Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
May 4-10
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 36-37
“Sosep Milahr nan Kahpwal en Luwak”
w14-E 8/1 12-13
“Kumwail Rong Mahs Duwen me I Ouramandahro”
Paipel mahsanih: “Ni rie ko ar tehkada duwen ar pahpao e kesempwalki kowahlap Sosep sang irail koaros, re kailongkihla mehlel, oh solahr men lokaia mwahu ong.” (Senesis 37:4) Kitail kak wehwehki arail pepehm en luwak, ahpw rien Sosep ko sohte loalokong pwe irail dukula pahn pepehm suwed wet. (Lepin Padahk 14:30; 27:4) Mie pak me ke uhdahn peirinki emen ni aramas ar kin tehk oh wauneki, duwehte omw men ren wiahiong uhk? Tamataman rien Sosep pwutak ko. Arail luwak kahrehiong irail en wiahda soahng kan me re uhdahn koluhkihla mwuhr. Arail mehn kahlemeng kin katamankihong Kristian kan me e wia elen loalokong en “pereperen rehn irail kan me kin pereperen.”—Rom 12:15.
Sosep uhdahn ese en rie ko arail kailongki ih. Eri ia duwe, e kin ekihla eh likou reirei kaselelo ni ahnsou me rie ko kin karanih? E kakete men wia met. Ahpw tamataman me Seikop men likou reireio en wia kilelepen kapai oh limpoak ehu. Sosep men wia soangen aramas me eh papaho kin likih, kahrehda ni lelepek e kin likawih likowo. Eh mehn kahlemeng kin katapan ong kitail. Mendahki Samatail nanleng sohte kin ketin lipilipilki aramas, ekei pak e kin ketin pilada en katohrehla sapwellime ladu lelepek kan oh ketin kapaiirailda. Patehng met, e ketin mahsanihong irail en kasalehda me irail weksang sampah suwed wet. Duwehte en Sosep likou reirei tohrohro, wiewiahn Kristian mehlel kan kin kahrehiong ren weksang irail me kapilirailpene. Soangen wiewia pwukat kin ekei pak kahrehda luwak oh kailok. (1 Piter 4:4) Ia duwe, Kristian men anahne ekihla me ih sapwellimen Koht ladu men? Soh—duwehte Sosep eh sohte ekihla eh likou reireio.—Luk 11:33.
w14-E 8/1 13 par. 2-4
“Kumwail Rong Mahs Duwen me I Ouramandahro”
Ouraman ko pwilisang rehn Siohwa Koht. Ouraman ko pidada kokohp, oh Koht ketin kupwurki Sosep en lohkihda audepen ouraman ko. Met wehwehki me Sosep pahn wia dahme soukohp en mwuhr koaros pahn wia ni ar kin pakairki sapwellimen Koht rohng oh kadeik kan ong Sapwellime aramas sapeik kan.
Sosep ndaiong rie pwutak ko ni kamantik: “Kumwail rong mahs duwen me I ouramandahro.” Rie pwutak ko wehwehki ouramano, oh re sohte mwahn pwungki. Re sapengki: “Ke lemeleme me ke pahn wiahla at nanmwarki, de ke pahn kaunkitada?” Ireo doula mahsanih: “Ar kailongki ahpw ukla mehlel, pwehki eh ouramano.” Ni ahnsou me Sosep ndaiong eh pahpa oh rie ko duwen keriaun ouramano, arail mwekidki sohte mwahula. Kitail wadek: “Eh pahpao eri lipwoarehda, ndaiong, ‘Ia duwe? Pwehki omw ouraman, ke lemeleme me omw nohno, riomw kan, oh pil ngehi, se pahn poaridi mwohmw?’” Ahpw, Seikop kin medemedewehte duwen ireo. Ia duwe, Siohwa me ketin mahmahseniong pwutaket?—Senesis 37:6, 8, 10, 11.
