Irelaud 12
Pelianda Ngehn Saut Akan
1. Ia mwomwen mwekid en Sises ahnsou me e tuhwongada ngehn saut akan?
MWURINTE e papidaisala, Sises Krais ketilahng nan sapwtehn pwehn kapakap oh doudouloale. Iei wasao me Sehdan me Tepil kasonge ih pwehn kauwehla kosonned en Koht. Ahpw, Sises pelianda ahn Sehdan kasongosong oh ih eri sohte lohdiong nan ahn Sehdan lidip. Sises pil kin tuhwong ngehn saut teikan ni ahnsou me e kin kalohkseli nin sampah. Ahnsou kan me e kin tuhwong irail, e kin lipwoare irail oh pelian irail.—Luk 4:1-13; 8:26-34; 9:37-43.
2. Soangen peidek dah kan me kitail anahne medemedewe kanahieng?
2 Mahsen en Paipel kan me koasoia duwen tuhpene pwukat me kin wiawi uhdahn pahn kamehlelehiong kitail me ngehn saut akan uhdahn mie. Irail kin song en kaweid sapwungihala aramas akan. Ahpw, kitail kak pelianda ngehn saut pwukat. Ahpw, iawasa ngehn saut pwukat kohsang ie? Dahme kahrehda irail kin song en pitih aramas akan? Oh soangen wiepe dah kan me irail kin doadoahngki pwe irail en wiahda met? Rapahkihda pasapeng en peidek pwukat pahn kak en sewese iuk pelian ngehn saut akan.
NGEHN SAUT AKAN—IRAIL KOHSANG IA OH DAHME IRAIL KIN WIA
3. Iaduwen Sehdan me Tepil a miehla?
3 Siohwa Koht ketin wiahda tohnleng ngederenie mwohn ah ketin wiahda aramas. (Sohp 38:4, 7) Nin duwen me kawehwehdahr nan Irelaud 6 en pwuhk wet, emen tohnleng ko noarokehda aramas en uhd kaudokiong ih oh solahr kaudokiong Siohwa. Sang ni ah song en wia met, tohnleng suwed menet pelianda oh wiahda likamw me pid Sounkapikadahn mehkoaros, oh e pil padahkihong tepin liho me dene Koht me kin likamw. Ihme kahrehda, e konehng ngehn sapeiko adanekihla Sehdan (sounpelian) me iei Tepil (sounlikamw).—Senesis 3:1-5; Sohp 1:6.
4. Ia mwomwen tohnleng kei arail wiahda dihp nan mwehin Noha?
4 Mwurin mwo, tohnleng teikan eri uhpalihda Sehdan me Tepil. Ni rahn akan en ohl lelepek Noha, ekei irail oko me kesehla deuerail nanleng oh alehiong irail paliwar uduk pwehki irail en kaitarihala arail ineng en wia dipen nenek rehn lihen sampah kan. E sansal me Sehdan me kangoange tohnleng ko en wiahda elen sapeik duwehte met. Met imwikihla arail wiahla pahpa kei ohng soangen aramas tohrohr me adaneki Nephilim (irail elep ngehn oh elep aramas), oh irail aramas lemei oh kehlail. Nin doken Siohwa ah ketin wiahda Nohlik Lapalapo, E kemehla aramas suwed akan oh pil irail oko me nein tohnleng salelepek ko. Irail tohnleng suwed ko sohte iang mehla pwehki irail kapwursang paliwar uduk kan oh pwuralahng irair en ngehn. Ahpw, Koht irehdi ngehn saut pwukat sang mwoale nanleng oh ketikihong irail nan rotorot en ngehn. (Senesis 6:1-7, 17; Sud 6) Sehdan, me wia “kaun en ngehn saut akan,” oh nah tohnleng suwed akan kin mihmihte nan arail wiewiahn pelian Koht. (Luk 11:15) Ia arail pilahn?
