Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
June 4-10
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | MARK 15-16
“Sises Ketin Kapwaiada Kokohp”
nwtsty-E mehn onop kan ong Mr 15:24, 29
nehkpeseng sapwellime likou puhp ko: Soh 19:23, 24 kapatahiong oaritik kan me Madiu, Mark oh Luk sohte koasoia: Ni sansal sounpei en Rom kan usuhski sapwellime likou puhp ko oh likou reireio; sounpei ko nehkpeseng likou puhp ko “ni pwais pahieu, ehu ong emenemen sounpei ko”; re sohte men nehkpeseng likou reireio, kahrehda re usuhski; oh arail usuhski sapwellimen Mesaia likou ko kapwaiada kokohp en Me 22:18. E sansal me e wia tiahk ehu ong sounkam aramas kan ren kihsang en me re kemehla ko arail likou kan, kahrehda en me dipada ko arail likou kan oh dipwisou kan kin kohsang mwohn ar kamakamala, pwe en kalaudehla kanamenekpen arail kalokoloko.
tuhtuwelek: Met kin iangahki lokaia kan, oh mwekid wet kin kasalehda kailok, sohte wauneki de kapailok. Irail me alu daulih wasao sohte ese me re kapwaiadahr kokohp me kileldi nan Me 22:7.
nwtsty-E mehn onop ong Mr 15:43
Sosep: Wekpeseng en sounnting kan en pwuhken Rongamwahu ko kin sansal sang oaritik kan me re kasalehda duwen Sosep. Sounrik daksis Madiu kasalehda me ih “ohl kepwehpwe” men; Mark ntingwohng mehn Rom kan, e nda me ih “kisehn tohn mwoalen kopwung en pelien lamalam en mehn Suhs wahu men” me kin kasikasik Wehin Koht; Luk me wia toahkte men me kin poakehla aramas nda me Sosep “ohl mwahu oh pwung men,” me sohte iang usuhs pwe en utung en tohn mwoalen kopwungo arail uhwong Sises; Sohn kelehpw me nda me ih “[emen tohnpadahk ko] ni rir pwehki eh masak mehn Suhs ako.”—Md 27:57-60; Mr 15:43-46; Lu 23:50-53; Soh 19:38-42.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
nwtsty-E mehn onop ong Mr 15:25
ni awa kesiluh: Me iei, mpen kuloak 9:00 ni menseng. Ekei kin nda me e mwomwen mie wekpeseng nanpwungen ire wet oh Soh 19:14-16, me mahsanih “mpen awa keweneu,” iei ahnsowo me Pailet pangala Sises en kamakamala. Mendahki Paipel sohte uhdahn kawehwehda ia wekpesengo, iet ekei ire mehlel kan kitail en medemedewe: Pwuhken Rongamwahu ko kin pahrekpene me pid duwen ahnsou kan en dahme wiawi erein imwin rahn akan en sapwellimen Sises mour pohn sampah. Pwuhk pahieuo kasalehda me samworo kan oh ohl mah kan tuhpene mwurinte eh rahnpeseng, irail eri koasoanehdi Sises en wisikla rehn Kepinahn Rom Pontius Pailet. (Md 27:1, 2; Mr 15:1; Lu 22:66–23:1; Soh 18:28) Madiu, Mark oh Luk koasoia me ni Sises eh ketier nin tuhkehn kalokoloko, rotorot pa kipehdi sahpwo pwon sang “awa keweneu . . . lao lel awa keduwau.” (Md 27:45, 46; Mr 15:33, 34; Lu 23:44) Ire mehlel ehu me dokedoke ahnsou me Sises ketin kamakamala iei met: Ekei kin medewe me wowoki iei kisehn kalokolok kan ong kamakamalahn aramas emen. Ekei pak, wowoki kin uhdahn uk me kahrehda me kalokoloko kin mehkihla. Me pid Sises, kalokoloko uhdahn laud me kahrehda mwurin Sises eh tepida ketiki tuhkeo, ohl emen anahne kihsang oh uhd wahda tuhkehn kalokoloko. (Lu 23:26; Soh 19:17) Ma wowoki kin wia kisehn kalokolok