Irelaud Eisek Ehu
Kolokol Popohl nan Omw Peneinei
1. Dahme kin kahrehda saminimin nan peneinei kan?
MEID pai irail kan me arail peneinei kin limpoakpene, nsenohki emenemen oh ahneki popohl. Mwein omw peneinei wia soangen peneinei wet. E kansensuwed pwehki peneinei tohto sohte wia soangen peneinei wet oh re kin saminimin pwehki kahrepe kei. Dahme kin kahrehda saminimin nan peneinei? Nan irelaud wet, kitail pahn koasoiapene kahrepe siluh. Nan ekei peneinei, arail pelien lamalam wekpeseng, a ekei peneinei, seri kan sohte pahpahki de nohnohki pahpa de nohno tehmen. Oh pil ekei peneinei, kahpwal en apwalih peneinei de ar kin men kepwehpwehla me kin kahrehda saminimin nanpwungarail. Mendahki irair ehu eh kin kahrehda saminimin nan ehu peneinei, ele e sohte pahn kahrehda saminimin nan ehu peneinei tohrohr. Dahme kahrehda mie wekpeseng?
2. Ia wasa ekei aramas kin rapahki kaweid ong arail mouren peneinei, ahpw mehnia me pahn keieu mwahu?
2 Ehu kahrepe iei madamadau. Ma ke kin nantihong wehwehkihla ahn emen madamadau, ke pahn esehla ia duwen omw pahn kin sewese peneinei en miniminpene. Pil ehu kahrepe iei wasa me ke kin ale kaweid. Aramas tohto kin ale kaweid sang iengerail tohndoadoahk kan, mehn mparail kan, prokram nan redio de aramas teikan. Ahpw ekei aramas kin diarada dahme Mahsen en Koht kin mahsanihki irair me re mi loale oh re kin tepida doadoahngki dahme re sukuhlki. Ia duwen met eh kak sewese peneinei en kolokol popohl?—2 Timoty 3:16, 17.
MA OHL PWOPWOUD IANG EHU PELIEN LAMALAM
3. (a) Dahme Paipel kaweidki me pid pwoudiki emen me eh pelien lamalam weksang atail? (b) Ia ekei kaweid me emen kak doadoahngki ma eh pwoudo sohte iang eh pelien lamalam?
3 Paipel kin kalekehki kitail en pwoudiki emen me eh pelien lamalam weksang atail. (Deuderonomi 7:3, 4; 1 Korint 7:39) Ahpw mwein ke esehla padahk mehlel en Paipel mwurin omw pwopwoudida oh omw pwoudo sohte iang uhk. Eri dahme ke pahn wia? Inou en pwopwoud kin manamante. (1 Korint 7:10) Paipel kin kasalehda me pwopwoud en kin poatopoat oh e kin kangoange pwopwoud kan ren nantihong kamwahwihala ar kahpwal kan ahpw dehr tangasang. (Episos 5:28-31; Taitus 2:4, 5) Ahpw ia duwen ma omw pwoud uhdahn uhwong omw kin kapwaiada padahk en Paipel? Mwein e pahn song en kauhdihsang omw kin towehda mihting kan, de mwein e kin nda me e sohte men ken kalohk ihmw lel ihmw oh koasoakoasoia duwen omw pelien lamalam. Eri, dahme ke pahn wia?
4. Ia duwen lih pwopwoud men eh kak kasalehda me e wehwehki eh pwoud me sohte iang eh pelien lamalam?
4 Idek rehmw, ‘Dahme ei pwoud wiahki soangen madamadau wet?’ (Lepin Padahk 16:20, 23) Ma e sohte uhdahn wehwehki dahme ke kin wia, e pahn pwunodkin uhk. De mwein eh peneinei kin kapwunodehki omw solahr iang irail wia tiahk kei me re kin kesempwalki. Emen ohl pwopwoud nda: “Ma I kin kelehpwla nan imwato, I kin pehm me sohte me nsenohkin ie.” Ohl menet medewe me pelien lamalam kin kihsang eh pwoudo. Ahpw pwehki eh aklapalap, e kahng kasalehda me e loaleid. Mwein ke anahne kamehlelehiong omw pwoud me omw poakohng Siohwa sohte wehwehki me omw limpoak ong ih tikitikla sang mahs. Nantihong wiahda ahnsou ken mihmi reh.
