Watchtower ONLINE LIBRARY
Watchtower
ONLINE LIBRARY
Ponapean
  • PAIPEL
  • SAWASEPEN PAIPEL KAN
  • MIHTING KAN
  • Sohte Popohl Ong Sounkair Likamw Kan!
    Kahn Iroir—1997 | October 1
    • E sansal me, UN kaidehn sounkair en popohl me tohnsampah anahne.

      15. Iaduwen Papilon en mahs oh kaudek kan me tepisang reh kin sansalda me e kin kauwehla oh pil kasahliel?

      15 Ia pahn imwilahn soahng pwukat koaros? Sapwelimen Siohwa Mahsan en kokohp sohte kin kihda peikasal. Keiou, dahme mih mwohn kaudek likamw kan en sampah me kin kalap koampoakepahki UN? Irail kin wia kadaudek en tapwi ehu en kaudek en pwongih dikedik, Papilon en mahs. Ni pwung, Kaudiahl 17:5 kin kasalehda duwen irail: “Papilon Lapalap, inen lihen netiki paliwere koaros oh wiewia samin suwed koaros en sampah.” Seremaia kin kasalehda olahn minimin en kaudek mwalauhn pwukat. Me rasehng lihen netiki paliwererail, re kin pitih sounpolitic kan en sampah, oh re kin kapinga UN oh ni sapwung wiahda nanpwung ong tohn wehin politic kan. Irail me kin keiou iang pidada nan mahwen en sampah. Emen souninting kosoiahki mahwen me pid pelien lamalam nan India: “ Karl Marx kin kosoiahki pelien lamalam me e duwehte wini me adaneki opium ong aramas kan. Ahpw kosoi wet sohte kak mehlel pwehki wini wet opium kin karehong emen en saliella. Soh, pelien lamalam kin duwehte winio crack cocaine. E kin karehda wiewiahn pepei oh kin wia kehl ehu me kin kauwehla.” Souninting menet pil sapwung. Kaudek likamw kin wia soahng riau pwukat koaros, e kin kasalielihla emen oh pil kin kauwehla emen.

      16. Dahme karehda aramas kan me mongiong mehlel en ahnsouwet tangasang Papilon Lapalap? (Pil kilang Kaudiahl 18:4, 5.)

      16 Eri, dahme aramas mongiong mehlel kan anahne wia? Sapwelimen Koht sounkair Seremaia kihong kitail pasepeng: “Kumwail tangasang Papilonia! Kumwail tengen mour. . . . Met I (Siohwa) pahn dupukohng eh wiewia kan oh kaloke duwen me konehng.” Kitail kin peren pwe me rar kan kin tangasang arail sensel pahn Papilon Lapalap, minimin en kaudek likamw koaros en sampah. Komw iang kisehn irail pwukat? Eri ke kak wehwehki iaduwen Papilon Lapalap kin kamwekidada wehin sampah kan: “Papilonia rasehng dahl kohl ehu nin limei, me kin kasakawihala sampah pwon. Wehi kan nimala wain wet oh sahlielkihla.”​—Seremaia 51:6, 7.

      17. Kadeik dahieu me pahn kohieng pohn Papilon Lapalap, oh dahme pahn idawenla wiewia wet?

      17 Mwurinte met, Siohwa pahn kamwekidada tohn wehi “saliel” kan en UN en soupeiohng kaudek likamw oh pelianda, duwen me sansalda nan Kaudiahl 17:16: “Kode eisek me ke kilangehr oh mahn kamasepwehko pahn kailongkihla lih suwedo. Re pahn kihsang mehkoaros me e ahneki oh kakilisawihda. Mwuhr, re ahpw pahn kangala uduke oh kamwomwkihla kisiniei.” Met pahn wia kilel en tepidahn kahn kamakam kowahlap me sansalda nan Madiu 24:21 oh met pahn imwikihla tepidahn Armakedon, mahwen en rahn lapalap en Koht Lapalahpie. Duwehte Papilon en mahs, Papilon Lapalap pahn lelohng kadeiko me pwarada nan Seremaia 51:13, 25: “Sahpw me diren pillap oh kepwe kesemwpwal, ahpw eh ahnsou imwiseklahr, oh eh selin mour lopulahr. Papilonia, ke duwehte nahna ehu me kauwelahr sampah pwon, ahpw ngehi, Kauno (Siohwa), iei omw imwintihti. I pahn koluhkedi, oh kihdiong nanpwel, oh wiakinuhkala pehs.” Wehi mwersuwed kan me kin men mahwen pahn idawenla kaudek likamw kasorala nin doken rahn en dupuk en Siohwa pil pahn koanoairaildi.