5. Ia ahn Sehdan oh nah ngehn saut akan arail pilahn, oh dahme irail kin doadoahngki pwehn kak koledi aramas akan?
5 Ahn Sehdan oh nah ngehn saut akan pilahn suwed iei en wiahiong kapehden aramas akan en pelianda Siohwa Koht. Kahrehda, ngehn suwed pwukat kin pitipitih, kamakamasak, oh kin mwersuwedih aramas akan sangete tepin poadoapoad en aramas lelodo ahnsou wet. (Kaudiahl 12:9) Dahme wiawi nan mwehi kapw wet kin kasalehda mehlel me ngehn saut akan inenen doadoahk laud daulih dahme irail kin wia sang mahs lel met. Pwe irail en kak koledi aramas akan, ngehn saut akan kin kalap doadoahngki wunahni ni soangsoangen mwohmw tohto. Iaduwen ngehn saut akan arail kin doadoahngki wunahni, oh ia mwomwen ahmw pahn kak pere pein kowe?
IADUWEN NGEHN SAUT AKAN AHR KIN SONG EN KAWEID SAPWUNGIH UHK
6. Ia wehwehn wunahni, oh ia ekei soangen mwomwen wunahni kan me mie?
6 Ia wehwehn wunahni? Iei ni en emen ah kin ehuiong ngehn saut akan, de ngehn suwed akan, sohte lipilipil ma inenlahng irail de doadoahngki aramas en ketieni kan. Ngehn saut akan kin doadoahngki wunahni duwehte sounkoledi mahn akan arail kin doadoahngki pahn: Pahn kin kahrehdo mahn akan en lohdi. Oh pil duwehte sounkoledi mahn a kin doadoahngki soangesoangen mehn pahn pwehn pahnehdo mahn akan ohng nan lidipo, iei pil duwen ngehn saut akan kin doadoahngki soangsoangen wiepen wunahni kan pwe irail en kak koledi aramas akan. (Tehk Melkahka 119:110.) Ekei soahng pwukat kin pid kosetipw, akmanaman, kilang kilel akan ni mesenleng, wunahni, mesehl, ketieni, oh kapwour eni.
7. Ia uwen ikiparpeseng en wunahni, oh dahme e nok rekekihla nan sahpw akan me kose me irail Kristian kan?
7 “Pahn” pwukat kin doadoahk, pwe aramas akan wasa koaros nan sampah kin kamehlele wunahni. Irail me koukousoan nan kisin kousoan akan nan wel kan kin kohlahng rehn soun wunahni kan, oh irail me mih nan opis nan kahnimw kan kin pil ale sawas sang rehn irail kan me kin kilekilang mwekid en usu kan oh kawehwe. Wunahni kadirehla sahpw akan me kose me irail sapwen Kristian. Roporop kasalehda me nan wehin Amerika kelehpw tohtohsang makisihn 30 me kin ntingda ni uwen pwuhk daulih 10,000,000 kin netila oh irail kin koasoaiahte duwen wunahni. Mehn Brazil kin doadoahngkihla tala rar (million) pak 500 ohng dipwisoun wunahni kan nan ehuehu pahr. Ahpw, persent 80 en irail me kin wia wunahni iei irail akan me papidais ohng sarawi en Kadolik oh kin iang towehda mihsa. Pwehki ekei kaunen lamalam kin doadoahngki wunahni, kahrehda aramas tohto me kin kalap iang sarawi kin lemeleme me Koht kin kupwurki wunahni. Ahpw, met mehlel?
DAHME KAHREHDA PAIPEL KIN KASALEHDA ME WUNAHNI SAPWUNG
8. Dahme Pwuhk Sarawi kin mahsanihki duwen wunahni?
8 Ma mie me padahkihong uhk me dene mie soangen wunahni kei me kin ale sawas sang rehn ngehn mwahu kan, ele ke pahn pwuriamweiki en sukuhliki dahme Paipel mahsanih duwen wunahni. Siohwa kaweidki sapwellime aramas akan oh mahsanih ong irail: “Kumwail dehr kihong pein kumwail ohng soun ketieni kan, oh dehr ale kaweid sang rehn irail kan me semen en kosetipw, pwe kumwail en dehr samin kin irailla.” (Lipai 19:31; 20:6, 27, NW) Pwuhken Kaudiahl katamanki met: “irail akan me kin doadoahngki wunahni” pahn lekidekila nan “leh me lullulki kisiniei oh suwepel. Lehn kisiniei wehwehki mehla keriau [mehla soutuk].” (Kaudiahl 21:8; 22:15, NW) Soangen wiepen wunahni koaros Siohwa Koht kin ketin kalahdeki. (Deuderonomi 18:10-12) Dahme kahrehda?