ong kamakamalahn emen, pahn mie erein ahnsou kis mwohn re pahn pasurdiong Sises pohn tuhkehn kalokoloko. Md 27:26 oh Mr 15:15 utung ire wet ni ara kin kasalehda wowoki oh kamakamalahn Sises pohn tuhkehn kalokolok ahnsoutehkis. Eri, wekpeseng en aramas ekei ar koasoia duwen ahnsoun kamakamalahn emen kin wekpeseng, pwehki arail madamadau kin pid iahd doadoahk en kamakamalahn emen eh tepida wiawi. Ele met kak kawehwehda kahrepen Pailet eh pwuriamweila ni eh diarada me Sises pwoula mwurinte re pasurdiong ih nin tuhkehn kalokoloko. (Mr 15:44) Patehng met, sounnting en Paipel kan kin kalapw kasalehda nehnehpeseng en rahn ehu ong ni pali pahieu, oh awa siluh ong ehuehu pali, pil duwehte nipwong. Ni arail wia met kin kawehwehda dahme kahrehda e kalapw mie koasoipen kesiluhwen, keweneun, oh kaduwaun awa kan, tepisang ni dakadahn ketipin mpen kuloak 6:00 ni menseng. (Md 20:1-5; Soh 4:6; Wi 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Aramas akan pil sohte kin naineki kuloak, kahrehda ahnsou en rahn kin kalapw sansal ni lepin lokaia “mpen,” duwehte atail kin kilang nan Soh 19:14. (Md 27:46; Lu 23:44; Soh 4:6; Wi 10:3, 9) Ni oaralap: Ele Mark koasoia duwen Sises eh wowoki oh arail pasurdiong ih nin tuhkeo, a Sohn koasoia duwen ar pasurdiong nin tuhkeo. Sounnting riemenet ele koasoia awa siluh ko me keieu karanih ahnsowo, oh Sohn doadoahngki lepin lokaia “mpen” ni eh kasalehda ahnsowo. Ire mehlel pwukat ele kasalehda wekpeseng en ahnsou kan me kileldi nan iren Paipel ko. Eri ni Sohn eh ntingihada nah pwuhko mwurin sounpar tohto, e kapatahiong ahnsou ehu me mwomwen weksang dahme Mark kasalehdao, oh met kasalehda me e sohte ihte alasang dahme Mark ntingihedi.
nwtsty-E mehn onop ong Mr 16:8
pwehki ar masepwehkada: Nin duwen pelien nting kan en mahsie ong kaimwiseklahn pwuhken Mark, rongamwahwo imwisekla nan iretikitik 8. Ekei kin nda me kaimwiseklahn imwin pwuhko nohn mwadang en nek, mwein kaidehn ih mwomwen kaimwiseklahn pwuhko met. Ahpw pwehki mwomwen en Mark kin nting me mwotomwot, madamadau wet sohte pwung. Pil mpen pahr 300 samwa, irail me samanih kan, Jerome oh Eusebius, kasalehda me lepin lokaia pwukat, “pwehki ar masepwehkada” iei uhdahn lepin lokaia kan me kaimwisekala pwuhko.
Mie ekei nting kan en mahs ni lokaiahn Krihk oh pil kawehwehn Paipel kan ong ni lokaia teikan me re kapatahiong ire me reirei de mwotomwot mwurin iretikitik 8. Ire me reireio (audaudki iretikitik 12) dierek nan Codex Alexandrinus, Codex Ephraemi Syri rescriptus, oh Codex Bezae Cantabrigiensis, pwuhk kan en pahr 400 samwa. E pil pwarada nan pwuhk pwukat, Latin Vulgate, Curetonian Syriac, oh Syriac Peshitta. Ahpw e sohte pwarada nan pelien nting riau kan en mahsie ni lokaiahn Krihk en pahr 300 samwa, me iei Codex Sinaiticus oh Codex Vaticanus, de nan Codex Sinaiticus Syriacus en pahr 300 samwa de 400 samwa, de nan Sahidic Coptic, pelien nting kan en mahsie en pwuhken Mark ni mpen pahr 400 samwa. Pil duwehte pelian nting kan en mahs mahsie en pwuhken Mark ni lokaiahn Armenia oh Georgia, re imwisekla nan iretikitik 8.