      18. Iahd oh iaduwen Aiseia 48:22 pahn weida?

      18 Nan 1 Deselonika 5:3, e kosoiahki me suwed kan: “Ni ahnsou me aramas akan pahn nda, ‘Mehkoaros meleilei oh mwahu,’ iei ahnsouwo me apwal laud pahn mwadangete lelohng irail-e pahn mwadangete lelohng irail rasehng medek en neitik ong lih emen, oh aramas sohte pahn pitsang.” Ih irail pwukat me Aiseia kosoiahki: “Kilang! . . .Sounkair en popohl kan pahn sengiseng kowahlap.” (Aiseia 33:7, New World Translation) Mehlel, ni atail wadek nan Aiseia 48:22, “Siohwa mahsanih, ‘Sohte popohl ong me suwed kan.’” Ahpw dahme ahnsou kohkohdo kin kolokol ong sounkair mehlel kan en popohl sang rehn Koht? Artikel en mwuhr pahn kasalehda duwen met.

  • Meid Pai Sounkair Kan En Popohl Sang Rehn Koht
    Kahn Iroir—1997 | October 1
    • Meid Pai Sounkair Kan En Popohl Sang Rehn Koht

      “Re pahn lellahng Serusalem pereperen, kokoul oh ngisingiski ar peren. Re pahn kin nsenamwahu kohkohlahte, saledek poatopoat sang nsensuwed oh pahtou.”​—AISEIA 35:10.

      1. Dahme sampah uhdahn anahne?

      RAHNWET me laud sang mahs, tohnsampah anahne emen sounkair en rongamwahu. Mie anahn karuaru ong emen en padahki me mehlelo duwen Koht oh sapwelime kupwur kan, emen sounkadehde eimah me pahn kairehki me suwed kan duwen ohla me kohkohdo oh sewese me mongiong pwung kan en diarada popohl sang rehn Koht.

      2, 3. Duwen me wiawihong Israel, iaduwen Siohwa kapwaiada sapwelime inou me kileledi nan Eimwos 3:7?

      2 Ni mwein Israel, Siohwa ketin inoukihda en ketikihda soahngen sounkairo. Ni imwin senturi kaduau B.C.E., soukohp Eimwos kosoia: “Kauno (Siohwa), Wasa Lapalahpie, sohte kin ketin wia mehkot, ma e sohte kin ketin kasalehiong sapwelime ladu soukohp kan kupwure.” (Eimwos 3:7) Nan erein sounpar epwiki kan mwurin pahngoak wet, Siohwa ketin wiahda wiewia manaman tohto. Karaspe ehu, nan pahr 607 B.C.E., e panawih kehlail sapwelime aramas pilipil kan pwehki re me keptakai oh kin kakerehdi nta. E pil kaloke wehi kan limwarail me kin kouruhrki lokolok en Israel. (Seremaia, irelaud 46-49) Eri, nan pahr 539 B.C.E., luhwen mehn Israel kan pwurelahng nan sapwerail pwehn onehda sapahl tehnpaso.​—2 Kronikel 36:22, 23.

      3 Ire pwukat kin wie wiewia kapwuriamwei kei, oh me parekiong mahsan kan en Eimwos, Siohwa kin ketin kasalehda wiewia pwukat mwowe ong soukohp akan me kin papah nin duwen sounkair kan, me kin panauwihki Israel dahme pahn kohdo. Nan werengen senturi kawaluh B.C.E., e kadaredo Aiseia. Nan werengen senturi keiusuh B.C.E., e kadaredo Seremaia. Eri, kerelahng ni imwin pahro, e kadaredo Esekiel. Soukohp pwukat oh soukohp lelepek teikan wiahda kadehde mwuledek ong kupwuren Siohwa kan.

