Iren Sawas kan ong Doaropwehn Kasukuhl ong Mihting en Mour oh Kalohk
© 2022 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
MARCH 6-12
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 1 KRONIKEL 23-26
“Kaudok en Tehnpas Sarawio Kin Uhdahn Soandi Mwahu”
it-2 241
Mehn Lipai kan
Depit koasoanehdi mwahu en mehn Lipai kan doadoahk, e idihada sounapwalih kan, kaun akan, sounkopwung kan, sounsilepen ewen kehl kan oh sounkanekid dipwisou kesempwal kan. E pil idihada me tohto ren sewese samworo kan nan tehnpas sarawio, wasa kelpeneo oh perehn mwenge kan me pidada meirong, doadoahk en kamwakel, paun, sosohng oh soangen doadoahk en silasil teikan. Sounkoul oh sounkeseng en mehn Lipai teikan koasoandi ni pwihn 24, duwehte pwihnen samworo kan oh re kin weliweliali nan ar pwukoa kan. Ar pwukoa kan kin pilipilda sang ni usuhs. Ewen kehl kan me sounsilepe kan pwukoahki sile kin pilipilda ni soangen mwohmwohte.—1Kr 23, 25, 26; 2Kr 35:3-5, 10.
it-2 686
Samworo
Soangsoangen kaun kan me kin koasoanehdi samworo kan ong doadoahk en tehnpas sarawio. Re kin kihong pwukoahn samworo kan sang ni usuhs. Ehuehu pwihn 24 ko kin papah wihk ehu nan ehuehu ahnsou, re kin wia pwukoa pwukat pak riau nan sounpar ehu. E sansal me pwihnen samworo pwon kin papah ni ahnsoun kasarawi kan, ni ahnsou me aramas akan kin wahdo meirong kid kan, duwehte me re wia ni kasarawien tehnpas sarawio. (1Kr 24:1-18, 31; 2Kr 5:11; pil kilang 2Kr 29:31-35; 30:23-25; 35:10-19.) Samworo men kakete papah ni ahnsou teikan, ihte ma met sohte pahn kedirapwahla ahnsoun papah me koasoansoandi ong ih. Nin duwen tiahk en rapai kan, ni ahnsou me Sises ketiket nin sampah, mie samworo tohto, kahrehda pwukoahn wihk kan katohrohrpeseng nanpwungen soangsoangen peneinei kan me wiahda pwihn oh ehuehu peneinei kin papah rahn ehu de tohtohsang ni uwen tohtohn peneineio.
it-2 451-452
Keseng
Ni ahnsoun kaunop en sapwellimen Siohwa tehnpas sarawio, Depit koasoanehdi mehn Lipai 4,000 ong pwukoahn koul. (1Kr 23:4, 5) Kisehn irail pwukat, meh 288 me kaiahndahr pwe ren koul ong Siohwa, irail “sounkeseng koahiek kei.” (1Kr 25:7) Koasoandi wet pwon mi pahn kaweidpen sounkeseng koahiek silimen, Asap, Eman oh Sedudun (e mwomwen ih me pil adaneki Edan). Pwehki ohl pwukat wia kadaudok en emen nein Lipai pwutak silimen ko, Kersom, Kohad oh Merari, kahrehda ohl pwukat me wia wiliepen peneinei en mehn Lipai siluhwo nan pwihnen keseng en tehnpas sarawio. (1Kr 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6) Nein ohl silimeno pwutak kan patpene meh 24, irail koaros wia kisehn sounkeseng koahiek 288 ko. Emenemen pwutak pilipilda sang ni usuhs pwehn wia kaunen ehuehu pwihnen keseng kan. Pil mie “sounkeseng koahiek” 11 me mi pahn eh kaweid, re pilipilda sang nah pwutak kan oh pil mehn Lipai teikan. Ih met mwomwen mehn Lipai sounkeseng koahiek 288 ko ([1 + 11] × 24 = 288) ar katohrohrpeseng ni pwihn 24, duwehte samworo kan. Ma meh 3,712 me luhwehdi me kin sukusukuhlki keseng me katohrohrpeseng, eri e pahn mpen meh 155 me pahn iang ehuehu pwihn 24 ko, met wehwehki me emen sounkeseng koahiek kin kasukuhlih mpen mehn Lipai 13 me sukusukuhlki koul oh keseng. (1Kr 25:1-31) Pwehki samworo kan me wia sounpeuk sowi, re pahn iang wadawadohng mehn Lipai sounkeseng kan.—2Kr 5:12; pil kilang Nem 10:8.