5. Soangen madamadau toupahrek dah me lih pwopwoud men anahne ahneki ma eh pwoud sohte iang eh pelien lamalam?
5 Ahpw ma ke men apwalihala irair wet ni erpit, ke anahne medemedewe mehkot me kesempwal sang met. Mahsen en Koht kin kangoange lih pwopwoud kan: “Kumwail lih pwopwoud kan, kumwail pein uhpah amwail pwoud kan, duwehte amwail kin uhpah Kaun-o.” (Episos 5:22) Ireo kaweidkin irail en dehr ahneki madamadau en uhtohr. Ni eh koasoia “duwehte amwail kin uhpah Kaun-o,” met kasalehda me ni lih emen eh kin uhpahiong eh pwoudo, e pil anahne medewe uhpahiong Kauno. E anahne wia met ni toupahrek.
6. Kaweid dahkei lih pwopwoud Kristian men anahne tamataman?
6 Ong Kristian emen, towehda mihting oh padahkihong meteikan dahme e kamehlele nan Paipel iei soahng kesempwal kei nan kaudok mehlel. En dehr mwamwahliki kapwaiada mepwukat. (Rom 10:9, 10, 14; Ipru 10:24, 25) Eri, dahme ke pahn wia ma aramas emen ndaiong uhk ken dehr peikiong dahme Koht ketin koasoanehdi kitail en wia? Sapwellimen Sises wahnpoaron kan koasoia: “Se uhdahn pahn peikiong Koht, a kaidehn aramas.” (Wiewia 5:29) Arail mehn kahlemeng kak doadoahk nan irair tohto. Ia duwe, omw limpoak ong Siohwa kin kamwakid uhk ken poadidiong ih? Omw poakohng oh wauneki omw pwoud kin kahrehiong uhk ken nantihong kaudokiong Siohwa ni ahl ehu me sohte pahn kalingeringerihada omw pwoud?—Madiu 4:10; 1 Sohn 5:3.
7. Dahme lih pwopwoud Kristian men anahne koasoanehdi teng en wia?
7 Sises ketin kasalehda me met sohte kak wiawi ahnsou koaros. E mahsanih me pwehki uhwong pahn wiawihong kaudok mehlel, met pahn kahrehiong tohnpeneinei me iang padahk mehlel ren pehm me re tohrohrasang arail peneinei rasehng kedlahs eh pelepeseng ehupenehn peneinei. (Madiu 10:34-36) Lihen Sapan men lelohng kahpwal wet. Eh pwoud kin uhwong ih erein sounpar 11. E kin wiakauwe oh kalapw loakehdi imwarao pwe en dehr pedolong. Ahpw liho sohte kin uhdi. Kompoakepah ko nan mwomwohdiso kin sewese ih. E kin kapakap ahnsou koaros oh ale kangoang sang 1 Piter 2:20. Lih Kristian menet kin kamehlele me ma e tengediong eh pwoson, ehu rahn eh pwoud pahn iang ih papah Siohwa. Oh ih me ohlo wia.
8, 9. Dahme lih pwopwoud men anahne wia pwe eh pwoud en dehr kaulim?
8 Mie soahng tohto me ke kak wia pwe ken kamwakid madamadau en omw pwoud. Karasepe, ma omw pwoud kin uhwong omw pelien lamalam, ke dehr kin kahrehiong en kaulimki soahng teikan. Wiahiong imwomwa en kin mwakelekel. Wiahda ken kin mwomw mwahu. Ken kin kasalehiong ih limpoak oh kalahngan. Utung ih ahpw dehr kauwe. Kasalehda me ke kin likih ih nin duwen moangen peneinei. Dehr dupuk mehnda ma ke pehm me e kin wiahiong uhk me suwed. (1 Piter 2:21, 23) Tamataman me aramas koaros sohte unsek oh ma kumwa akamai, ken aktikitikla oh tiengla mwowe peki mahk.—Episos 4:26.