Kaidehn Sosep me wia tepin sapwellimen Siohwa ladu me ale poaron en pouse rongen kokohp ehu me sohte me men rong oh pil kahrehda kalokolok. Sises iei sounwisik rohng me keieu lapalap en soangen rohng pwukat, oh e ketin mahsanihong sapwellime tohnpadahk kan: “Ma irail kalokeieier, re pil pahn kalokei kumwail.” (Sohn 15:20) Kristian koaros, sohte lipilipil arail sounpar, kak sukuhlki laud duwen pwoson oh eimah en mwahnakapw Sosep.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-1-E 678
Edom
(Eʹdom) [Weitahta], Mehn Edom kan (Eʹdom·ites).
Edom iei keriaun eden Esau en Seikop mpwero, de ahd me kohwong ih. (Sen 36:1) Ahd wet kadoadoahk ong ih pwehki e netikihla eh pwungen sohso ong sali weitahta. (Sen 25:30-34) A pil ni ahnsou me Esau ipwidi, e weitahta (Sen 25:25), oh pwehl de takai kan nan ekei wasa nan sahpw me ih oh kadaudoke kan mwuhr kousoanla ie pil weitahta.
it-1-E 561-562
Pwuhng en Apwalih
Ni ahnsou me sounsilepen sihpw de sounsilepen mahn men nda me e pahn kolokol de sinsile pelin sihpw de mahn ehu, e kin kasalehda me e pwungkiher ale pwuhng en apwalih mahn pwukat. E kin kamehlelehiong me naineki mahn ko me irail pahn kamweng oh sohte pahn pirapala, pwe e kakete pwain ma met wiawi. Ahpw met sohte wehwehki me eh pwukoa kin tengeteng, pwe kosonned me sansal powe kin mahkohng sounsilepeo ma mehkot me aramas sohte kak kauhdi wiawi, duwehte mahn lawalo kauwehla de kangala mahn ko. Ahpw pwehn saledeksang pwukoahki pwuhng en apwalih, e anahne kihong me naineki mahn ko mehn kadehde, karasepe, duwehte kisehn paliweren mahn me mehlao. Me naineki mahno, ni eh kasawih mehn kadehde wet, pahn anahne kasalehda me sounsilepen sihpw de sounsilepen mahno sohte pwukoahki dahme wiawio.
Soangen kaweidohte kin wiawihong irail kan me pwukoahki sahpw ehu, pil nanpwungmwahu en nan peneinei kan, karasepe, pwutak me keieu laud me kin keieu ahneki pwukoa en apwalih rie pwutak oh serepein tikitik kan. Eri, kitail kak ese me Reupen nin duwen pwutak me keieu laud pwukoahki mouren Sosep, nin duwen me kileldi nan Senesis 37:18-30, ni ahnsou me rie pwutak teiko koasokoasoia ren kemehla ih. “Ih eri ndahng irail: ‘Kitail dehr kakerehdi nta.’ . . . ‘Kumwail dehr kemehla. . . . ieremen kauwehla paliwere.’ E ndaiong irail met pwe e men kapitasang Sosep rehrail oh kapwurelahng rehn eh pahpao.” Oh ni Reupen eh pwuralahng ni pwoahro oh diarada me Sosep solahr mi loale, “e tehrasang eh likou ko uwen eh nsensuwedla” oh ndahng irail: “Pwutako solahr mi wasao! Dahme I pahn wia?” E ese me e kak pwukoahki mehlahn Sosep. Pwehn dehr ale kalokepe, rie pwutak ko ni loalokong likamwkihda mehn kadehde me mahn lawalo me kemehla Sosep. Re wia met ni arail kaduhdi en Sosep likou reireio nan ntahn kuht. Irail eri kihong mehn kadehde wet rehn Seikop, arail pahpao oh sounkopwung me wia kaunen peneineio, me kamaiauda Reupen sang en pwukoahki mehlahn Sosep pwehki, en Sosep likou reireio me rie pwutak ko kaduhdi nan nta oh kasalehda nin duwen mehn kadehde, Seikop eri koasoia ni imwilao me Sosep kamakamalahr.—Sen 37:31-33.
May 11-17
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 38-39
“Siohwa Sohte Ketin Likidmeliehla Sosep”
w14-E 11/1 12 par. 4-5
“Ia Duwen Ei Pahn Wiahda Soangen Sapwung Laud Wet?”