it-1 898
Sounsilepen Ewen Kehl
Nan Tehnpas Sarawio. Mwohnte Nanmwarki Depit eh mehla, e koasoanehdi ni keneinei mehn Lipai kan, tohndoadoahk en tehnpas sarawio, iangahki sounsilepen ewen kehl kan meh 4,000. Arail pwihn kan kin kohlongodo wia ar doadoahk rahn isuh nan ehuehu ahnsou. Irail pwukoahki sinsile tehnpas en Siohwa oh kin tetehk pwe wenihmw kan pahn ritida oh ritidi ni ahnsou me konehng. (1Kr 9:23-27; 23:1-6) Likin pwukoahn silasil, ekei irail kin pwukoahki apwalih sawas kan me aramas akan kin wahdo pwehn kadoadoahk ni tehnpas sarawio. (2Na 12:9; 22:4) Mwuhr, ahnsou me samworo lapalap Sehoiada keiehdi Sohas nin duwen nanmwarki, mie sounsilasil tohrohr kei idihdida ren sile ewen kehl en tehnpas sarawio pwe ren pere kisin serio Sohas sang Lih Nanmwarki Adalaia me adihasang dehu en nanmwarkio. (2Na 11:4-8) Ni ahnsou me Nanmwarki Sosaia kauwehla kaudok en dikedik kan, sounsilepen ewen kehl ko sewese kihsang nan tehnpas sarawio dipwisou kan me kadoadoahk ong kaudok en Paal. Dipwisou pwukat isihsla likin kahnimwo.—2Na 23:4.
Ire Kesempwal kan
Kaudok Mehlel Pahn Kalaudehla Omw Peren
10 Kitail kin kaudokiong Siohwa ni atail kin iang koul. (Mel. 28:7) Mehn Israel ko kin wiahki koul mehkot kesempwal nan arail kaudok. Nanmwarki Depit koasoanehdi mehn Lipai 288 ren wia sounkoul kei nan tehnpas sarawio. (1 Kron. 25:1, 6-8) Rahnwet, kitail kin kasalehda atail poakohng Koht ni atail kin koulki koulen kaping kan. Kitail sohte anahne mai en koul pwehn wia met. Medewehla met: Ni atail kin koasoi, “kitail koaros kin sapwungala pak tohto,” ahpw met sohte kin kauhkitaildihsang en koasoi nan mwomwohdiso oh nan kalohk. (Seims 3:2) Duwehte met, kitail kak koul ong Siohwa, mehnda ma kitail medewe me kitail sohte mai en koul.
MARCH 13-19
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 1 KRONIKEL 27-29
“En Sahm Kaweid Limpoak ong Nah Pwutak”
Kolokol Kanahieng Kilelepen Kristian Mehlel
9 Onop Pwuhk Sarawi pwen sewese kamehlelehiong uhk me met iei padahk mehlel. Atail kilelepen Kristian mehlel nin duwen sapwellimen Siohwa ladu kan pahn kak luwetala ma e sohte kin poahsoanda pohn loalokong en Pwuhk Sarawi. (Pilipai 1:9, 10) Kristian koaros—pwulopwul de mah—anahne kamehlele dahme e kin pwoson iei padahk mehlel me kohsang Pwuhk Sarawi. Pohl kin kangoange ienge tohnpadahk kan: “Kumwail kasawih mehkoaros; kumwail eri kolokol me mwahu kan.” (1 Deselonika 5:21) Kristian pwulopwul kan me kin keirda nan peneinei me kin lemmwiki Koht anahne en wehwehki me irail sohte kak wiahla Kristian mehlel akan pwehki ahr pahpa oh nohno kan kin iang padahk mehlelo. Semen Solomon, Depit, kin kangoange ih en “pohnese Koht en semomw oh papah ni mohngiong unsek.” (1 Kronikel 28:9) E sohte pahn itar pwulopwul menet, Solomon en kilang ah pahpa pwoson Siohwa. Pein ih anahne en pohnese Siohwa, oh Solomon kin wia met. E peki rehn Koht: “Komwi kupwurehkin ie kupwurokong oh erpit me I anahne pwe I en apwalih mwahu sapwellimomwi aramas pwukat.”—2 Kronikel 1:10.