Ekei nting kan en mahs ni lokaiahn Krihk oh pil kawehwehn Paipel kan ong ni lokaia teikan me ntingda mwuhr, audaudki ire mwotomwoto (ihte sentence riau de siluh). Pwuhk en pahr 700 samwa, Codex Regius, audaudki ire reireio oh pil ire mwotomwoto, oh e tepikihda ire mwotomwoto mahs. Tepin koasoi kan en ire riau pwukat ekis kawehwehda me ekei wasa kan nan ire pwukat kaidehn nting en mahsie, ahpw e kasalehda me sohte mehn kadehde mie me ire riau pwukat mehlel.
IRE MWOTOMWOT ME KAIMWISEKALA PWUHKO
Ire mwotomwot mwurin Mr 16:8 sohte wia kisehn Paipel me pwilsang rehn Koht. E kileldi nin duwen met:
Ahpw kehkehlik koaros me re alehdi, re koasoia ni mwotomwot ong irail kan me karanih Piter. Oh mwurin met, Sises ketin doadoahngki irail pwe re en kadarpeseng mahsen en komour me sarawi oh poatopoat sang ni palimese lel ni palikapi.
IRE REIREI ME KAIMWISEKALA PWUHKO
Ire reirei mwurin Mr 16:8 sohte wia kisehn Paipel me pwilsang rehn Koht. E kileldi nin duwen met:
9 Mwurin eh ketin iasada ninsohrahn en tepin rahn en wihko, e ketin pwar rehn Mery mehn Makdala, lih me e ketin kausasang reh ngehn suwed isimen. 10 Liho eri patohla oh pakairkihong irail kan me kin iang iho, me nsensuwed oh wie sengiseng. 11 Re ahpw sohte kamehlele ni ar rongasang me e ketin ieias oh ketin pwarohng liho. 12 Oh mwurin met, e pil ketin pwarohng tohnpadahk riemen ni ehu soangen mwohmw nindokon ara kohkolahng likin kahnimwo; 13 ira ahpw pwurodo oh pakairkihong meteiko. Ahpw irail pil sohte kamehlele mepwukat. 14 Ahpw mwuhr e ketin pwarohng me ehk emeno, nindokon ar mwomwohd ni tehpel. E ahpw ketin kapwung ong irail ar seupwoson oh keptakai pwehki re sohte kamehlele irail kan me kilangehr ih me iasada sang mehla. 15 Ih eri mahsanihong irail, “Kumwail kohwei wasa koaros nin sampah oh kalohki rongamwahu ong aramas koaros. 16 Me pahn pwoson oh papidaisla, pahn mourla; a me sohte pahn pwoson, pahn pakadeikda. 17 Oh pil manaman pwukat pahn kin ieiang irail kan me kin kamehlele: Re pahn kin kausasang ngehn suwed kan rehn aramas ni mwarei; re pahn lokaiahki lokaia tohrohr kan, 18 oh re pahn kolekihdi pehrail kan sineik kan, oh ma re nimala mehkot me pwoisin, re sohte pahn mehkihla. Re pahn kidahng pehrail kan pohn me soumwahu kan, a re pahn kehlailda.”
19 Kaun Sises, mwurin eh mahsanihong irail mepwukat, e ahpw ketidahla nanleng oh ketidiong ni palimaun en Koht. 20 Irail eri kohla oh kalokalohkseli wasa koaros, ni Kauno eh kin ketin ieiang irail nan arail doadoahk kan oh kin utungki ar padahk kan manaman kei.
June 11-17
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | LUK 1
“Kahlemengih en Mery Eh Aktikitik”
ia-E 149 par. 12
“Iet! Sapwellimen Siohwa Lidu Serepein!”
12 Eh koasoi kan uhdahn kin direkihla aktikitik oh peik, me kin kamwakid aramas pwoson koaros. E ndaiong Kapriel: “Iet! sapwellimen Siohwa lidu serepein! En wiawihong ie nin duwen dahme ke lohkidahr.” (Lu 1:38) Lidu serepein men keieu tikitik nanpwungen lidu kan; eh mour pwon kin mi nan pehn eh soumas. Mery pil ahneki soangen pepehm wet ong eh Soumas, Siohwa. E ese me e perperla mwahu nin lime ko, me e kin ketin loalopwoatohng irail kan me kin loalopwoatohng ih, oh me e pahn ketin kupwuramwahwih ih ni eh kin wia uwen eh kak koaros nan eh pwukoa apwal wet.—Me 18:25.
ia-E 150-151 par. 15-16
“Iet! Sapwellimen Siohwa Lidu Serepein!”