9 Ke dehr kahrehiong omw pwoud en kin pwand en mwenge pwehki omw kin iang towehda mihting kan. Mwein ke pahn pil koasoanehdi ahnsoun kalohk ni ahnsou me omw pwoud sohte pahn mi ni imwomwa. E konehng lih Kristian men en dehr padahk ong eh pwoud ma eh pwoud sohte mwahuki. Ahpw en idawehn ahn wahnpoaron Piter kaweid: “Kumwail lih pwopwoud kan, kumwail peikiong amwail pwoud kan, pwe ma ekei irail sohte pwoson mahsen en Koht, re en alehkihla pwoson amwail mouren wiewia mwahu. Kumwail sohte anahne kapahrekiong irail, pwe re pahn pein kilang amwail mour mwakelekel oh duwen amwail wauneki Koht.” (1 Piter 3:1, 2) Lih pwopwoud Kristian kan en kin nantihong kasalehda wahn sapwellimen Koht manaman.—Kalesia 5:22, 23.
MA LIH PWOPWOUD KAIDEHN KRISTIAN
10. Dahme ohl pwopwoud men anahne wia ma eh pwoudo kaidehn Kristian men?
10 Ia duwen ma ohl pwopwoudo Kristian men a liho soh? Paipel kihda kaweid ong soangen irair wet. E mahsanih: “Ma ohl . . . men pwoudkidahr lih emen me sohte eh pwoson, liho ahpw inoukihda me e pahn werekiong ohlo erein eh mour, ohlo sohte pahn mweisang liho.” (1 Korint 7:12) E pil kin padahkihong ohl pwopwoud kan: “Kumwail en poakohng amwail pwoud kan.”—Kolose 3:19.
11. Ia duwen ohl pwopwoud men eh kak kasalehda erpit oh wia moangen eh pwoud ni kamantik ma liho kaidehn Kristian men?
11 Ma ke pwoudiki lih emen me eh pelien lamalam weksang ahmw, ke uhdahn anahne wauneki omw pwoud oh nsenohki eh pepehm. Nin duwen aramas laud men, e ahneki saledek en wia dahme eh pelien lamalamo kin wia mehnda ma ke sapwungki. Ke dehr kasik me e pahn kesehla eh pelien lamalam me e kin ieiang ahnsou reirei oh pwungkihla mehkot kapw ni omw tepin koasoiaiong dahme ke kamehlele. Nantihong sewese omw pwoud ni kanengamah pwe en kin medewe dahme Paipel mahsanih, ahpw ke dehr ndaiong me tiahk kan me pid eh pelien lamalam me ih oh eh peneinei kin kesempwalki ahnsou werei me sapwung. Mwein e pahn pehm me ke sohte kin nsenohki ih ma ke kin doadoahngki ahnsou laud ong doadoahk en mwomwohdiso. Mwein e pahn kin uhwong omw kin nannanti papah Siohwa, ahpw dahme e uhdahn medewe iei: “I men ken mihmi rehi!” Kin kanengamah. Ma ke kin kasalehda me ke kin nsenohki oh poakohng ih, mwein ehu rahn e pahn iangala kaudok mehlel.—Kolose 3:12-14; 1 Piter 3:8, 9.
KAIAHNE SERI KAN
12. Ma ahn ohl oh lih pwopwoud pelien lamalam wekpeseng, ia duwen ire mehlel en Paipel eh kak sewese ira en kaiahne neira seri kan?
12 Nan peneinei me arail pelien lamalam wekpeseng, e sohte kin mengei en padahkihong seri kan duwen pelien lamalam. Ia duwen ire mehlel en Paipel eh kak sawas? Paipel kin kasalehda me pahpa men me kin keieu pwukoahki padahki seri kan, ahpw nohno men pil iang pwukoahki met. (Lepin Padahk 1:8; pil kilang Senesis 18:19; Deuderonomi 11:18, 19) Mehnda ma ohlo sohte kin pwungki me Krais iei tapwi, ohlo kin wiahte moangen peneinei.
13, 14. Ma ohl pwopwoud men keinapwih eh pwoud en dehr wahla neira seri kan ni mihting oh onop Paipel rehrail, dahme liho kak wia?