“Mehn Ismael ko walahng Sosep nan Isip. Re ahpw netikihong Podipar, mehn Isip men, emen sapwellimen Parao lapalap ako, kaunen silepen tehnpas en nanmwarkio.” (Senesis 39:1) Nan mahsen malaulau pwukat, Paipel kin sewese kitail en medewehla kanamenek en ohl pwulopwul menet eh pwurehng netila. Likamwete ih kisin kepwe kis! Kitail kak medewehla Sosep eh ideidawehn eh soumas kapwo me wia lapalap en Isip men, alialuhwei nan ahl en kahnimwo me diren aramas oh kisin sidohwa kan, kohkohlahng en Sosep wasahn kousoan kapwo.
Wasahn kousoan! E weksang douluhl wasa me Sosep kin wiahki wasahn kousoan. E tikida nan peneinei ehu me kin seiseiloak wasa kan oh mi nan impwal ni arail kin kalapw mwekidseli oh apwalih neirail pelin sihpw kan. Ahpw wasaht, soangen mehn Isip kepwehpwe me duwehte Podipar kin kousoan nan ihmw kaselel kan me litopwi litopw marain. Sounroporop kan (Archaeologist) koasoia me mehn Isip kan mahs kin perenki mwetuwel me kelpene me diren tuhke kan oh lepin leh kan ong soangen tuhke kan me adaneki papyrus, lotus oh tuhkehn nan pihl teikan. Ekei ihmw kin kokouda nanpwungen mwetuwel kan, oh mie palank wasahn nsenamwahuki engitik, wenihmwtok ile kan mehn weliwelian ahng en nan ihmwo, oh pere tohto iangahki lapalahn wasahn mwenge oh perehn lidu kan.
w14-E 11/1 14-15
“Ia Duwen Ei Pahn Wiahda Soangen Sapwung Laud Wet?”
Kitail sehse ia mwomwen imweteng en Isip nan ahnsou ko. Sounroporop kan diaradahr mohn ihmw en soangen wasa pwukat—lapalahn dihd oh uhr kei me mie perehn sensel kan oh imweteng en pahn ihmw laud kan. Sosep doadoahngki lepin lokaia ehu pwehn kawehwehda soangen wasaht me wehwehki “pwoahr,” me kasalehda wasakis eh rotorot oh sohte koapworopwor. (Senesis 40:15, NW nting tikitik kan me mi pah) Nan pwuhken Melkahka kan, kitail diarada me Sosep pil doula lelohng kalokolok laud: “Neh kan eri lipwalipwkihla sahl kehlail kei, me pirapiriong, oh selmete pwoat pirapiriong nin tepinwere.” (Melkahka 105:17, 18) Mehn Isip kan kin ekei pak salihpene me selidi kan pwe keimwinpehrail kan en pirapirdi ni tihnsewarail kan; ekei kin selkihdi mete ni tepinwererail ko. Ia uwen Sosep eh lokolongki eh wiakaula—nan eh sohte wiahda sapwung kis!
Patehng met, e sohte wiawihte ahnsou kis. Ireo mahsanih me Sosep “eri mihla nan imwetengo.” E mihmi erein sounpar kei wasa suwed wet! Oh Sosep sehse ma e pahn kak lapwada. Tepin rahn ako kapwuriamwei, lella wihk kei, sounpwong kei, ahpw dahme e wia pwe en dehr sohla douluhl eh koapworopwor?
Ireo kamehlelehiong kitail mahsanih: “KAUN-O ketin ieiangete Sosep, oh ketin kupwuramwahwihala, iei me kaunen imwetengo inenen perenkihla Sosep.” (Senesis 39:21) Sohte diden imweteng ehu, de selmete, de imweteng pahn ihmw rotorot ehu kak kauhdi sapwellimen Siohwa limpoak loalopwoat en lella rehn sapwellime ladu kan. (Rom 8:38, 39) Ele kitail kak medewehla Sosep eh patohwanohng eh kahpwal kan rehn Seme limpoak nanleng ni kapakap oh eri alehdi soangen popohl oh meleilei me “Koht en kansenamwahu koaros” kelehpw kak ketikihda. (2 Korint 1:3, 4; Pilipai 4:6, 7) Dahme Siohwa pil ketin wiahiong Sosep? Kitail wadek me e ketin pousehlahte “kupwuramwahwihala, iei me kaunen imwetengo inenen perenkihla Sosep.”
w14-E 11/1 15 par. 2
“Ia Duwen Ei Pahn Wiahda Soangen Sapwung Laud Wet?”