15 Mery uhd koasoi. Eh koasoi kan nekinekla mwahu nan Mahsen en Koht. (Wadek Luk 1:46-55.) Met iei eh koasoi me keieu reirei me kileldi nan Paipel, oh e kin kasalehda laud duwen ih. E kasalehda eh kalahngan ni eh kapingahki Siohwa eh ketin kupwuramwahwihki ih pwais tohrohr en papah nin duwen nohno men ong Mesaiao. E kasalehda uwen laud en eh pwoson ni eh koasoia duwen Siohwa eh ketin kasapwildi me aklapalap oh kehlail kan, oh ketin sewese me tikitik oh semwehmwe kan me kin songosong ren papah ih. E pil mwomwen kasalehda uwen laud en eh esehla Paipel. Eh koasoi kan kin dokedoke ire 20 nan Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru.
16 E sansal me Mery kin medemedewe laud duwen Mahsen en Koht. Ahpw e kin akitikitikte, ni eh kin pilada en doadoahngki iren Paipel kan sang pein eh koasoi. Nah kisin pwutak me wie kekeirda nan kapehdeo pahn ehu rahn kasalehda soangen madamadauohte, ni eh mahsanih: “Dahme I kin padahngki kaidehn ahi, ahpw sapwellimen ih me ketin poaroneiehdo.” (Soh 7:16) E mwahu kitail en pein idek rehtail: ‘I kin kasalehda soangen wahuohte ong Mahsen en Koht? De I kin pilada en doadoahngki pein ei madamadau oh padahk kan?’ E sansal soangen aramas dahmen Mery.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
nwtsty-E mehn onop ong Lu 1:69
koden komour: De “sounkomour kehlail men.” Nan Paipel, koden mahn kan kin kalapw wia kilelepen kehl, powehdi, oh kana. (1Sa 2:1; Me 75:4, 5, 10; 148:14) Oh pil kaunen wehi kan oh nanmwarki kan, me pwung oh me suwed kan kin rasehng kod kan, oh arail powehdi arail imwintihti kan kin duwehte ar kin wie kodokodki kodarail ko. (Deu 33:17; Da 7:24; 8:2-10, 20-24) Nan ireohte, lepin lokaia “koden komour” kin wehwehki Mesaiao me sapwellimanki manaman en doarehla, sounkomour lapalap men.
nwtsty-E mehn onop ong Lu 1:76
ke pahn tiengla mwohn Siohwa: Sohn Sounpapidais eh pahn “tiengla mwohn Siohwa” kin wehwehki me e pahn kaunopada elen Sises, me pahn wia wiliepen Semeo oh kohdo ni mwaren Semeo.—Soh 5:43; 8:29; kilang mehn onop ong Siohwa nan iretikitik wet.
June 18-24
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | LUK 2-3
“Me Pwulopwul kan—Amwail Nanpwungmwahu Rehn Siohwa Kin Kekeirda?”
nwtsty-E mehn onop ong Lu 2:41
seme oh ine kin kohla: Nin duwen Kosonnedo, lih akan sohte anahne towehda kasarawien Pahsohpa. Ahpw, e wia en Mery tiahk en kin iang Sosep seiloakla Serusalem pak ehu nan pahr ehu ong kasarawio. (Eks 23:17; 34:23) Ehuehu pahr, irail seiloakla pwurodo kereniong mwail 190 (300 km) iangahki ara peneinei me wie tohtohla.
