:1-​30) Ekei sohte kin karasaiong met duwehte kawahuwih pilaik kan nin duwen me sansalda nan pwuhken Learn From the Great Teacher. Ahpw, tehk dahme emen soun nting me ede Edward Gaffney koasoia nan ehu interview nan makisihn ehu me adaneki U.S. Catholic. E koasoia me ni ahnsou me nah serepeino ndaiong ih me e sukuhlki “ehu kapakap kapwo” ni keieun ah rahn en sukuhlo, e ndaiong serio en sohngada kapakapo. Gaffney koasoia, “Serio kihong peh ni ah mohngiongo oh nda, ‘I inoukihda ai mour ong pilaiko . . .’ ” E pousehla: “Ni ahnsowohte I wehwehkihda mehkot. Sounkadehdehn Siohwa kan me pwung. Mie mwomwen sarawi ehu kitail kin mwadang kihong seri kan nan sukuhl kan​—me kin kahrehong irail en lelepek ong arail wehi.”

      Mie Katepen Ahmw Nantiong

      19. Soangen kisakis dah pahn kohsang kasukuhlih seri kan?

      19 Mehlel, mie katepen ahmw kin kasukuhlih noumw seri kan. Emen nohno nan Kansas, U.S.A., kin mwekidki oh kakerehdi pilen mese ni ah ale ehu kisinlikou sang rehn nah pwutako. E ntingihdi: “I pehm me I pai ni ai tikida nan irair mwahu oh toupahrek. Kowe oh pahpa uhdahn konehng ale kaping.” (Lepin Padahk 31:28) Pwuhken Learn From the Great Teacher kak sewese pahpa oh nohno tohto en padahkiong neirail seri kan pwe en sewese pere sohso kesempwal wet.

      20. Dahme pahpa oh nohno kan anahne tamtaman oh iaduwen met pahn kamwekid ira?

      20 Neitail seri warohng en ale ahnsou, petehk oh kehl koaros me kitail kak kihong irail. Irail pahn pwulopwulki ahnsou mwotomwot kiste. Isaneki ahnsou mwahu koaros en mihmi rehrail oh sewese irail. Ke sohte pahn koluhkihla met. Irail pahn poakpoakeiukala. Ahnsou koaros tamataman me noumw seri kan kin wia kisakis ehu sang rehn Koht ong uhk. Ia uwen kesempwal sohso wet! (Melkahka 127:3-5) Eri, apwalih irail nin mwomwen me ke pwukoahki mwohn Koht mwomwen ahmw apwalih irail pwe ni mehlel uhdahn ahmw pwukoa met.

      [Nting tikitik me mi pahs]

      a Pwuhk wet wiawihda sang rehn Sounkadehdehn Siohwa kan. Tehk irelaud 40, “How to Make God Happy.”

Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Lokaiahn Pohnpei
  • Share
  • Me Ke Mwahuki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share