9. Dahme kahrehda kitail kak ndahki me kaweid akan de rohng kan me kin kohda nan rahn pwukat kin kohsang rehn ngehn saut akan oh sohte kohsang rehn Siohwa?
9 Siohwa ketin poaronehdo ngehn mwahu kan, de tohnleng pwung kan, pwe ren kin wahdo kair rehn aramas ekei mwohn Paipel ah unsekpene. Sangehr ahnsou me Paipel unsekpenehr kohdo, Mahsen en Koht uhd kin ketikihda kaweid akan me aramas kin anahne pwe ren papah Siohwa nin duwen me E kin ketin kupwurki. (2 Timoty 3:16, 17; Ipru 1:1, 2) Koht sohte kin ketin doadoahngki sounwunahni kan, ahpw sapwellime Mahsen kelepw me E kin ketin doadoahngki pwehn kaweidih aramas akan. Eri, nan rahn pwukat, kaweid de rohng kan koaros me kin kohsang ngehn kan kin kohkihdo ngehn saut kante. Wunahni kak kahrehda ngehn saut akan en lidere aramas akan oh kak kahrehda ngehn saut tiada pohn aramas. Kahrehda, Koht ni limpoak ketin katamankin kitail en dehpa iang wie wunahni. (Deuderonomi 18:14; Kalesia 5:19-21) Oh pil, ma kitail pahn doudoulahte nan wiepen wunahni mwurin atail esehier kupwuren Siohwa, eri met wehwehki me kitail poupalihkihdahr ngehn saut akan me uhwong Koht oh kitail pahn wiahla imwintihti en Koht.—1 Samuel 15:23; 1 Kronikel 10:13, 14; Melkahka 5:4.
10. Ia wehwehn kosetipw, oh dahme kahrehda kitail en dehr iang wiahki?
10 Ehu wiepe rek en wunahni iei kosetipw—songosong en diarada duwen dahme pahn wiawi mwuhr de diarada audepen soahng rir kan ni atail pahn doadoahngki ngehn saut akan. Ekei mwomwen kosetipw iei kasawihada oh eri kawehwehda duwen mwekid en usu kan, kilang ngehn nan klas pwonopwon, kawehwe ouraman akan, kawehwehda duwen wehwehn lain ko nan peh, doadoahngki pilein kahs tohrohr me adaneki tarot cards: oh aramas kin wia soahng pwukat pwehn wehwehki dahme pahn wiawi ni ahnsou kohkohdo. Ekei kin lemeleme me kosetipw mehkot kaperen oh sohte keper, ahpw Paipel mahsanih me kosetipw oh ngehn saut akan kin ehupene. Karasepe, Wiewia 16:16-19 mahsanih “ngehn saut en kosetipw men” me wiahiong serepein emen en kin “koahiek wia kokohp.” Ahpw, ah koahiek en kokohp sohla mie ahnsou me ngehn sauto pedoisang loale. E sansal mwahu me kosetipw wia mehn pahn ieu me ngehn saut akan kin doadoahngki pwehn pahnehdo aramas akan pwehn lohdi nan arail lidip akan.