nwtsty-E mehn onop kan ong Lu 2:46, 47
idihdek rehrail peidek kan: Mwomwen mwekid en irail me rongorong Sises kan, kasalehda me eh peidek kan kaidehn en kisin pwutak men me mente diarada dahme e men ese. (Lu 2:47) Lepin lokaiahn Krihk me kawehwehdiong “idihdek . . . peidek kan,” nan ekei ire kak dokedoke soangen wiepen peidek oh pasapeng kan me kin kadoadoahk ni ahnsoun kopwung. (Md 27:11; Mr 14:60, 61; 15:2, 4; Wi 5:27) Sounpoadopoad kan nda me ekei kaunen pelien lamalam kan me keieu lapalap kin epwehnki mihmihte ni tehnpas sarawio mwurin kasarawi kan oh wia padahk nan ehu palangk laud kan me mi wasao. Aramas akan kak mwohndi ni nehn ohl pwukat pwe ren rong oh idek peidek kan.
ahpw kin pwuriamweikihla: Wasaht lepin lokaiahn Krihk ong “pwuriamweikihla” kin kasalehda soangen pwuriamweila laud me kin pousehlahte wiawi de pwurupwurehng wiawi.
nwtsty-E mehn onop ong Lu 2:51, 52
pousehlahte uhpahiong: De “sohte uhdihsang uhpah; sohte uhdihsang peik.” Lokaiahn Krihk wet me wehwehki pousehlahte kin kasalehda me mwurin Sises eh kaperenda sounpadahk ko nan tehnpas sarawio pwehki eh ese Mahsen Koht, e pwurala ni imweo oh kin uhpahiong seme oh ine ni aktikitik. Soangen peik wet uhdahn weksang ahn seri teikan; e wia kisehn eh kapwaiada Kosonned en Moseso ni oaritik.—Eks 20:12; Kal 4:4.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
nwtsty-E mehn onop kan ong Lu 2:14
oh pohn sampah, popohl nanpwungen aramas akan me e kin ketin kupwurperenki: Mie lepin lokaia kei nan pelien nting kan en mahs me kak wehwehki “oh pohn sampah popohl, kupwuramwahu ong aramas akan,” oh koasoi pwukat kin sansal nan ekei kawehwehn Paipel kan. Ahpw pelien nting kan en mahs kin utung laud lepin lokaia kan me New World Translation kin doadoahngki. Pakair wet me tohnleng ko wia sohte kin dokedoke kupwuramwahu en Koht ong aramas koaros mendahki arail madamadau oh wiewia kan. Ahpw, e kin dokedoke irail kan me pahn alehdi sapwellime kupwuramwahu pwehki arail pwoson ih ni mehlel oh wiahla tohnpadahk kan en sapwellime Ohl.—Kilang mehn onop ong aramas akan me e kin ketin kupwurperenki nan iretikitik wet.
aramas akan me e kin ketin kupwurperenki: “Kupwurperenki” wet nan en tohnlengo koasoi kin sansal me Koht me ketin kasalehda met, kaidehn en aramas. Lepin lokaiahn Krihk eu·do·kiʹa kak pil wehwehki “men utung; kahrehiong peren; pwungki.” Pil lepin lokaia wet eu·do·keʹo kin kadoadoahk nan Md 3:17; Mr 1:11; oh Lu 3:22 (kilang mehn onop kan ong Md 3:17; Mr 1:11), wasa me Koht ketin mahseniong sapwellime Ohlo mwurinte eh papidaisla. E kasalehda uhdahn wehweo, “en pwungki; en nsenamwahuki; en utung; en uhdahn perenki.” Nin duwen lepin lokaiao eh kadoadoahk wasaht, “aramas akan me e ketin kupwurperenki” (an·throʹpois eu·do·kiʹas) kin dokedoke aramas akan me alehdi kupwuramwahu en Koht oh eh ketin kupwurperenkin irail, oh e pil kak wehwehki “aramas akan me e ketin pwungki; aramas akan me kahrehiong ih en nsenamwahu.” Kahrehda en tohnlengo koasoio kin dokedoke kupwuramwahu en Koht ong irail kan me kin kaperenda ih sang ni arail pwoson ih ni mehlel oh sang ni arail wiahla tohnpadahk kan en sapwellime Ohl, ahpw met kaidehn ong aramas sohte lipilipil. Mendahki nan ekei wasa wehwehn lepin lokaiahn Krihk eu·do·kiʹa kin kak dokedoke en aramas ar kadek (Ro 10:1; Pil 1:15), e kin kalapw kadoadoahk ong kupwuramwahu en Koht, de kahrehiong nsenamwahu, de duwen eh ketin pwungki (Md 11:26; Lu 10:21; Ep 1:5, 9; Pil 2:13; 2De 1:11). Nan Septuagint en Me 51:18 [50:20, LXX], lepin lokaia me kadoadoahk duwen “kupwurperenki” kin dokedoke Koht.