Kolokol Mohngiong Unsek ong Siohwa
13 Mehn kasukuhl ong kitail rahnwet inenen sansal. Atail kin papah Siohwa ni mohngiong unsek wehwehki laudsang en towehda mihting kan oh iang kalohk ahnsou koaros. (2 Kron. 25:1, 2, 27) Ma nan en Kristian men eh mohngiong e kin doulahte poakohng “dahme mi mwuri,” me iei soahng kan me kin wia elen mouren sampah, eh nanpwungmwahu rehn Siohwa pahn mihla nan keper. (Luk 17:32) Eri pwe kitail en papah Koht ni mohngiong unsek, kitail anahne “tatki me suwed kan, oh tengeteng ni me mwahu kan.” (Rom 12:9; Luk 9:62) Mendahki ma soahng kei nan ahn Sehdan sampah mwomwen katapan oh kaperen, kitail anahne kanahieng pwe mehkot en dehr kauhdi atail kin papah Koht ni mohngiong unsek.—2 Kor. 11:14; wadek Pilipai 3:13, 14.
“Eimah . . . oh Kohla Doadoahk”
20 Nanmwarki Depit katamankihong Solomon me Siohwa pahn ketin ieiang ih lao e pahn kanekehla kokoudahn tehnpas sarawio. (1 Kron. 28:20) Solomon uhdahn kin doudouloale koasoi pwukat, oh e sohte mweidohng eh pwulopwul oh soakoahiek en kauhdi ih sang wia doadoahko. Ahpw e kasalehda eimah laud, oh pwehki sapwellimen Siohwa sawas, e kanekehla tehnpas sarawi kaselelo nan erein sounpar isuh elep.
21 Siohwa ketin sewese Solomon. E pil kak ketin sewese kitail en eimah oh kapwaiada atail doadoahk, nan atail peneinei oh nan mwomwohdiso. (Ais. 41:10, 13) Ma kitail kasalehda eimah ni atail kin papah Siohwa, kitail kak kamehlele me e pahn ketin kapaikitailda ahnsouwet oh pil ni ahnsou kohkohdo. Eri, “eimah . . . oh kohla doadoahk.”
Ire Kesempwal kan
Wia Kompoakepah Men Ni Ahnsou me Nanpwungmwahu Kin Mihla nan Keper
Mie kompoakepahn Depit kan me kin kolokol arail loalopwoatohng ih ni ahnsou apwal. Emen irail ko iei Usai, me Paipel kahdaneki “kompoakepahn Depit.” (2 Sam. 16:16; 1 Kron. 27:33) Ele e wia emen kaun lapalap nan tehnpesen nanmwarkio oh pil wia kompoakepah men. Mie ahnsou me e kapwaiada soangen pwukoa kan me nanmwarkio likihong ih.
Ahnsou me nein Depit pwutako Apsalom uhwongada eh kaunda, mehn Israel tohto iangala Apsalom, ahpw Usai sohte iang. Ni Depit eh tangasang wasao, Usai kohla reh. Depit inenen nsensuwedkihla ni nah pwutako oh ekei me e uhdahn likih arail pangala ih. Ahpw, Usai kolokolete eh loalopwoat nin duwen emen me mendahkihla moure eh mihla nan keper oh kapwaiada pwukoa ehu me pahn kauwehla koasoandi en uhwong wet. Usai sohte wia met ihte pwehki e wia eh pwukoa nin duwen lapalap emen. E kadehdehda me e wia kompoakepah loalopwoat men.—2 Sam. 15:13-17, 32-37; 16:15–17:16.
MARCH 20-26
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 KRONIKEL 1-4
“Nanmwarki Solomon Wiahda Pilipil Soaloalokong”
it-1 174 par. 5
Karis en Sounpei
Sang ni kaundahn Solomon pali kapw ehu ntingdi nan pwuhken poadopoad en karis en sounpei en Israel kan. Mie popohl nan eh mwehio, ahpw e katohtowehla oahs oh werennansapw akan. (Kilang CHARIOT.) Pali laud en oahs pwukat kin pweipweida oh pekedersang Isip. Kahnimw kan anahne kokouda nan sahpwo pwehn wia wasahn kousoan ong karis kapw pwukat. (1Na 4:26; 9:19; 10:26, 29; 2Kr 1:14-17) Ahpw, Siohwa sohte mwahn ketin kapaiahda en Solomon koasoandi wet, kahrehda, ni eh mehla oh wehi tohrohrpeseng karis en sounpei en Israel kan luwetala. Duwehte me Aiseia ntingihedi mwuhr: “Irail ko me kin kasikasik sawasaparail sang Isip uhdahn pahn sohrala! Re kin koapworopworki en Isip eh kehlail ni oahs, werennansapw en mahwen, oh sounpei kan. Re ahpw sohte kin koapworopworki KAUN-O, Koht sarawien Israel, de peki sapwellime sawas.”—Ais 31:1.