Ireo kamehlelehiong kitail mahsanih: “KAUN-O ketin ieiangete Sosep, oh ketin kupwuramwahwihala, iei me kaunen imwetengo inenen perenkihla Sosep.” (Senesis 39:21) Sohte diden imweteng ehu, de selmete, de imweteng pahn ihmw rotorot ehu kak kauhdi sapwellimen Siohwa limpoak loalopwoat en lella rehn sapwellime ladu kan. (Rom 8:38, 39) Kitail kak medewehla Sosep eh patohwanohng eh apwal koaros rehn Seme limpoak nanleng ni kapakap oh eri alehdi soangen popohl oh meleilei me “Koht en kansenamwahu koaros” kelehpw kak ketikihda. (2 Korint 1:3, 4; Pilipai 4:6, 7) Dahme Siohwa pil ketin wiahiong Sosep? Kitail wadek me e ketin pousehlahte “kupwuramwahwihala, iei me kaunen imwetengo inenen perenkihla Sosep.”
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-2-E 555
Onan
(Oʹnan) [sang lepin lokaia me wehwehki “wiawihdahn kehl; direkihla kehl”].
Nein Suda pwutak, keriemen sang serepein en Kenan men nein Sua. (Sen 38:2-4; 1Kr 2:3) Mwurin rien Onan pwutak laudo Er, me sohte nah seri, kamakamala sang Siohwa pwehki e wiahda me suwed, Suda ndaiong Onan en kapwaiada eh pwukoahn pwoudiki en rieo Er eh pwoudo me liohdilahr Damar. Ma pwutak emen pahn ipwidi, e sohte pahn wia tepin kadaudoken Onan, oh sohsohn mesenih pahn kowohng nin duwen serien sosohn Er; ahpw ma e sohte pahn mie serien sohso, Onan pahn alehdi sohsou. Ni ahnsou me Onan kin kapwaiada nsenen pwopwoud rehn Tamar, e sohte kin kusieng, ahpw “e kin kakusala liki.” Met kaidehn tiahk en mwadongki dipwisoun kaparapar me Onan wiahda, pwe ireo mahsanih “ahnsou koaros me e kin kapwaiada nsenen pwopwoud rehn liohdio” e kin kakusala liki. E sansal me iei tiahk en “coitus interruptus,” me Onan pein kauhdi eh kus en kohieng nan en Damar dipwisoun kaparapar. Pwehki eh sapeikiong eh pahpao, noahrok oh kauwehla sapwellimen Koht koasoandi en pwopwoud, ahpw kaidehn mwadongki dipwisoun kaparapar, Onan me sohte nah serio, kamakamala sang Siohwa.—Sen 38:6-10; 46:12; Nem 26:19.
w04-E 1/15 30 par. 4-5
Peidek kan Sang Sounwadawad kan
Suda wiahda sapwung ni eh sohte kihong Damar nah pwutako Sela nin duwen me e inoukihda. E pil wia nsenen pwopwoud rehn lih emen me e wiahki lihen netiki paliwere men nan imwen kaudok. Met uhwong kupwuren Siohwa, me ohl emen en wia nsenen pwopwoud ihte nan koasoandien pwopwoud. (Senesis 2:24) Ahpw ni mehlel, Suda sohte wiahda nsenen pwopwoud rehn lihen netiki paliwere men. Ahpw, e kapwaiada en Sua pwukoahn pwoudiki en rieo eh pwoudo ni eh sasairki oh eri wiahla semen kadaudoko ni kosonned.