      Kasalehda Ihs Sapwelimen Koht Sounkair Kan Rahnwet

      4. Dahme kasalehda me aramas anahne sounkair en popohl?

      4 Iaduwen nan rahnpwukat? Me tohto nan sampah kin masapwehk ni arail kin kilang koasoandi en aramas ah wie susuwedla. Irail ko me kin poakohng me pwung kin nsensuwedla ni arail kin kilang mwalaun oh suwed en Kristiandom. Nin duwen me Siohwa doadoahngki Esekiel en kohpada, re “kin pahtoulahr oh milahr nan apwal pwehki soahng saut akan me wiewiawi.” (Esekiel 9:4) Ahpw, me tohto pohnsehse ia kupwuren Siohwa kan. Re anahne esehla duwen met.

      5. Iaduwen Siohwa kasalehda me pahn mie sounkair kan nan atail ahnsou?

      5 Mie aramas nan rahn pwukat me kin kalohkwei ni soh masak duwehte Aiseia, Seremaia, oh Esekiel? Sises kasalehda me pahn mie irail kan me pahn wia met. Ni ah kohpada wiewia kan en atail ahnsou, e mahsanih: “Oh Rongamwahu en Wehin Koht pahn lohkseli wasa koaros nin sampah, pwe kadehde en mie ong aranas koaros-a mwuri, imwin sampah ahpw pahn kohdo.” (Madiu 24:14) Ihs nan rahn pwukat me kin kapwaiada kokohpo, me kin wia duwehte sounkair men, oh pil wia sounkalohk en rongamwahu? Irair akan me duwepenehte nan atail ahnsou oh ahnsoun mehn Israel kan en mahs pahn sewese kitail en sapengala peideko.

      6. (a) Kasalehda dahme wiawihong “Israel en Koht” erein mahwen keiou en sampah. (b) Iaduwen Esekiel 11:17 pweida ong Israel en mahs?

      6 Erein ahnsou apwal akan en Mahwen Keiou en Sampah, sapwelimen Siohwa aramas akan en rahn pwukat, luhwen “Israel en Koht” me keidi kan, seldi duwehte Israel nan Papilon. (Kalesia 6:16) Re lelohng lokolok en kalipilipla nan Papilon Lapalap, minimin en kaudek likamw koaros, me Kristiandom kin keiou indand loale oh keiou pwukoahki ah wiewia kan. Mendahki met, mahsan en Siohwa ong Esekiel kasalehda me e sohte likidmeliehla irail. E mahsanih: “I pahn kapwureiraildo sang nan sahpw akan me I kamwarakiraillahng ie, oh kapwuredohng irail wehin Israel.” (Esekiel 11:17) Pwehn kak kapwaiada inouwo ong Israel en mahs, Siohwa kapwarehda mehn Persiao Sairus, me kalowehdi kaunda manaman en Papilon oh ritingada ahl ong luhwen mehn Israel kei en pwurelahng sapwarail. Ahpw iaduwen nan rahn pwukat?

      7. Wiewia dahieu nan 1919 kasalehda me Sises peliandaiehr Papailon Lapalap? Kawehwehda.

      7 Nan tepin sentuir wet, mie mehn kadehde kehlail me emen Sairus Lapalap kin wie doadoahk. Ihs menet? Sohte emen likin Sises Krais, me nanwarkilahr nan Wehin nanleng sangete nan pahr 1914. Nanmwarki Lapalap menet kin kasalehong rie me keidi kan pohn sampah kupwuramwahu ni ahnsou me, nan 1919, Kristian keidi kan saledek sang sensel ni pali ngehn oh pwurelahng nan “sapwarail,” sapwarail ni pali ngehn. (Aiseia 66:8; Kaudiahl 18:4) Ihme karehda Esekiel 11:17 kin pweida nan rahn pwukat. Mahs pwupwudi en Papilon kin ritingada ahl ong mehn Israel kan en pwurelahng sapwarail. Nan ahnsou pwukat kapwurpwurdo en Israel en Koht kin wia mehn kadehde me Papilon Lapalap pwupwudiehr sang ni limen Sairus Lapalap. Tohnleng kariemen en Kaudiahl irelaud 14 pakairki pwupwudi wet, ni ah werki: “Kahnimw aklapalap en Papilono pwupwudier! En Ppilon eh tiahk samin kan kasaminelahr wehi koaros en sampah, e rasehng wain kehlail, me e kasakawihkinirailla!” (Kaudiahl 14:8) Ia uwen wekdekla suwed ong Papilon Lapalap, keiou ong Kristiandom! Oh ia uwen e wia kapai ehu ong Kristian mehlel kan!