it-1 427
Werennansapw
Sohte karis en sounpei laud nan wehin Israel me kin dake werennansapw lao lel ni mwehin Solomon. Met kin idawehn sapwellimen Koht kehkehlik me nanmwarki sohte pahn katohtohwehla oahs kan, duwehte ma perehpen wehio kin kohsang ni mepwukat. Pwehki oahs kan me kin katanga werennansapw, keinapwidi wet kin katikala kadoadoahkpen werennansapw kan. (Deu 17:16) Ni ahnsou me Samuel panawiheki aramas ako duwen katoutou kan me nanmwarki kan pahn wiahiong irail, e nda: “E pahn wiahkihla sounpei noumwail pwutak kan; ekei irail pahn papah nan sapwellime werennansapw akan.” (1Sa 8:11) Ni Apsalom oh Adonaisa ara songosong en kihsang dewen nanmwarkio, emenemen ira alehda werennansapw pwoat, iangahki ohl limehk en tieng mwowe. (2Sa 15:1; 1Na 1:5) Ni ahnsou me Depit kalowehdi nanmwarki en Sopa, e mweidala oahs en werennansapw 100 en momour.—2Sa 8:3, 4; 10:18.
Ni Nanmwarki Solomon eh kalaudehla karis en sounpei en Israel, e katohtowehla werennansapw lel 1,400. (1Na 10:26, 29; 2Kr 1:14, 17) Patehng Serusalem, kisin kahnimw teikan me adaneki kahnimw en werennansapw kin mie wasa tohrohr me kin apwalih kepwehn mahwen pwukat koaros.—1Na 9:19, 22; 2Kr 8:6, 9; 9:25.
Ire Kesempwal kan
Ire Kesempwal akan Sang Nan Pwuhken Kronikel Keriau
1:11, 12. Sapwellimen Solomon pekipek kasalehiong Siohwa me alehda erpit oh kupwurokong iei me kesempwal ong mohngiong en Nanmwarkio. Atail kapakap ong Koht kin inenen kasalehda dahme kesempwal ong mohngiongatail. E wia elen erpit kitail en teneki mwahu audepen atail kapakap akan.
MARCH 27–APRIL 2
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 KRONIKEL 5-7
“I Pahn Sinsile oh Apwahpwalih” Ahnsou Koaros
w02 11/15 5 par. 1
Dehr Sohla Iang Mihting
Mwuhr, ni ahnsou me Depit wia nanmwarki nan Serusalem, e kasalehda eh uhdahn inengieng kauwada tehnpas poatopoat ehu ong kalinganpen Siohwa. Pwehki Depit wia ohl en mahwen men, Siohwa ketin mahsanihong ih: “Ke sohte pahn kauwada tehnpas ehu ong mwarei.” Ahpw, e ketin pilada nein Depit pwutako Solomon en kauwada tehnpas sarawio. (1 Kronikel 22:6-10, NW) Solomon kasarawihala tehnpas sarawio nan pahr 1026 Mwohn Krais, mwurin eh wie kokouki erein sounpar isuh elep. Siohwa ketin kupwurperenkihda tehnpas wet oh mahsanih: “I rongehr omw kapakap, oh I kasarawihalahr Tehnpas wet me ke kauwadahr pwehn wia wasa me aramas akan pahn kin kaudokiong ie kohkohlahte. I pahn apwahpwalih kanahieng ahnsou koaros.” (1 Nanmwarki 9:3) Erein mehn Israel kan ar pahn kin lelepekte, Siohwa pahn ketin kupwukupwurehte tehnpaso. Ahpw ma re sohpeisang wia dahme pwung, Siohwa sohla pahn ketin kupwure wasao oh “Tehnpas Sarawiet pahn wiahla mohn ihmw.”—1 Nanmwarki 9:4-9; 2 Kronikel 7:16, 19, 20.
it-2 1077-1078
Tehnpas Sarawi
Poadopoad. Tehnpas sarawi wet mihmihte lao lel nan pahr 607 Mwohn Krais, ni ahnsou me nein Nanmwarki Nepukadnesar sounpei en Papilon kan kauwehla. (2Na 25:9; 2Kr 36:19; Ser 52:13) Pwehki Israel kin lohdiong pahn kaudok likamw, Koht ketin mweidohng wehi kan ren kahpwalihala Suda oh Serusalem, ekei pak re kin kulihasang kepwe kesempwal kan nan tehnpas sarawio. Sohte epwel mwahu pil kin kowohng tehnpas sarawio. Nanmwarki Sisak en Isip pirapahsang kepwe kesempwal kan nan tehnpas sarawio (993 Mwohn Krais) ni mwehin Reopoham nein Solomon, mpen sounpar 33 mwurin kasarawio. (1Na 14:25, 26; 2Kr 12:9) Nanmwarki Asa (977-937 Mwohn Krais) kin wauneki tehnpas en Siohwa ahpw pwe en pere Serusalem, ni pweipwei e kisekisehki Nanmwarki Penadad I en Siria, silper oh kohl sang nan dipwisou kesempwal kan en tehnpas sarawio, pwehn kauwehla eh inou lap rehn nanmwarki Paasa en Israel.—1Na 15:18, 19; 2Kr 15:17, 18; 16:2, 3.