11. Dahme kahrehda songosong en koasoiong me melahr akan pahn kin wia lidip ehu?
11 Ma ke mih nan pahtou laud pwehki mehlahn tohn ahmw peneinei me ke poakpoake de kompoakepahmw me karanih iuk, ke kak mengei lohdi ong pil ehu “mehn pahn.” Soun kapwourda eni kan kak kihong uhk kair de kaweid tohrohr ehu de e kak lokaia ni ngihl ehu me duwehte ngilen aramas melahro. Menlau kanahieng! Songosong en koasoiong aramas melahr emen kak kahluwaiukalahng nan lidip ehu. Pwekihda? Pwehki aramas mehlahr akan sohte kak lokaia. Mwein ele ke taman me Mahsen en Koht mahsanih, ni sansal, me ni aramas emen ah mehla, e kin “pwuralahng pwehl; ni rahnohte ah madamadau kan sohrasang.” Me mehlahr akan “sohte kehn mehkot.” (Melkahka 146:4, NW; Eklesiasdes 9:5, 10, NW) Ni mehlel, ngehn saut akan me kin mwomwehda ngilen aramas melahr akan oh kin kehsehkin irail sounkapwourda eni kan soahng kan duwen ih me melahro. (1 Samuel 28:3-19) Kahrehda, “mehmen me kin song lokaiahiong me melahr kan” lohdiongehr lidip en ngehn saut akan oh kin uhwongadahr kupwuren Siohwa Koht.—Deuderonomi 18:11, 12; Aiseia 8:19.
PAHNEHDO OH PIL KAUWEHLA ARAMAS
12, 13. Mehn kadehde dah kan me mie me ngehn saut akan kin kaukaule kasonge oh lidere aramas akan?
12 Ni ahmw pahn peikiong kaweid en Mahsen en Koht me pid wunahni, ke kin kasalehda ahmw tateki “mehn pahn” akan en ngehn saut akan. (Tehk Melkahka 141:9, 10; Rom 12:9.) Met wehwehkihier me ngehn suwed akan solahr pahn songosong en koluhkedi? Soh! Mwurin Sehdan ah kasonge Sises pak siluh, “e kommoaldi sang ih lao lel pil ehu ahnsou mwahu tohrohr.” (Luk 4:13, NW) Ni ahlohte, ngehn saut akan sohte kin ihte pahnehdo aramas, ahpw re pil kin kauwehla irail.
13 Tamanda me kitail tehkpenehr mwowe duwen ahn Sehdan pelianda oh song en kauwehla sapwellimen Koht ladu Sohp. Tepil kahrehda mehlahn nah mahn akan oh pali laud en nah ladu kan. Sehdan pil kemehla nein Sohp seri kan. Mwurin mwo, e kalokehki Sohp soumwahu weirek ieu. Ahpw, Sohp kolokolete ah lelepek ohng Koht oh ih eri ale kapai laud. (Sohp 1:7-19; 2:7, 8; 42:12) Sangehr ahnsowo kohdo, ngehn saut akan pil kin wiahiong ekei aramas en lohtengala de pil maskunla oh re kin perenki kihong aramas akan kahpwal tohto. (Madiu 9:32, 33; 12:22; Mark 5:2-5) Rahnwet, ripoht kan kasalehda me ngehn saut akan pil kin wia tiahk en nenek rehn ekei aramas oh pil kin kasalielihala ekei. Irail pil kin kainengihada ekei en kemehla aramas teikan de pil kemehla pein irail, oh soahng pwukat wia dihp kei mwohn silangin Koht. (Deuderonomi 5:17; 1 Sohn 3:15) Ahpw, aramas kid kei nan rahnwet me mahs kin mihla pahn lidip en ngehn suwed akan kakehr saledeklahsang pahrail. Iaduwen arail kak wia met? Re kin wia met sang ni arail wia ewen kahk kesempwal kan nan arail mour.