13 Ekei pahpa me sohte iang padahk mehlel sohte kin uhwong eh pwoudo ma liho kin padahkihong seri kan soahng kan me pid pelien lamalam. Ahpw ekei ohl kin uhwong. Ia duwen ma omw pwoud sohte kin mweidohng uhk ken wahla noumwa seri ko ren iang mihting oh e kin keinapwih ken onop Paipel rehrail nan imwomwailo? Ke anahne toupahrek ni omw kin kapwaiada omw pwukoa ong Siohwa Koht, omw pwoud oh noumw seri kan. Ia duwen omw kak wia met?
14 Ke uhdahn pahn kin kapakapki duwen met. (Pilipai 4:6, 7; 1 Sohn 5:14) Ahpw kowe me pahn pilada dahme ke pahn wia. Ma ke kamantik oh kasalehiong omw pwoud ni sansal me ke sohte uhwong eh manaman, eh uhwong uhk ele pahn tikitikla. Mehnda ma omw pwoudo keinapwih iuk ken wahla seri kan ni mihting de onop Paipel rehrail, ke pil kakete kasukuhlih irail. Sang ni omw kin koasoiong irail ehuehu rahn oh omw kahlemeng mwahu, song ken pwurepwurehng padahkihong irail pwe ren poakohng Siohwa, pwoson sapwellime Mahsen, wauneki pahpa nohno, nsenohki meteikan oh kesempwalki wia doadoahk mwahu. Ehu rahn, ahn seri ko pahpa pahn pohnese imwila mwahu oh katapan en omw nannanti.—Lepin Padahk 23:24.
15. Ia pwukoahn pahpa men me iang padahk mehlel ong nah seri kan?
15 Ma kowe ohl pwopwoud men me iang padahk mehlel ahpw omw pwoud soh, eri ke anahne pwukoahki kakairada noumwa seri kan “ni kaiahn oh madamadau en Siohwa.” (Episos 6:4, NW) Ni omw kin wia met, ke anahne kadek ong omw pwoud, poakohng oh nsenohki ih.
MA OMW PELIEN LAMALAM WEKSANG AHN OMW PAHPA NOHNO
16, 17. Mehnia kaweid en Paipel me seri kan anahne tamataman ma re iangala ehu pelien lamalam me weksang ahn arail pahpa nohno?
16 Rahnpwukat, seri kan kin kalapw iangala ehu pelien lamalam me weksang ahn arail pahpa nohno. Ke pil iang wia met? Ma ei, eri mie kaweid en Paipel ong uhk.
17 Paipel mahsanih: “Peikiong samamwail oh inamwail kan, pwe ih me pwung. ‘Kahkahki semomw oh inomw.’” (Episos 6:1, 2) Met kin pid wauneki mehlel pahpa nohno. Peikiong pahpa nohno kin kesempwal, ahpw ke dehr pohnsehsehla Koht mehlel. Ni ahnsou me seri men laudla oh kakehr wiahda pein eh pilipil, eh pwukoahki eh wiewia kan pahn pil laudla. Met kin mehlel kaidehn ongete kosonned en sahpw, ahpw e kin keieu mehlel ong sapwellimen Koht kosonned kan. Paipel mahsanih: “Emenemen kitail uhdahn pahn wehkohng Koht duwen pein ih.”—Rom 14:12.
18, 19. Ma seri kan ahneki pelien lamalam me weksang ahn arail pahpa nohno, ia duwen arail pahn kak sewese arail pahpa nohno en wehwehki dahme re kin kamehlele?
18 Ma dahme ke kamehlele kahrehda ken wiahda wekidekla kan nan omw mour, song ken wehwehkihla madamadau en omw pahpa nohno. Ma ke kin kasalehda wahu, peik oh pwerisekiong wia dahme ira peki rehmw laudsang mahs pwehki omw kin sukuhlki oh kapwaiada padahk en Paipel, re pahn perenkihda. Ahpw ma dahme ke kin kamehlele met pil kin kahrehda ken soikala lamalam oh tiahk kan me ira kin kesempwalki, mwein ira pahn pehm me ke mwamwahliki soahng pwukat me ira kin men ken pil iang kesempwalki. Mwein ira pil pahn perki dahme pahn kak wiawihong uhk pwehki tohn omw wasao sohte kin pwungki dahme ke kin wia. De ira perki pwe e de wekidala omw madamadau ong dahme ira medewe me kak sewese iuk ken paiamwahula. Aklapalap pil kak wia mehn kerempwa ehu. Mwein ira pahn medewe me ke kin nda me kowe me pwung a ira me sapwung.