Ire Kesempwal kan
w10 12/1 11 par. 7
E Ketin Mwahngih “Lamalam en Aramas”
En Solomon kapakap kak kansenamwahwih kitail. Iangatail kan sohte uhdahn kak wehwehki atail pepehm kan—atail kahpwal oh atail medek. (Lepin Padahk 14:10) Ahpw Siohwa ketin mwahngih atail mohngiong oh uhdahn ketin nsenohkin kitail. Ni atail wehkohng ih audepen atail mohngiong ni kapakap, met kak kahrehiong kitail en mengei en dadaurete. Paipel mahsanih: “Patohwanohng ih amwail pwunod akan koaros, pwehki eh kin ketin nsenohkin kumwail.”—1 Piter 5:7.
APRIL 10-16
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 KRONIKEL 8-9
“E Kesempwalki Erpit”
w99 11/1 20 par. 4
Ni Kadek Eh Tohtohla
Ni mehlel, lih nanmwarki en Sipa pil wiahda tounmetei laud me pid ahnsou oh nanti laud pwe en mwemweitla rehn Solomon. Mwomwen me Sipa kin mi wasa me rahnwet adaneki Republic of Yemen; eri lih nanmwarkio oh nah kamel kan seiloangki mwail 1,000 samwa [1,600 km] kohla Serusalem. Duwehte me Sises mahsanih, “e kohdohsang ni imwin sampah.” Dahme kahrehda lih nanmwarki en Sipa wia seiloak wet mendahki eh doadoahk laud? Kahrepen eh kohla iei “pwe en rong erpit en Solomon.”—Luk 11:31.
w99 7/1 30 par. 4-5
Mwemweit Ehu me Alehdi Keting Laud
Lih nanmwarkio lella Serusalem “iangahki tohndoadoahk tohtohie, oh kamel akan me weuwa dipwisoun doalmwenge, oh mehn kapwat kan, oh pil kohl tohtohie.” (1 Nanmwarki 10:2a) Ekei nda me “tohndoadoahk tohtohie” pil kin iangahki sounpei kan me kahre pwihno. Met kakete mehlel, pwehki lih nanmwarkio ahneki manaman laud oh e wa kepwe kan me uhdahn pweilaud me mi ni uwen tala dep.
Ahpw, tehk me lih nanmwarkio rongada duwen ndand en Solomon me pid mwaren Siohwa. Kahrehda met kaidehn seiloak en pesines ehu. Sansal me kahrepen lih nanmwarkio kohla iei pwe en rong en Solomon erpit—mwein e pil men sukuhlki mehkot duwen en Solomon Kohto, Siohwa. Pwehki ele e wia kadaudok en Sehm de Ahm, me kin kaudokiong Siohwa, ele e kin men ese pelien lamalam en seme mehn mahs ako.
w99 7/1 30-31
Mwemweit Ehu me Alehdi Keting Laud
Lih nanmwarki en Sipa uhdahn pwuriamweikihla en Solomon erpit oh kepwehpwehn eh wehio me kahrehda e “malamalawangkihla uwen soangen kapwuriamwei.” (1 Nanmwarki 10:4, 5) Ekei koasoia me lepin lokaia pwukat kak wehwehki me lih nanmwarkio uhdahn pwuriamweila. Emen semen pil koasoia me liho lipwongmasala! Sohte lipilipil dahme wiawi, lih nanmwarkio pwuriamweikihla dahme e kilang oh rong. E koasoia me nein Solomon ladu ko pai pwehki ar kak rongorong en nanmwarkio koasoi erpit kan, oh e kapingahki Siohwa eh ketikihdiong Solomon nan mwoahlo. Ih eri kisikisehki nanmwarkio kisakis pweilaud kan, kohl kelehpw patpene wiahda mwohni en rahnwet ni tala $40,000,000 samwa. Solomon pil kihda kisakis kei, e kisikisehki liho “mehkoaros me e patohwan peki.”—1 Nanmwarki 10:6-13.