IADUWEN KITAIL PAHN KAK PELIAN NGEHN SAUT AKAN
14. Me duwehte mehn kahlemeng mwahu en tepin Kristian kan nan Episos, iaduwen ahmw pahn kak pelianda ngehn saut akan?
14 Ia ehu ahl me ke kak pelian ngehn saut akan oh pere pein kowe oh ahmw peneinei sang arail lidip akan? Irail akan ni mwehin tepin Kristian akan nan Episos me kin wia wunahni mwohn arail pwosonla, irail wiahda ewen kahk pwung kan. Kitail wadek me “tohto nanpwungarail me kin wia manaman wahpenehr neirail pwuhk kan oh isikala mwohn mesen meteikan.” (Wiewia 19:19, NW) Mehnda ma ke sohte kin iang wia wunahni, menlau kesehla dipwisou sohte lipilipil akan me pid wunahni. Ke anahne kesehla pwuhk kan, makisihn kan, video cassette kan, kilel kan, keseng kan, koul akan oh dipwisou kan me kin pid wunahni. Oh pil, kesehla dikedik en eni kan oh dipwisoun silasil kan, oh mehkan me ke kin mware ni tepinweremw me wia mehn silasil, oh kisakis akan me ke ale sang soun wunahni kan. (Deuderonomi 7:25, 26; 1 Korint 10:21) Karasepe ieu: Ngehn saut akan kin lidere pwopwoud ehu nan Thailand ahnsou reirei. Ira eri kesehla mehkan me pid wunahni. Ia imwilahn met? Ira maiaudahsang ngehn saut akan oh mwuri ira kekeirada mwadang ni pali ngehn.
15. Pwehn pelian ngehn saut akan, ia pil ehu ahl me kesempwal kitail en wia?
15 Pwehn kak pelianda oh powehdi ngehn saut akan, pil ehu ewen kahk kesempwal iei en doadoahngki sapwellimen wahnpoaron Pohl kaweid en pwuhriong tehtehn mahwen unsek en Koht me E ketikihda. (Episos 6:11-17) Kristian akan en kakehlailihala mehn pereperail akan sang ngehn saut akan. Iaduwen arail pahn wia met? Pohl mahsanih: “Mwohn mehkoaros, alehda mehn perepe laud en pwoson, me kak pere sang uhk ahn Me Suwedo widing kan koaros.” Ni mehlel, ma atail pwoson me kehlail, eri e pil pahn kehlail atail pelian ngehn saut akan.—Madiu 17:14-20.
16. Iaduwen ahmw pahn kak kakehlailihala ahmw pwoson?
16 Iaduwen ahmw kak kakehlailihala ahmw pwoson? Sang ni ahmw pahn kaukaule onop Paipel oh kapwaiada ah kaweid akan nan ahmw mour. Kehlail en ahn emen ah pwoson kin kohsang ni ia uwen teng en ah poahsoano—me iei loalokongkihla Koht. Ke soh pwungki me loalokong mehlel me ke koledi oh kihong nan mohngiongomw ni ahnsou me ke kin sukuhliki Paipel iei me kin kakehlailihala ahmw pwoson? (Rom 10:10, 17) Kahrehda, nin doken ahmw kin doudoulahte mwowe nan ahmw sukusukuhl oh wiahkihla ahmw tiahk en kin iang towehda mihding (iang sarawi) en Sounkadehdehn Siohwa kan, eri ahmw pwoson pahn kehlailla sang mahs. (Rom 1:11, 12; Kolose 2:6, 7) Ahmw pwoson pahn wia mehn perepe kehlail ieu ohng pelian ngehn saut akan oh kasongosong kan me kin kohsang irail.—1 Sohn 5:5.
17. Ia pil ekei ahl tohrohr me kesempwal kitail en wia pwehn pelian ngehn saut akan?
17 Ia pil ehu ewen kahk me aramas emen kak wia ma e uhdahn men pelian ngehn saut akan? Kristian akan nan Episos anahne doareparail pwehki irail koukousoan nan kahnimw ieu me dirkihla pwongih ngehn saut akan. Eri, Pohl padahkihong irail: “Kapakap ahnsou koaros, nin duwen ngehno eh pahn ketin audehda kapehdamwail kan.” (Episos 6:18) Pwehki atail koukousoan nan sampah ieu me direki ngehn saut akan, iei me kahrehda kapakap ngidingid ong Koht en ketin pere kitail kin wia mehkot kesempwal pwe kitail en kak pelian ngehn saut akan. (Madiu 6:13) Sawas en pali ngehn oh kapakap akan sang rehn irail elder kan me pilipildahng nan mwomwohdiso en Kristian akan, ohng nan irair wet, kin wia mehkot me pahn wahdo sawas laud.—Seims 5:13-15.