19 Eri wiahda koasoandi ni ahnsou mwadang pwe omw pahpa oh nohno en tuhwong ekei elder de Sounkadehde koahiek teikan nan mwomwohdiso. Kangoange ira en kohla nan Wasahn Kaudok en Sounkadehdehn Siohwa kan pwe ira en pein rong dahme re kin koasoia oh kilang soangen aramas dahkei Sounkadehdehn Siohwa kan. Ehu rahn madamadau en omw pahpa nohno ele pahn kak meleileidi. Mehnda ma ira ngihtehtehkihte ara uhwong uhk, kauwehla noumw sawasepen Paipel kan oh keinapwihiuk sang mihting kan, e pahn miehte ahnsoun omw wadawad ekis wasa tohrohr, koasoiong iengomw Kristian kan oh kalohk ahnsou sohte lipilipil. Ke pil kak kapakap ong Siohwa. Ekei me pwulopwul kan pil anahne awih lao re laudla oh kousoanla ehu wasa tohrohr mwohn arail pahn kak kalaudehla dahme re men wia. Tamataman ken “kahkahki semomw oh inomw,” mendahki irair me ke mi loale. Wia dahme ke kak pwe popohl en mie nan peneinei. (Rom 12:17, 18) Me keieu kesempwal, ahneki popohl rehn Koht.
KAHPWAL EN WIA PAHPA DE NOHNOHN NEIN OMW PWOUDO SERI
20. Soangen pepehm dah me seri kan kak ahneki ma pahpa de nohno kaidehn uhdahn arail pahpa de nohno?
20 Kahpwal me keieu laud nan peneinei tohto iei me seri kan sohte pahpahki de nohnohki pahpa de nohno tehmen, ahpw kaidehn pelien lamalam. Rahnpwukat, tohto peneinei me pahpa nohno koaros de emen rehra naineki seri me kohsang ara pwopwoud mahs. Nan soangen peneinei wet, seri kan kakete peirin oh lingeringer de mwein re pahn peikasalki ihs me re pahn wauneki. Ihme kahrehda mwein re kakete mwamwahliki me kaidehn uhdahn arail pahpa de nohno eh kin nantihong wia pahpa de nohno mwahu. Dahme kak sewese soangen peneinei wet en pweida?
21. Dahme kahrehda pahpa de nohno me mi nan soangen peneinei me seri kan kaidehn uhdahn neira anahne doadoahngki kaweid en Paipel?
21 Kaweid en Paipel me kin sewese peneinei teikan ren pweida pil kak sewese soangen peneinei wet. Mwamwahliki soangen kaweid pwukat ele pahn mwomwen mwahu ong ahnsou kis, ahpw e pahn wahdo kahpwal mwuhr. (Melkahka 127:1; Lepin Padahk 29:15) Kakairada erpit pwe ken kak doadoahngki kaweid en Paipel me pahn sewese iuk ahnsou wet oh pil ahnsou kohkohdo. Pil kakairada koahiek en madamadau pwe ken kak wehwehki dahme kahrehda tohnpeneinei teikan kin nda de wia soahng kan. Ke pil anahne esehla arail pepehm de madamadau.—Lepin Padahk 16:21; 24:3; 1 Piter 3:8.
22. Dahme kahrehda e kin apwal ong seri kan ren ehuiong ahn arail pahpa de nohno pwoud?
22 Ma kowe me pahpa de nohno, mwein ke pahn tamanda me ahnsou me ke wia kompoakepahn peneineio, seri ko kin perenkin uhk. Ahpw ahnsou me ke pwoudikihda arail pahpa de nohno, arail madamadau oh pepehm wekila. Ni seri ko ar kin tamanda me uhdahn arail pahpa de nohno sohla mi rehrail, mwein re kin peikasalki ihs me re pahn wauneki oh kin pehm me ke men irail en sohla poakepoake arail pahpa de nohno. Ekei pak, mwein re pahn kakete ndaiong uhk me kaidehn arail pahpa de nohno kowe. Lokaia pwukat me kamedek. Ahpw, “kanengamahiong omw lingeringer.” (Eklesiasdes 7:9) Ke anahne wehwehki mwahu oh pil nsenohki arail pepehm oh madamadau pwe ken kak sewese irail.