it-2 990-991
Solomon
Mwurin lih nanmwarkio eh pil kilang lingan en tehnpas sarawio oh tehnpas en Solomon, eh tehpelo oh mwomwen kihda wain iangahki en nah sounpapah kan likou kan, oh meirong isihs me kin kaukaule wiawi ni tehnpas sarawio, “e ahpw malamalawangkihla uwen soangen kapwuriamwei” oh koasoia, “Ahpw me I rongo, elep en me I kilangehr. Pwe omwi erpit oh kepwehpwe me inenen laudsang dahme aramas akan padahkihongieier.” Liho eri doula koasoia me meid peren ladu kan me kin papah soangen nanmwarkio. Mepwukat koaros kahrehda eh kapinga Siohwa oh kapaia Siohwa Koht me ketin kasalehda sapwellime limpoak ong Israel, sang ni eh ketin idihada Solomon nin duwen nanmwarki pwehn wia kopwung oh kaunda ni pwung.—1Na 10:4-9; 2Kr 9:3-8.
Ire Kesempwal kan
it-2 1097
Mwoahl
Ihte mwoahl en kaunen Israel me kawehwehda ni oaritik iei me Solomon wiahda. (1Na 10:18-20; 2Kr 9:17-19) E mwomwen me e mi nan “Perehn Mwoahlo,” ehu rehn ihmw ko me kokouda pohn Nahna Moria nan Serusalem. (1Na 7:7) Mwoahlo me ‘inenen laud mehlel me pil kidikidkipene aipori oh kohl kaselel’ oh mie pwelengen mwoahlo ni tihnseweo oh wasahn peh. Mendahki pali laud en mwoahlo kakete wiawihkihda aipori, wiepen wiawihdahn mwoahlo idawehnte mwomwen kokoudahn tehnpas sarawio, met kasalehda me e wiawihkihda tuhke, kidikidkihla kohl kaselel oh kapwatki panel en aipori. Ma emen kilang, e pahn mwomwen me mwoahlo pwon wiawihkihda aipori oh kohl. Mwurin ireo eh mahsanih kehndake weneu kohdahla ni mwoahlo, e doula mahsanih: “Wasahn peh riau pil wiawihda ni pali riau en mwoahlo, oh mwomwen laion riemen mie, emen apali a emen apali. Mwomwen laion ehk riemen mi pohn kehndakeo, emen kin mi ni imwin ehu lohn kehndakeo ni palimeing oh palimaun.” (2Kr 9:17-19) Laion kin karasahiong manaman en kaunda. (Sen 49:9, 10; Kau 5:5) Laion 12 ko kin pahrekiong keinek 12 en Israel, e kakete karasahiong arail kin uhpah oh utung kaunen mwoahl wet. Mie utupen neh kohl ehu me patehng mwoahlo. Sang ni kawehwe wet, mwoahl wet me wiawihkihda aipori oh kohl—me ileile oh mie pwelenge iangahki laion lingan kan me mi mwowe—kaselel sang mwoahl teikan koaros ahnsowo, sohte lipilipil mwoahl me sounrapahki dipwisoun mahs kan diarada de me kileldi ni takai de ni nting en mahs kan. Duwehte me sounnting en kronikelo ntingihdi ni mehlel: “Sohte mwoahl ehu me duwehte met nan ehu wehi tohrohr.”—2Kr 9:19.
APRIL 17-23
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 KRONIKEL 10-12
“Paiekihda Kaweid Erpit”
E Kakete Kenikenla Rehn Koht
Reopoham anahne wiahda pilipil apwal ehu. Ma e wia dahme aramas ako mwahuki, ih oh eh peneinei oh irail kan nan tehnpas en nanmwarkio pahn kakete sohla nsenamwahuki ekei soahng mwahu kan me re kin ahnla. Ahpw, ma e sohte kapwaiada dahme aramas ako peki, irail kakete uhwongada ih. Dahme e wia? Keieu, e koasoiong ohl mah oh koahiek kan me kin sewese eh pahpao. Irail ndaiong ih en rong aramas ako. E sohte wia met ahpw e koasoiong ienge ko me wehte ih oh pilada en idawehn arail kaweid. E pilada en lemeiong aramas ako. Eri e sapengki: “Ei pahpao ketikihong kumwail wisik toutou; a ngehi I pahn kalaudehsang. E ketin wokihkin kumwail sahl; a ngehi I pahn wokihkin kumwail kilin kou!”—2 Kron. 10:6-14.