Ke Kin Ese Duwen Met?
Ihs en Sosep eh pahpa?
Sosep kapinte en Nasaret, me wia pahpa ong seri pwekipwekda, Sises. Ahpw ihs en Sosep eh pahpa? Rongamwahu en Madiu kasalehda irekidien sapwellimen Sises peneinei oh ohl emen me ede Seikop me semen Sosep ahpw Luk koasoia me Sosep “nein Eli pwutak.” Dahme kahrehda mwomwen me ira sohte pahrekpene?—Luk 3:23; Madiu 1:16.
Rongamwahu en Madiu koasoia: “Seikop iei semen Sosep,” lepin lokaiahn Krihk me kadoadoahk wasaht kawehwehda me Seikop uhdahn semen Sosep. Eri Madiu koasokoasoia irekidien ahn Sosep peneinei me kohsang peneinei soupeidi en Depit, me pwuhng en kaunda kohwohng serio me Sosep pwekada, Sises.
Ni pali teio, rongamwahu en Luk koasoia: “Sosep nein Eli.” Lepin lokaia “nein” kak wehwehki e wia “nein Eli pwutak” pwehki e pwoudiki nah serepeino. Soahngohte pil dierek nan Luk 3:27, duwen Sealtiel, me uhdahn samanki Sehoiakin ahpw kileldi me ih “nein Neri pwutak.” (Luk 3:27; 1 Kronikel 3:17; Madiu 1:12) Sealtiel pwoudiki emen nein Neri serepein me sohte sansalda edeo, met kahrehda e wiahla nein Neri pwehki e pwoudiki nah serepeino. Pil duwehte Sosep eh wiahla “nein” Eli, pwehki eh pwoudiki nein Eli serepein Mery. Eri Luk koasokoasoia duwen irekidien peneinei en inen Sises, Mery, me kaipwiedi. (Rom 1:3) Eri Paipel kin padahkihong kitail ni sansal duwen sapwellimen Sises peneinei riau me wekpeseng oh me kitail kak doadoahngki.
June 25–July 1
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | LUK 4-5
“Pelianda Kasongosong kan Duwehte me Sises Ketin Wia”
Medewe Soangen Aramas Dah me Konehng Ken Wia
8 Sehdan song en pitih Sises ni ahlohte. Ni Sises eh ketiket nan sapwtehno oh sohte sakan mehkot erein rahn 40 oh pwong 40, Sehdan song en kasonge ih ni eh doadoahngki ineng ong mwenge. Sehdan nda: “Ma Sapwellimen Kohto komwi, a komw mahsanih pwe takai wet en pikla wiahla pilawa.” (Luk 4:1-3) Sises sapwellimanki pilipil riau: E kak ketin pilada en sohte ketin doadoahngki sapwellime manaman en kaitarala sapwellime anahn en sak, de e kak ketin pilada doadoahngki. Sises mwahngih me e sohte pahn kin doadoahngki sapwellime manaman en ketin wia mehkot ni roporop. Mendahki e pwungitiklahr, eh nanpwungmwahu rehn Koht kin kesempwal sang mwenge. Sises ketin sapeng: “Kaidehkin pilawahte me aramas kak mourki, pwe mahsen koaros me kin pwilipwilsang nin doauesen Koht.”—Luk 4:4; Mad. 4:4.