23. Ia duwen peneu eh kak wiawi nan peneinei me mie seri sang pwopwoud en mwowe?
23 E kin kesempwal en ahneki soangen irair pwukat ni ahnsou me emen kin kihda peneu. Kaukaule kihda peneu kin kesempwal. (Lepin Padahk 6:20; 13:1) Pwehki seri kan sohte duwepenehte, mwein kaweid kan pahn pil wekpeseng. Ekei me pwoudikihda ohl de lih me naineki seri kin diar me e mwahu en mweidohng uhdahn ahn serio pahpa de nohno en kihda kaweid nin tapio. Ahpw e kesempwal ira koaros en pwungkipene oh utung kaweido, ahpw emenemen ira en dehr uhpalihte pein nah seri. (Lepin Padahk 24:23) Peik kin kesempwal ahpw ira anahne tamataman me seri kan pil sohte unsek. Dehr nohn nsensuwedkihla dahme re kin nda de wia. Kihda peneu ni limpoak.—Kolose 3:21.
24. Dahme kak irehdi kahpwal me pid tiahk nanpwungen tohnpeneinei kan?
24 Ahn peneinei kin koasoipene kak irehdi kahpwal kan. Met kin kak sewese peneinei en medemedewehte soahng kan me keieu kesempwal. (Pil kilang Pilipai 1:9-11.) E pil kin kak sewese emenemen en kilang ia duwen eh kak sewese peneinei ren lel arail mehn akadei kan. Patehng met, arail kin koasoipene ni mehlel kak irehdi kahpwal kan me pid tiahk. Serepein kan anahne wehwehki duwen arail likou de mwekid mwohn ahn arail nohno pwoudo oh pwutak kan me kaidehn uhdahn riarail. Pwutak kan anahne kaweid ong arail pahn kin ehuong ahn arail pahpa pwoudo oh pil serepein kan me kaidehn uhdahn riarail.—1 Deselonika 4:3-8.
25. Soangen irair kaselel dah kan me kak sewese peneinei en kin kolokol popohl?
25 Ke anahne kanengamah pwe ken kak powehdi kahpwal me kohsang wia pahpa de nohno ong seri kan me kaidehn uhdahn noumw. Ahnsou kin anahn pwe ken kak wiahda nanpwungmwahu rehrail. E kin apwal en kamwakid seri me kaidehn noumw en poakohng oh waunekin uhk. Ahpw e kak wiawi. Pwe popohl en mi nan peneinei, ke anahne ahneki erpit, wehwehki mwahu ire kan oh ineng en kaperenda Siohwa. (Lepin Padahk 16:20; 24:3) Irair kaselel pwukat pil kak sewese iuk ken powehdi soahng teikan.
MEN KEPWEHPWEHLA KIN WIAHDA SAMINIMIN NAN PENEINEI?
26. Ia duwen kahpwal oh madamadau en men ahneki dipwisou eh kin katohrepeseng peneinei?
26 Kahpwal oh madamadau en men ahneki dipwisou kak wiahda saminimin nan peneinei ni ahl tohto. Me kansensuwed pwe ekei peneinei kin mwerpeseng pwehki akamai en mwohni oh men ekis de uhdahn kepwehpwehla. Liaktohrohr kak pwarada ma ohlo oh liho koaros kin doadoahk en mwohni oh tepida ahneki madamadau en “nei mwohni, noumw mwohni.” Mehnda ma pil sohte akamai, ahpw ma ira koaros kin doadoahk, ira kin diarada me sohla ara ahnsou en kin ehupene. Nan sampah, tohtohla pahpa kan me kin kohkohsang arail peneinei ahnsou reirei, mwein sounpwong kei de sounpar kei, pwe ren kak wiahda mwohni me laudsang dahme re kin kak wiahda nan arail wasa. Met kak imwikihla kahpwal laud.