      8. Iaduwen pwuken Esekiel kasalehda peren en sapwelimen Koht aramas akan mwurin arail saledekla nan 1919?

      8 Nan Esekiel 11:18-20, kitail wadek duwen paiamwahu en sapwelimen Koht aramas kan me soukohpo kasalehda. Tepin pweidahn sapwelime mahsan kin wehwehki kamwakeldahn Israel ni mwein Esra oh Nehmaia. Pweida me wiawi nan rahn pwukat kin wehwehki soahngohte. Kitail kilang iaduwen met. Siohwa mahsanih: “Ni ar pahn pwuredo, re pahn kesehla ar wiewia samin, oh dikedik en eni saut kan me re pahn diar.” Duwen me kokohpo kasalehda, tepiada nan 1919, Siohwa kamwakelehda sapwelime aramas kan oh kalehleirailda pwe ren papah ih. Re tepiada kihsang nan arail wasa kan ni pali ngehn wiewia kan oh padahk kan en kaudek en Papilon me kin kasamineirailla mwohn silangih.

      9. Kapai kaselel dahkei Siohwa ketikihong sapwelime aramas kan, tepida sang nan 1919?

      9 Eri, nin duwen me iretikitik 19 kasalehda, Siohwa pousehla oh mahsanih: “I pahn ketikihong irail mohngiong kapw oh lamalam kapw. I pahn ketikihsang ar mohngiong keptakai kan oh ketikihong irail mohngiong peik.” Me parekiong mahsan pwukat, nan 1919, Siohwa ketin kaminiminpene sapwelime ladu keiedi kan, oh ketikihong irail “mohngiong tehieu,” me wehwehki me ren kak miniminpene papah ih duwehte “pwopwe ong pwopwe.” (Sepanaia 3:9) Pil ehu, Siohwa ketikihong sapwelime aramas kan ngehn sarawi pwehn kakehle irail nan doadoahk en kalohk oh en kekeirada rehrail wah mwahu kan me kileledi nan Kalesia 5:22, 23. Siohwa sohte ketikihong irail mohngiong me sohte kak mwekid, oh keptakai, ahpw e ketikihong irail mohngiong me materek, oh peik, mohngiong me kak peikiong kupwure.

      10. Dahme karehda Siohwa kapaiahki sapwelime aramas kapwurpwurdo kan sangete nan 1919 kohdo?

      10 Dahme karehda e wiahki met? Pein Siohwa kawehwehda met. Kitail wadek nan Esekiel 11:20: “Eri, re ahpw pahn kapwaiada ei kosonned kan oh peikiong ni loalopwoat ei mahsen koaros. Re pahn wiahla nei aramas oh I pahn wiahla ar Koht.” Israel en Koht kin sukuhlki en peiking kosonned en Siohwa ahpw kaidehn pein arail lamalam me re kin idawenla. Re kin sukuhlki en wia kupwuren Koht ni arail sohte kin masak aramas. Ihme karehda, re weksang Kristian likamw kan en Kristiandom. Re wia sapwelimen Siohwa aramas. Nin duwen met, Siohwa onopadahngehr en doadoahngkin irail nin duwen sapwelime sounkair kan, sapwelime “ladu lelepek oh loaloakong.”​—Madiu 24:45-47.