Medewe Soangen Aramas Dah me Konehng Ken Wia
10 Ia duwen Sehdan eh doadoahngki “mehkan me aramas kin kilang oh ahnehda” pwehn kasonge Sises? Sehdan “kasalehiong ni marepteieu wehin sampah koaruhsie, oh patohwanohng, ‘I pahn kihong komwi soangen manaman koaros oh lingan en wehi pwukat koaros.’” (Luk 4:5, 6) Sises sohte mahsanih wehin sampah koaros, ahpw e mahsanih kaudiahl ehu me kasalehda lingan en wehi ko koaros. Sehdan pehm me dahme Sises pahn mahsanihada pahn kasonge ih. E ndaiong Sises: “Eri, koaruhsie pahn kohieng komwi, ma komw poaridi mwohi oh pwongih ie.” (Luk 4:7) Sises uhdahn sohte kupwurki wia soangen aramas me Sehdan men en ketin wia. Sises ketin mwadang sapeng mahsanih: “E ntingdier nan Pwuhk Sarawi me ‘Kaun-ohte, omw Koht, me ke pahn pwongih, oh ihete me ke pahn papah.’”—Luk 4:8.
nwtsty-E kilel oh kisin kasdo kan
Kengkeng en tehnpas sarawio
Sehdan kakete kihdiong Sises “pohn kengkeng [de “wasa me keieu ile”] en tehnpas sarawio” oh ndaiong ih en lusdi sang wasao. Ahpw oaritikpen wasa me Sises uh ieo sohte sansal. Pwehki lepin lokaia ong “tehnpas sarawi” me kadoadoahk wasaht kak wehwehki tehnpas sarawio pwon, ele Sises kesikesihnen ni keimw me mi palikapi en palimese (1) en tehnpas sarawio. De mwein e kesikesihnen nan ehu keimw tohrohr ni tehnpaso. Ma emen pahn pwupwudihsang wasa pwukat, e uhdahn pahn mehla ihte ma Siohwa ketin sawas.
Medewe Soangen Aramas Dah me Konehng Ken Wia
12 Sises ketin weksang Ihp pwe e ketikihda mehn kahlemeng kaselel en aktikitik. Sehdan kasonge Sises en ketin wia mehkot pwehn suweikihong aramas akan oh kasonge Koht. Ahpw Sises uhdahn sohte kupwurki wia met pwe met wiewiahn aramas pohnmwahso! E ketin sapeng ni sansal oh inen mahsanih: “E ntingdier, ‘Ke dehr kasongosonge Kaun-o, omw Koht.’”—Wadek Luk 4:9-12.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
nwtsty-E mehn onop ong Lu 4:17
pwuhk en soukohp Aiseia: Doaropwe limilim en pwuhken Aiseia me dierekda ni Sehden Mehla kohpene wiahda pelien doaropwe 17 me kapaspene, oh e reireiki piht 24 (7.3 m) oh audaudki irekidien nting kan meh 54. Doaropwe limilim me kin kadoadoahk nan sinakoke en Nasaret kakete duwehte met. Pwehki sohte irelaud oh iretikitik kan loale, me sohte kin mie nan ahnsowo, Sises anahne rapahkihda ireo me e kupwurki wadek. Ahpw ire mehlelo me e diarada wasa me mahsen en kokohp ko ntingdi ie kin kasalehda eh uhdahn esehla Mahsen en Koht.
nwtsty-E mehn onop ong Lu 4:25
erein sounpar siluh oh sounpwong weneu: Nin duwen 1Na 18:1 kasalehda, Elaisa pakairkihda me keteu pahn mweredi “ni kesiluhwen pahr.” Kahrehda ekei kin nda me Sises mahsanih mehkot me sohte pahrekiong ire ko nan 1 Nanmwarki. Ahpw, Palien Paipel ni Lokaiahn Ipru sohte kasalehda me malaulau sang sounpar siluhte me e sohla keteu. Eri ni sansal, koasoi wet “ni kesiluhwen pahr” kin dokedoke tepin ahnsou me Elaisa tepin kairehki Eihap eh sohla pahn mie keteu. (1Na 17:1) Pakairo kakete wiawi ni ahnsou me keteu tepida solahr mweredi nan pahro, soangen ahnsou me kin reireiki sounpwong weneu ahpw e kak reireisang. Oh pil keteu sohte mweredi mwurinte ahnsou me Elaisa pwurehng pwarala mwohn Eihap, “ni kesiluhwen pahr,” ahpw e wiawi mwurin siai en kisinieio me wiawi pohn Nahna Karmel. (1Na 18:18-45) Kahrehda koasoi me kileldi wasaht, oh pil dahme rien Kraiso koasoia, me kileldi nan Sei 5:17, kin pahrekiong irekidien mwekid kan me kileldi nan 1Na 18:1.