27. Ia ekei kaweid me kak sewese peneinei ehu me kin ahneki kahpwal pwehki mwohni?
27 Sohte kosonned kak wiawihda pwe en apwalihala soangen irair pwukat pwehki ehuehu peneinei kin ahneki kahpwal oh anahn me wekpeseng. Ahpw kaweid en Paipel kak sawas. Karasepe, Lepin Padahk 13:10 kasalehda me ekei pak peneinei kak irehdi uhpene ma re kin “peki kaweid.” Met wehwehki me emen en dehr kin kasalehdahte eh madamadau, ahpw en ale kaweid oh esehda ia madamadau en meteio ong irairo. Patehng met, wiahda koasoandi en doadoahngki mwohni me mwahu me pahn kak kaminiminpene peneinei. Ekei pak, mwein ira koaros, ohl oh lih pwopwoud, anahne doadoahk en mwohni ong lepin ahnsou pwe ira en kak apwalihala anahn kan me kapatapatohng pwehki miehla neira seri de meteikan me ira anahne apwalih. Ma ih met me pahn wiawi, ohl pwopwoud kak kasalehiong eh pwoud me mihmiehte eh ahnsou ong ih. Ohlo oh seri kan kak sewese liho wiahda ekei doadoahk kan me liho kin kalapw kelehpwiki.—Pilipai 2:1-4.
28. Mehn kataman dahkei pahn sewese peneinei ren miniminpene ma re kin kapwaiada?
28 Ahpw tamataman me mendahki mwohni eh kin anahn nan koasoandi wet, e sohte kin wahdo nsenamwahu. Ni mehlel e sohte kin kihong kitail mour. (Eklesiasdes 7:11, 12) Nohn kesempwalki dipwisou kak kauwehla tiahk mwahu oh nanpwungmwahu rehn Koht. (1 Timoty 6:9-12) Ia uwen eh mwahu en rapahki mahs Wehin Koht oh sapwellime pwung oh kamehlele me Koht pahn ketin kapai atail kin nannanti pwe kitail en apwalihala atail anahn kan! (Madiu 6:25-33; Ipru 13:5) Mwein omw peneinei sohte kin miniminkihpene soahng kei, ahpw sang ni omw kin mwohneki papah Koht oh ahneki popohl reh, omw peneinei pahn wiahla peneinei ehu me kin miniminkihpene soahng kan me keieu kesempwal.
IA DUWEN IRE MEHLEL EN PAIPEL PWUKAT EH KAK SEWESE . . . TOHNPENEINEI EN KOLOKOL POPOHL NAN PENEINEI?
Kristian kan en kin kakairada koahiek en wehwehki ire kan.—Lepin Padahk 16:21; 24:3.
Pwopwoud ehu kin kasalehda limpoak oh wahu mehnda ma ara pelien lamalam kin duwepenehte de soh.—Episos 5:23, 25.
Kristian men sohte pahn kin nsenki kauwehla kosonned en Koht.—Wiewia 5:29.
Kristian kan kin wiahda popohl.—Rom 12:18.
Dehr kin mwadang lingeringer.—Eklesiasdes 7:9.
[Koakon nan pali 162]
PWOPWOUD NI PWUNG KIN WAHDO WAHU OH POPOHL
Nan atail ahnsou, tohto ohl oh lih me kin kousoanpene nin duwen pwopwoud ehu ni ara sohte wiahda kisinlikou en kapwopwoud. Met iei irair ehu me emen me kapw nan padahk mehlel anahne kapwungala. Ekei pak, tiahk en sahpwo oh tohn wasao kin pwungki patpene wet, ahpw e sohte pwungiong kosonned. Nin duwen koasoandi en Paipel, pwopwoud ehu anahne wiahda kisinlikou en kapwopwoud. (Taitus 3:1; Ipru 13:4) Ong tohnmwomwohdiso, Paipel pil kasalehda ni sansal me lihtehmen oh ohltehmen nan pwopwoud ehu. (1 Korint 7:2; 1 Timoty 3:2, 12) Omw kin kapwaiada iren kaweid wet iei tepin kahk ong ahneki popohl nan omw peneinei. (Melkahka 119:165) Sapwellimen Siohwa koasoandi kan sohte kin katoutou de nohn apwal. Dahme e kin ketin padahkihong kitail kin wia kamwahu ong kitail.—Aiseia 48:17, 18.
[Kilel nan pali 151]
Nantihong wehwehkihla ahn meteio madamadau
[Kilel nan pali 161]
Mehnda ma kowe me uhdahn pahpa en serio de soh, likih kaweid en Paipel