TENGEDIHIONG AHMW PELIANDA NGEHN SAUT AKAN
18, 19. Dahme emen kak wia ma ngehn saut akan kin pwurehng lidere ih?
18 Pil mwurin ekei ahr alehiong pein irail ewen kahk kesempwal pwukat, ngehn suwed akan pil kin liderete irail. Karasepe ieu, ohl emen nan Côte d’Ivoire kin onop Paipel rehn Sounkadehdehn Siohwa kan oh ih eri kauwehla nah dipwisoun silasil akan koaros. Mwurin mwo, e tepidahr kekeirda mwadang ni pali ngehn, oh e inoukihong Siohwa eh mour oh papidaislahr. Ahpw, wihk ehu mwurin ah papidaisla, ngehn saut akan pwurehng lidere ih, oh ngilen ngehn saut akan kin ndahiong ih en kesehla eh pelien lamalam me e ahpwtehn iangala. Ma met pahn wiawihiong uhk, e kin wehwehki me sawas en Siohwa solahr mihmi rehmw? E kak kaidehn ih wehwehn met.
19 Edetehn ngehn sarawi kin ketin ieiang ohl unsek Sises Krais, e pil karonge ngilen ngehn suwedo me iei Sehdan me Tepil. Sises ketin kasalehda dahme aramas pahn wia nan soangen irair wet. E padahkihong Tepilo: “Kohwei sang ie, Sehdan!” (Madiu 4:3-10) Ni soangen ahlohte, ke pil anahne dehr rong ngihl akan sang irail ngehn saut akan. Uhwong ngehn suwed akan ni ahmw pahn kin peki sawas sang rehn Siohwa. Ei, kapakap ngihl laud oh likweriong mwaren Koht. Lepin Padahk 18:10 (NW) mahsanih: “Mwaren Siohwa iei wasahn doulik kehlail ehu, wasa me aramas pwung kan kak patohla ie oh rukula.” Ohl Kristian menet me kin mihmi Côte d’Ivoire wia met, oh ngehn saut ko sohla lidere ih.—Melkahka 124:8; 145:18.
20. Pwehn kousapahl, dahme ke kak wia pwehn pelian ngehn saut akan?
20 Siohwa kin ketin mweidohng ngehn suwed akan en momourte, ahpw E kin ketin kasalehda sapwellime roson, ni mehlel, ong sapwellime kan oh pil pwehki pein mware en kak kalohkla wasa koaros nan sampah. (Eksodus 9:16) Ma ke pahn kin karanih Koht, ke sohte anahne masak ngehn saut akan. (Nempe 23:21, 23; Seims 4:7, 8; 2 Piter 2:9) Mie irepen arail kehl. Irail ale kalokparail nan mwehin Noha, irail lekidek sang nanleng nan ahnsou kerendo ieu, oh ahnsou wet, irail awiawihier imwilahn kadeikparail. (Sud 6; Kaudiahl 12:9; 20:1-3, 7-10, 14) Ni mehlel, irail masakadahr arail pahn kasohrala ni ahnsou keren. (Seims 2:19) Kahrehda, e sohte lipilipil ma ngehn suwed akan kasonge iuk ohng soangen “mehn pahn ehu” de song en pelian uhk ki soangen ahl ehu, ke pahn kak pelianda irail. (2 Korint 2:11) Liksang soangen mwomwen wunahni koaros, oh doadoahngki kaweid en Mahsen en Koht, oh rapahki keniken rehn Siohwa. Wia met oh dehr pwand, pwe ahmw mour poahsoankihda ahmw pahn pelianda ngehn saut akan!
SONG UWEN ME KE KOLEDI
Iaduwen ngehn saut akan arail kin song en kaweid sapwungihala aramas akan?
Dahme kahrehda Pwuhk Sarawi kin kasalehda me wunahni sapwung?
Iaduwen aramas emen a pahn kak saledek sang mihmi pahn manaman en ngehn saut akan?
Dahme kahrehda ke anahne pelian ngehn saut akan?
[Kilel nan pali 110]
Ia ahmw madamadau ong wunahni ni soangen mwohmw soh lipilipil kan?