      Paiamwahu en Sapwelimen Koht Sounkair kan

      11. Iaduwen pwuken Aiseia kin kasalehda peren en sapwelimen Siohwa aramas kan?

      11 Komw kak medewehla arail peren ni arail esehda ia uwen pai en pwukoa me re paikihda? Nin duwen pwihn ehu, re kin pwurehng kapwurehiong mahsan en Aiseia 61:10 “Serusalem kin ngisingiski oh pereperenki soahng kan me Kauno (Siohwa) ketin wiahiongehr.” Inoun Aiseia 35:10 kin pweida rehrail: “Re pahn lellahng Serusalem pereperen, kokoul oh ngisingiski ar peren. Re pahn kin nsenamwahu kohkohlahte, saledek poatopoat sang nsensuwed oh pahtou.” Met iei soahngen peren me sapwelimen Siohwa sounkair kan en popohl kin paikihda nan 1919 ni arail kin kohwei pwehn kalohkiseli rongamwahu ong tohnsampah koaros. Sang ahnsouwo lau lel atail ahnsou, re sohte kin uhdisang wiahda doadoahk wet, oh arail peren kin wie lalaudla. Nan ah Kapahrek pohn Dohlo, Sises mahsanih: “Meid pai me kin wia doadoahk en kamwahu nanpwungen aramas akan; pwe Koht pahn ketin wihkinirailla uhdahn sapwelime!” (Madiu 5:9, footnote) Mehlel en mahsan ko kin wiawihong luhwen me keidi kan “sapwelimen Koht seri kan” sangete nan 1919 lau lel nan rahnwet.

      12, 13. (a) Ihs me kin iangala Israel en Koht papah Siohwa, oh dahme pein irail kin kapwaiada? (b) Peren laud dahieu me wiawihong sapwelimen Siohwa ladu keidi kan?

      12 Nan pahr kan me dower powe, nempehn Israel en Koht tohtohla lau lel nan pahr 1930 kan ni ahnsou me kihkihpenen luhwen me keidi kan kereniongehr imwisekla. Pwehki sounkalohk en rongamwahuwo tohtohla eri met ihdi? Soh. Pokon kalaimwun en Kristian kan me ahneki koapworopwor en mour pohn sampah sansaldaier, oh irail pwukat kin iang riarail me keidi kan nan doadoahk en kalohk. Wahnpoaron Sohn kilangada pokon kalaimwun wet nan kasansal ehu, oh kitail en tehk mwomwen e kosoia duwen irail: “Ihme re mihmihki mwohn mwoalen Koht oh kin papah ni rahn nipwong nan tehnpese.” (Kaudiahl 7:15) Ehi, pokon kalaimwun kin soupisengkihla arail papah Koht. Pwehki met, ni ahnsou me nempehn me keidi kan tepida malaulaula, mwurinte 1935, iengerail me lelepek pwukat kin wohnlahte mwowe wia kalohk ni ahl ehu me uhdahn kekeirada.

      13 Ni ahl wet Aiseia 60:3, 4 kin pweida: “Wehi kan pahn men iangada paieki omw marain, oh nanmwarki kan pahn men iangada paieki lingan kapw en omw mour. Kilengseli oh kilang dahme wiewiawi: noumw aramas akan pokonpenehr pwe re en pwarodohng rehmw! Noumw pwutak kan phn kohdo sang nan sahpw doh kan; oh noumw serepein kan pahn pelikilik kohdo rasehng seri kei.” Peren me wiewia pwukat kin karehiong Israel en Koht kin sansalda lingan nan Aiseia 60:5, wasao kitail wadek: “Ni omw pahn udiahl irair wet, ke pahn perenkihda kowahlap; oh kapehdomw pahn mwekidkihda omw peren. Kepwe kesemwpwal en wehin liki kan pahn wisikdohng rehmw, ar dipwisoun kapai kan pahn kotehdo madau kan pwe en pwilidi rehmw.”

      Pwihn en Siohwa kin Mwekimwekidwei Mwowe

      14. (a) Kasansal dahieu en mehkan nanleng me Esekiel kilangada, oh kehkehlik dahieu me kohieng ih? (b) Dahme sapwelimen Siohwa aramas kan en rahn pwukat wehwehkihda, oh pwukoa dahieu re pehm me re ahneki?

      14 Nan pahr 613 B.C.E., Esekiel kilangada nan kasansal ehu sapwelimen Siohwa pwihn en nanleng me rasehng kuruma ehu me kin mwekimwekidwei mwowe. (Esekiel 1:4-28) Mwurin met, Siohwa padahkihong: “Kowe,

Pwuhk kan en lokaiahn Pohnpei (1987-2025)
Log Out
Log In
  • Ponapean
  • Share
  • Me Ke Mwahuki
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Log In
Share