Ahpw ong Damar, eh wiewia kaidehn tiahk suwed ehu. Nah mpwer en pwutako kaidehn ipwin nenek ehu. Ni ahnsou me Pohas nan Pedleem ale lihen Moapo Rud pwehn kapwaiada pwukoahn pwoudiki en rieo eh pwoud, ohl mah en Pedleem kan koasoiaiong Pohas soahng mwahu kan duwen nein Damar pwutak Peres: “Seri kan me KAUN-O pahn ketikihong komwi sang lih menet en kahrehiong omwi peneinei en duwehla peneineien Peres, nein Suda oh Damar.” (Rud 4:12) Peres pil iang kairekdien peneinei en Sises Krais.—Madiu 1:1-3; Luk 3:23-33.
May 18-24
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 40-41
“Siohwa Ketin Doarehla Sosep”
w15-E 2/1 14 par. 4-5
“Koht Kelehpw me Kak Ketin Kawehwehda Ouraman kan”
Sounkohwahn waino ele manokelahr Sosep, ahpw Siohwa sohte mwahn ketin wia met. Ehu pwohngo, e ketin kadarowohng Parao ouraman riau me sohte kak manokonokla. Me keieuo, nanmwarkio kilangada kou kaselel kei, kou mworourou kei me douda sang nan Pillap Nail, oh me mwomw suwed isimen idawehniraildo, kou tihti kei. Me tihti ko kadallehla me mworourou ko. Mwuri, Parao ouramankihda me e kilangada kirikir en krein pwoat me kadoke meh isuh me mwomw mwahu. Mwuri pil ehu me kadoke isuh, me ngalangalkihla kisinieng oh sohte kanenge ahpw wosada oh kadallehla me mwomw mwahu ko. Lel nimenseng Parao ahpw pirida oh inenen pwunodki laud ouraman ko, ih eri ekerodo koaros nah ohl loalokong kan oh samworo kan me pil wia sounakmanaman kei pwe ren kawehwehda ouraman ko. Irail koaros sohte kak kawehwehda. (Senesis 41:1-8) Mehnda ma re uhdahn pwuriamweikihla de re kihda soangsoangen madamadau kan me wekpeseng, kitail sehse. Sohte lipilipil dahme wiawi, re sohte sewese Parao—ahpw e mente diarada wehwehn ouraman ko.
Sounkohwahn waino eri tamanda Sosep! Eh nsenmwakelekel kalokaloke, e ahpw ndaiong Parao duwen mwahnakapw men nan imwetengo me kawehwehda ni pwung eh ouramano oh en sounwia pilawao. Ni ahnsowohte, Parao ahpw ilekla pwe Sosep en wisikdohsang nan imwetengo.—Senesis 41:9-13.
w15-E 2/1 14-15
“Koht Kelehpw me Kak Ketin Kawehwehda Ouraman kan”
Siohwa kin ketin loalloale aramas akan me kin aktikitik oh lelepek, ih kahrepen eh ketikihong Sosep pasapeng me ohl loalokong oh samworo kan sohte kak wia. Sosep kawehwehda me en Parao ouraman riau ko soangen wehweteieu. Sang ni eh ketin kapwukapwurehiong mehn kair wet, Siohwa ketin “kilelehdier me irair wet pahn pweida”—uhdahn e pahn pweida. Kou mworourou oh kohn me mie kanenge ko kin wehwehki sounpar isuh en rahk lapalap nan Isip, ni kou tihti ko oh kohn sohte kanenge ko kin wehwehki sounpar isuhwen lehk lapalap me pahn wiawi mwurin rahk lapalapo. Lehk lapalapo pahn kauwehla wehio.—Senesis 41:25-32.