w01 9/1 28-29
Ia Omw Kak Wiahda Pilipil Mwahu kan
Siohwa pil kin ketikihda me koahiek nan mwomwohdiso me kitail kak koasoiaiong atail pilipil kan. (Episos 4:11, 12) Ahpw, ni atail peki kaweid rehn meteikan, kitail dehr alasang irail kan me kin idekseli rehn aramas akan lao re diar aramas emen me ndahla dahme re men rong. Irail eri idawehn eh kaweido. Kitail pil anahne tamataman karasepen Reopoham. Ni ahnsou me e anahne wiahda pilipil kesempwal ehu, e alehdi kaweid mwahu sang ohl mah kan me kin papah semeo mahso. Ahpw, e sohte idawehn arail kaweido oh e peki kaweid sang me pwulopwul kan me irail ehute tikida. Pwehki eh idawehn arail kaweido, e wiahda pilipil sapwung laud ehu oh met kahrehda eh luhssang pali laud en eh wehio.—1 Nanmwarki 12:1-17.
Ni omw rapahki kaweid, kohla rehn me koahiek oh ese mwahu duwen Paipel oh kin wauneki kaweid pwung kan. (Lepin Padahk 1:5; 11:14; 13:20) Ma kak, doadoahngki ahnsou en doudouloale kaweid oh ire mehlel kan me pidada met oh ire koaros me ke alehdi. Ni omw kin tehk soahng kan sang nan Mahsen en Siohwa, pilipil pwung uhdahn pahn sansalda.—Pilipai 4:6, 7.
it-2 768 par. 1
Reopoham
Pwehki Reopoham kin aklapalap oh mwamwahliki meteikan, pali laud en aramas ako sohpeisang ih douluhl. Ihte keinek en Suda oh Pensamin me kin pousehlahte utung peneinei en Depit, pil iangahki samworo kan oh mehn Lipai kan nan wehi riau ko oh ekei aramas nan keinek eisek ko pil kin utung.—1Na 12:16, 17; 2Kr 10:16, 17; 11:13, 14, 16.
Ire Kesempwal kan
it-1 966-967
Ngehn Suwed me Mwomwen Kuht
En Sosua koasoi ko nan Sosua 24:14 kasalehda me mehn Israel kan kin ekis alasang kaudok likamw en Isip erein ar mihmi wasao, ahpw Esekiel kasalehda me tiahk en kaudok likamw pwukat kin pousehlahte kahpwalih irail ahnsou reirei. (Ese 23:8, 21) Pwehki kahrepe wet ekei semen kan medewe me kosonned en Koht wiawihda nan sapwtehno pwehn irehsang mehn Israel kan wiahda “meirong ong ngehn suwed kan me mwomwen kuht” (Lip 17:1-7, NW) oh en Seropoham idihada samworo kan “ong wasa ile kan oh ong ngehn suwed me mwomwen kuht kan oh ong kouwol kan me e wiahda” (2Kr 11:15, NW) kasalehda me mie ekei soangen kaudok en kuht kin wiawi nanpwungen mehn Israel kan me kin kalapw wiawi nan Isip, ahpw mehlel ni Patapat en Isip. Herodotus (II, 46) kose me sang ni soangen kaudok en Isip, mehn Krihs kan kamehlele Pan oh satyrs, koht en nanwel kan me kin ineng suwed oh mwuhr aramas kan kin mahlenihada koht pwukat me mie koderail, ikin kuht oh nehn kuht. Ekei koasoia me soangen koht en mehn liki pwukat me mwomwen elep mahn oh elep aramas, wia utupen tiahk me kin kasalehda Sehdan mie iki, kode oh kesengen neh, tiahk ehu me rek rehn irail kan me kose irail Kristian kei nan Mwehi Rotorot (pahr 500-1000).
Ahpw “me wunaun kan” (seʽi·rimʹ), e sohte uhdahn sansal dahkei irail. Mendahki ekei ar nda me mepwukat uhdahn kuht kei de dikedik me mwomwen kuht, ahpw met mwomwen sohte sansalda oh pil iren Paipel kan sohte kadehdehda duwen met. Ahpw lepin lokaia me kadoadoahk wasaht ele kin kasalehda me madamadau en irail kan me kin kaudokiong soangen koht likamw pwukat pein medewe me re mwomwen kuht de wunaun. De, kadoadoahkpen “kuht kan” nan iren Paipel pwukat ele kin wia kasalepen mwamwahliki soahng koaros me aramas kin pwongih, duwehte nan iren Paipel tohto lepin lokaia dikedik kohsang lepin lokaia me uhdahno wehwehki “mwodol en pwise,” ahpw met sohte wehwehki me dikedik kan uhdahn wiawihda sang pwise.—Lip 26:30; Deu 29:17.
APRIL 24-30
SOAHNG KESEMPWAL KAN SANG MAHSEN EN KOHT | 2 KRONIKEL 13-16
“Likih Siohwa—Iahd?”