w15-E 2/1 15 par. 3
“Koht Kelehpw me Kak Ketin Kawehwehda Ouraman kan”
Parao kapwaiada eh koasoio. Sosep eri likoukihda likou linen kaselel. Parao kihong ih elin kohl ehu, rihng en nanmwarki ehu, weren nanmwarki weren nansapw pwoat, oh manaman unsek en pidakih sahpwo oh kapwaiada koasoandi me e wiadaho. (Senesis 41:42-44) Nan erein rahn ehute, Sosep eri kohsang nan imweteng kohlahng nan imwen nanmwarki. E pirida rahno wia me selidi karakarahk men, oh e meirla nin duwen keriaun kaun en Parao. Ia uwen eh sansal me en Sosep pwoson Siohwa Koht pwungla! Siohwa kin ketin mwahngih wiewia sapahrek koaros me sapwellime ladu kan kin wie lokolongki nan sounpar kan. E kin ketin kapwungala kahpwal pwukat ihte ni ahnsou oh ahl me konehng. Siohwa kin ketin medemedewe kaidehn ihte en ketin kapwungala sapwung kan me wiawihong Sosep ahpw pil doarehla wehin Israel ni ahnsou kohkohdo. Kitail pahn kilang ia duwen met eh pahn pweida nan iren onop en mwurin met.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
w15-E 11/1 9 par. 1-3
Ke Kin Ese Duwen Met?
Dahme kahrehda Sosep sihpda mwohn eh pahn tuhwong Parao?
Nin duwen pwuhken Senesis eh kasalehda, Parao ileklahng kalapwuhs en Ipruo Sosep en mwadang wisikdo reh pwehn kawehwehda ah ouraman ko. Ni ahnsowo, Sosep selikihdi sounpar kei. Mendahki en Parao ruweso eh karuaru, Sosep ahneki ahnsou mwahu en sihpda. (Senesis 39:20-23; 41:1, 14) Sounntingo eh koasoia oaritik wet me mwomwen sohte kesempwal kin kasalehda me e ese tiahk en mehn Isip kan.
Kareireila en emen alis kin wiawi nanpwungen wehin mahs tohto, iangahki mehn Ipru kan. Weksang met, McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature koasoia, me “mehn Isip en mahs kan iei ihte wehi me sohte kin pwungki ahneki alis.”
Ia duwe, sihp kin pidadahte kihsang alis? Pwuhko Biblical Archaeology Review kawehwehda me ekei tiahk en kasarawi en Isip kan kin anahne ohl emen en kin kaunopada ni eh pahn tuhwong Parao duwehte eh pahn pedolong nan wasahn kaudok ehu. Nan soangen irairo, Sosep pahn anahne sihpihsang pitenmoange ko oh sihpihda paliwere.
Kasalehda Tiahk Mwahu nin Duwen Laduhn Koht
Ni ahnsou me Paipel ntingdi, pahpa oh nohno kan kin tehk kanaiehng pwe neirail seri kan en sukuhlki kasalehda wahu nan imwarail. Tehk duwen en Eipraam oh nah pwutak Aisek ara kin koasoipene ni wahu nan Senesis 22:7. Kaiahn mwahu en eh pahpa oh nohno kin sansalda mwahu rehn Sosep. Ni ahnsou me e wie sensel, e kin kasalehda wahu ong ienge me selidi kan. (Sen. 40:8, 14) Eh koasoi kan ong Parao kin kasalehda me e kin sukuhlki duwen mwomwen eh pahn koasoiong emen me lapalap.—Sen. 41:16, 33, 34.
May 25-31
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | SENESIS 42-43
“Sosep Kasalehda Kanengamah Laud”
w15-E 5/1 13 par. 5
“Dah, Ngehi me Koht?”
Ia duwen Sosep? E mwadangete kasawihada rie pwutak ko! Ahpw me keieu laud, ni eh kilang rie ko arail poaridi mwowe, e tamanda ni eh pwutak pwulopwulo. Ireo padahkihong kitail me “Ih eri tamanda ouraman me e wiahier duwen irail” me Siohwa ketikihong ih ni eh pwutak pwulopwul, ouraman ko me kohpada ahnsou me rie pwutak ko pahn poaridiong mwowe—duwehte me re wiewiao! (Senesis 37:2, 5-9; 42:7, 9) Dahme Sosep pahn wia? Pwoaleiraildi? Dupuk?
w15-E 5/1 14 par. 1
“Dah, Ngehi me Koht?”
Ke sohte pahn men mi nan soangen mwekid kapwuriamwei wet. Ahpw, nanpwung suwed oh liaktohrohr nan peneinei kin kalapw wiawi nan sampah rahnwet. Ni atail kin lelohng soangen kasongosong pwukat, kitail ele kin kanahieng en idawehn atail mohngiong oh mwekidki atail ineng soh unsek kan. E uhdahn wia elen loalokong en alasang Sosep oh song en wehwehkihla ia duwen Koht eh ketin kupwurki kitail en mwekid. (Lepin Padahk 14:12) Tamataman me en wiahda popohl rehn tohn atail peneinei kan kin kesempwal, ahpw en wiahda popohl rehn Siohwa oh sapwellime Ohlo kin kesempwalsang.—Madiu 10:37.
w15-E 5/1 14 par. 2
“Dah, Ngehi me Koht?”
Sosep wiahda songosong kei pwehn kasalehda audepen mohngiong en rie pwutak ko. E tepida sang ni eh lokaia lemei ong irail, ni emen eh kawehwe eh koasoi ko, ni eh nda me irail lipoahrok en mehn liki kei. Pwehn doare pein irail, re ndaiong ih duwen arail peneineio iangahki ire kesempwal me mie riarail pwutak tikitik men mihmihte ni imwarailo. Sosep song en ekihla eh perenda. Mehlel rie pwutak tikitiko momourte? Met Sosep eseier ia mwomwen eh pahn doula. E nda: “Eri iet duwen eh pahn dehdehda dahme kumwail ndindahn,” ih eri ndahng irail me e anahne kilang riarail pwutak keieu tikitiko. Kedekedeo, e pwungkihda en kadarirailla imwarailo pwe ren kahrehdo me keieu tikitiko ma emen irail pahn pwungki mihmihte mwo nin duwen me selidi men.—Senesis 42:9-20.
it-2-E 108 par. 4
Sosep
Nan soangen mwekid pwukat, rien Sosep pwutak ko tepida medewe me Koht pahn ketin kalokehkin irail arail netikihla Sosep ong kalidu sounpar kei samwalahr ko. Mwohn riarail pwutako, me re saikinte kasawihada, irail koasokoasoia arail wiahda sapwungo. Ni eh rongorong arail ngilen koluhla, Sosep solahr kak koledi eh pepehm kahrehda e kohkohla sang irail oh sengiseng. Ni eh pwurodo, e koasoanehdi Simion selidi lao lel ahnsou me rie ko pahn pwurodo kahre riarail pwutak keieu tikitiko.—Sen 42:21-24.
Raparapahki Soahng Kesempwal kan Sang Mahsen en Koht
it-2-E 795
Reupen
Reupen kasalehiong rie pwutak duwemen ko ekei eh irair mwahu ko ni eh ndahng irail ren kesehdiong Sosep nan pwarer madekeng ehu ahpw ren dehr kemehla ih, pwe e men kohla oh kapwurehda Sosep sang nan pwarero ni rir. (Sen 37:18-30) Tohtohsang sounpar 20 mwuri ni ahnsou pirien pwukat koasoia me irail ale kopwung en lipoahroko nan Isip pwehki arail wiakauwe Sosep, Reupen katamankihong meteikan me e sohte iang pwukoahki arail kakerehdi ntahn Sosepo. (Sen 42:9-14, 21, 22) Pwurehng, ni ahnsou me Seikop kahng Pensamin en iangada rie pwutak ko seiloakla Isip keriapak, Reupen me meirongkihla pein nah pwutak riemeno nin duwen inou ehu, ni eh nda: “Ipa, ngehi me pahn pwukoahki kapwurehdo Pensamin, eri, ma I sohte kapwurehdo rehmwi, a komw kak kemehla [ira].”—Sen 42:37.
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Senesis—II
43:32—Dahme kahrehda mwengehiong mehn Ipru kan wia mehkot samin ohng mehn Isip kan? Ele pali laud uhpene en palien kaudok oh pil lipilipilki soangsoangen aramas. Irail mehn Isip kan kin pil mwamwahleki soun silepen sihpw kan. (Senesis 46:34) Pwekihda? Silepen sihpw ele wia doadoahk sohte kesempwal ieu nan Isip. De mwein pwehki wasahn mwetuwel sohte itar, mehn Isip kan sohte pwungki aramas en ale wasa laud oh wiahki wasahn kamwenge mahn.