Mwahnakapw kan—Ia Duwen Meteikan Ar Kak Likih Iuk?
12 Ni eh mwahnakapw, Nanmwarki Asa kin aktikitik oh eimah. Karasepe, mwurin eh pahpao Apaisa mehla, Asa wiahla nanmwarki oh tepida kihsang dikedik kan sang nan sahpwo. E pil “koasoanediong mehn Suda re en kapwaiada kupwur en KAUN-O, Koht en ar pahpa kahlap ako, oh kapwaiada sapwellime padahk kan oh kosonned akan.” (2 Kron. 14:1-7) Oh ni ohlen Idiopiao, Sera, iangahki nah sounpei rar ko ar kodohng mahweniong Suda, ni erpit Asa peki sawas rehn Siohwa oh patohwan: “Maing KAUN, e mengeiong komwi en sewese karis luwet ehu duwehte omwi pahn ketin sewese karis kehlail ehu. Komwi ketin sewesei kiht, Maing KAUN, at Koht, pwehki komwi me se koapworopworki.” Mahsen kaselel pwukat kasalehda me Asa kin pwoson me Siohwa kak ketin doarehla ih oh nah aramas ako. Asa likih Semeo nanleng, oh Siohwa ketin kalowehdi karis en mehn Idiopia ko.—2 Kron. 14:8-12.
Mwahnakapw kan—Ia Duwen Meteikan Ar Kak Likih Iuk?
13 E pahn uhdahn kamasepwehk ni sounpei rar ar kodohng mahweniong Asa. Ahpw pwehki e likih Siohwa, e pweida. Ahpw, e kansensuwed me ni Asa eh lelohng ehu kahpwal me tikitiksang met, e sohte likih Siohwa. Ni ahnsou me Nanmwarki suwed Paasa en Israel kodohng mahweniong ih, Asa peki sawas sang nanmwarki en Siria. Pilipil wet imwila suwed! Ni eh ketin doadoahngki Ananai, Siohwa ketin mahsanihong Asa: “Pwehki omwi koapworopworki nanmwarkien Siria sang KAUN-O, omwi Koht, sapwellimen nanmwarkien Israel karis pitsangehr pahn omwi manaman.” Ni mehlel, sang ahnsowo kohla, mahwen kin wiewiawihong Asa. (2 Kron. 16:7, 9; 1 Nan. 15:32) Dahme kitail kak sukuhlkihsang met?
Mwahnakapw kan—Ia Duwen Meteikan Ar Kak Likih Iuk?
14 Pousehlahte aktikitik oh likih Siohwa. Ni omw papidaisla, ke kasalehda me ke uhdahn pwoson Siohwa oh likih ih. Oh Siohwa uhdahn ketin kupwurperenki en kasamwo iuk ong nan sapwellime peneinei. Dahme ke anahne wia ahnsou wet iei en pousehlahte likih Siohwa. Ele e pahn mwomwen mengei en likih Siohwa ni omw kin wiahda pilipil uhdahn kesempwal kan. Ahpw dahme ke pahn wia ni ahnsou teikan? E uhdahn kesempwal ken likih Siohwa ni omw kin wiahda pilipil koaros, mehnda ma e kin pidada mehn kamweit, de doadoahk oh mehn akadei kan! Dehr koapworopworki pein omw loalokong. Ahpw, rapahki kaweid kan en Paipel me pahn sewese iuk en wiahda omw pilipil, oh doadoahngki kaweido. (Lep. Pad. 3:5, 6) Ma ke wia met, ke pahn kaperenda Siohwa, oh meteikan nan mwomwohdiso pahn waunekin uhk.—Wadek 1 Timoty 4:12.
Ire Kesempwal kan
Papah Siohwa ni Mohngiong Unsek!
7 Ia duwen atail ese me kitail kin uhdahn poadidiong Siohwa? Kitail kak idek rehtail: ‘I pahn peikiong Siohwa pil ni ahnsou apwal? I uhdahn koasoanehdi teng en dehr kauwehla mwakelekel en sapwellime mwomwohdiso?’ Medewehla uwen eimah me Asa anahne kasalehda pwehn kihsang eh nohno kahlapo nan dewen nohno nanmwarki. Ele mie ahnsou me ke anahne en eimah duwehte Asa. Karasepe, ia duwen ma emen tohn omw peneinei de kompoakepahmw keren men dipada, sohte koluhla, oh anahne piskenla? Ke pahn pilada en uhdi werekiong ih? Dahme omw mohngiong pahn kamwakid uhk en wia?